Podstawy teoretyczne oraz wybrane zagadnienia z zakresu diagnozy zaburzeń  integracji sensorycznej.

Perspektywa historyczna oraz podstawy neurobiologiczne

n                     Jean Ayres (1920-1988) - twórczyni teorii

n                     krótka definicja: ,, sensoryczna integracja to proces rozpoznawania, segregowania, interpretowania i scalania wrażeń zmysłowych aby mogły być użyte w celowym działaniu’’

n                     podstawowe założenia teorii SI ( Ayres 1972):

q                   trudności w przetwarzaniu i integracji informacji sensorycznej wpływają na zachowanie i uczenie się dzieci

q                   przebieg rozwoju zmysłowo-ruchowego jest istotnym elementem w procesach rozwoju wyższych czynności nerwowych (mowa czynna i rozumienie, pamięć, uwaga, percepcja wzrokowa, słuchowa, lateralizacja, zdolność do czytania, liczenia, kontrola emocji i zachowania)

q                   interakcja dziecka ze środowiskiem kształtuje rozwój mózgu

q                   układ nerwowy posiada plastyczność

q                   aktywność sensoryczno- motoryczna jest silnym mediatorem plastyczności

(współczesne badania potwierdzają możliwość strukturalnych, molekularnych i komórkowych zmian w funkcjach nerwowych pod wpływem znaczących oddziaływań terapeutycznych – McKenzie i wsp. 2003 )

Koncepcja sekwencyjności rozwoju

n                    Hipotetyczny model przebiegu procesów integracji zmysłowej – 4 stadia (Ayres 1972, 1974, 1991)

Ø                   funkcjonowanie najwcześniej dojrzewających układy zmysłów:

-                      proprioceptywnego

-                      przedsionkowego

-                      dotykowego

stanowi podstawę dla rozwoju integracji zmysłowej

Lokalizacja narządów przedsionkowych w uchu środkowym: łagiewka i woreczek, kanały półkoliste

Układ przedsionkowy
 

Podstawowe funkcje:

n                      Kontrolowanie ruchów związanych z przyspieszeniami liniowymi i kątowymi działającymi na organizm człowieka

n                      Odbieranie informacji związanych z działaniem siły grawitacji i poczuciem bezpieczeństwa grawitacyjnego

n                      Orientacja w położeniu ciała w stosunku do powierzchni ziemi. Informowanie OUN o położeniu głowy w relacji do szyi i reszty ciała oraz otaczającej przestrzeni

n                      Podtrzymywanie prawidłowego napięcia mięśniowego

n                      Wyzwalanie odruchów niezbędnych do utrzymania pozycji ciała w spoczynku

n                      Wpływ na odruch błędnikowo – oczny, koordynację pracy obu oczu, płynne ruchy gałek ocznych

n                      Zabezpieczanie prawidłowej organizacji wokół środkowej linii ciała (rozwój koordynacji obustronnej)

n                      Wpływ na przetwarzanie słuchowo – językowe (bliskie powiązania anatomiczne z układem słuchowym)

n                      Wpływa na autonomiczny układ nerwowy

UKŁAD PRZEDSIONKOWY C.D.

n                   Funkcjonowanie systemu przedsionkowego ma więc wpływ na utrzymywanie równowagi, koordynacji oraz płynności ruchów ciała i gałek ocznych. Ma to swoje odzwierciedlenie w możliwościach ruchowych dziecka ( w zakresie dużej i małej motoryki ), zachowaniu prawidłowej postawy podczas ruchu ale i zabaw przy stole, także w lepszej koncentracji i mniejszej męczliwości.

UKŁAD PRZEDSIONKOWY C.D.

n                     Automatyczne skoordynowane ruchy są możliwe tylko wtedy gdy ośrodkowy układ nerwowy koordynuje wrażenia przedsionkowe z innymi doznaniami sensorycznymi.

ANATOMICZNE I FUNKCJONALNE POWIĄZANIA UKŁADU PRZEDSIONKOWEGO Z INNYMI UKŁADAMI ZMYSŁOWYMI I STRUKTURAMI OUN:

n                     Układ proprioceptywny

n                     Móżdżek

n                     Mięśnie regulujące ruchy gałek ocznych

n                     Mięśnie regulujące napięcie mięśni szyi

n                     Układ słuchowy

UKŁAD PRORPIOCEPTYWNY
(czucie własnego ciała w pozycjach statycznych i w ruchu bez udziału wzroku)

LOKALIZACJA RECEPTORÓW

n                     W ścięgnach, mięśniach i okolicach stawów

n                     W narządach wewnętrznych

n                     W uchu środkowym (ścisłe powiązanie układu proprioceptywnego z przedsionkowym)

n                     Część receptorów ma połączenia z oczami (ułatwiają poruszanie się i przyjmowanie pozycji w przestrzeni)

UKŁAD PROPRIOCEPTYWNY

Podstawowe funkcje:

n                     Poczucie cielesnej obecności ciała, odczuwanie ciężaru ciała i poszczególnych jego części w przestrzeni. 

n                     Wytwarzanie odruchów prostowania i równowagi, które służą prawidłowej motoryce i przyczyniają się do przeciwdziałania sile grawitacji.

n                     Poruszenie poszczególnymi częściami ciała bez kontroli wzroku

n                     Swobodne wykonywanie ruchów precyzyjnych.

n                     Percepcję kształtów drobnych przedmiotów.

n                     Percepcję położenia narządów jamy ustnej podczas mówienia.

n                     Tworzenie somatognozji.

n                     Tworzenie lateralizacji.

UKŁAD PROPRIOCEPTYWY C.D.

Aktywność ruchowa dziecka z zaburzeniami propriocepcji staje się chaotyczna gdy dziecko nie może kontrolować wzrokiem, ruchów swojego ciała.

...