neuropsychologia.pdf

Neuropsychologia marzec,2001

Zaliczenie: należy wykonać badanie pacjenta oraz zda ć egzamin w formie testu.

Badanie pacjenta: to może być chory z oddzia ł u klinicznego, badanie może być wykonane

pod kierunkiem psychologa. Może to być chory w starszym wieku. Chodzi o pokazanie zmian

organicznych. Metoda badania: np. test Wechsiera, próby kliniczne, lub inne Nale ż y znaleźć

defekt podstawowy. W wyniku badania można postawi e pewną hipotezę ,ale nie twierdzenie

na temat stanu pacjenta. Dowodem na trafność hipotezy jest dopiero badanie tomograficzne.

Należy wykazać czy jest to afazja ,czy apraksja czy demencja i spróbować zlokalizować ten

problem.

Zaburzenia apraktyczne związane są z płatem ciemieniowym

Przekrój boczny płata ciemieniowego:

Nie ma tu wyraźnych granic anatomicznych, są tylko granice umowne. Za bruzdą Rolanda znajduje się

bruzda zaśrodkowa. Zakręt nadbrzeżny znajduje się nad bruzdą Sylviusza, poniżej znajduje się zakręt

kątowy (dwie najważniejsze struktury. Bruzda ciemieniowa dzieli płat ciemieniowy na :

• Płat ciemieniowy górny

• Płat ciemieniowy dolny

Na powierzchni przy środkowej znajduje się:

• Zakręt zaśrodkowy

• Przedklinek

Płaty ciemieniowe integrują bodźce somestetyczne w celu rozpoznania i przypomnienia kształtu,

struktury i wagi. Kojarzą także bodźce dotykowe z innymi doznaniami . W dominującej p ó łkuli dolne

pole ciemieniowe zawiaduje funkcjami matematycznymi i włącza się ściśle w poznanie językowe

oraz pamię ć słowną. W niedominującym prawym płacie ciemieniowym zachodzą głównie procesy

integrujące samoświadomość przestrzenną i orientację pozacielesną. Niewielkie uszkodzenie kory

zaśrodkowej powoduje asterognozję (utratę rozpoznawania dotykiem) w przeciwstronnej ręce i

połowie ciała. Większe uszkodzenie płata (dolnej części w dominującej półkuli) są często połączone z

ciężką afazj a , mniejsze mogą wywołać apraksję, trudności w liczeniu i czasami dezorientację prawo-

lewo oraz agrafię. W ostrych urazach uszkadzających znaczną część niedominującego płata

ciemieniowego pacjent nie zdaje sobie sprawy z ciężkości i natury swojej choroby (anozognozja), a

także lekceważy a nawet neguje niedowład obejmujący przeciwstronną Można wyraźnie wyróżnić

okolice funkcjonalne:

Czuciowa: za bruzdą Rolanda. Są tu analizatory czuciowe. Dokonuję się tu ró ż nicowanie

czucia . dopływają bodźce z różnych receptorów czuciowych: dotykowych, z narządów,

błędnika, bó l owych.

Somatostezja —doświadczenia związane z dotykiem . czuciem bólu, położeniem ciała,

wibracji, ,

Najwięcej receptorów czuciowych znajduje się na dłoniach i języku oraz w okolicach

narządów płciowych.

Za okolica czuciową : komórki kojarzeniowe: II-rzędowa okolica asocjacyjna (dochodzi tutaj do

łączenia różnych rodzajów czucia -bólu, temperatury, różnych rodzajów czucia z różnych rejonów

ciała)

Poniżej okolicy czuciowej jest okolica III-rzędowa -skroniow e - ciemieniowo-potyliczna (tutaj

dochodzi do integracji bodźców-informacji słuchowych, ruchowych i czuciowych z płata

ciemieniowego) W różnych badaniach uzyskuje się różne wyniki dotyczące somatostezji. Uszkodzenie

zakrętu

zaśrodkowego powoduje utratę czucia dotykowego r ozpoznawania przedmiotów ,zaburzenie

rozpoznawania przedmiotów, faktury, stróktury. Zaburzenia te występują po przeciwnej

stronie od uszkodzenia.

Badanie Sequine- Goddond :badany dostaje specjalną deskę, w niej są powycinane różne

figury, za pomocą dotyku rozpoznaje ich kształt. Ważne jest też rozpoznawanie struktury

przedmiotu. Przy uszkodzeniu tego zakrętu pacjent nie może rozpoznać kształtu, ale

rozpoznaje strukturę. Pacjent musi różnicować bez kontaktu wzrokowego.

Ocena położenia przestrzennego bodźca -rola płata ciemieniowego. Bada się za pomocą:

testu Bentona, figury Reya, klocków Wechsiera, testów wieży.kiedy pacjent ma za zadanie ułożyć

pewną strukturę w przestrzeni. Zaburzenia związane z płatem ciemieniowym:

Zaburzenia kojarzenia wielo-zmysłowego (wielomodal n e),t ru dności w pisaniu i czytaniu, podobne do

dysleksji zaburzenia syntezy symbolicznej tzn. zebraniu w całość materiału czytanego, pacjent nie

zbiera informacji w całość, podobnie w liczeniu. Nasz system dziesiętny jest systemem

przestrzennym, ważne jest rozmieszczenie bodźca w przestrzeni. Chory może źle liczyć ze względu na

zaburzenia przestrzenne ,a nie zaburzenia pamięci arytametycznej to jest zasadnicza różnica. Do

badania zaburzeń można używać zeszytów Łódzkiego:

Jest taka próba : " brat ojca i ojciec brata" -ważna jest tutaj kolejność, rozmieszc z enie przestrzenne i

kiedy pacjent czyta takie zdanie to nie rozróżnia ,bo o znaczeniu decyduje tutaj rozmieszczenie

przestrzenne. Są różne próby w tym badaniu dotyczące : zaburzeń mowy, orientacji przestrzennej.

Przy uszkodzeniach płata ciemieniowego występują także : problemy z lokalizacją względną i

bezwzględną (badanie testem Bentona)-jeżeli pacjent nie potraf i rozmieścić kilku obiektów względem

siebie to oznacza ,ż e ma zaburzenia lokalizacji względnej. Inne testy badające funkcjonowanie płata

ciemieniowego:

Test pałeczek-test zapałek-chory ma ułożyć figurę. Następnie znowu układa figur ę tak jakoby

siedział obok. Pacjent

Test odbicia w wodzie-bada lokalizację przestrzenną

Należy rozróżnić zaburzenia amnestyczne -zapamiętywanie przestrzenne i zaburzenia

przestrzenne.

Scenkowe testy- np. scenki wiejskie-analiza położenia przestrzennego.

Test Bentona. Jest kilka wersji w teście Bentona.trzeba wiedzieć co się bada i czy jedne

funkcje nie maskują innych. Pacjenci z zaburzeniami zlokalizowanymi w płatach czołowych

wykonują ubogie rysunki. U pacjent z uszkodzeniem ciemieniowym rysunek nie jest taki

ubogi, ale nie są zachowane relacje przestrzenne. Mówimy o zaburzeniach orientacji

przestrzennej w kategoriach topograficznych.

Nal e ży pamiętać o zróżnicowaniu funkcji przestrzennych i zaburzeń pamięci. Należy

sprawdzić czy jedne zaburzenia nie maskują innych.

Przy zaburzeniach w płatach ciemieniowych zaburzenia pamięci topograficznej (na mapie , w

terenie, w m ieście),t ru dności w lokalizacji. Najsilniejsze i najwięcej objawów : przy

uszkodzeniu lewego płata ciemieniowego. Pojawiają się trudności w naszkicowaniu drogi, w

odwzorowaniach w formie graficznej. W pamięci nie ma reprezentacji mapy, pacjent

rozpozna ale nie posiada w pamięci odwzorowania (przy uszkodzeniu lewego płata

ciemieniowego)Pacjent nie potraf i traf i ć do domu, on rozpozna tę okolicę ale i tak nie może

trafić.

Przy uszkodzeniu prawego płata ciemieniowego występują deficyty w identyfikacji

zewnętrznych obiektów.

Uszkodzenie lewego płata czołowego; zaburzenia orientacji w zakresie własnego ciała. Taki

układ objawów jest stały ,one się wykluczają. To potwierdza teorie podwójnej dysocjacji

objawów: jeden objaw wyklucza drugi.

Uszkodzenia lewego płata czołowego; trudności ze znajdywaniem drogi, agnozja

przedmiotów (trudność rozpoznawania pewnych struktór), amnezja topograf i czna,

jednostronne zaniedbywanie przestrzeni.

APRAKSJA

Zaburzenia ruchowe po uszkodzeniu mózgu. Pacjent rozumie polecenie ,nie ma niedowładów.

porażeń, nie ma uszkodzeń szlaków, nie ma tez zaburzeń czucia.nie ma uszkodzeń móżdżku,

a chory nie jest w stanie wykonać czynności ruchowej przy zachowanych funkcjach

ruchowych, badany nie potraf i wykonać zadania ruchowego, przy zachowanej sprawności.

Nie może wykonywać pewnej czynności ruchowej, mimo, że aparat ruchowy jest sprawny.

Litman pisze o apraksji jako niemożności angażowania segmentów ciała do ruchów.

Konorski def i niuje apraksję jako zaburzenie czynności ,wykonywania skomplikowanych

ruchów.

Metoda badania apraksji:

Szuka się okolicy uszkodzenia . Bada się związek uszkodzenia z lateralizacją i stopień

sprawności przewodzenia. Należy zbadać czynności płata ciemieniowego i kory

przedruchowej płata czołowego.

Apraksja ujmowana jest także jako paraliż psychiczny.

Litman -apraksja motoryczna -obszar uszkodzenia -okolica czuciowo-ruchowa, zaśrodkowa.

Akty ruchowe mogą być celowe i wyobrażeniowe. Aby wykonać celowy ruch potrzebne jest

jego wyobrażenie. To wyobrażenie przekładane jest na pewne sekwencje ruchowe.

Aby została wykonana czynność celowa muszą wystąpią następujące warunki:

• Wyobrażenie sekwencji ruchowej

• Posiadanie engramów kinestetycznych (schemat ó w wykonywania ruchu)

• Prawidłowy przekład ruchu na engramy

• Prawidłowy aparat nerwowo- mięśniowy

Litman podzielił apraksje na

1. Wyobrażeniowe (ideacyjne)

Ruchy mimowolne są wykonywane ,ale złożone czynności celowe już nie.są utrudnione / niemożliwe

do wykonania, ponieważ zaburzony jest plan działania. Następuje zaburzenie planu ruchowego, chory

ma trudności w wyobrażeniu i powiązaniu w całość elementów ruchu. Apraksja wyobrażeniowa

występuje przy uszkodzeniu lewego płata ciemieniowego (choroby mózgu, otępienie, miażdżyca)

,dotyczy lewej i prawej strony ciała

2. Ruchowe

Jest to apraksja przeciwstawna (do uszkodzenia) Zaburzona jest czynność ruchowa, ruchy

niepewne, drżenia, plan czynności jest zachowany Uszkodzenie: w okolicy przedruchowej.

3 . Apraksj a wyobrażeniowo-ruchowa

Plan czynności jest zachowany. Chory wie jak to zrobić ale nie potraf i wykonać. Zachowuje

się tak jakoby zapomniał jak się dana czynność wykonuje.

Są perseweracje.

Lokalizacja uszkodzenia:

zakręt nadbrzeżny (płat ciemieniowyO

ciało modzelowate

Badanie: za pomocą zeszytów Łódzkiego Apraksja ruchowa: chory

niezbornie wykonuje czynno ś ci Apraksja mieszana . chory ma trudności z

pokazaniem czynności. Podział apraksji wg Bensztaina:

Wymienia się 5 poziomów organizacji czynności ruchowych

1 . Organizacje paleokinetyczne (rdzeń,jądro czerwone)

2. Poziom synergii thalamopalidalnej

Stacja przekaźnikowa jest tutaj :wzgórze i gałka blada, ze wzgórza biegną szlaki rzutowe

3. pola przestrzenne-dotyczą ciała prążkowanego, układu piramidowego, komórek piramidowych

Baetsa

4. poziom działania przedmiotowego-okolice cie rn i eniowo -przedruchowe

5. etap dotyczący koordynacji symbolicznych. Okolice nakładania się czynności złożonych Apraksja

dotyczy tylko poziomu 4 (wg Bensztaina)

Apraksja konstrukcyjna Bel l ona -upośledzone czynności łączenia i organizowania pewnych

elementów gdzie konieczne jest spostrzeganie szczegółów i tła. Jest to niezdolność do rysowania i

budowania prostych konstrukcji. Może tu występować zaniedbywanie jednej strony np. apraksja

ubraniowa-pacjent ma trudności z założeniem ubrania. Ujawniają :

dowolny rysunek-analiza pomiędzy częściami

- rysowanie eg wzoru figury

test analizy przestrzennej

testy wieży

testy figur abstrakcyjnych-3 -wymiarowych Prawy płat ciemieniowy bardziej się wiąże z relacjami

przestrzennymi Lewy p ł at ciemieniowy związany bardziej z całością działania, zaplanowaniem

czynności w czasie, funkcjami ruchowymi.

Bardzo ważne jest współdziałanie pomiędzy dwoma płatami Uszkodzenia są widoczne w

wykonywanym rysunku: uszkodzenie prawego płata-pojawia się dużo szczegółów, lewego płata:

rozpad planu , ry sunek ubogi, podobny do rysunku pacjenta z uszkodzeniami płata czołowego

Apraksja zdarza się w przebiegu wielu chorób metabolicznych i organicznych m ó zgu. W typowych

przypadkach pacjent nie może spełnić polecenia lekarza , chociaż je rozumie i może wykonać jego

poszczególne elementy składowe.

Dysleksja przestrzenna : fi ksacja na tekście jest przypadkowa. Pacjent spostrzega tylko

początek i koniec . Zespół jednostronnego zaniedbywania przestrzeni. Dotyczy prawej półkuli

. zakrętu nadbrzeżnego i kątowego z przyległymi okolicami, lewego płata czołowego i struktur

podkorowych wzgórza.

Pacjent widzi całość przestrzeń. Uszkodzenie dotyczy ośrodków korowych i podkorowych.

Chory czytając gazetę czyta połowę tekstu bez sensu, chory słyszy zdanie i maje napisać

. pisze od połowy kartki, dla niego nie ma dalszej części kartki.

Chory zaniedbuje część ciała -umaluje np. lewą część twarzy ,będzie zawadzał prawą stroną.

Terapia jest bardzo trudna.

Wyjaśnienie zaburzenia:

- trudności w krążeniu informacji w jednej półkuli, deficyty uwagi, szczególnie u dzieci, zaburzenia

percepcji . trudności w utrzymaniu uwagi. Kolejna hipoteza: zaburzenia w wyobrażeniu siebie i

przestrzeni

- Asymetria sieci neuronalnej -neurony uwagi są nie harmonijnie rozłożone Uszkodzenie płata

ciemieniowego (szczególnie prawy płat): zespoły:

Anozognozja babińskiego-niedostrzeganie własnej choroby przy porażeniu połowiczym. Pacjent nie

dostrzega choroby-chce sięgnąć bezwładną ręką, stanąć na bezwładnej nodze. Negacja może nawet

obejmować całość świata zewnętrznego, towarzyszy czasami zmącenie świadomości lub majaczenie.

Heminoksja - tętniak środkowej części mózgu ,brak ś wiadomości części ciała. Choremu trudno

odnaleźć prawa / lewą rękę, trudności z nazywaniem.

Agnozja palców-trudności zlokalizowania i nazwania własnych palców.

Tmdności lokalizacji i nazwania części własnego ciała -autotopoagnozja Pika (zaburzenia

orientacji prawa-lewa strona

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: