ĆWICZENIA FONACYJNE.docx

Ćwiczenia fonacyjne

Ćwiczenia fonacyjne -………………………..?

ZADANIEM ĆWICZEN FONACYJNYCH JEST…

zmniejszenie napięcia mięśni krtani, ustawienie prawidłowej emisji głosu, nauczenie    dziecka właściwego posługiwania się głosem, nauka mówienia na wydechu oraz stosowanie w trakcie mówienia przerw na nabranie powietrza w odpowiednich miejscach.

Prowadzenie ćwiczeń fonacyjnych pozwala na zlikwidowanie u dzieci głosów zbyt piskliwych, krzykliwych, takich, które utrudniają odbiór mowy.

Wśród tych ćwiczeń wyróżniono kilka rodzajów ze względu na ich cele,
są to zatem:
- ćwiczenia wstępne – stosowane w celu zniesienia napięcia mięśni krtani i gardła;
- ćwiczenia z jednoczesnym wymawianiem pojedynczych głosek,
- ćwiczenia artykulacyjne, czyli ćwiczenia w wymawianiu samogłosek i spółgłosek.

   Powodzenie tych ćwiczeń zależy w znacznej mierze od regularnego oddechu i umiejętności wydłużania fazy wydechowej, dlatego należy je wykonywać po przeprowadzeniu podstawowych ćwiczeń oddechowych, a potem łącznie z tymi ćwiczeniami oddechowymi, które wydłużają fazę wydechową.

  Ćwiczenia fonacyjne powinny być krótkotrwałe, aby nie przeciążać krtani.
 

ĆWICZENIA FONACYJNE(EMISJA GŁOSU):

·         Kilkukrotne powtarzanie tej samej samogłoski; wielokrotne wymawianie samogłoski płynnie, rytmicznie, powoli i szybko oraz wydłużanie i skracanie przerw między wymówieniami.

·         ĆWICZENIA USTAWIENIA GŁOSU TZN. „MÓWIENIA NA MASKĘ”:

Ø      mruczenie poprzez przedłużanie głoski m (potem n) – podczas ćwiczenia należy zwrócić uwagę na drżenie skrzydełek nosa;

Ø      wybrzmiewanie przedłużanego m (n) w otoczeniu samogłosek – sylaby i

              logotomy należy przedłużać swobodnie bez wysiłku np.:

               - ma, mo, me, my, mi,

                - am, om, em, um, ym, im,

                - mam, mom, mem, mum, mim,

                - mama, mamo, mame, mumu, mymy, mimi;

Ø      tzw. swobodne paplanie: ba, ba, pa, pa, itd.

·         MÓWIENIE RYTMICZNE (W TAKT) – wybijanie rytmu wymawianych słów z szeroko otwartymi ustami (mówienie sylabami) – utrwala się prawidłowa emisja głosu (kontrola wzrokowa przed lustrem), ćwiczenie to służy również zwolnieniu tempa mówienia.

·         METODA ŻUCIA – żucie z udziałem głosu, mówienie zautomatyzowanych ciągów słownych – dni tygodnia, miesięcy, potem fraz, dłuższych wypowiedzi w wolnym tempie przeżuwając jakby sylaby i słowa (ważne myślenie o żuciu) – ćwiczenie to służy zwolnieniu tempa mówienia.

·         DYKCJA - ĆWICZENIE ODPOWIEDNIEGO TEMPA MOWY (ZWOLNIENIE) ORAZ WYRAZISTEJ WYMOWY GŁOSEK:

Ø      mówienie lub czytanie głośnym, energicznym szeptem oraz schodzenie od

mówienia głośnego do szeptu i całkowitego wyłączenia głosu–ruch wykonują tylko   narządy artykulacyjne.

Ø      mówienie z przesadną artykulacją samogłosek i ich przedłużanie (powtarzanie wyrazów rozpoczynających się na daną samogłoskę – nagłos, także śródgłos potem wygłos oraz zdań, w których wyrazy zaczynają się na identyczną samogłoskę np. Inteligentny Irek interesował innych inżynierów. itd.);

Ø      metoda cienia – powtarzanie przez pacjenta tekstu czytanego przez logopedę z nieznacznym opóźnieniem, jednego, dwóch wyrazów (od tempa wolnego do szybszego przy zmiennej intonacji - mówienie śpiewne, niemonotonne – stymulacja prawopółkulowa).

Podstawowe ćwiczenia fonacyjne

Po opanowaniu prawidłowego toru oddechowego i właściwego gospodarowania powietrzem przy wydechu można rozpocząć ćwiczenia fonacyjne (głosowe) i artykulacyjne. Ważną składową tych ćwiczeń jest uruchomienie i prawidłowe wykorzystanie rezonatorów nad- i podkrtaniowych, w których dźwięk generowany w krtani ulega wzmocnieniu.

Ćwiczenie I

·         stań przed lustrem,

·         wykonaj pełny wdech,

·         zatrzymaj na moment wciągnięte powietrze,

·         długi wolny wydech rozpocznij z równoczesnym wymawianiem głoski aaa...,

·         utrzymaj fonację głoski a jak najdłużej,

·         powtórz ćwiczenie wymawiając na wydechu inne samogłoski.

Ćwiczenie II

·         stojąc przed lustrem wykonaj pełny wdech,

·         na wydechu wybrzmiewaj połączone samogłoski aaoouuaaoouu...,

·         pamiętaj żeby podczas wykonywania tego ćwiczenia wyraźnie otwierać usta, powtórz ćwiczenie łącząc w trakcie fonacji inne samogłoski.

Ćwiczenie III

·         stań swobodnie w lekkim rozkroku, ręce ułóż wzdłuż tułowia,

·         wykonaj szybki wdech z wyrzuceniem rąk do boku,

·         rozpocznij fonację głoski a z równoczesnym opuszczaniem ramion do pozycji wyjściowej,

·         powtórz ćwiczenie wymawiając inne samogłoski.

Ćwiczenie IV

·         wciągnij powietrze z równoczesnym wyrzuceniem ramion do boku,

·         podczas wydechu wybrzmiewaj samogłoski: przechodząc kolejno od a przez o do u, równocześnie opuszczając ramiona.

Ćwiczenie V

·         wykonaj pełny wdech,

·         na wydechu fonuj głoskę m, kontroluj mruczenie słuchem tak, aby odbywało się na jednym poziomie głośnościowym.

Ćwiczenie VI

·         wykonaj pełny wdech,

·         na wydechu wybrzmiewaj głoskę m na zmianę z samogłoskami np. mmmaaaammmaaa...

Ćwiczenie VII

·         wymawiaj na jednym wydechu ciągi słowne np. dni tygodnia, liczenie.

Ćwiczenie VIII

·         wymawiaj na jednym wydechu zdania, starając się stopniowo je wydłużać.

·         Wykonaj wdech, zatrzymaj na sekundę wciągnięte powietrze, po czym rozpocznij wydech z jednoczesnym wymawianiem (lekko i długo) samogłoski aaaa .... nie zmieniając natężenia i wysokości głosu.

Wykonaj wdech, zatrzymaj na sekundę wciągnięte powietrze, po czym rozpocznij wydech z jednoczesnym wymawianiem (lekko i długo) samogłoski  eeeee... nie zmieniając natężenia i wysokości głosu.

Wykonaj wdech, zatrzymaj na sekundę wciągnięte powietrze, po czym rozpocznij wydech z jednoczesnym wymawianiem (lekko i długo) samogłoski  iiiiii... nie zmieniając natężenia i wysokości głosu.

Wykonaj wdech, zatrzymaj na sekundę wciągnięte powietrze, po czym rozpocznij wydech z jednoczesnym wymawianiem (lekko i długo) samogłoski  ooooo... nie zmieniając natężenia i wysokości głosu.

Wykonaj wdech, zatrzymaj na sekundę wciągnięte powietrze, po czym rozpocznij wydech z jednoczesnym wymawianiem (lekko i długo) samogłoski  uuuuu.... nie zmieniając natężenia i wysokości głosu.

Wykonaj wdech, zatrzymaj na sekundę wciągnięte powietrze, po czym rozpocznij wydech z jednoczesnym wymawianiem (lekko i długo) samogłoski  yyyyyyyy.. nie zmieniając natężenia i wysokości głosu.

Ćwiczenie IX (fot. 7)

·         stań swobodnie,

·         otwartą dłoń oprzyj na twarzy w okolicy bocznej powierzchni nosa, policzka oraz warg, tak, aby nie uciskać nosa,

·         płynnie wymawiaj mmmm, następnie przerywając m...m...m...m,

·         podczas wymawiania staraj się odczuwać wibracje pod dłonią,

·         powtórz ćwiczenie z głoską n.

Ćwiczenie X (fot. 8)

·         stań swobodnie,

·         połóż dłoń wewnętrzną stroną na czubku głowy,

·         płynnie wymawiaj mmmm, następnie przerywając m...m...m...m,

·         podczas wymawiania głosek staraj się skierować dźwięk w taki sposób, aby pod dłonią odczuwać wibracje,

·         powtórz ćwiczenie z głoską n.

Fot. 8. Za pomocą dłoni przyłożonej na czubku głowy wyczuwane są drgania podczas wymawiania mmm...

Ćwiczenie XI

·         wymawiaj głoski mmmm, następnie przerywając m...m...m...m; staraj się utrzymywać dźwięk na jednym poziomie,

·         stopniowo dodawaj samogłoski np. a,

·         ćwiczenie wykonuj w pozycji leżącej i stojącej.

Ćwiczenie XII

·         wymawiaj głoskę a starając się prowadzić dźwięk od tonów o częstotliwościach od niskich do wysokich,

·         tony niskie opieraj na rezonatorach piersiowych, wysokie głowowych.

Ćwiczenie XIII

·         wymawiaj wyraźnie poniższy tekst, starając się wymówić jak najwięcej słów na jednym wydechu; Ludwik I, Ludwik II, ........ Ludwik VIII,

·         pamiętaj, aby nie wydychać podczas mówienia całego zapasu powietrza.

v...