E . MAJEWSKI PROFESOR PRZEDPOTOPOWICZ.pdf

Księga pierwsza

O^fc)

WROTA PIEKIELNE

Karst

JToczynając od wybrzeża Adriatyku, aż po rzekę Sawę, kryształową

lenniczkę Dunaju, rozpościera się obszerna, górzysta i jałowa okolica,

Karstem, a po słowiańsku Krasem zwana.

Do tego stopnia jest ona obrana z roślinności, że brak tej naturalnej

ozdoby poczytywano za skutek wapiennego składu gór miejscowych.

A jednak niegdyś i ją okrywały lasy, pełne najgrubszej zwierzyny, ale

znikły z oblicza ziemi, tępione nielitościwie już od dwóch tysięcy lat.

Miliony pni z tych lasów, wbite jako pale w laguny weneckie, pod

pierają do dziś dumne pałace ,,Perły Adriatyku". Miliony drzew poszły

na budowę okrętów i galer potężnej Rzeczypospolitej Weneckiej. Od

czasów jej gospodarki wzgórza Istrii i Dalmacji pozostały nagimi i za

ledwie tylko dalej od morza położona kraina utrzymała leśną szatę

swoją, chroniąc nietrwały grunt od szybkiego rujnowania przez wodę.

Już Frankońska i Szwabska Jura ze swymi dzikimi wapiennymi ska

łami niełatwo zaciera się w pamięci, ale nie daje ona jeszcze wyobraże

nia o ponurej surowości czystych wapieni i dolomitów nadadriatyckich.

Nawet pobliskie okolice Nabresiny nie mogą się równać z dzikością

Krasu i Alp Dynarskich. Jest to istna Norwegia, osobliwie nad mo

rzem, ale Norwegia ciepła, słoneczna, bez granitów i lodowców.

W tej krainie, dalekiej od gościńców świata, przyroda bywa niekiedy

tajemnicza, jakby w głębiach mało znanych kontynentów. Tu rzeka

Lim, wspaniała ponurym wdziękiem urwistych wybrzeży, niesie swe

wody do Driny. Tu przyroda umie być groźną, a nawet bezlitosną. Tu

ojczyzna Bory, owych zimnych północno-wschodnich wichrów, które

sieją po swej drodze zagładę.

Kras jest krainą wapienną, a więc pozornie bezwodną. Całą po

wierzchnią chłonie wodę niby gąbka. Jej pokruszone grzbiety, bezden

ne jary z rączymi potokami, które spadają w kaskadach i nikną

w mrocznych przepaściach oraz tunelach, były już i za weneckiej

potęgi tak samo pełnymi grozy i poezji. Woda ze skałą toczy zwy-