peadgogika przedszkolna.doc

28.02.09r

Pedagogika przedszkolna jako nauka. Założenia i organizacja procesu wychowawczo- dydaktycznego w przedszkolu.

- pedagogika przedszkolna jest subdyscyplina pedagogik. Wyodrębniła się 40-50 lat temu. Określiła swój cel, przedmiot badań, metody, nauki, z którymi współpracuje
- podstawowym celem jest zbieranie informacji o rozwoju, wychowaniu, nauczaniu dzieci w wieku przedszkolnym.
- przedmiotem jest: proces wychowania i nauczania dzieci, by doskonalić pedagogikę przedszkolną
- metody: obserwacja, wywiad, ankieta, techniki socjometryczne, eksperymenty, badanie dokumentów
- ma wewnętrzną strukturę (części wiedzy) które składają się na przedmiot pracy
*metodyka wychowania przedszkolnego
* teoria wychowanie przedszkolnego
* praktyka
* pedeutologia

pedagogika przedszkolna czerpie z:
psychologii, filozofii, nauk biomedycznych, socjologii, informatyki

Wychowanie w przedszkolu- odnosi się do konkretnych procesów dydaktyczno- wychowawczych; większy nacisk na proces wychowawczy.  Wiek przedszkolny: 3-6

Cele:
- wspieranie i ukierunkowanie rozwoju dziecka zgodnie z jego wrodzonym potencjałem, w konkretnych dla niego relacjach ze środowiskiem społecznym, przyrodniczym, kulturowym
- doprowadzenie dziecka do takiego poziomu rozwoju, który umożliwi my podjecie nauki w szkole.
- pomoc rodzinie w opiece nad dzieckiem w jego wychowaniu

Funkcje wychowania przedszkolnego:
* rozwojowa- wszystkie działanie przedszkola podejmowane na rzecz wspierania rozwoju dziecka
* poznawcza- wprowadzenie dziecka w otaczający świat; przedszkole powinno pracować nad rozwojem procesów poznawczych, czyli myślenie, mowa, wyobraźnia.
* wychowawcza- wprowadzenie dziecka w świat wartości, norm społecznych, rozwój społeczno- moralny
* kompensacyjna- uzupełnienie „braków”, które nie zostały doświadczone w rodzinie
* korekcyjna- naprawa tego, co zostało źle dokonane np. logopeda, gimnastyka korekcyjna, zachowania i złe nawyki
* diagnostyczno- prognostyczna – orzekanie o stanie; przewidywanie, zaplanowanie tego co stwierdziliśmy w diagnozie
* zabawa- zwrócenie uwagi na fakt, że przedszkole ma dostarczyć zabawy dzieciom w celu rozwoju (podstawowy obowiązek)
* społeczna- nie oddziałujemy bezpośrednio na dziecko; zadania wobec środowiska w którym dziecko żyje; upowszechnienie wiedzy o rozwoju i wychowaniu dzieci
* opiekuńcza- odpowiedzialność przedszkola za zdrowie i życie dziecka w świetle prawa; poczucie, potrzeba bezpieczeństwa, posiłki


Zasady pracy wychowawczej dzieci:
- zaspokajanie potrzeb (poznajemy potrzeby dziecka, robimy wszystko by te potrzeby zaspokoić; dziecko które ma zaspokojone potrzeby rozwija się prawidłowo)
- aktywności ( tak powinniśmy organizować czas dziecka by ono było jak najbardziej aktywne. Zdrowe dziecko, które prawidłowo się rozwija jest aktywne, ciągle czegoś oczekuje od świata.  Aktywność u 3 latka: 70% stanowi ruch, 15% ruch i mowa, 15% mowa
u 6 latka ruch to 40% aktywności
- indywidualności (do każdego dziecka podchodzimy indywidualnie. Pamiętamy o jego możliwościach i ograniczeniach. Należy patrzeć na jego wiek kalendarzowy, u małego dziecka pół roku to bardzo dużo)
- organizowanie środowiska społecznego ( grupa przedszkolna to pierwsza, większa społeczność, która funkcjonuje według jakiś określonych norm)
- instytucji ( łączenie dzieci sprawnych i niepełnosprawnych; łączenie treści, łączenie celów, scalanie wpływów wychowawczych różnych środowisk)
- podmiotowość (dajemy dziecku prawo do bycia w miarę samodzielnym i w miarę niezależnym, ale i do tego by ponosiło odpowiedzialność za swoje zachowanie)

Metody pracy wychowawczej przedszkola:
Sposób pracy nauczyciela i dziecka podejmowany dla osiągnięcia jakiegoś celu.
Metody:

a), czynne:

- samorzutna aktywność

- Kierowania aktywnością dzieci

- metoda zadaniowa
- metoda ćwiczeń
 

b). percepcyjne:  (oparte na spostrzeganiu zmysłowym)
- metoda obserwacji i pokazu
- metoda przykładu (dotyczy zachowania człowieka)
- metoda uprzystępniania dzieł sztuki

c). słowne:
- metody rozwijające procesy poznawcze i wzbogacające zasób wiedzy, np. zagadki, łamigłówki
- objaśnienia i instrukcje
- sposoby społecznego porozumiewania się w grupie, nakazy, zakazy, umowy społeczne
- metody żywego słowa (inscenizacje)

28.03.09r

Formy pracy z dziećmi- czynności nauczyciela i dziecka rozpracowane w czasie i przestrzeni.
W odniesieniu do przedszkola, to:
a). zabawa
b). zajęcia programowe (zorganizowane) [zajęcia programowe- jednostki uczenia się zorganizowanego. Ma miejsce w postaci zajęć. Dziecko uczy się nie z własnej woli, my je proponujemy, narzucamy. Dzieci źle znoszą przymus. 2/3 tego co potrafi przedszkolak, to efekt zajęć nienarzuconych. Zajęcia zorganizowane mają na celu przyzwyczajenie, przystosowywanie dzieci do systematycznej, zorganizowanej nauki.

*uczenie się okolicznościowe (okazjonalne, sytuacyjne) -> gdy dziecko o coś pyta, coś chce wiedzieć, większość wiedzy dzieci w wieku przedszkolnym pochodzi z uczenia okolicznościowego.

CZAS TRWANIA ZAJĘĆ ZORGANIZOWANYCH
- U 3 latków -> 1 zajęcie do południa ok. 10-15 min.
- U 4 latków -> 1 zajęcie ok. 15-20 min
- U 5 latków -> 2 zajęcia ok. 20-25 min
- U 6 latków -> do południa 2 zajęcia po ok. 30 min po południu 1 zajęcie ok. 30 min (traktowane bardzo liberalnie) w sumie 3 zajęcia.

c). spacery (tylko cel rekreacyjny) i wycieczki (cel dydaktyczny)
      czas trwania nie może być zbyt długi, nudzące zajęcie dla dzieci, nie należy przesadzać ze spacerami

d). prace użyteczne (na miarę możliwości dzieci, bezpieczne)
u 3-latków np. składanie rzeczy, sprzątanie zabawek, prace w ogrodzie

e). kontakty okolicznościowe (są to wszystkie kontakty, które nie są zaplanowane np., osoby które przychodzą do przedszkola, inne dzieci, personel placówki. Dzieci wtedy bardzo dużo mówią o sobie, o swojej rodzinie, jeśli dzieci nie mówią o tym, ze dzieje mu się coś złego, to zachowujemy to dla siebie ( tzw. Etyka pracy) )
f). uroczystości przedszkolne (urozmaicają życie przedszkola, wymagają dobrej organizacji, od małych (3l) dzieci nie wymaga się zbyt wiele (układ nerwowy dziecka w wyniku stresu doświadcza zbyt silnych bodźców, nie mają równowagi emocjonalnej, względną równowagę mają 6latki. 3 latki trudno wyciszyć)


2 podział: ze względu na liczbę dzieci z którymi pracujemy:
a). praca indywidualna (np. psycholog, logopeda, zajęcia korekcyjne) 1-2 dzieci
c). praca w zespołach (każda grupa robi coś innego)

PSYCHOSPOŁECZNA ADAPTACJA DZIECKA DO PRZEDSZKOLA             

Adaptacja-> przystosowanie, termin do pedagogiki zaczerpnięty z psychologii

2 warunki dobrej adaptacji:
a). gdy człowiek posiadł umiejętność zaspokajania własnych potrzeb w nowym środowisku
b). umiejętność wykonywania zadań stawianych przez nowe środowisko

PRZYCZYNY TRUDNOŚCI ADAPTACYJNYCH:
a). zmiana środowiska dziecka (dziecko idąc do przedszkola zmienia swoje środowisko; przewrót w jego życiu, przestrzeń Sali przedszkolnej jest ogromna, przedszkole dla dziecka to „mini koszary”)
b). zmiana pozycji dziecka, zwłaszcza jedynaka (w domu dziecko ma poczucie, że jest najważniejsze (w szczególności jedynak), w przedszkolu pani jest dla wszystkich)
c). zmiana systemu wychowawczego (dziecko przychodzi do przedszkola i zderza się z działaniami placówki, gdy są rozbieżne, z tymi systemami domowymi dziecko ma problem z adaptacją)
* system wychowawczy- ciąg działań, wzajemnie warunkowanych, jedne powinny wypływać z drugich
d). możliwości rozwojowe dziecka w wieku przedszkolnym
e). trudności komunikacyjne

Dojrzałość przedszkolna-> taki poziom rozwoju fizycznego, umysłowego, emocjonalnego i społecznego, który pozwala na pozostawienie dziecka przez kilka godzin dziennie pod opieką przedszkola oraz na uczestnictwo w formach organizacyjnych placówki

Objawy trudności adaptacyjnych:
a). płacz
b). zaburzenia wegetatywne (np. brak łaknienia, wymioty itp.)
c). tiki nerwowe (obgryzanie paznokci, onanizm dziecięcy)
d). blokada emocjonalna -> dziecko jest a nie ma go; jakby za szklaną ścianą, nie da się dotrzeć do takiego dziecka; na boku, nie odzywa się.

Czynniki warunkujące adaptację:
a). endogenne (wewnętrzne, pochodzące od samego dziecka)
b). egzogenne (zewnętrzne, pochodzące z zewnątrz)

Ad a).
- wiek dziecka
- płeć dziecka
- rozwój umysłowy dziecka
- cały dotychczasowy rozwój włącznie z okresem prenatalnym

*statystycznie mają znaczenie 2:
-płeć (dziewczynki szybciej się adaptują)
- cały dotychczasowy rozwój(bo to cały zapis wszystkiego co dziecko przeżyło, choroby itp.)

wiek i rozwój umysłowy to czynniki wspomagające

Ad b).
czynniki pochodzące z dwóch środowisk dom i przedszkole:
- liczbą rodzeństwa
- struktura rodziny
- status materialny rodziny
- system wychowawczy rodziny
- środowisko poprzedzające przedszkole ( rodzina, żłobek, niania)

*statystycznie 2 mają większe znaczenie, mianowicie:
- środowisko poprzedzające
- system wychowawczy
pozostałe to czynniki wspomagające

Działania rodziny i przedszkola w celu ułatwienia adaptacji dzieci:
- pozytywne nastawienie do przedszkola
- wcześniejsze zapoznanie dziecka z budynkiem przedszkola
- współpraca przedszkola z rodzicami
- dozowanie czasu pobytu dziecka w przedszkolu

9.05.09r

Zabawa w rozwoju i edukacji dziecka
3 rodzaje aktywności:
a). zabawa
b). nauka
c). praca

w wieku przedszkolnym dominuje -> zabawa
w wieku szkolnym dominuje -> nauka
w wieku dorosłym dominuje -> praca

celem zabawy dziecka jest przyjemność

ZABAWA- jest to obok pracy i nauki trzeci, podstawowy rodzaj aktywności człowieka. Jest to działalność podejmowana dla przyjemności, która sama sprawia. Jest to, ta forma aktywności dziecka, w której w sposób najbardziej wszechstronny i naturalny dokonuje się proces uczenia się, nauczania dzieci. Jest to forma aktywności, która dokonuje się przy twórczym udziale wyobraźni zdolnej kierować wtórną rzeczywistością.

M.Przetacznik-Gierowska – „Świat dziecka. Aktywność, środowisko, poznanie” 1993

Podział zabaw:
a). tematyczne
b). konstrukcyjne
c). dydaktyczne
d). ruchowe
e). badawcze
f). tropiące

Ad a). Tematyczne
pojawiają się w 2 roku życia. Elementy zabaw, naśladowanie. Inaczej-> zabawa w role (to samo co tematyczne), np. zabawa w dom, w sklep. Inna nazwa- zabawy twórcze. Za każdym razem dziecko zmienia elementy zabawy.

Zawiera 3 elementy struktury:
a). temat i role, które z niego wypływają.
b). czynności zabawowe, które dzieci wykonują (mierzenie, ważenie, opieka, badanie itp.)
c). warunki materialne (sytuacja zewnętrzna zabawy), zwłaszcza rekwizyty
 

Zabawa ta, zmienia się wraz z rozwojem dziecka. U 3-4 latków są to zabawy w realne rzeczy (w tym co uczestniczą) U 6 latków zabawy zaczerpnięte z TV, gier komputerowych.
Dzieci do 4 roku życia nie odróżniają rzeczywistości od fikcji. 2 latki bawią się samotnie.
4-5 latki w kilka osób, 6 latki już w dużych grupach.





Wartość zabawy tematycznej:
- uczy stosunków społecznych (podział na grupy społeczne)
- dzieci uczą się zachowań
- uczy norm społecznych
- pozwala poznać uczucia towarzyszące danej roli społecznej (raz- pacjent, innym razem- lekarz) – rozwój społeczny, emocjonalny
- rozwój intelektualny (poprzez przyswajanie wielu pojęć związanych z przedstawianymi rolami
- wartość diagnostyczna (obserwując zabawę dziecka, możemy wiele się o nim dowiedzieć, o nic go nie pytając)

Ad b). konstrukcyjne
te czynności dziecka w wyniku których powstaje określony wytwór niezależnie od tego czy powstał wg. Wzoru czy wyobraźni dziecka.

Stefan Szuman- określony wytwór powstaje z materiały konstrukcyjnego.

te zabawy maja swój ciąg rozwojowy, nastawienie na cel.

Wartość zabawy:
- rozwija operacje umysłowe (porównywanie, odwzorowywanie, analiza i synteza)
- rozwijają wyobraźnie przestrzenną
- rozwijając małą motorykę
-koordynacja wzrokowo-ruchowa
- rozwija i przygotowuje do nauki pisania(te zabawy są niezbędne w przygotowanie do nauki pisania)

Ad C). Dydaktyczne (zabawy i gry dydaktyczne)
- mają w swojej treści jakiś problem, zadanie do rozwiązania, różnią się od innych zabaw, tym że dziecko nie bierze udziału w tworzeniu reguł zabawy
- nastawione głównie na rozwój intelektualny
- w zabawie i grze dydaktycznej są reguły, z tym że w grze występuje już rywalizacja. W zabawie tego nie ma, gra wymaga dyscypliny
- zabawy i gry dydaktyczne są sposobem zdobywania, porządkowania i utrwalania wiedzy o świecie (czyli zorganizowanym sposobem uczenia się)
- w zabawach i grach dydaktycznych rozwijają się procesy poznawcze (mówienie, pamięć, wyobrażenia, myślenie). Uczą respektowania norm
- w aspekcie emocjonalnym- uczenie człowieka zachowań w sytuacji wygranej i przegranej

Ad d). ruchowe
- wynikają z naturalnej potrzeby ruchu. Pojawia się treść i fabuła.
W zabawie ruchowej można wyodrębnić:
a). treść ruchową (rodzaje ruchów)
b). treść pozaruchową (fabuła)
c). sytuację zewnętrzną zabawy, a zwłaszcza przybory i przyrządy

rodzaje: zabawy z elementami skoku, zabawy ze wspinaniem się, z czołganiem.

Wartość zabaw ruchowych:
- rozwój fizyczny i motoryczny (zwinność, gibkość, szybkość)
- przygotowanie do pisania (przestrzeń)
- doskonalenie pamięci ruchowej
- ludyczna funkcja ruchu

Ad e). badawcze
są to te czynności, w toku których dziecko sprawdza funkcjonowanie jakiegoś przedmiotu, zjawiska w nowych dla siebie sytuacjach

klasyfikacja zabaw badawczych:
a). zabawy, w których dziecko poznaje zjawiska statystyki i fizyki, np. puszczanie 2 samochodów, obciążanie dźwigu, burzenie budowli itp.
b). zjawiska optyki i akustyki (zabawy lupą, okularami, rzucanie cieni, wydawanie dźwięków)
c). zjawiska sprężystości ciał i cieczy (zamrażanie wody, topnienie śniegu)
d). zjawiska elektryki (gaszenie światła, latarka)
e). zjawiska magnetyzmu i elektromagnetyzmu (zabawa magnesami)

Samodzielne podejmowanie zabaw to tylko 20%, reszta jest inspirowana przez czynności samoobsługi, jedzenie 7%, łazienka 7%, 11% ogród przedszkolny, 18% zabawy konstrukcyjne

wartość zabaw badawczych:
- forma realizacji i autoedukacji
- motywacja dzieci do poszukiwania
- dostarczają dzieciom przeżyć

Ad f).  tropiące
to inaczej zabawy z elementami chowania, szukania, wodzenia po śladzie, tropienia
Są to zabawy bardzo charakterystyczne dla wieku wczesnoszkolnego.
Dziecko nie odczuwa zasad i reguł

Pedagogika zabawy -> metodyka pracy z grupą na przeżyciach, które angażują tak prowadzącego, jak i uczestników. Celem pedagogiki zabawy, jest wzbogacenie form pracy grupowej, umożliwienie rozwijania aktywności i zaangażowania się jej członków we wspólne działanie.
Ma 2 źródła:
- nurt w psychologii humanistycznej
- pedagogika Gestalt

Zasady pedagogiki zabawy:
1). Zasada dobrowolności uczestnictwa
2). Wykorzystywanie wszystkich poziomów komunikacji
a). rzeczowy- dotyczy konkretnych obiektów, informacji
c). emocjonalny- odwołanie się do sfery przeżyć
3). Traktowanie przeżycia jako wartości
4). Różnorodność środków wyrazu (przekazywanie treści i emocji za pomocą gestów, ruchów, słowa, dotyku, tańca)
5). Zasada współpracy
6). Zasada tu i teraz (mamy respektować to co się aktualnie dzieje, okoliczności które mogą zmienić przebieg zabawy, prowadzący musi być „elastyczny”)


Metody stosowane w pedagogice zabawy:
-m. ułatwiająca poznanie się
- m. relaksująca
- m. twórczego opracowania tematu
- m. dramowe (gry z podziałem na role)
- m. animacji dużych grup
- m. ułatwiające poznanie informacji zwrotnych
- m. aktywizujące dla określonych grup (np. wiek dla 3 latków, 5latków)
- m. określana jako gry dydaktyczne
- m. wymiany myśli (gdy dyskusyjne)
- m. umożliwiające samoocenę