Hejnicka-Bezwińska Teresa - Pedagogika ogólna.pdf

(2912 KB) Pobierz
745949047 UNPDF
T. Hejnicka-Bezwińska, Pedagogika ogólna , Warszawa 2008
ISBN 978-83-60501-19-1, © by WAiP 2008
Wydawcy: Iwona Zarzycka, Bożenna Żółtowska
Redaktor: Ewa Skalska
Opracowanie typograiczne serii: Marek Stańczyk
Projekt okładki i stron tytułowych: Wojciech Stukonis
Fotograia na okładce: archiwum Autorki
Indeks osób: Zdzisława Ziembińska
ISBN: 978-83-60501-19-1
© Copyright by Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne
Warszawa 2008
Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne Spółka z o.o.
Grupa Kapitałowa WSiP S.A.
00-696 Warszawa, ul. J. Pankiewicza 3
www.waip.com.pl
T. Hejnicka-Bezwińska, Pedagogika ogólna , Warszawa 2008
ISBN 978-83-60501-19-1, © by WAiP 2008
Spis treści
Wstęp 17
Część I
Edukacja i pedagogika w warunkach zmiany
kulturowej 27
ROZDZIAŁ 1. Wytwarzanie wiedzy pedagogicznej
i studiowanie pedagogiki w społeczeństwie opartym
na wiedzy 29
1.1. Niektóre zmiany spowodowane powstawaniem
społeczeństwa opartego na wiedzy 30
1.2. Problem wiedzy w kontekście niektórych twierdzeń
współczesnej epistemologii 32
1.3. Współczesna wiedza o edukacji 35
1.3.1. Deinicja „edukacji” korespondująca ze zmianami, jakie
dokonały się we współczesnej epistemologii 35
1.3.2. Wiedza o edukacji (potoczna i naukowa) jako aktywny
czynnik zmian w obszarze edukacji 38
1.4. Wiedza o edukacji w perspektywie poznawczej
socjologii wiedzy 41
1.5. Zmiana w pojmowaniu nauki w perspektywie poznawczej
współczesnej epistemologii i socjologii wiedzy 44
1.5.1. Mity będące dziedzictwem wielowiekowego panowania
nowoczesnego modelu nauki 45
1.5.1.1. Mit hierarchicznej struktury wiedzy
1.5.1.2. Mit specjalizacji 48
T. Hejnicka-Bezwińska, Pedagogika ogólna , Warszawa 2008
ISBN 978-83-60501-19-1, © by WAiP 2008
1.5.1.3. Mit aideologiczności wiedzy technicznej i wiedzy
technologicznej 50
1.5.1.4. Mit nauk przyrodniczych jako wzorca standardów
naukowości 53
1.5.2. Niektóre problemy współczesnej wiedzy pedagogicznej
wytworzone przez zmiany spowodowane ewolucją
modelu nauki 54
1.6. Wiedza potoczna o edukacji i pedagogice w perspektywie
poznawczej socjologii przekonań 57
1.6.1. Spójność uniwersum symbolicznego wiedzy potocznej
jako wartość i źródło oporu w przyjmowaniu innej
wiedzy o edukacji 60
1.6.2. Oczekiwania studentów pedagogiki formułowane
w kontekście uniwersum symbolicznego potocznej
wiedzy o pedagogice i edukacji 61
Podsumowanie 68
ROZDZIAŁ 2. Instytucjonalizacja i dyscyplinaryzacja
pedagogiki 70
2.1. Przyjęta deinicja nauki 74
2.1.1. Instytucjonalizacja i dyscyplinaryzacja jako dwa aspekty
wyznaczające rozwój dyscyplin naukowych w modelu
nauki nowoczesnej 76
2.1.2. Instytucjonalizacja pedagogiki jako dyscypliny naukowej
w perspektywie socjologicznej 79
2.2. Cywilizacyjne uwarunkowania instytucjonalizacji pedagogiki
jako dyscypliny naukowej 81
2.2.1. Idee i wyobrażenia ludzi XIX wieku w Europie 82
2.2.1.1. Kontrowersje związane z pojęciem „Europa” 83
2.2.1.2. Europa Zachodnia XIX wieku jako wspólnota
kulturowa 85
2.2.1.3. Wkład intelektualny Wielkiej Rewolucji Francuskiej
w myślenie o edukacji i proces instytucjonalizacji
pedagogiki 91
2.2.2. Szczególne uwarunkowania w obszarze
niemieckojęzycznym, wspomagające proces
instytucjonalizacji pedagogiki jako dyscypliny
naukowej 93
T. Hejnicka-Bezwińska, Pedagogika ogólna , Warszawa 2008
ISBN 978-83-60501-19-1, © by WAiP 2008
2.2.2.1. Potrzeby praktyki edukacyjnej państwa pruskiego
jako czynnik sprzyjający instytucjonalizacji
pedagogiki 94
2.2.2.2. Niemiecka reforma uniwersytetów: od korporacji do
instytucjonalizacji 97
2.2.2.3. Wkład Immanuela Kanta w proces instytucjonalizacji
pedagogiki 101
2.3. Instytucjonalizacja i dyscyplinaryzacja pedagogiki w obszarze
niemieckojęzycznym 103
2.4. Instytucjonalizacja i dyscyplinaryzacja pedagogiki w obszarze
polskojęzycznym 113
Podsumowanie 119
ROZDZIAŁ 3. „Uczenie się” jako centralna kategoria
pojęciowa współczesnej praktyki edukacyjnej 125
3.1. Uzasadnienie przesunięcia zainteresowań pedagogicznych
z procesu nauczania na uczenie się 126
3.1.1. Kontekst ideologiczny uzasadniający koncentrację
na procesie uczenia się 127
3.1.2. Kontekst teoretyczny opisujący i wyjaśniający proces
uczenia się 133
3.1.3. Społeczna praktyka uczenia się 135
3.2. „Uczenie się” jako centralna kategoria pedagogiczna 138
3.2.1. Koncepcja kształcenia Jerome Brunera 138
3.2.2. Pedagogiczne wzory uczenia się 141
3.3. „Uczenie się” jako przedsięwzięcie na całe życie 144
3.3.1. Dane dotyczące efektów uczenia się młodych Polaków,
przedstawione w raporcie Ireneusza Białeckiego i Jacka
Hamana Program Międzynarodowej Oceny Umiejętności
Uczniów OECD/PISA. Wyniki polskie – raport z badań 145
3.3.2. Postulaty dotyczące uczenia się, sformułowane przez
Komisję Europejską UE w raporcie Biała Księga Kształcenia
i Doskonalenia. Nauczanie i uczenie się. Na drodze do
uczącego się społeczeństwa 151
3.3.3. Postulaty dotyczące edukacji sformułowane przez
Międzynarodową Komisję do spraw Edukacji dla XXI wieku
w raporcie Edukacja. Jest w niej ukryty skarb 153
T. Hejnicka-Bezwińska, Pedagogika ogólna , Warszawa 2008
ISBN 978-83-60501-19-1, © by WAiP 2008
3.3.4. Postulaty dotyczące edukacji sformułowane przez Radę
Klubu Rzymskiego w raporcie Pierwsza rewolucja globalna.
Jak przetrwać? 158
Podsumowanie 160
Część II
Pedagogika ogólna. Społeczna praktyka edukacyjna
jako przedmiot badań pedagogicznych
(w perspektywie poznawczej współczesnej
pedagogiki ogólnej) 167
ROZDZIAŁ 4. Miejsce edukacji w kontekście przemian
cywilizacyjnych przełomu wieków 169
4.1. Pedagodzy współcześni wobec orientacji historycznej 170
4.2. Związek edukacji z przemianami cywilizacyjnymi 172
4.2.1. Pojęcie cywilizacji 173
4.2.2. Kryzys jako forma zmiany w cywilizacji Zachodniej 175
4.2.3. Niektóre zjawiska będące symptomami kryzysu świata
nowoczesnego 176
4.2.3.1. Europejskie totalitaryzmy XX wieku 176
4.2.3.2. Społeczne ruchy kontestacyjne 179
4.2.3.3. Postmodernizm 180
4.2.3.4. Teoria krytyczna 181
4.2.3.5. Upadek wielkich narracji 182
4.2.4. Ponowoczesność – druga nowoczesność – późna
nowoczesność 183
4.3. Późna nowoczesność jako zjawisko traumatogenne 185
4.3.1. Demistyikacja oświeceniowej idei postępu 186
4.3.2. Najważniejsze procesy kulturowe późnej nowoczesności 191
4.4. Praktyka edukacyjna w Polsce na przełomie
XX i XXI wieku 192
Podsumowanie 204
Problemy i zadania 208
Zgłoś jeśli naruszono regulamin