REFERAT%20METODY%20AKTYWIZUJaCE%20NA%20LEKCJACH%20MATEMATYKI.pdf

METODY AKTYWIZUJĄCE NA LEKCJACH MATEMATYKI

Metoda – (wg. Okonia) to systematycznie stosowany sposób postępowania prowadzący do

założonego celu. Na dany sposób postępowania składają się czynności myślowe i praktyczne,

odpowiednio dobrane i realizowane w ustalonej kolejności.

Metoda aktywizująca – to sposób działań grupy i prowadzącego umożliwiający aktywne

uczenie się , czyli uczenie się przez działanie i przeżywanie.

Metody aktywizujące stosowane na lekcjach matematyki mają duża i znaczącą rolę w

procesie nauczania i uczenia się. Zapewniają dzieciom odgrywanie czynnej roli w realizacji

zadań , uczą się w trakcie własnej aktywności. Potrzebną wiedzę i umiejętności muszą

nabywać w sposób trwały, skuteczny i przyjemny.

Nauczyciel w pracy z dziećmi powinien mieć świadomość, że istotnym elementem procesu

uczenia się jest pamięć. Podawane gotowe informacje pozostają w pamięci tylko w 10%.

Trzeba zachęcać uczniów do stawiania pytań i poszukiwania na nie odpowiedzi, stwarzać

Warunki do stawania się odkrywcą i eksperymentatorem. Ilość zapamiętanych informacji

wzrasta do 20% , jeśli wprowadzone zostaną atrakcyjne środki dydaktyczne , działające na

wzrok , a do 40% - jeśli stworzymy uczniom możliwość rozmowy i dyskusji. Poprzez

działanie zapamiętują aż 90% tego, co robią. Nauczyciel powinien organizować zajęcia , w

które uczniowie angażują się całym sobą, badają, doświadczają i działają.

Współczesna edukacja przywiązuje szczególną wagę do kształcenia osobowości ucznia ,

rozbudzania ciekawości świata , rozwijania indywidualnych predyspozycji i zdolności

poznawczych oraz umiejętności uczestniczenia w życiu społecznym. Aby osiągnąć te cele

należy dobierać właściwe metody nauczania, a szczególnie metody aktywizujące. Poprzez

swoją atrakcyjność mają one motywować uczniów do twórczego wysiłku i intensywnego

działania , dążenia do wiedzy i nabywania umiejętności.

Aktywizacja jest określona w procesie nauczania jako ogół poczynań nauczyciela i ucznia

zapewniających im odgrywanie czynnego udziału w realizacji zadań. Podczas tej aktywności

dzieci uczą się najwięcej i najlepiej w sposób trwały i przyjemny. Poprzez odpowiedni dobór

metod nauczania nauczyciel pobudza rozwój ucznia, wzbogaca jego osobowość i zachęca do

działania. Powinno to wzbudzać uczucia pozytywne – zaciekawienie i radość z odkrywania

czegoś nowego. W klasie powinien być stworzony właściwy klimat czyli wzajemne zaufanie,

bezpieczeństwo i akceptacja. Należy inspirować ucznia do poszukiwania rozwiązań

problemów i stymulować aktywność poznawczą. Dobrym sposobem na to jest odwołanie się

do przeżyć uczniów np. w życiu codziennym, wydarzeń na wycieczce, w szkole, a także do

literatury, filmu, muzyki czy obserwacji.

Aby uczniowie chętnie uczestniczyli w zajęciach prowadzonych metodami

aktywizującymi, potrzebne jest przygotowanie odpowiednich pomocy, rekwizytów i

przyborów. W nauczaniu aktywizującym nauczyciel jest organizatorem pracy uczniów,

towarzyszy im w rozwoju , jest przykładem i twórcą. Powinien wziąć pod uwagę rozwój

ucznia zdolnego , ale również przeciętnego czy słabego , aby stał się bardziej aktywny na

zajęciach. Musi szukać i dobierać takie formy pracy, które uatrakcyjniają lekcję matematyki

dla przeciętnego ucznia , a uczeń słaby będzie mógł odnosić pewne sukcesy. Rozwijaniu

aktywności uczniów sprzyja bardzo dobrze:

- praca w grupach i różne metody stymulujące samodzielne ich działanie

- różnorodne gry i zabawy

- organizowanie turniejów, quizów, konkursów

- oraz dostarczając atrakcyjne zadania dostępne dla przeciętnego ucznia.

Połączenie elementów zabawy z uczeniem sprawia , że dzieci chętniej pracują nad danym

problemem. Podnosi to wiarę każdego ucznia we własne siły i możliwości. Sprzyja temu

zapewnienie indywidualizacji.

Metody aktywizujące, które mogą być stosowane na lekcjach matematyki:

1. Metoda projektu

2. Metoda dramy

3. Metoda skojarzeń

4. Burza mózgów

5. Metoda problemowa

6. Metaplan

7. Praca z tekstem (podręcznikiem)

8. Praca w grupach

9. Gry planszowe

10. Domino dydaktyczne

11. Puzzle.

1. Metoda projektu – metoda dojrzewania uczniów. Polega na samodzielnej i aktywnej

pracy uczniów nad określonym problemem. Projekt ma charakter interdyscyplinarny. Jest

metodą, którą można zastosować zarówno w pracy dydaktycznej jak i wychowawczej. Polega

na tym, że uczniowie samodzielnie wykonują zadania obejmujące dużą partię materiału,

wymagające od nich większego nakładu sił, poprzez samodzielne poszukiwania pod dyskretną

opieką nauczyciela, który podaje jedynie ramy projektu. Projekt może być realizowany

indywidualnie lub zespołowo. Ta metoda ma dużo zalet min. integruje klasę, uczy planowania

i organizacji pracy, samodzielności, stosowania zdobytej wiedzy w praktyce, posługiwania się

źródłami informacji. Wadą jest długi czas realizacji i czasochłonność.

Rodzaje projektów:

-badawcze (zbiór i usystematyzowanie informacji, np. esej, wywiad, album)

-projekty działania lokalnego (działanie w środowisku lokalnym, np. sprawozdanie z prac,

ankiety, diagramy)

Etapy prac nad projektem:

- zapoznanie uczniów z metodą projektu

- wybór tematu projektu

- podział na grupy

- przygotowanie instrukcji przez nauczyciela dla grup

- praca nad projektem (szukanie źródeł, wywiady zbieranie i opracowywanie materiałów

przez uczniów

- prezentacja projektu przed klasą

- ocena projektu.

2. Metoda dramy – polega na przyswajaniu treści kształcenia poprzez przeżycie,

doświadczenie, wczuwanie się w rolę, improwizację angażującą ruch, gest, mowę, myśli,

uczucia. Jej zadaniem jest wprowadzenie i przygotowanie uczniów do wejścia w określone

role. Na lekcjach matematyki ta metoda może znaleźć zastosowanie jedynie w ograniczonym

zakresie. Najczęściej stosuje się ją do interpretacji tekstów literackich, wydarzeń

historycznych itp.

Przykładem zastosowania na lekcji matematyki może być wejście ucznia w rolę np. liczby,

figury geometrycznej . Dobrze spełnia swoje zadanie w klasyfikacji trójkątów, czworokątów,

a nawet figur przestrzennych. Przeprowadzane scenki mogą uczynić lekcję ciekawszą dla

uczniów, biorą oni czynny udział w lekcji, łatwiej mogą zrozumieć pojęcie i je zapamiętać,

gdyż mają do czynienie z konkretami.

Przebieg dramy:

- wprowadzenie przez nauczyciela

- przygotowanie się uczestników do wejścia w rolę

- odgrywanie ról przez uczestników

- omówienie.

Techniki dramy:

- rozmowa na podany temat

- rola – uczeń wchodzi w rolę postaci np. historycznej, liczby, figury geometrycznej i

wyobraża sobie, że jest daną postacią , liczbą, figurą

- wywiad – prowadzenie rozmowy dwóch lub więcej osób

- pantomima – przedstawienie określonej sytuacji poprzez język ciała (mimika, ruch)

- rzeźba – wykonuje ją dwóch uczniów, jeden to rzeźbiarz, a drugi przyjmuje rolę rzeźby

- „żywy obraz” , stop klatka, fotografia – obraz, który tworzą uczniowie, przedstawianą

sytuację zatrzymujemy w najbardziej znaczącym momencie

- improwizacja – uczeń zna początek, ale nie zna zakończenia, tworzy je

- inscenizacja – przedstawienie, gdzie uczniowie są aktorami, reżyserami, itp.

- „płaszcz eksperta” – nauczyciel nadzoruje i chroni przed popełnianymi błędami

- techniki manualno – plastyczne: rysunek, plan mapa.

3. Metoda skojarzeń – polega na graficznym przedstawianiu myśli i porządkowania

informacji. Pozwala na szybsze i łatwiejsze zapamiętanie wiadomości oraz zauważenie

związków między pewnymi zagadnieniami. Metoda ta uczy planowania, organizowania i

oceniania własnej nauki. Wymaga poszukiwania informacji z różnych źródeł i posługiwania

się nimi. Sprawdza się podczas lekcji utrwalających i porządkujących dany materiał.

Stosując tę metodę można zastosować :

- technikę śnieżnej kuli, która polega na tym, że uczniowie pracują najpierw w małej grupce

i tworzą swoje mapy skojarzeń, następnie tworzą większe grupy po połączeniu i

wykorzystując wyniki poprzednich prac, tworzą jedną wspólną mapę.

- burzę mózgów i wypisać wszystkie pojęcia, które według uczniów są związane z

powtarzanym materiałem, potem zebrać je i utworzyć z nich mapę skojarzeń.

4. Burza mózgów – jest metodą grupowego atakowania problemów. Ma charakter sesji,

podczas której uczestniczące w niej osoby , zgłaszają wszystkie nasuwające się pomysły i

rozwiązania problemu zgodnie z zasadą wolności skojarzeń , powstrzymując się od ich

wartościowania i oceniania. Metoda ta pobudza i ułatwia proces twórczego myślenia . jest

niesłychanie żywiołowa, głośna i spontaniczna. Dlatego nauczyciel stosujący ją musi posiadać

cechy organizatorskie, doskonałą podzielność uwagi i wielki takt pedagogiczny.

Jest to giełda pomysłów ,stosowana jako rozgrzewka umysłowa :

- dla ustalenia zakresu posiadanej wiedzy

- dla utrwalenia zdobytej wiedzy

- dla znalezienia najlepszego rozwiązania problemu.

Często jest pierwszym etapem innych metod aktywizujących.

5. Metoda problemowa.

Początkowym momentem procesu myślowego jest sytuacja problemowa. Człowiek zaczyna

myśleć , gdy zachodzi potrzeba zrozumienia czegoś. Myślenie zaczyna się po postawieniu

problemu (pytania). Nawet drobny problem, jeśli zaciekawi, pobudza do aktywnej pracy.

Wyróżniamy następujące problemy:

- problemy zamknięte, które są gotowym zagadnieniem, nie dopuszcza się w nich do

zaskoczenia, są ustalone z góry odpowiedzi, praca ucznia pozostaje świadomością,

- problemy otwarte, które nie dają gotowego schematu, ale uczeń musi sam tworzyć

rozwiązania , dopóki ma nowe pomysły i metody postępowania prowadzące do

rozwiązania problemu.

Największe znaczenie mają problemy , których rozwiązanie doprowadza do nowego pojęcia.

Wymaga to postawy badawczej, wysiłku umysłowego i odpowiedniego rozumowania.

Problem musi być postawiony jasno, aby uczniowie rozumieli jego założenia i cele.

Etapy rozwiązywania problemów:

- postawienie problemu,

- akceptacja problemu,

- atakowanie problemu,

- ocena sytuacji,

- systematyzowanie otrzymanych rozwiązań,

- drążenie zagadnienia (wchodzenie w głąb problemu).

Często metoda problemowa jest stosowana w grupach. Wymaga to od nauczyciela dobrego

przygotowania pod względem naukowym, metodycznym i psychologicznym. Musi on

odpowiednio pokierować myślami ucznia i zaspokoić jego ciekawość.

6. Metaplan – jest dyskusja dydaktyczna w zespołach i tworzenie plakatu – metaplanu.

Umożliwia postawienie diagnozy (oceny) określonej sytuacji.

Etapy postępowania:

- postawienie pytania, burza mózgów

- podział na grupy

- uzgodnienie tematu, przedstawienie problemu

- określenie czasu pracy

- tworzenie plakatu w grupach

- prezentacja plakatów

- zebranie wniosków i podsumowanie.

Etap zasadniczy polega na tym, że uczniowie zapisują odpowiedzi na pytania: Jak było?, Jak

być powinno?, Dlaczego nie było tak, jak być powinno?.

Etap końcowy to prezentacja efektów pracy przez grupy, podanie wniosków przez każdą

grupę i wybór tych wniosków, których realizacja doprowadzi do poprawy sytuacji.

7. Praca z tekstem , podręcznikiem – polega na samodzielnej pracy lub parami .

Uczeń wykonuje polecenia zawarte w tekście, uzupełnia, rysuje, oblicza. Po rozwiązaniu

pewnej liczby zadań dokonujemy podsumowania. W trakcie również mogą być udzielane

wskazówki. Po zakończeniu cała praca zostaje jeszcze raz podsumowana. Na koniec

uczniowie wspólnie opracowują tekst podsumowujący.

Metoda ta kształci umiejętności posługiwania się podręcznikiem i zapisu uzyskanych

informacji w formie krótkiej i zwięzłej notatki. Uczy odkrywania a także argumentowania.

Praca z podręcznikiem polega na planowym i systematycznym wdrażaniu ucznia do pracy z

książką szkolną , w której znajduje się tekst podstawowy, uzupełniający oraz obudowa

dydaktyczna podręcznika.

Aktywna praca z tekstem polega na:

- uświadomieniu sensu czytania (znalezienia określonej informacji)

- przeszukania tekstu pod kątem niezrozumiałych wyrazów

- czytania właściwego – poszukiwania odpowiednich informacji (analiza i tworzenie

wstępnych notatek).

Podręczniki spełniają funkcje:

- naukowo informacyjną (dostarczają podstawowej wiedzy)

- badawczą ( wdrażają do rozwiązania problemu)

- samokształceniową ( wyrabiają nawyki do samodzielnej pracy z tekstem).

Formy pracy z podręcznikiem:

- sporządzanie streszczeń, notatek

- układanie pytań do tekstu

- rozwiązywanie części ćwiczeniowej

- układanie planów do tematów

- interpretowanie i analizowanie ilustracji, rysunków.

8. Praca w grupach – uczy kooperacji i przestrzegania ustalonych zasad. Ułatwia

aktywizację uczniów, szczególnie nieśmiałych. Najlepiej pracują grupy 4-5 osobowe, gdzie

każda osoba pełni inna funkcję np. zbiera i przekazuje materiały nauczycielowi, przestrzega

czasu pracy, sprawdza czy słabsi rozumieją, zachęca do pracy. Metoda ta pozwala na

samodzielne zdobywanie wiedzy, uczenie się od siebie nawzajem, doskonalenie czytania ze

zrozumieniem, rozwiązywanie zadań.

Etapy pracy to: wprowadzenie, rozwiązywanie problemu w grupach i posumowanie.

Lekcja może być prowadzona również w formie konkursu między grupami , gdzie ćwiczymy

umiejętność pracy w grupach i szybkie kojarzenie. Pracując w ten sposób, nauczyciel dzieli

klasę na grupy 5-6 osobowe. Uczniowie rozwiązują zadania na czas. Grupa ,która zrobi

pierwsza, podaje odpowiedź. Na koniec sumujemy zdobyte punkty. Zwycięska grupa

otrzymuje nagrodę, np. ocenę. Można tu rozwiązywać krzyżówkę, gdzie na dużej planszy

będą wpisywane hasła. Za odgadnięte hasło grupa otrzymuje punkt. W trakcie konkursu jest

dopuszczalne korzystanie z podręcznika.

Inna forma pracy w grupach to praca w grupach eksperckich. Polega ona na podziale klasy

na grupy 4-osobowe i rozdanie im takich samych zestawów zadań. Każda osoba wybiera po

jednym zadaniu do rozwiązania. Następnie grupy rozpadają się i powstają nowe cztery grupy

zajmujące się tym samym zadaniem. Po kilkunastominutowej pracy i rozwiązaniu zadań

następuje powrót do sytuacji wyjściowej, gdzie uczniowie przedstawiają swoje rozwiązania

kolegom. Nauczyciel ma możliwość obserwacji każdego ucznia, może zadawać dodatkowe

pytania i sprawdzać wiedzę uczniów na końcu praca powinna być oceniona.

Metoda ta kształci umiejętność pracy w grupie, uzasadniania wniosków, przedstawiania

wyników swojej pracy na forum grupy. Zaletą jej jest to, że stwarza warunki aktywizacji

wszystkich uczniów.

9. Gry planszowe – bawią i uczą przestrzegania określonych reguł. Stosuje się je jako:

- sprawdzian zdobytych wiadomości

- sposób na zdobycie nowych wiadomości

- doskonalenie umiejętności.

Pierwszą taką grę nauczyciel powinien utworzyć wspólnie z uczniami, zapoznać ich z

zasadami, a potem uczniowie mogą robić to samodzielnie. Najczęściej są to gry z kostką i

pionkami.

10. Domino dydaktyczne – polega na stosowaniu zasady znanej gry w domino. Tworzy

się je tak , aby odpowiednie pola „pasowały do siebie”. Mogą to być np. równoważne

równania, równe wartości wyrażeń arytmetycznych dotyczących działań na ułamkach,

liczbach wymiernych, działania na potęgach i pierwiastkach, wyrażenia algebraiczne i inne.

Zaletą tej metody jest to , że nauka odbywa się w formie zabawy.

11. Puzzle – metoda ta polega na uczeniu się współpracy .

Etapy pracy metodą puzzli:

- podział klasy na grupy o równej liczbie uczniów

- przedstawienie tematu

- podział tematu na zagadnienia

- praca w grupach, ale każdy uczeń pracuje nad jednym zagadnieniem

- współpraca uczniów – w grupie dzielą się swoją wiedzą

- podsumowanie wyników na forum klasy.

Literatura :

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: