Olga Gajlun_Poezja Maryli Wolskiej.pdf

Wile ı ski Uniwersytet Pedagogiczny

Wydział Slawistyki

Katedra Filologii Polskiej

Olga Gajlun

Poezja Maryli Wolskiej jako fenomen artystyczny polskiej

liryki kobiecej

Praca magisterska

przygotowana pod kierunkiem

doc. dra hab. Andrzeja Baranowa

Wilno 2008

Serdeczne podzi ħ kowania chc ħ zło Ň y ę mojemu

Promotorowi doc. dr hab. A. Baranowowi za cenne

dyskusje, uwagi i pomoc na wszystkich etapach

powstawania tej pracy

Spis tre Ļ ci:

WST Ħ P ........................................................................................................................................... 4

ROZDZIAŁ I

Konteksty twórczo Ļ ci Maryli Wolskiej ......................................................................................... 13

ROZDZIAŁ II

Poezja Maryli Wolskiej. Poetyka i najwa Ň niejsze motywy .......................................................... 35

ZAKO İ CZENIE ........................................................................................................................... 71

BIBLIOGRAFIA............................................................................................................................ 74

SANTRAUKA ............................................................................................................................... 76

SUMMARY.................................................................................................................................... 77

WST Ħ P

Okres w historii literatury i sztuki polskiej, obejmuj Ģ cy lata 1890 – 1918 dzisiaj jest

nazywany zwykle Młod Ģ Polsk Ģ . Z terminen „Młoda Polska”, rozumianym jako pr Ģ d literacki,

konkurowały inne okre Ļ lenia, takie jak „modernizm” czy te Ň „neoromantyzm”.

Wilhelm Feldman w swojej ksi ĢŇ ce pisał, Ň e Młoda Polska ró Ň ni si ħ od innych epok tym,

i Ň nie okre Ļ la wła Ļ ciwie tre Ļ ci, „zawiera tylko przeczenie: antytez ħ do „starych” 1 . Autor ksi ĢŇ ki

próbuje te Ň wytłumaczy ę nazw ħ samego terminu – Młodej Polska, a wła Ļ ciwie pierwsz Ģ cz ħĻę

nazwy – „młoda”. W. Feldman pisze dalej:

„Młoda – zapałem, z jakim buduje Ļ wi Ģ tyni ħ czystej, wielkiej sztuce; Młoda – wiar Ģ i

nadziej Ģ , z jak Ģ si ħ wznosi ku jedynemu, acz nieznanemu Bóstwu, maj Ģ cemu tam zamieszka ę ... ku

Duszy; Młoda nareszcie – cal Ģ t Ģ jednostronno Ļ ci Ģ i ciasnot Ģ , w jak Ģ teoretyzuj Ģ c tak cz ħ sto

wpada...” 2

Główn Ģ cech Ģ epoki Młodej Polski było współistnienie wielu pr Ģ dów literackich i

artystycznych oraz kierunków stylistycznych, takich jak „impresjonizm”, „symbolizm”,

„neoklasycyzm”, „ekspresjonizm”, oraz wa Ň ne zjawisko ogólnokulturowe - „dekadentyzm”.

O Ļ rodkami Ň ycia literacko-artystycznego Młodej Polski stały si ħ Kraków oraz Lwów, du Ň ego

znaczenia nabrało równie Ň Zakopane. Był to okres aktywizacji literackiej, przede wszystkim

poetyckiej, czasopi Ļ mienniczej i artystycznej.

Chc ħ zaznaczy ę , Ň e literatur ħ okresu Młodej Polski charakteryzuje wyra Ņ na dominacja

liryki. Przejawia si ħ ona nie tylko w zjawisku liczbowym, to znaczy w fakcie, Ň e w latach 1891 –

1918 wyj Ģ tkowo du Ň o pisarzy uprawiało liryk ħ . Dominacja liryki w tym okresie wyra Ň ała si ħ

jeszcze w czym Ļ innym, a mianowicie liryzm, ton liryczny stanowi wła Ļ ciwo Ļę całego dorobku

literatury epoki Młodej Polski, jest nim nasycona młodopolska powie Ļę i dramat.

Liryka natomiast nie od razu zdobyła sobie miejsce uprzywilejowane. Epoka Młodej

Polski odziedziczyła po pozytywizmie przewag ħ epiki. Zacz ħ ły wi ħ c pojawia ę si ħ próby

rehabilitacji liryki, która przedtem była usuni ħ ta na plan dalszy. Mo Ň emy powiedzie ę , Ň e poezja

modernistyczna gwałtownie zacz ħ ła wkracza ę w Ň ycie literackie. Liryka zacz ħ ła dobitnie

wyra Ň a ę nastroje pokolenia, rozczarowanego sposobem my Ļ lenia poprzedniej generacji o

1 W. Feldman, Wybór poezji Młodej Polski , Kraków 1903, s. 6.

2 Tam Ň e, s. 7.

Ļ wiecie i o ludzkiej egzystencji. Dlatego liryka podj ħ ła prób ħ sformułowania nowych warto Ļ ci w

dobie kryzysu. Mo Ň liwie dlatego poezja modernistyczna jest bardzo ciekawa a zarazem

nowatorska. Poeta przekazuje swoje uczucia na papierze, przez co staje si ħ nie tylko twórc Ģ , ale

równie Ň psychologiem, teologiem, wkracza w ró Ň ne dziedziny nauki.

W okresie Młodej Polski tworzyło wielu słynnych poetów, np. Jan Kasprowicz, Leopold

Staff, Kazimierz Przerwa – Tetmajer i inni. Natomiast zastanawiamy si ħ , jakie poetki tworzyły w

tej epoce. Wilhelm Feldman, historyk i entuzjasta Młodej Polski, pierwsze wtargni ħ cia kobiet do

poezji polskiej witał w nieco ostrym tonie: „ Imi ħ kobiet pisz Ģ cych – legion, tyle ich bowiem, co

pianistek domowych… ” 3 .

Trzeba pami ħ ta ę , Ň e twórczo Ļę kobiet okresu Młodej Polski jest najmniej opracowana, a

przecie Ň w tej epoce musimy szuka ę Ň ywiołowego i triumfalnego wkroczenia kobiet do

literatury. D ĢŇ enia emancypacyjne kobiet ju Ň wcze Ļ niej osi Ģ gn ħ ły swoj Ģ kulminacj ħ . Kobiety

zyskuj Ģ prawo studiowania na uczelniach wy Ň szych, walcz Ģ o prawa polityczne. Masowe

pojawienie si ħ kobiet w literaturze jest przykładem zdobywania przez nie pełnych praw we

wszystkich dziedzinach Ň ycia. Stanisław Sierotwi ı ski na ten temat pisze:

„Dla zrozumienia pełnej emancypacji kobiet w Ň yciu i literaturze trzeba pomi ħ dzy

twórczo Ļ ci Ģ Orzeszkowej i Konopnickiej, a dorobkiem dwudziestolecia i współczesnym odnale Ņę

ogniwo po Ļ rednie” 4 .

Z tym naprawd ħ mo Ň na si ħ zgodzi ę , gdy Ň przełom XIX – XX wieku – to tak Ň e okres

walki o równouprawnienie, to dopiero pocz Ģ tek Ň ywego udziału kobiet w Ň yciu kulturalnym.

Ten udział wyra Ň a si ħ nie tylko w si ħ ganiu przez poetki do tematów ogólnych (np.

filozoficznych, narodowych, społecznych). Czasy modernizmu przynosz Ģ jakby drugi okres

walki, która ma ju Ň nowy charakter. Wła Ļ nie w tym okresie poetki porzucaj Ģ rol ħ pracownic na

niwie, obywatelek, Matek-Polek, odwa Ň aj Ģ si ħ mówi ę szczerze o swoich uczuciach,

pragnieniach, po ŇĢ daniach.

Dostrze Ň ono tu interesuj Ģ c Ģ i dosy ę nieoczekiwan Ģ prawidłowo Ļę . Poeci-m ħŇ czy Ņ ni

demonstruj Ģ w swoich utworach dekadenck Ģ słabo Ļę , znu Ň enie, bierno Ļę . W tym samym czasie

kobiety szokuj Ģ nieprzywykłych odbiorców energi Ģ , maksymalizmem niekonwencjonalnych

projektów Ň yciowych, aktywizmem, pasj Ģ . Do tych poetek krytycy literatury zaliczaj Ģ przede

wszystkim K. Zawistowsk Ģ , M. Komornick Ģ , B. Ostrowsk Ģ i M. Wolsk Ģ .

3 J. Z. Jakubowski, Trwałe przymierza , Warszawa 1963, s. 165.

4 S. Sierotwi ı ski, Maryla Wolska. ĺ rodowisko, Ň ycie i twórczo Ļę , Wrocław 1963, s. 6.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: