Badania biochemiczne krwi.pdf

(75 KB) Pobierz
Badania biochemiczne krwi
Badania biochemiczne krwi
Badanie
Normy (dla osób dorosłych)
Interpretacja
Aminotransferaza
alaninowa (ALAT,
AIAT, ALT, GPT,
SGPT)
5-40 U/I
(85-680 nmol/l)
Jest to enzym wewnątrzkomórkowy. Jego najwyŜsze
stęŜenia występują w wątrobie, niŜsze w mięśniach
szkieletowych, mięśniu sercowym i nerkach.
Pojawienie się podwyŜszonych aktywności ALAT w
osoczu wskazuje raczej na uszkodzenie komórek, a nie
zaburzenia funkcji narządu. Wzrost ALAT jest zaleŜny
od rodzaju i rozległości uszkodzenia. Wzrost do
poziomu 40 - 200 U/l moŜe być spowodowany przez:
fizjologiczny wzrost u noworodków, choroby wątroby,
zapalenie trzustki, hemoliza. Wzrost do poziomu 200 -
400 U/l: cholestazy wątrobowe, marskość wątroby -
równolegle obserwuje się podwyŜszone wartości
AspAT, zawał mięśnia sercowego - znacznie wyŜsze
wartości AspAT, mononukleoza zakaźna - maksymalne
wartości enzymu występują w drugim tygodniu po
zakaŜeniu, w piątym następuje powrót do wartości
prawidłowych, pierwotny niedobór karnityny, leczenie
duŜymi dawkami salicylanów, przewlekłe leczenie
fibratami, przewlekłe leczenie pochodnymi
sulfonylomocznika I generacji. Wzrost do wartości 400
- 4000 U/l: wirusowe zapalenie wątroby, toksyczne
uszkodzenie wątroby, niewydolność krąŜenia.
Jest to enzym wewnątrzkomórkowy. Jego najwyŜsze
stęŜenia występują w mięśniu sercowym, wątrobie,
mięśniach szkieletowych, nerkach i erytrocytach.
Aktywność wzrasta w w przypadku obumarcia komórek
jak równieŜ ich uszkodzeniu komórek spowodowanym
niedotlenieniem lub działaniem toksyn, a nie zaburzenia
funkcji narządu. Wzrost do poziomu 40 - 200 U/l moŜe
być spowodowany przez: mononukleozę zakaźną,
alkohol etylowy (ostre stany upojenia alkoholowego) -
hemoliza in vivo lub in vitro, inne choroby wątroby,
zapalenie trzustki. Wzrost do poziomu 200 - 400 U/l:
zawał mięśnia sercowego, zabiegi chirurgiczne,
choroby mięśni szkieletowych (miopatie, dystrofie),
przewlekłe zapalenie wątroby. Wzrost do wartości 400 -
4000 U/l: zawał mięśnia sercowego, ostre
reumatoidalne zapalenie mięśnia sercowego, zabiegi
kardiochirurgiczne, intensywny masaŜ serca, wirusowe
zapalenie wątroby, toksyczne uszkodzenie wątroby,
nowotwory wątroby, zapalenie dróg Ŝółciowych,
pozawątrobowa niedroŜność kanalików Ŝółciowych,
kamica Ŝółciowa, nowotwór trzustki, zwłóknienie
przewodów Ŝółciowych.
Aminotransferaza
asparaginianowa
(AspAT, AST, GOT,
SGOT)
5-40 U/l
(85-680 nmol/l)
60-80 g/l
(6,0-8,0 g/dl)
Białko stanowi waŜny składnik osocza utrzymujący
ciśnienie wewnątrz naczyniowe. Stanowi mieszaninę
albumin, globulin, fibrynogenu, glikoprotein,
lipoprotein i innych. Białka osocza ulegają stałej
odnowie i degradacji. StęŜenie białka we krwi zaleŜy od
jego podaŜy w pokarmach, od syntezy głównie w
wątrobie i komórkach układu siateczkowo-
Białko całkowite (B.c.,
T.p.)
W tej ilości znajdują się:
55-65% albumin
3-5% alfa1-globulin
7-10% alfa2-globulin
12563228.014.png 12563228.015.png 12563228.016.png 12563228.017.png
9-13% beta-globulin
14-20% gamma-globulin
śródbłonkowego oraz od stopnia utraty białek przez
nerki, przewód pokarmowy, skórę i płuca. Wartości
podwyŜszone mogą być spowodowane przez:
wytwarzanie białek patologicznych (szpiczak mnogi,
choroba Waldenstroma), wzmoŜone wytwarzanie białek
fizjologicznych (marskość wątroby, kolagenozy,
przewlekłe stany zapalne, skaza hiperglobulinowa),
znaczne odwodnienie organizmu. Wartości obniŜone
mogą być spowodowane przez: niedostateczną podaŜ
białka (wadliwe Ŝywienie, niedoŜywienie, jadłowstręt,
dieta ubogobiałkowa), upośledzenie wchłaniania białka
z przewodu pokarmowego, nadmierna utrata białka
przez przewód pokarmowy (enteropatia wysiękowa,
przewlekłe stany zapalne jelit), nadmierna utrata białka
przez nerki (zespół nerczycowy), nadmierna utrata
białka przez skórę (oparzenia, stany zapalne skóry z
wysiękiem), nadmierna utrata biąłka przez płuca
(rozstrzenie oskrzeli), przewlekłe krwawienie z róŜnych
narządów, niedostateczna synteza białka (stany
uszkodzenia miąŜszu wątroby), wzmoŜenie katabolizmu
białka (posocznica, nadczynność tarczycy, choroby
nowotworowe).
do 1,1 mg/dl
(do 19 µmol/l)
Bilirubina jest Ŝółtym barwnikiem pochodzącym z
rozpadu krwinek czerwonych (przemiany grupy
hemowej cząsteczki hemoglobiny) i jest to bilirubina
wolna. Z osocza krwi bilirubina przedostaje się do
wątroby, gdzie zostaje sprzęŜona estrowo z kwasem
glukuronowym i jest ona wtedy określana jako
bilirubina bezpośrednia lub sprzęŜona, a następnie
zostaje wydalona do dróg Ŝółciowych, zagęszczona w
pęcherzyku Ŝółciowym, nadając Ŝółci jej
charakterystyczną barwę. Wartość bilirubiny wolnej i
sprzęŜonej określa się jako bilirubina całkowita. Wzrost
wartości stęŜenia bilirubiny całkowitej moŜe być
wywołany następującymi przyczynami: naturalnie
podwyŜszony poziom bilirubiny występuje podczas
ciąŜy oraz u noworodków, Ŝółtaczka, choroba Gilberta,
zespół Criglera-Najjara, marskość Ŝółciowa wątroby,
stwardniające zapalenie dróg Ŝółciowych, rak dróg
Ŝółciowych, kamica przewodowa, trzustki, zatrucie
muchomorem sromotnikowym, alkoholowa choroba
wątroby. StęŜenie bilirubiny w surowicy krwi
podwyŜsza ponadto wiele leków o działaniu
uszkadzającym miąŜsz wątroby takich jak:
erytromycyna, nitrofurantoina, fenotiazyna,
fenylobutazon, kwas etakrylowy.
Noworodki 1 dzień:
do 4 mg/dl
(do 68 µmol/l)
Bilirubina całkowita
Noworodki 3 dni:
do 10 mg/dl
(do 17 µmol/l)
Noworodki 1 miesiąc:
do 1 mg/dl
(do 17,1 µmol/l)
Chlor (Cl, chlorki)
95-105 mmol/l
Chlor jest głównym anionem płynu pozakomórkowego
organizmu w której znajduje się około 87% całej puli
chloru ustrojowego. Zawartość chloru w organizmie
zaleŜy od jego podaŜy z poŜywieniem oraz utraty z
moczem, wydzielinami czy wydalinami przewodu
pokarmowego. Najczęściej zmiany stęŜenia chloru
przebiegają podobnie ze zmianami sodu. Zwiększony
poziom chloru (hiperchloremia) we krwi występuje: w
12563228.001.png 12563228.002.png 12563228.003.png
stanach nadmiernej utraty czystej wody przez płuca,
skórę, przewód pokarmowy, nerki, w czasie biegunek,
przez przetoki trzustkowe, Ŝółciowe, w nadczynności
przytarczyc, w pierwotnej nadczynności przytarczyc, w
czasie stosowania inhibitorów anhydrazy węglanowej,
w przypadku nadmiernej podaŜy jonu chlorkowego
(chlorowodorek lizyny, argininy, cholestyramina),
wchłanianiem chlorku amonowego zawartego w moczu
u osób z przetoką moczowodowo-jelitową, w stanach
chorobowych przebiegających ze zmniejszeniem
stęŜenia białka we krwi. Zmniejszony poziom chloru
(hipochloremia) we krwi występuje: w stanach
nadmiernej utraty sodu, w czasie wymiotów i biegunek
(utrata chloru z treścią pokarmową), w przewlekłej
kwasicy oddechowej.
Cholesterol całkowity:
wartości prawidłowe:
150-200 mg/dl
(3,9-5,2 mmol/l)
wartości graniczne:
200-250 mg/dl
(5,2-6,5 mmol/l)
Cholesterol produkowany w wątrobie lub dostarczany z
poŜywieniem jest składnikiem błon komórkowych,
hormonów sterydowych, Ŝółci. Wątroba jest równieŜ
miejscem syntezy białek pełniących funkcje nośnikowe
dla cholesterolu. Około 60-70% cholesterolu krąŜącego
we krwi jest w postaci estrów kwasów Ŝółciowych a
około 30% w postaci wolnej. Cholesterol występujący
w surowicy krwi związany jest z róŜnymi frakcjami
lipoprotein pełniących róŜne funkcje w organizmie. W
stanach fizjologicznych około 50-75% cholesterolu
całkowitego jest związana z frakcją LDL, 20-35% z
frakcją HDL. Cholesterol zawarty w LDL (zły
cholesterol) działa miaŜdŜycotwórczo, w HDL (dobry
cholesterol) przeciwmiaŜdŜycowo. Wzrost stęŜenia
cholesterolu całkowitego występuje we wrodzonej
wzmoŜonej syntezie cholesterolu
(hiperlipoproteinemii), w niewydolności nerek,
cukrzycy, łuszczycy, alkoholizmie, zespole
nerczycowym, w niedoczynności tarczycy, zastoju
Ŝółci, poprzez spoŜywania pokarmu bogatego w
cholesterol. Spadek stęŜenia cholesterolu całkowitego
wywołują choroby wątroby, takie jak zaawansowana
marskość wątroby, ostra i podostra martwica wątroby,
toksyczne uszkodzenie wątroby, infekcje związane z
uszkodzeniem wątroby, a poza tym stan głodzenia,
posocznica, nadczynność tarczycy, niedokrwistości.
wartości nieprawidłowe:
> 250 mg/dl
(>6,5 mmol/l)
Cholesterol LDL (zły
cholesterol):
wartości prawidłowe:
< 135 mg/dl
(< 3,5 mmol/l)
Cholesterol
wartości graniczne:
135-155 mg/dl
(3,5-4,0 mmol/l)
wartości nieprawidłowe:
> 155 mg/dl
(> 4,0 mmol/l)
Cholesterol HDL (dobry
cholesterol):
wartości prawidłowe:
MęŜczyźni: 35-70 mg/dl
(0,9-1,8 mmol/l)
Kobiety: 40-80 mg/dl
(1,0-2,1 mmol/l)
Im wyŜsze stęŜenie tej
frakcji tym lepiej
Dehydrogenaza
120-230 U/l
Jest to enzym występujący we wszystkich komórkach
12563228.004.png 12563228.005.png 12563228.006.png 12563228.007.png 12563228.008.png
mleczanowa (LDH, LD)
ustroju. LDH w wyniku obumarcia komórek lub w
stanach zwiększonej przepuszczalności błon
komórkowych spowodowanych niedokrwieniem,
zaburzeniem równowagi jonowej krwi lub toksynami z
łatwością przedostaje się do surowicy krwi. Wzrost
aktywności do 400-2300 U/I obserwuje się juŜ w 12-24
h po zawale, utrzymuje się on aŜ do 10 doby. Wśród
innych przyczyn nieprawidłowych wartości tego
enzymu moŜna wymienić: wirusowe zapalenie wątroby,
nowotwory wątroby, uszkodzenia mięśni, anemię
hemolityczną, atrofię mięśni (zwłaszcza w początkowej
fazie), zapalenie płuc, rzadziej ostre zapalenie trzustki,
choroby nerek, anemię megaloblastyczną. Aktywność
dehydrogenazy mleczanowej jest równieŜ znacząco
wyŜsza u dzieci do 2-3 roku Ŝycia.
Ferrytyna jest białkiem zwierającym zapasowe Ŝelazo
występującym we wszystkich tkankach ustroju, głównie
wątrobie, śledzionie i szpiku kostnym. StęŜenie
ferrytyny w surowicy krwi dobrze odzwierciedla
poziom zapasów Ŝelaza w ustroju. Zwiększony poziom
ferrytyny jest spowodowany: w stanach zapalnych, w
reumatoidalnym zapaleniu stawów, uszkodzeniem
wątroby, martwica komórek szczególnie wątroby lub
nowowotworowych, nadmiarem Ŝelaza w ustroju
(hemochromatoza pierwotna lub potransfuzyjna,
niedokrwistość megaloblastyczna, hemolityczna lub
aplastyczna). Zmniejszony poziom ferrytyny występuje
w niedoborze Ŝelaza.
Ferrytyna
MęŜczyźni: 15-200 µg/l
Kobiety: 12-150 µ g/l
Fibrynogen
200-500 mg/dl
(2-5 g/l)
Fibrynogen jest to białko produkowane w wątrobie,
które uczestniczy w procesie tworzenia skrzepu,
rozpuszczalny prekursor fibryny. Określany jest teŜ
jako I czynnik krzepnięcia krwi. Wartości podwyŜszone
są obserwowane podczas ciąŜy (objaw prawidłowy),
podczas miesiączki, w ostrych stanach zapalnych, w
kolagenozach, w zespole nerczycowym, w
nowotworach (ziarnica złośliwa, rak oskrzela,
białaczki). Wartości obniŜone są spotykane we
wrodzonym niedoborze fibrynogenu, po cięŜkich
zabiegach operacyjnych, w zespole rozsianego
krzepnięcia wewnątrznaczyniowego, w sytuacjach
nadmiernego zuŜycia fibrynogenu (posocznicy, choroby
nowotworowej, marskości wątroby, hemolizy).
0,81-1,62 mmol/l
(2,5-5 mg/dl)
Fosfor w organizmie znajduje się w kościach (85%),
mięśniach (6%), w innych tkankach (9%), a tylko 1%
fosforu ustrojowego znajduje się w płynie
pozakomórkowym. Poziom w osoczu zaleŜy od
wchłaniania w jelicie, odkładania i uwalniania z kości i
wydalania przez nerki. Fosforany są najwaŜniejszym
anionem śródkomórkowym oraz składnikiem związków
wysokoenergetycznych. StęŜenie fosforu w organizmie
ludzkim jest zaleŜne od podaŜy fosforanów z
pokarmami, stopnia ich wchłaniania w przewodzie
pokarmowym i wydalania ich z moczem. Wartości
podwyŜszone są spowodowane przez zmniejszone
Fosfor (P, fosforany)
Dzieci: 1,3-2,26 mmol/l (4-7
mg/dl)
12563228.009.png 12563228.010.png 12563228.011.png
wydalanie przez nerki wywołane ostrą i przewlekłą
niewydolnością nerek, niedoczynność przytarczyc,
zwiększone uwalnianie z komórek u chorych z cięŜkimi
urazami lub infekcjami, nadmierny wysiłek fizyczny,
kwasica przebiegająca z odwodnieniem, rozpad
komórek nowotworowych spowodowanych intensywną
chemioterapią, nadmierne wchłanianie fosforu
spowodowane przedawkowaniem witaminy D.
Wartości obniŜone są spotykane są w wyniku
przemieszczenia do komórek (po wyprowadzeniu ze
śpiączki cukrzycowej), niedoborem w diecie lub
stosowanie leków alkalizujących, podczas biegunki,
nadmiernym przemieszczaniem fosforanów z
przestrzeni pozakomórkowej do komórek (chorzy z
oparzeniami lub po cięŜkich urazach, chorzy na
cukrzyce z kwasicą ketonową, zasadowicą oddechową),
zwiększonym wydalaniem z moczem, niedostatecznym
wchłanianiem fosforanów w przewodzie pokarmowym,
przez stosowanie diuretyków, pierwotnej lub wtórnej
nadczynności przytarczyc.
Fosfataza alkaliczna
(fosfotaza zasadowa,
ALP, Falk, FAL, FZ)
20-70 U/l
Noworodki: 50-165 U/I
Dzieci: 20-150 U/I
Jest to enzym uczestniczący w przemianie fosforanów
organicznych, optimum działania tego enzymu
występuje w zakresie alkalicznym, występuje w
błonach komórkowych wielu tkanek. Jest enzymem
obecnym głównie w kościach (50-60%), wątrobie (10-
20%) i jelitach (30%). Zwiększony poziom fosfatazy
występuje w chorobach i nowotworach kości (krzywica,
osteomalacja, choroba Pageta, nadczynność gruczołów
przytarczycznych), w niedoborze witaminy D,
niedoborem wapnia i fosforanów w diecie, zespołem
Cushinga, chorobami nerek, w nowotworach brodawki
większej dwunastnicy lub dróg Ŝółciowych, w innych
nowotworach produkujących fosfatazę zasadową
(zespoły paranowotworowe). Fizjologiczny wzrost
aktywności enzymu obserwuje się u wcześniaków, u
dzieci w okresie dojrzewania oraz w trzecim trymestrze
ciąŜy. Przyczyną spadku aktywności mogą być:
hipofosfatazemia, charakteryzująca się zaburzeniami
kalcyfikacji kości, zaburzenia wzrostu kości
(achondroplazja, kretynizm, niedobór kwasu
askorbinowego).
Fosfotaza kwaśna (ACP,
FK)
0,1-0,63 U/l
Dzieci: 0,67-1,07 U/l
Jest to enzym katalizujący rozkład fosforanów
organicznych osiągający największą aktywność w
kwaśnym pH, obecny w lizosomach prawie wszystkich
komórek. NajwyŜsze stęŜenie osiąga w gruczole
krokowym, wątrobie, erytrocytach, jelitach, trzustce,
tkance kostnej (w osteoklastach). Zwiększony poziom
występuje w raku (prostata), zapaleniu, przeroście lub
po masaŜu gruczołu krokowego, w chorobach i
nowotworach kości, w raku jelita i sutka, w
nadmiernym rozpadzie krwinek czerwonych i płytek
krwi, w chorobie Gauchera, w osteoporozie, chorobie
Pageta, w nadczynności przytarczyc. U dzieci do okresu
pokwitania aktywność fosfatazy kwaśnej jest około 2-5
12563228.012.png 12563228.013.png
Zgłoś jeśli naruszono regulamin