Bunsch, Karol - Olimpias(1).pdf - Bunsch, Karol - ABDITA

Bunsch Karol

O L I M P I A S

„...jak bajka będzie brzmiało to,

my własnymi patrzyliśmy

oczyma."

Ajschynes

ROZDZIAŁ I

Na samym krańcu portowej dzielnicy Efezu, przed

rozpadającym się domkiem o jednospadowym dachu,

troje nagich, brudnych i wynędzniałych dzieci darło się

zgodnym chórem. Matka, młoda jeszcze kobieta o zni-

szczonej, czerwonej z rozdrażnienia twarzy, ocierała

oczy wierzchem dłoni. Dzieci od rana bez przerwy na-

gabywały ją o pożywienie, a nie miała w domu ani

obola , ani nawet garści bobu. Bliska rozpaczy, nie mo-

gąc zaspokoić ich głodu, chciała przynajmniej je uci-

szyć, ale na próżno; dzieci rozkrzyczały się na dobre,

zaś winowajca ich nędzy, małżonek jej, Herostratos,

zniknął jeszcze w nocy, nie było więc na kim wywrzeć

rozdrażnienia, które przeszło w gniew. Inni ojcowie też

pobiegli do pożaru, ale ich dzieci miały co jeść. Zresztą

wracali już; nadchodzili jeden za drugim, rozprawiając

w podnieceniu. Nie myślała o tym, że powrót męża

niewiele zmieniłby położenie. Całymi nocami, zrywając

oczy, potrzebne do pracy, i wypalając oliwę, której

brakło na okrasę nędznego pożywienia, zaczytywał się

wszystkim, co mu wpadło w ręce, 'we dnie zaś podrze-

mywał przed demem na swym szewskim, trójnogim

stołku, obojętny na wszystko, a zwłaszcza na coraz rza-

dziej trafiającą się pracę.

Ongiś , gdy się pobrali, bywało inaczej. Miał pracow-

nię w mieście, a że był zdolnym rzemieślnikiem, po-

wodziło im się nie najgorzej. Zrazu robił sandały i trze-

wiki z czarnej skóry dla pospolitych ludzi, ale raz i dru-

gi nadarzyła mu się robota wymyślnych trzewików róż-

nokolorowych i ozdobnych. Wywiązał się z zamówienia

tak dobrze, iż stroić się u niego jęły najbardziej wzięte

w mieście hetery i bogaci nicponie, którzy zamawiali

buty do konnej jazdy. Wówczas Herostrates nabył

dwóch biegłych w rzemiośle niewolników i zdało się,

że jest na drodze do majątku. Ale to go właśnie zgu-

biło. Uczęszczając do domów próżniaczej klienteli, ze-

tknął się z życiem, którego nigdy przedtem nie widział,

a własne wydało mu się jałowe i nędzne. Zaczął czytać

poezje i rozprawy filozoficzne i opętał go demon. Coraz

bardziej zaniedbywał swą pracownię, a nie pilnowani

niewolnicy pracowali coraz mniej i coraz gorzej. Gdy

małżonka czyniła mu wyrzuty, odpowiadał wyniośle, że

nikt nie stał się wielkim człowiekiem szyjąc buty. Ca-

łymi dniami wylegiwał się z księgami w ręku, które

skupywał, póki starczyło /pieniędzy. Potem sam usiło-

wał pisać poezje, a gdy wyśmiano jego utwory, zamie-

rzył zostać mówcą. Pobierał naukę u najsławniejszego

w mieście sofisty, a ten póty umacniał szewca w wie-

rze w jego niezwykłe uzdolnienie, póki dług za naukę

nie urósł do sumy, której spłata stała się nieprawdo-

podobna. Wówczas dopiero wyjaśnił Herostratosowi, że

właśnie szewstwo jest najodpowiedniejszym dla takiego

głupca zajęciem. Proces, w którym sofista publicznie

wydrwił i ośmieszył swojego ucznia, wykazując mu na

tym przykładzie, że nie nadaje się na adwokata, pozba-

wił Herostratesa resztek zasobów, ale nie wewnętrznej

pewności, że stworzony jest do wyższych przeznaczeń.

Gdy wyzuty wyrokiem z mienia znalazł się w nędznej

chacie stanowiącej odpowiedniejsze schronienie dla kóz

niż dla ludzi, i zamiast robić wymyślne obuwie dla wy-

twornych heter, zmuszony został łatać cuchnące, prze-

pocone sandały niewolników i robotników portowych,

szare życie obrzydło mu do reszty. Opanowany jedną

myślą, zdał się nie widzieć braków, nie słyszeć płaczu

dzieci i wyrzekań żony. Gdy usnęły i miał wreszcie

spokój, upajał się wielką poezją, a nieśmiertelna sława

jej bohaterów wydała mu się jedyną godną pożądania

rzeczą, dla której warto życie poświęcić.

U żony jednak nie znalazł zrozumienia. Powiedziała

mu wprost, że woli chleb od sławy, do której mu zre-

sztą, nie bliżej niż do gwiazd. Wówczas Herostrates za-

mknął się w sobie i myślał. Poprzedniego wieczoru, po

zwyczajnej sprzeczce z żoną, powiedział:

— Dzisiaj sięgnę do gwiazd.

Przywykła, że gada głupstwa, więc nie zwróciła na

to uwagi. Zauważyła natomiast, że wcześniej niż zwykle

zgasił światło. Zasnęła znużona. Wkrótce obudził ją

gwar na przystani. Gdy wyszła na pole, niebo na wscho-

dzie czerwieniło się łuną wielkiego pożaru. Płonęło

Artemizjon, a kto żył, biegł na ratunek, bowiem naj-

uboższy nawet wyrobnik zdawał sobie sprawę ze zna-

czenia klęski.

Lekki podmuch z zachodu wydymał żagle trójrzę-

dowca, cicho furkocąc napiętym płótnem. Szum rozpie-

ranej dziobem fali był drugim odgłosem, który zakłócał

nocną ciszę nad ciemną powierzchnią Egejskiego Mo-

rza, a wlokąca się za okrętem biała smuga piany świe-

cić się zdała własnym, przytłumionym światłem od

chwili, gdy blada bogini księżyca zatoczyła swój ryd-

wan za dalekie góry, by odwiedzić w grocie Latmosu

śpiącego Endymiona .

Trierarcha Onesikritos stał na rufie okrętu i spo-

głądał sennym wzrokiem ku ginącym w mroku zary-

som wyspy Samos, której przystań opuścił wieczorem,

korzystając z pomyślnego wiatru. Wioślarze odłożyli

wiosła, cisza więc panowała na okręcie, nie zakłócana

chrobotem ich o burty ni krzykami rozkazów lub stu-

kiem młotka wybijającego takt wioślarzom. Jednostajny

szum wody i furkot żagli usypiał Onesikritosa, który

oparty o pomost zdrzemywał się chwilami. Morze spo-

kojne było jak dziecko, przy słabym wietrze Macedoń-

czycy zawiną przed świtem do przystani efeskiej,

u ujścia Kajstrosu, dokąd wieźli dary dla bogini Arte-

midy od królowej Olimpiady z prośbą o wróżbę i bło-

gosławieństwo. Onesikritos spojrzał na niebo, by

w iskrzących się na ciemnym jego granacie gwiazdach

sprawdzić czas, i znów zapadł w drzemkę.

Ocknął się na odgłos kroków dudniących po deskach

pokładu. Biegł Ajgistos wołając:

— Obacz, co się dzieje!

Rękę wyciągnął ku wschodowi, ale żagiel zasłaniał

widnokrąg. Onesikritos wychylił się i spojrzał: niebo

różowiło się na wschodzie.

— Jutrzenka otwiera wrota dnia — powiedział za-

spanym głosem.

— O tej porze? — Ajgistos wskazywał na gwiazdę

Arktosa, z której żeglarze miarkują czas. — Dziś mamy

dzień szósty miesiąca Loos, czyli jak w Attyce mó-

wią — Hekatombajon . Do świtu daleko.

— Prawda! — przytaknął Onesikritos uprzytamnia-

jąc sobie, że spał jeno przez mgnienie oka. — Niezwy-

kły to jakiś znak, świt o tej porze.

Patrzył na ciemną toń, z której różowa poświata

zgarniała iskierki gwiezdnego światła. Ajgistos ode-

zwał się:

— To nie świt. Blask się rozszerza, ale nie podnosi.

Pożar chyba.

— Tedy Efez płonie, skoro łunę widać z tak daleka.

Stali długo, aż brzask rozjaśniać zaczął nieboskłon na

wschodzie, gasząc łunę, natomiast w spokojnym po-

wietrzu dźwigały się nad widnokręgiem dymy, zacią-

gając go półprzejrzystą zasłoną, przez którą rude i zma-

lałe słońce rzuciło pierwsze promienie na niedaleką już

przystań i miasto. Efez leżał spokojnie na swym miej-

scu odwiecznym, natomiast położone na wschód od nie-

go wzgórze nad Kajstrosem wyglądało jak olbrzymi

stos, na którym płonie heros nadludzkiej piękności

i siły, wielkości i sławy. Z dymem ulatywała najwięk-

sza świętość ludów Hellady i Azji Mniejszej, siódmy

cud świata, skarbiec kultury nawarstwionej tu od za-

mierzchłych czasów, kiedy ręce zapomnianego mistrza

wyciosały z oliwnego pnia posąg księżycowej bogini,

patronki łowów i porodów — Artemidy. Cokół jego

obryzgiwała niegdyś krew ludzkich ofiar, a pierwszą

Bunsch, Karol - Olimpias(1).pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: