W 60 rocznicę zrzucenia bomby atomowej na Hiroszimę.pdf

W 60-tą rocznicę wybuchu bomby atomowej w Hiroszimie

i Nagasaki

Autor: dr Grzegorz Jezierski Data publikacji: 18.06.2005 20:35

„Wszechmocny Boże, udziel pomocy tym, którzy ważą się na wyżyny Twojego nieba,

aby nieść bój w granice naszych wrogów. Prosimy Cię, abyś strzegł ich i prowadził, gdy

lecieć będą dla wypełnienia rozkazów.

Niechaj jak my, poznają Twoją moc i potęgę, i niechaj powrócą do nas cali i zdrowi. Z

ufnością nadal kroczyć będziemy naszą drogą wiedząc, że znajdujemy się pod Twoją

opieką i że z Twoją pomocą wojnę tę doprowadzimy do rychłego końca. Amen”.

W kilkanaście minut po tej modlitwie, wczesnym rankiem o godz. 245 6 sierpnia 1945r. z

lotniska na wyspie Tinian w archipelagu Marianów na Pacyfiku (około 3000 km od

kontynentu azjatyckiego) wzniósł się amerykański samolot - superforteca B-29 nr 82 o

nazwie Enola Gay1, niosąc na swoim pokładzie bombę atomową i skierował się w

kierunku Japonii. Samolot ten był jednym z 17-tu specjalnie przystosowanych do

przenoszenia ciężkiej bomby atomowej, z ogólnej liczby 3700 bombowców B-29, jakie

Stany Zjednoczone wyprodukowały podczas II wojny światowej. Prace nad adaptacją B-

29 rozpoczęto już w listopadzie 1943r., a więc na długo przed testem pierwszej bomby

atomowej „Trinity” na pustyni Jornada del Muerto w Nowym Meksyku.. Już wówczas

Norman Ramsey z Los Alamos (szef Projektu Alberta)2 oszacował wymiary oraz masę

przyszłej (zbudowanej za niecałe dwa lata) bomby atomowej. B-29 był to pierwszy

samolot, który posiadał hermetyzowaną kabinę. Jego pułap wynosił 10 000 m (nie

zagrażały mu więc ani myśliwce ani działa przeciwlotnicze), zasięg 7500 km, udźwig

bomb 9 ton. Załoga tej czterosilnikowej superfortecy liczyła wówczas 12 osób, zwykle

stanowiło ją 10 członków. Samolot nr 82 wykonał wcześniej kilka lotów w kierunku

Japonii, m.in. brał udział w lotach bojowych 24 lipca na Kobe, a 26 lipca na Nagoję.

Dokonał także zrzutu testowego modelu bomby atomowej, tj. bez materiału

rozszczepialnego i systemu implozyjnego.

Na dowódcę samolotu został wybrany doświadczony pilot płk. Paul W. Tibbets, weteran

uczestniczący jeszcze w programie budowy superfortecy B-29. On z kolei dobrał resztę

załogi samolotu, którą stanowili najlepsi piloci, nawigatorzy, mechanicy pokładowi:

kpt. Robert A. Lewis – drugi pilot, mjr Thomas W. Ferebee - bombardier, komandor

William S. Parsons specjalista z Projektu Manhattan - uzbroił on bombę podczas lotu,

sierż. Wyatt E. Duzenbury – mechanik pokładowy, sierż. Robert H. Shumard - pomocnik

mechanika pokładowego,

Theodore J. Van Kirk - nawigator, sierż. George R. Caron - strzelec ogniowy, por. Jacob

W. Beser - oficer radarowy, sierż. Joseph S. Stiborik - operator radarowy, ppor. Morris

R. Jeppson - radioatelegrafista, szer. Richard H. Nelson – radiooperator.

Bomba o zakodowanej nazwie Little Boy (Mały chłopiec) swoim kształtem przypominała

bombę lotniczą. Długość bomby wynosiła ok. 3,2 m, średnica - 73 cm, masa 4045 kg.

Ładunkiem rozszczepialnym był U-235 w ilości 64 kg, co stanowiło w przybliżeniu 2,4

masy krytycznej. Uran U-235 zawarty w bombie został podzielony zgodnie z zasadą

„działa” na dwie części zwane „pocisk” oraz „cel”. Pocisk to cylinder o długości 16 cm i

średnicy 10 cm zawierający 42% uranu U-235 (27 kg). Celem był natomiast cylinder

wydrążony o masie 37 kg i osadzony w reflektorze. Jako reflektora użyto grubej warstwy

węglika wolframu. Pocisk oraz cel umieszczono w lufie, którą stanowiła prawdziwa lufa z

działa przeciwlotniczego kaliber 3" (76,2 mm) o długości 183 cm. Została ona

rozwiercona na średnicę 101,6mm tak, by pomieścił się w niej pocisk a następnie z

zewnątrz nagwintowana celem połączenia jej z zespołem reflektor/stal. Całość otoczona

była 60-cio centymetrową warstwą ze stali i wraz z reflektorem ważyła 2300 kg. Jako

materiał wybuchowy użyto konwencjonalnego bezdymnego prochu artyleryjskiego pod

nazwą kordyt – uzyskana dzięki niemu prędkość pocisku wyniosła 300 m/s. Tak

wykonana właściwa bomba uranowa została umieszczona w obudowie stalowej o

wydłużonym kształcie i wyposażonej w cztery stateczniki stanowiące cztery anteny

radarowe.

Celem tych ostatnich był pomiar wysokości bomby i uruchomienie detonatora bomby na

założonej wcześniej wysokości. Little Boy był bardzo niebezpieczną bombą. Jak tylko

materiał wybuchowy został do niej załadowany, cokolwiek co mogło spowodować jego

wybuch, powodowało tym samym właściwą eksplozję jądrową. Istniała również

możliwość, iż w przypadku nagłego uderzenia, np. rozbicia się samolotu, pocisk może

uderzyć w cel, nawet bez udziału materiałów wybuchowych. Little Boy był również

niebezpieczny na wypadek wpadnięcia do wody. Jako że stanowił on prawie 2,5-krotną

masę krytyczną, którą rozdzielała jedynie przestrzeń powietrzna, woda dostająca się do

bomby działałaby jako moderator. Oczywiście nie nastąpiłby właściwy wybuch bomby,

niemniej mogło nastąpić szybkie stopienie materiału rozszczepialnego lub niepełny

wybuch a tym samym uwolnienie i rozproszenie substancji promieniotwórczych.

Misja Hiroszima zakodowana jako Misja nr 13 była przygotowana bardzo starannie.

Wzięło w niej udział aż siedem samolotów bombowych typu B-29. Oprócz wspomnianej

już Enoli Gay, były to: The Great Artiste wyposażony w aparaturę kontrolno-pomiarową

przeznaczoną do określenia efektów wybuchu, #911 na którego pokładzie znajdowali się

naukowcy – obserwatorzy oraz kamery i sprzęt do fotografowania, Top Secret, który miał

pozostać na wyspie Iwo Jima jako samolot rezerwowy, gdyby Enola Gay miała jakieś

problemy, oraz trzy samoloty dla rozpoznania pogody: Straight Flush (nad pierwszym

celem tj. Hiroszimą), Jabbitt III (nad drugim celem tj. Kokurą), Full House, (nad trzecim

celem tj. Nagasaki).

4 sierpnia, a więc dwa dni przed misją, płk. P. Tibbets informuje załogi samolotów o

zbliżającym się zadaniu. Powiadamia on, że będą zrzucać niezmiernie potężne bomby,

lecz nie ujawnia natury nowej broni. Niecałe cztery godziny przed bojowym startem tj. o

godz. 1100 (5 sierpnia 1945r.) w nocy odbyła się krótka odprawa z załogami trzech

podstawowych samolotów biorących udział w akcji zrzucenia bomby. Ponieważ

uszkodzeniu uległ projektor filmowy i nie można było pokazać filmu z testu „Trinity”, W.

Parsons, który był uczestnikiem tego testu i widział wybuch pierwszej bomby atomowej,

opowiedział grupie o bombie, którą mieli zrzucić. Jednak słowo „atom” czy „atomowy” nie

było w ogóle użyte.

Każde miasto–cel przedstawiano szczegółowo na mapach i zdjęciach lotniczych.

Wydane zostały ostatnie polecenia. Wyraźnie podkreślono, iż zaraz po zrzuceniu bomby

samolot Enola Gay musi wykonać natychmiastowy skręt o kąt 155o w prawo (ryzykowny

skręt nurkujący), z kolei The Great Artiste po zrzuceniu na trzech spadochronach

aparatury kontrolno-pomiarowej natychmiastowy skręt o kąt 155o w lewo. Trzeci samolot

#91 z obserwatorami na pokladzie (Luis Alvarez, Harold Agnew, Bernard Waldman i

Larry Johnston) lecący w tyle winien zachować szczególną ostrożność. Odprawa

zakończona została modlitwą odmówioną przez kapelana.

Na płycie lotniska wyspy Tinian tuż przed startem samolotu zgromadziło się około 100

osób - świadków rozpoczęcia tajnej misji. O godz. 137 wystartowały kolejno trzy

samoloty meteorologiczne. Godzinę po nich wystartowała Enola Gay – 245, a po niej

kolejno The Great Artiste – 247, #91 – 249 i Top Secret – 251. W 15 minut po starcie, tj. o

godz. 300, gdy samolot znajdował się jeszcze na niewielkiej wysokości, W. Parsons i

M. Jeppson znajdujący się w niehermetyzowanym i nieogrzewanym luku bombowym,

bardzo ostrożnie zaczęli wykonywać końcowy montaż urządzenia detonującego bombę.

O godz. 552 samolot Enola Gay spotkał się na wysokości wyspy Iwo Jima z dwoma

samolotami tj. The Great Artiste i #91. Od tego momentu oba samoloty towarzyszyły

Enoli Gay, natomiast samolot Top Secret wylądował zgodnie z planem na wyspie Iwo

Jima. Na dwie godziny przed dotarciem do „celu” M. Jeppson uaktywnił bombę. „Bomba

stała się teraz niezależna od samolotu. Czułem, że bomba posiada własne życie i że

teraz my nie możemy z nią już nic zrobić”... (R. Lewis).

O godz. 725 (czasu miejscowego) mjr Claude Eatherly - pilot Straight Flush, który

znajdował się już nad Hiroszimą, przesłał Enoli Gay meldunek meteorologiczny znad

Hiroszimy - warunki atmosferyczne są dobre. Godzinę później od północnego wschodu,

nad Hiroszimą pojawiły się trzy bombowce. O godz. 814, kiedy Enola Gay znajdowała się

nad mostem Aioi na rzece Ota w centrum miasta, bombardier T. Ferebee na minutę

przed zrzuceniem bomby uruchomił sygnał akustyczny o wysokiej częstotliwości, który

był słyszalny we wszystkich samolotach uczestniczących w misji, nawet tym odległym o

ponad 300 km. O godz. 8:15

Ferebee zwolnił przełącznik i bomba opuściła luk bombowy superfortecy. Lżejszy o

ponad cztery tony samolot gwałtownie podskoczył ku górze. Znajdował się wówczas na

wysokości 10 500 m i leciał z prędkością 440 km/h. Bomba spadała 44,4 sekundy i

wówczas został uruchomiony detonator. Bomba wybuchła na wcześniej określonej

wysokości tj. 580 m (każda bomba atomowa ma właściwą wysokość detonacji, przy

której uzyskuje się optymalny efekt działania kuli ognistej oraz oddziaływania fali

uderzeniowej) dokładnie nad zamierzonym celem - szpitalem Shima. W tym samym

czasie z samolotu The Great Artiste opuszczono na trzech spadochronach aparaturę

kontrolno-pomiarową. Oba samoloty zgodnie z zaleceniami wykonały właściwy manewr i

z najwyższą szybkością oddalały się od miejsca zrzutu. Członkowie załóg samolotów

nałożyli ciemne okulary. W ułamku sekundy horyzont rozjaśnił się ognistą kulą o świetle i

żarze „równym stu słońcom” - samolot Enola Gay znajdował się w tym momencie w

odległości około 18 km. Siła wybuchu wynosiła 12–18 kt TNT (obecnie siłę eksplozji

ocenia się na 15 kt TNT. Zakodowana informacja została wysłana natychmiast na wyspę

Tinian do gen. Thomasa Farrella (zastępcy L. Grovesa ds. planowania operacji

militarnych) informująca o sukcesie Misji nr 13.

Gdy kula ognista dosięgła ziemi, zaczął się formować gigantyczny, charakterystyczny

grzyb atomowy na wysokość kilkunastu kilometrów. Po tym jak samoloty oddaliły się od

miejsca wybuchu, płk. Tibbets oznajmił trzem załogom: ”Chłopcy, przed chwilą

zrzuciliście pierwszą w historii bombę atomową”. Dopiero, gdy samoloty znalazły się w

odległości 200 km od Hiroszimy chmura grzybu atomowego przestała być widoczna. Po

wykonaniu zadania - Misji Nr 13 - samoloty skierowały się w kierunku wyspy Okinawa,

najbliższej bazy znajdującej się w rękach Amerykanów. W 12 godzin i 13 minut po

wystartowaniu z wyspy Tinian, P. Tibbets wylądował z powrotem na lotnisku North Field.

Tutaj na powrót samolotów z niepokojem oczekiwało około 200 oficerów, wśród nich

głównodowodzący Strategicznymi Siłami Powietrznymi na Pacyfiku gen. Carl Spaatz.

Generał przywitał się z wysiadającą z samolotu załogą. Zdziwionemu Tibbetsowi

pogratulował i odznaczył go Krzyżem Zasługi.

Pojawienie się na niebie superfortecy Enola Gay zaskoczyło mieszkańców Hiroszimy.

Poniedziałkowy ranek był słoneczny i ciepły. 45 minut wcześniej został odwołany alarm

jaki został spowodowany pojawieniem się na niebie o godz. 709 samolotu Straight Flush.

Mieszkańcy miasta właśnie przygotowywali posiłki w domach lub udawali się do pracy

w fabrykach. Hiroszima w owym czasie liczyła około 280 tys. do 290 tys. mieszkańców i

była siódmym, co do wielkości miastem Japonii. W mieście znajdowały się fabryki

zbrojeniowe, sztab okręgu wojskowego oraz przebywało w nim około 43 tys. żołnierzy;

było to więc miasto o poważnym znaczeniu wojskowym. Niemniej biorąc pod uwagę

stosunek ludności cywilnej do wojskowej – przeszło sześć do jednego – Hiroszima nie

była jak to zapewniał Truman „czysto wojskowym celem”.

Utworzona wskutek wybuchu kula ognista spowodowała silny błysk światła (trwający

krócej niż jedna dziesiąta sekundy), którego natężenie wystarczyło, aby w pobliskich

palnych obiektach wzniecić ogień. Temperatura w miejscu wybuchu osiągnęła około

3000 oC. Ludzie znajdujący się w odległości 800 m od kuli ognistej w ciągu ułamka

sekundy zamienili się w kawałek dymiącego czarnego węgla. Niezwykle duża energia

spowodowała nie tylko zwęglenie ciał ludzkich, lecz wręcz odparowanie ich wnętrzności.

Po przeraźliwej ciszy wypełnionej światłem nastąpiła fala uderzeniowa pędząca z

olbrzymią prędkością. Całe miasto płonęło. Raz po raz słychać było potężne detonacje.

Ludzie, którzy przeżyli, mieli spaloną skórę, która niekiedy zwisała im z rąk, policzków,

ich ciała ociekały krwią. Zerwana skóra z twarzy i ciał tych ciężko rannych ludzi, to skutek

działania gwałtownego podmuchu fali uderzeniowej na powstałe wcześniej na ciele

pęcherze. Ciała ludzi były niesamowicie spuchnięte, niektóre twarze tak zniekształcone,

że nie można było odróżnić przodu od tyłu.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: