ROZDZIAŁ 2
TEORIA NIESPEŁNIONYCH OCZEKIWAŃ
Judee Burgoon
1. Jest przykładem „miękkiego determinizmu”, gdyż na proces komunikowania i na porozumienie wywiera wpływ nazbyt wiele czynników, by można było odkryć proste relacje przyczynowo-skutkowe.
2. Burgoon interesują głównie takie czynniki komunikacji niewerbalnej jak jej atrakcyjność, wiarygodność, wpływ i zaangażowanie; z tego powodu badaczka wyodrębnia kluczowe pojęcia teorii niespełnionych oczekiwań: wartościowość niespełnienia, wartościowość korzyści wynikającej z kontaktu z interlokutorem.
3. Według Burgoon terminem „oczekiwania” powinniśmy się posługiwać w odniesieniu do tego, co przewidujemy. Na nasze oczekiwania wpływa kontekst komunikacyjny.
4. Burgoon odkryła, że osoby reprezentujące wszystkie grupy wiekowe i zawodowe spodziewają się, że jednostki o niższym statusie społecznym zachowają właściwą odległość od rozmówców. Często okazuje się jednak, że wiele osób wchodzących w akt komunikacyjny narusza przestrzeń wyznaczoną przez nasze oczekiwania.
5. Oczekiwania związane z procesem komunikacyjnym maja związek z cechami demograficznymi (wiek, płeć, miejsce urodzenia, wygląd fizyczny, osobowość i styl komunikacji).
6. Burgon jest przekonana, że wszystkie kultury mają podobną strukturę oczekiwanych zachowań komunikacyjnych, lecz treść tych oczekiwań może się zasadniczo różnić w zależności od kultury - dotyk mam pewne znaczenie w każdej kulturze, lecz to w jaki sposób, gdzie i kiedy dotyka się inną osobę jest kwestią obyczajów i standardów kulturowych.
7. Gdy jakieś zachowanie ma społecznie ustalone znaczenie, komunikujące się osoby potrafią zorientować się, czy należy wykroczyć poza oczekiwania innych. I tak jeżeli wartość przypisana zachowaniu jest negatywna, lepiej zrobić mniej niż się od nas oczekuje. Jeśli natomiast wartość zachowania jest pozytywna, warto iść na całość.
8. Zdarzają się sytuacje, w których przekroczenie niespełnionych oczekiwań może być odczytywane wieloznacznie. W takich przypadkach teoria niespełnionych oczekiwań sugeruje, że powinniśmy je zinterpretować w kontekście tego, jak może ono wpłynąć na powodzenie naszej komunikacji interpersonalnej.
9. Według Burgoon kwestia potencjalnych korzyści wysuwa się na plan pierwszy za każdym razem, kiedy ktoś nie spełnia naszych oczekiwań.
10. Postrzegamy postać naszego rozmówcy w kategoriach będących mieszanką dobra i zła, plasując go na skali gdzieś pomiędzy tymi skrajnymi biegunami.
11. Krytyka: teoria niespełnionych oczekiwań nie daje pełnego wyjaśnienia dominacji zachowań obopólnych w interakcjach interpersonalnych. Po drugie, nie ma nic do powiedzenia na temat tego, czy wartościowość komunikującej się osoby wywiera wartościowość zachowania, czy tez jest na odwrót, zwłaszcza w sytuacji, kiedy pozostają one w sprzeczności ze sobą (np. nielubiany partner narusza przestrzeń w sposób pozytywny).
ROZDZIAŁ 3
TEORIA INTERPERSOLANEGO OSZUSTWA
David Buller i Judee Burgoon
Wyjście z sytuacji
- kłamstwo → zafałszowanie
- powiedzieć część prawdy → ukrycie
- dać odpowiedź rozmyślnie niejasną lub wymijającą → niejasność
oszustwo – komunikat celowo przekazany przez nadawcę, służący podsyceniu fałszywego wyobrażenia u odbiorcy lub doprowadzeniu go do mylnego wniosku
Cele oszusta:
- wypełnianie zadania / osiągnięcie jakiegoś celu instrumentalnego
- nawiązanie / umocnienie więzi z respondentem ( słuchaczem )
- „uratowanie twarzy” / podtrzymanie wizerunku
Buller - potrzeba teorii oszustwa interpersonalnego
- wyjaśnienie wzajemnych oddziaływań między aktywnymi oszustami i ofiarami komunikującymi się pod wpływem różnych motywacji, podejmującymi działania strategiczne oraz angażującymi się w zachowania komunikacyjne, które mają na siebie wpływ, gdyż wytwarzają sekwencję posunięć i kontr posunięć zależnych od sytuacji w której dochodzi do oszustwa.
2 końcowe idee teorii:
* komunikacja interpersonalna jest interaktywna
* strategicznie oszustwo wymaga wysiłku intelektualnego
przeciek – nieświadome sygnały niewerbalne świadczące o stanie wewnętrznych wysyłających je osób.
Cechy zamysłu oszustwa ( strategicznie ):
- niepewność i brak precyzji
- brak zaangażowania, małomówność i zamknięcie się w sobie
- dystansowanie się
- zachowania mające na celu ochronę wizerunku i więzi
Teoria interpersonalnego oszusta dowodzi, że wynik zależy nie tylko od jakości nadanego komunikatu, lecz również od niestrategicznych sygnałów, które wymykają się spod kontroli ( przeciek )
Miron Zuckermann – model 4 składników oszustwa:
- próby kontrolowania
- pobudzenie fizjologiczne
- odczuwane emocje
- czynniki poznawcze
Zuckermann – metaanaliza:
*niezamierzone zachowania niewerbalne zazwyczaj towarzyszące oszustwu:
- częstsze mruganie powiek, powiększone źrenice
- częste błędy językowe
- większa niepewność mowy
- podwyższony ton głosu
- większy rozziew między kanałem werbalnym i niewerbalnym
„domniemanie prawdy” - respondenci zazwyczaj są skłonni uważać komunikaty interpersonalne za uczciwe, kompletne, bezpośrednie, istotne, jasne, nawet gdy nadawca kłamie
domniemamy kontakt społeczny ( McCornack )
- jesteśmy wzajemnie uczciwi wobec siebie
- wiąże was obopólna zgoda
- komunikaty odzwierciedlają rzeczywistość w znanej nam postaci
podejrzenie – stan wątpliwości lub nieufności utrzymujący się pomimo braku wystarczających dowodów
ROZDZIAŁ 4
TEORIA PENETRACJI SPOŁECZNEJ
Irwin Altman i Dalmas Taylor
1. Teoria penetracji społecznej opisuje w jaki sposób ludzie osiągają bliskość we wzajemnych relacjach.
2. Struktura osobowości jest jak wielowarstwowa cebula - ja publiczne (powierzchnia, dane biograficzne), ja półprywatne (prywatne postawy wobec kogoś), rdzeń osobowości (system wartości, struktura Ja, emocje).
3. Osiąganie bliskości poprzez zwierzenia (penetracja głęboko ukrytych obszarów). Im bardziej człowiek otwarty tym głębiej można go spenetrować. Głębokość penetracji oznacza stopień intymności. Proces zwierzania oparty jest na wzajemności.
4. Depenetracja to proces stopniowego wycofywania się warstwa po warstwie. Wycofywanie się z relacji polega na odbieraniu tego, co wcześniej obie strony wymieniły między sobą na etapie formułowania związku.
5. Bliskość reguluje się na podstawie zysków i strat. Jeżeli zyski przewyższają koszty bliższego kontaktu, to taki kontakt nastąpi. Ludzie potrafią trafnie określić opłacalność swych poczynań i rozsądnie wybierają optymalnie działania.
6. Satysfakcja to stopień zadowolenia wywołany wynikiem relacji zyski – koszty. Ocena zależy w dużej mierze od kolejności wydarzeń
7. Stabilność to minimalny wynik motywujący jednostkę do pozostawania w danym związku. Jeżeli pojawia się atrakcyjniejsza relacja bądź stabilność spada poniżej oczekiwanego poziomu, rośnie niestabilność związku.
8. Krytyka: najbardziej intensywna penetracja jest w fazie środkowej a nie początkowej. Rozwój przyjaźni przebiega w formie gwałtownych cięć a nie powolnego zagłębiania ostrza. Rozpad związku to nie odwrócenie procesu penetracji, ale chaotyczne zerwanie.
ROZDZIAŁ 5
TEORIA REDUKOWANIA NIEPEWNOŚCI
Charles Berger
1. Podczas początkowych etapów związku interpersonalnego dominuje uczucie niepewności. To uczucie niepewności można porównać z naszym zmniejszonym poczuciem bezpieczeństwa. Człowiek ma potrzebę redukowania niepewności, a więc zwiększania poczucia bezpieczeństwa i czyni to zbierając informacje pozwalające na intensyfikacje komunikacji.
2. Powody redukowania niepewności - przewidywanie przyszłych interakcji (jesteśmy istotami, które chcą wybiegać w przyszłość, chcą przewidywać, co będzie podczas następnego spotkania), wartość motywacyjna (inne osoby motywują nas do intensyfikacji kontaktów), odchylenie od normy (szczególnie gdy inne osoby zachowują się dziwnie, inaczej).
3. Elementem pomagającym redukować niepewność jest naturalna potrzeba człowieka - przewidywania oraz wyjaśniania. Berger powołuje się tutaj na zaproponowaną przez Shannona i Weavera teorię informacji, gdzie teza główna brzmi następująco: „W miarę jak maleje zdolność jednostki do przewidzenia, która z opcji nastąpi, wzrasta poziom jej niepewności”.
4. Aksjomat 1 – nasilanie się komunikacji werbalnej pomaga redukować niepewność, a redukcja niepewności znów zachęca do dalszej komunikacji. Im więcej dobrej i szczerej wymiany słów, tym bardziej osoby dialogu czują się spokojne i chętne do dalszej wymiany zdań.
5. Aksjomat 2 - dynamika komunikacji niewerbalnej powoduje spadek poziomu niepewności i podobnie, jak przy komunikacji werbalnej, stymuluje do dalszej intensyfikacji komunikacji.
6. Aksjomat 3 - w miarę pozyskiwanych informacji następuje spadek poziomu niepewności, a konsekwentnie także osłabienie zapotrzebowania na informację spontaniczną.
7. Aksjomat 4 - ten aksjomat odpowiada na podstawową ludzką potrzebę, zwaną potrzebą intymności. Intensyfikacja komunikacji powoduje obniżenie poziomu niepewności, a to prowadzi właśnie do zwiększenia poziomu intymności.
8. Aksjomat 5 - podkreślający rolę redukcji niepewności we wzmacnianiu wzajemności. Wysoki poziom niepewności przyczynia się do wzrostu wzajemności i odwrotnie.
9. Aksjomat 6 - podobieństwa między uczestnikami zmniejszają niepewność, a różnice powodują jej wzrost. Im więcej będzie elementów wspólnych (np. wspólne pasje) tym szybsza redukcja niepewności.
10. Aksjomat 7 - wzrost poziomu niepewności powoduje spadek sympatii i odwrotnie.
11. Aksjomat 8 - wskazuje na prospołeczną cechę człowieka. Pary angażujące się w życie społeczne tworzą zwykle trwalsze związki. Ludzie, którzy nie zamykają się tylko dla siebie, ale są otwarci także na innych, wzmacniają równocześnie własny związek.
ROZDZIAŁ 6
PODEJŚCIE INTERAKCYJNE
Paul Watzlawick
1. Istnieje tworzony przez komunikację system społeczny, do którego należy każdy człowiek (proces komunikacji jest stały).
2. Akty komunikacyjne to zachowania obserwowalne (wnoszą wkład w proces wymiany interpersonalnej i kształtują takie stosunki społeczne, które bez komunikowania by nie istniały).
3. System komunikowania jest sekwencją wydarzeń. Zachodzą one jedne po drugim w danym czasie, nie można przerwać procesu komunikowania w trakcie kontaktu z druga osobą, gdyż każdy akt obserwowalnego zachowania może być źródłem informacji dla obserwatorów tego zachowania. Milczenie też jest komunikowaniem.
4. Każdy akt komunikowania ma dwa aspekty: zawartości merytorycznej, określenia relacji miedzy rozmówcami.
5. Trzy najbardziej destrukcyjne zjawiska komunikacyjne to dyskwalifikacja (poniżanie partnera), dyskwalifikacja transakcyjna (druga wypowiedź nakłada się na pierwszą w sposób enigmatyczny i niejasny), zasada mieszania w głowie (budzenie u rozmówcy niepewności wobec jego własnych odczuć, poglądów, spostrzeżeń).
6. Przekaz paradoksalny zawiera w sobie błąd logiczny i powoduje dwuznaczność, niemożliwą do rozwiązania bez dodatkowej pomocy ze strony nadawcy. Wypowiedzi paradoksalne tworzą sytuację bez wyjścia.
7. Aksjomaty komunikacji: człowiek nie może się nie komunikować, czyli nie może nie wywierać wpływu. Komunikacja = treść + relacja.
8. Metakomunikacja to komunikacja o komunikacji, mówiąc coś, myślę o sobie, o odbiorcy i co odbiorca sądzi o mnie.
9. Charakter związku zależy od tego, jak każda ze stron akcentuje sekwencję komunikatów. Komunikacja w związku to sinusoida (dla każdego partnera rozpoczyna się w innym miejscu). Każdy z uczestników jest przekonany, że tylko reaguje na postawę partnera, nie prowokując jej.
10. Komunikacja jest zawsze albo symetryczna, albo komplementarna. Rodzaj komunikacji wynika z podziału władzy.
11. Przeformułowanie to zmiana przebiegu gry poprzez zmianę reguł. Oznacza zmianę punktu widzenia, w którego kontekście doświadczana jest sytuacja, i umieszczenie tej sytuacji w innym punkcie widzenia, który także pasuje do „faktów” tej samej konkretnej sytuacji, a zmienia całe jej znaczenie.
ROZDZIAŁ 7
MODEL SZANS ROZPRACOWANIA PRZEKAZU
Richard Petty i John Cacioppo
1. Model szans na rozpracowanie przekazu stara się wyjaśnić szeroki zakres zjawisk przy precyzyjnym przewidywaniu bez dodatkowych założeń.
2. Model zakłada, iż zmiana postaw może zachodzić dwoma różnymi torami, mianowicie centralnym i peryferyjnym.
3. Droga centralna jest zazwyczaj uruchamiana podczas analizowania kwestii ważnej bądź niecodziennej (np. zakup domu), zakłada ona również dużą koncentrację odbiorcy na przekazie. Ocena informacji z przekazu jest staranie przemyślana (rozpracowana), jeśli przekaz wzbudzi przychylne reakcje odbiorcy.
4. Droga peryferyjna posiada natomiast odwrotne cechy, a także jest stosowana przez podmiot w momencie działania w środowisku dystraktorów (np. hałas bądź wykonywanie innych zajęć). To powierzchowne zidentyfikowanie jakiegoś sygnału, a nie rozważanie merytorycznej wartości informacji.
5. W centralnym przypadku zmiana postawy zależy głównie od jakości argumentacji i ma trwały charakter, w peryferyjnym przesunięcie postawy w kierunku tej prezentowanej w przekazie nie ma trwałego charakteru.
6. Rozpracowywanie to uważne przemyślenie argumentów zawartych w przekazie. Dzieli się na myślenie tendencyjne (z góry ustalony wniosek zniekształca istniejące dane) i myślenie obiektywne (fakty mówią same za siebie).
7. Silny komunikat to taki komunikat, który odebrany i przeanalizowany przez słuchacza powoduje u niego pożądane przez nadawcę myślenie.
ROZDZIAŁ 8
PODEJŚCIE KULTUROWE DO ORGANIZACJI
Clifford Geertz i Michael Pacanowsky
ROZDZIAŁ 9
KRYTYCZNA TEORIA KOMUNIKACJI
(PODEJŚCIE DO ORGANIZACJI)
Stanley Deetz
Stanley Deetz – sformułował krytyczną teorię komunikacji, w której analizuje, w jaki sposób bez osłabiania kondycji finansowej firmy uwzględnić rozmaite – często pozaekonomiczne – interesy poszczególnych grup
Wskazuje, że reformowanie komunikacji może przyczynić się do zwiększenia wydajności firmy i demokratyzacji miejsca pracy
Deetz – wielkie, międzynarodowe koncerny stanowią dominującą siłę w społeczeństwie, ich wpływ na życie jednostki jest silniejszy niż wpływ Kościoła, państwa czy rodziny
Wielkie firmy „kontrolują i kolonizują” życie współczesnego człowieka w sposób skuteczniejszy niż rząd czy instytucje publiczne od czasów epoki feudalnej.
Skutkiem ubocznym tej kontroli jest gwałtowne obniżanie się jakości życia przytłaczającej większości obywateli.
Deetz...
tymonski