Historia sztuki nowoczesnej powszechnej (1).pdf

Historia sztuki nowoczesnej powszechnej 07.11.2003

file:///G:/hs%20III%20rok/ihs040611/www/pienkospow031107.html

przedmiot: Historia sztuki nowoczesnej powszechnej

powrót

drukuj

prowadzący: dr Pieńkos data: 07.11.2003 aktualizacja: 16.11.2003

kontakt

zapisz

10. Neoklasycyzm

Tendencja dominująca w XVIII w, ostatnia w historii taka dominacja antyku.

Nie był to nurt jednolity - wiele wariantów, sposobów nawiązywania do

sztuki klasycznej (antycznej, ale też renesansowej i innych klasycyzmów).

Nawiązania mogły dotyczyć formy, sposobu przedstawiania bohaterów, lub

też treści albo przesłania ideowego.

10.1 Malarstwo

10.1.1 Jacques Louis David

Współtwórca neoklasycyzmu, główny artysta tego nurtu. Działał już przed

rewolucją, niejako zapowiadając ją w swoich dziełach chwalących idee

republikańskie, potem został nadwornym artystą Napoleona.

David, Śmierć Marata

Ukazuje historię współczesną (nurt nasilający się w sztuce od lat 70.),

zarazem jest to portret konkretnego człowieka przy pracy. Kolejny wątek:

Marat ukazany jako antyczny filozof pracujący i umierający dla prawdy (jak

Sokrates - wielu antycznych filozofów było uważanych za wzory nie tyl ko

intelektualne, ale też obywatelskie). Marat kreowany jest na osobę

ascetyczną, ubogą, służy temu nagość bohatera (jest to też wątek realistyczny

oraz nawiązywanie do Chrystusa). Jest to wzorowe dzieło neoklasycyzmu

zarówno pod względem formy jak i treści.

David, Bonaparte przekraczający Alpy na przełęczy św. Bernarda

Ok. 1800 r. Ukazany konkretny człowiek, sceneria, zarazem jest to pomnik

nawiązujący do antycznej tradycji. Bardzo dosadnie wyryte na skałach imiona innych wielkich

przywódców, którzy przekraczali Alpy. Konwencja pomnika konnego ukazującego dowódcę przy

pracy - nawiązuje do antyku, renesansu, baroku, choć nie wprost - brak antycznej nagości.

Propaganda Napoleona chętnie nawiązywała do Rzymu, Imperium

Romanum - wykorzystywano motywy ikonograficzne, stroje, ale też

skojarzenia mniej dosłowne, np.:

Antoine Gros: Bonaparte wśród zadżumionych w Jaffie , 1804 r.,

debiutanckie dzieło jednego z najwybitniejszych artystów ze szkoły

Davida. Ukazane wydarzenie z ekspedycji afrykańskiej (mało

znaczące, ale wybór świadomy): Bonaparte ukazany jakby uzdrawiał

chorych - wykonuje uzdrawiający gest rzymskiego cesarza. Realizm

scenerii, wpisanie bohatera w tradycję rzymskich cezarów o boskiej

mocy - tutaj jest to gest cywilnej odwagi, ludzkiego współczucia. Zarazem widoczne są odstępstwa od

zasad klasycyzmu: egzotyka scenerii, zacieranie kształtów - aluzje klasyczne są bardzo głębokie,

nieoczywiste.

wczesne dzieła Davida

Obrazy czysto neoklasycystyczne, powstały w latach 80., co ok. dwa la ta - tematyka i treść antyczna,

bardzo spójne, wszystko jest w nich podporządkowane idei starożytności - nie tylko artystycznej, ale

też moralnej, społecznej, politycznej. Obrazy te dzieją się w antyku dawnym (początki Grecji, początki

Rzymu) - ukazane młode republiki, młode społeczeństwa oparte na zasadach moralnych, politycznych -

ideał republikański w opozycji do aktualnego reżimu.

David, Przysięga Horacjuszy

Pierwszy wielki sukces artysty, namalowany w 1783-84 r., jeszcze

podczas pobytu w Rzymie - wystawiony najpierw tam, potem w

Paryżu. Przedstawiona historia z wczesnego Rzymu -

bezkompromisowi bracia, służba ojczyźnie aż po śmierć, absolutne

1 z 4

2008-02-28 10:06

Historia sztuki nowoczesnej powszechnej 07.11.2003

file:///G:/hs%20III%20rok/ihs040611/www/pienkospow031107.html

poświęcenie. Ukazany symboliczny gest przysięgi na broń przed

wyruszeniem na wojnę - stworzył bardzo sugestywny wzór. Podział

ról: mężczyźni walczą, kobiety rozpaczają, wolno ukazywać im

uczucia - podział charakterystyczny dla sztuki lat 70. i 80. Odejście

od sentymentalizmu, surowość, posągowość, podkreślone przez otoczenie, architekturę.

David, Śmierć Sokratesa

1787 r. Wykład z filozofii, postawy obywatelskiej. Antyk ukazany

bardzo surowy, prosty - ukazane sprzęty, architektura oparte są o

badania archeologiczne, odkrycia.

David, Brutus (Likurgowie przynoszący Brutusowi ciała synów)

Pokazany w lecie 1789 r., podczas zdobywania Bastylii. Ukazany

konsul rzymski (nie zabójca Cezara), idealny władca, przywódca

ludu, który poświęcił synów dla dobra republiki - państwo i prawo

ponad uczuciami. Kobiety rozpaczają, ukazują tragizm sceny, Brutus

siedzi nieporuszony, medytuje w cieniu posągu Romy.

Przedstawiony dramat racji prywatnych i obywatelskich. Sceneria

surowa, umeblowanie oryginalne wczesno rzymskie.

Po rewolucji David dalej odwoływał się do ideału antycznego, ale

jego dzieła rzadziej mają tematykę antyczną, częściej współczesną.

10.1.2 Wzorce antyczne

Antyk był podstawowym wzorem kultury, polityki epoki. Miał jednak różne interpretacje (np. Füssli:

Artysta przygnieciony wielkością starożytnych ruin ) - prawie dosłownie ukazana wielkość, ogrom

dawnej sztuki, ukazanie jej surowości, potęgi. Takie wzory były najpopularniejsze, ale były też inne,

bardziej miękkie, pełne wdzięku, zbliżone do rokoka.

Jest to okres odkrywania antyku, związanych z tym emocji, często ukazywano, dokumentowano

odkrycia, np. Hubert Robert: Odkrywcy starożytności - chętnie ukazywał zabytki egipsko-rzymskie,

ważniejsza jest wielkość, efekt, niż archeologiczna dokładność. Piramidy ukazane tak, że nie mieszczą

się w kadrze, widoczny jest tylko fragment. Dwie tendencje w ukazywaniu antyku: przedstawianie

prawdy antyku oraz manipulowanie, przedstawianie fantasmagorii, by podnieść wielkość, ogrom dzieł

antycznych.

Füssli: Artysta przygnieciony...; Robert: Odkrywcy starożytności, Piramidy

10.2 Rzeźba

W niej najbardziej widoczna jest dominacja wzorów antycznych - liczne nawiązania, ale różnego typu:

idealne kopiowanie, tworzenie w oparciu o wzory (widoczne wprost lub ukryte w treści, pod

nowoczesną formą).

10.2.1 Jean-Baptiste Pigalle: pomnik Woltera

1771 r. Ukazane nagie ciało bez idealizacji: przedstawiony jako personifikacja prawdy, antyczny

filozof, zarazem portret starego człowieka. Wolter jako antyczny filozof głoszący absolutną prawdę, nie

bojący się więc nagości. W jednym dziele zawarte trzy portrety: nowoczesny, konkretny człowiek,

starzec; antyczny pisarz, dramaturg; personifikacja idei. Klasycyzm widoczny w przywołaniu ideałów

antycznych, skojarzeniach ikonograficznych, rozwiązaniu rzeźby (wzory hellenistyczne, z niewielkich

rzeźb o charakterze naturalistycznym).

2 z 4

2008-02-28 10:06

Historia sztuki nowoczesnej powszechnej 07.11.2003

file:///G:/hs%20III%20rok/ihs040611/www/pienkospow031107.html

Pigalle: Wolter (x2); Houdon: Wolter, Washington

10.2.2 Jean Antoine Houdon: pomnik Woltera

Ok. 1780 r., dzieło największego rzeźbiarza francuskiego końca XVIII w, należącego do młodszego

pokolenia. Ukazany charakterystyczny uśmiech, układ rąk - wnikliwa portretowość, przy tym ukazany

jako starożytny filozof w antycznym stroju siedzący na fotelu w stylu Ludwika XVI (nowoczesnym,

choć wzorowanym na antyku). Brak formalnych wzorów antycznych, ale mimo tego buduje silne

skojarzenia, jakby mógł powstać w antyku.

Houdon tworzył też liczne pomniki innych filozofów, dzieci, polityków - otrzymywał zamówienia z

całego świata, bo skutecznie łączył realizm przedstawienia z ukazaniem nawiązań antycznych. Np.

pomnik Washingtona (wiele wersji, ta z 1788 r) - ukazany jako władca i wódz we współczesnym

mundurze wojskowym, ale stojący przy rzymskim postumencie w pozie wzorowanej na greckich

posągach - przedstawienie współczesne, ale wzorce antyczne.

10.2.3 Antonio Canova i Bertel Thorvaldsen

Obaj pracowali w Rzymie, byli przybyszami (jeden z veneto, drugi z Danii), zrobili wspaniałe kariery

(do lat 20. prymat Canovy, potem Thorvaldsena, uważanego za artystę wszechczasów), obaj mieli

wielkie warsztaty, przyjmowali zamówienia z całej Europy.

Canova, grobowiec Marii Krystyny

Wiedeń, kościół augustianów, 1800 r. Choć wstawiony do gotyckiego kościoła katolickiego brak

ikonografii chrześcijańskiej, tylko antyczna i takież formy: piramida, drzwi śmierci, geniusz śmierci,

procesja, stroje (taka była ówczesna moda, nawet groby papieskie miały mało elementów

chrześcijańskich). Grupę cechuje niezwykły realizm, postaci są bardzo naturalistyczne, przedstawiają

żywe osoby biorące udział w procesji, zarazem stanowią studium hellenistycznej rzeźby. W efekcie

wytworzony styl bardzo spójny, nie będący tylko zlepkiem różnych wątk ów antycznych - skutek

studiów nad sztuką antyczną, które zaowocowały stworzeniem własnego stylu.

Canova: Grobowiec Marii Krystyny, Amor i Psyche, Perseusz z głową Meduzy

Canova, rzeźby "antyczne"

Tworzył liczne dzieła mitologiczne o tematyce erotycznej, np. Amor i Psyche - wzory z rzeźby

greckiej III i IV w, ale brak konkretnych pierwowzorów. Canova często tworzył "w stylistyce" -

stulecia lub rzeźbiarza, np. jego watykański Perseusz z głową Meduzy został ustawiony w ekspozycji

rzeźb greckich - forma pojedynku z dawnymi mistrzami: operowanie stylem ich epoki, wpisanie się w

niego. Jest to charakterystyczne dla historyzmu - tworzenie rzeczy nowoczesnych tak, jakby zrobili je

3 z 4

2008-02-28 10:06

Historia sztuki nowoczesnej powszechnej 07.11.2003

file:///G:/hs%20III%20rok/ihs040611/www/pienkospow031107.html

starożytni.

Można wyróżnić trzy sposoby wykorzystania antyku w rzeźbie:

- forma antyczna, treści współczesne

- forma współczesna, nawiązania antyczne w treści, symbolach

- całkowity powrót do antyku, tworzenie tak, jakby stworzyli to Grecy

Thorvaldsen

Wychowanek akademii w Kopenhadze, miał gruntowne wykształcenie klasyczne,

pogłębione jeszcze w Rzymie. Jeszcze bardziej niż Canova trzymał się wzorów

antycznych (Canova był bardziej wszechstronny, nawiązywał do różnych okresów

antyku), Thorvaldsen prawie wyłącznie inspirował się klasyczną rzeźbą grecką IV i V w,

był zestawiany z wielkimi rzeźbiarzami V w.

Thorvaldsen, Jazon

1804 r., marmur - pierwszy wielki sukces. Tworzył rzeźby chłodne, styl sztywnego

antyku, do podziwiania (Canova był bardziej zmysłowy, jego rzeźby miały

oddziaływać). Maestria warsztatowa, naśladowanie dzieł greckich, ale bez kopiowania

konkretnych wzorów - tak jakby stworzyli tę rzeźbę artyści w V w.

Poloniki Thorvaldsena

Stworzył bardzo wiele dzieł: pomniki, portrety, nagrobki, kilka w Polsce: Ganimedes dla Raczyńskich,

Poznań; książę Józef Poniatowski , lata 20., wzorcowy dla antycznego europejskiego pomnika konnego

(forma, poza, nawet strój jest antyczny); Kopernik - próba realistycznego przedstawienia człowieka

jego epoki, mniej nawiązań antycznych - strój ogólny (filozofa lub renesansowego zakonnika),

precyzja, wnikliwie sformułowana psychologia; w kaplicy Potockich na Wawelu Chrystus - replika z

katedry kopenhaskiej, ukazany jako antyczny filozof.

Thorvaldsen: Ganimedes, Poniatowski, Kopernik, Chrystus z kpl. Potockich

10.2.4 John Flaxman

Najbardziej znany brytyjski artysta klasycystyczny, tworzył rzeźby, p omniki, np. Nelson w katedrze

św. Pawła, Londyn, 1808 r.: współcześnie ukazani generał i majtkowie, obok Minerwa i hellenistyczne

reliefy - pomieszanie współczesności i antyku. Bardzo ważne są ilustracje (rysunki, z których tworzono

grafiki) z przełomu 1818-19 r do dzieł antycznych ( Iliada, Hezjod ) i Dantego - linearne, prosta kreska,

uproszczenie, brak scenerii, tylko postaci - bardzo nowoczesne w formie, ale nawiązują przy tym do

odrysów z waz antycznych (składających się tylko z linii) - są więc kolejnym wariantem nawiązywania

do antyku.

Flaxman: Nelson, Dante

powrót kontakt drukuj zapisz

4 z 4

2008-02-28 10:06

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: