ABY WSZYSCY STANOWILI JEDNO

1.      Oktawa Modlitw o Jedność Chrześcijan

Każdego roku obchodzimy Tydzień Modlitw o Zjednoczenie Chrześcijan. Przez 8 dni w całym świecie są modlitwy o jedność, której nie zagrażałyby dzielące chrześcijan różnice wynikające z niejednakowej interpretacji nauki Chrystusa.

              Celem tego tygodnia jest zwrócenie ogólnej uwagi wszystkich chrześcijan na problem ekumenizmu.

2.      Podział chrześcijaństwa

Słabość ludzkiej natury doprowadziła do podziału wśród uczniów Jezusa.

PRAWOSŁAWIE

·         Powstanie. Różnice między Kościołem Wschodnim a Zachodnim istniały zawsze. Wynikały z odrębnej mentalności ludzi Wschodu, odrębnych właściwości kultury, a także warunków politycznych. Na Zachodzie po upadku Cesarstwa, wśród powszechnego zamieszania, upadku autorytetu władzy świeckiej, formował się wielki autorytet i władza biskupa rzymskiego – Papieża. Natomiast w Cesarstwie Bizantyjskim Kościół żył i działał w warunkach stabilizacji władzy świeckiej.

Istniejące różnice nie przeszkadzały jednak uświadomieniu sobie wspólnoty i jedności, jaka łączyła obydwa Kościoły, które stanowiły jeden Kościół Powszechny. Kościół wsch. i zach. razem odbywał Sobory, na których wspólnie określono obowiązującą doktrynę. W XI w. doszło do rozłamu. Najpierw zaprzestano w Konstantynopolu wymieniać imię papieża w liturgii – to dobitnie świadczyło, że Bizancjum całkowicie ignoruje Rzym.

Usiłowania nawiązania kontakyu pojęto za papieża Jana XIX (1024 r.), lecz bez skutku.

·         Róznice doktrynalne.

1.      Jedność i nieomylność Kościoła. Dla katolików Kościół widzialny to zwarta struktura hierarchiczna z biskupem rzymskim – Papieżem na czele. Papież to widzialna głowa Kościoła (niewidzialną jest sam Chrystus), następca św. Piotra, któremu Jezus powierzył urząd Najwyższego Pasterza. Tak pojęta jedność pochodzi z woli Chrystusa i każdy kto z tej jedności się wyłamuje nie uznając Papieża, przestaje być członkiem widzialnego Kościoła.

Inne jest pojęcie jedności u prawosławnych. Tam istnieje wyłącznie jedność wiary. Kościół prawosławny jest podzielony na samodzielne Kościoły, obejmujące zasięgiem swego działania zazwyczaj jedno państwo. U prawosławnych prymat patriarchy Konstantynopola jest tylko prymatem honorowego pierwszeństwa, a nie prymatem nadrzędnej, scalającej wszystko władzy.

              U prawosławnych jest bardzo rozwinięty kult Matki Bożej. Istnieje powszechne przekonanie o Jej Wniebowzięciu i Niepokalanym Poczęciu, ale Kościół Wsch. nie uważa tych prawd za dogmaty wiary.

              Prawosławni nie przyjmują katolickiej nauki o czyśćcu, równocześnie jednak znają modlitwy za zmarłych, co przecież zakłada wiarę w możliwość i potrzebę oczyszczenia duszy po śmierci.

2.      Nierozerwalność małżeństwa. Kościół prawosławny wypowiada się za trwałością i nierozerwalnością małżeństwa. Jednak nie zna absolutnej nierozerwalności związku małżeńskiego. Kościół prawosławny w przypadku zdrady małżeńskiej udziela stronie niewinnej pozwolenia na wstąpienie w nowy związek małżeński.

PROTESTANTYZM

·         Powstanie. Zrodził się z Reformacji (XVI w.). Luter był początkowo gorliwym zakonnikiem augustiańskim. Wystąpił przeciwko zbyt materialistycznemu pojmowaniu odpustów. W 1517 r. wywiesił na drzwiach kaplicy zamkowej w Wittemberdze tezy o odpustach, wzywając do dyskusji nad nimi. Pomimo wysiłków nie udało się Lutra przekonać i w 1520 r. potępiono jego tezy. W 1530 r. towarzysze i uczniowie Lutra ogłaszają w Augsburgu pierwsze wyznanie “wiary ewangelickiej”. W 1555 r. kraje germańskie oficjalnie uznają istnienie innej religii, niż religia rzymsko-katolicka.

Odpowiedź Kościoła katolickiego polegała na potępieniu. Luter został oficjalnie ekskomunikowany.

·         Różnice doktrynalne.

1.      Kościół i Pismo Święte . Protestantyzm nie pojmuje Kościoła jako organizacji widzialnej o hierarchicznej strukturze i nieomylnym autorytecie nauczania. Dla protestantów jedynym źródłem prawd wiary są księgi Pisma Św., tak jak je człowiek rozumie. Nie istnieje obowiązująca wszystkich wykładnia świętych ksiąg. Luter odrzucił Tradycję jako źródło prawd wiary.

2.      Kapłaństwo i Eucharystia. Kapłaństwo sakramentalne w protestantyźmie nie istnieje. W zasadzie każdy wierny może przewodniczyć nabożeństwu. Ze względów praktycznych gmina protestancka powierza kierownictwo duchowe swojej społeczności, wykształconemu teologowi noszącemu tytuł pastora. Pastor nie jest kapłanem, nie otrzymuje sakramentalnych święceń. Jest on nauczycielem, kierownikiem duchowym gminy, któremu społeczność powierzyła ten urząd jako człowiekowi posiadającemu do tego największe kwalifikacje.

W protestantyźmie istnieje Eucharystia jako tzw. Wieczerza Pańska. Nie ma ona charakteru ofiary będącej uobecnieniem ofiary krzyżowej Chrystusa. Eucharystia jest tylko jakąś pamiątką, jakimś wyrazem łączności z Chrystusem. wyrażając łączność duchową z Chrystusem stanowi źródło łaski. Chrystus przebywa w Eucharystii, ale tylko w chwili jej spożywania.

3.      Nauka o usprawiedliwieniu. Wg. Lutra natura ludzka została całkowicie zepsuta przez grzech pierworodny. Chrystus dokonał ofiary umożliwiającej zbawienie. Tym samym grzechy ludzkie zostały jakby zasłonięte, Bóg przestaje je zauważać. Do zbawienia wystarcza sama wiara w Boga i Chrystusa, bez konieczności dobrych uczynków człowieka. Utrata wiary jest jedynym ciężkim grzechem, jedyną przyczyną dla której człowiek zostanie potępiony.

Protestantyzm odrzuca katolicką naukę o czyśćcu, sama wiara usprawiediwia – tylko wierzący może być zbawiony, każdy zaś umierający bez wiary jest potępiony.

U protestantów nie ma żadnego kultu Matki Bożej. Wg. nich Jej Osoba w Piśmie Św. nie jest zbyt mocno eksponowana.

Z sakramentów protestanci przyjmują tylko dwa: chrzest i Eucharystię, ale ich działanie i skuteczność pojmują inaczej. U protestantów nabożeństwo polega na odmawianiu modlitw, śpiewaniu psalmów, czytaniu i komentowaniu Pisma Św.

3.      Dążenie do jedności

Kiedy w 431 r. Sobór Efezki wyłączył ze wspólnoty kościelnej Nestoriusza i jego zwolenników, powstał istniejący do dziś rozłam w Kościele. Lata 1054 – 1200 są nazywane czasem rozłamu na prawosławie (wsch.) i katolicyzm (zach.). w XVI w. czas reformacji, powstały Kościoły luterańskie, reformowane, anglikańskie. W następnych wiekach powstały tzw. wolne Kościoły: baptystyczne, metodystyczne i starokatolickie.

              Pierwsze inicjatywy ekumeniczne powstały w skutek odwiedzin przedstawicieli Kościołów niemiecko – luterańskich i angielsko – anglikańskich w latach 1908 – 1909. One przygotowały światową Konferencję Misyjną, która odbyła się w Edenburgu w 1910 r.

W 1948 r. w Amsterdamie w czasie zjazdu, w którym uczestniczyło ok. 1500 osób z 40 krajów, powstała Światowa Rada Kościołów. Potrzeba jedności stała się odtąd żywsza. Podział chrześcijaństwa, który dotychczas uważano za coś normalnego, został napiętnowany jako grzech.

Światowa Rada Kościołów urządzała kongresy ogólnoświatowe co 7 lat.

W 1990 r.  do Światowej Rady Kościołów należało 307  Kościołów protestanckich oraz prawie wszystkie Kościoły prawosławne.

              Kościół rzymsko – katolicki oficjalnie włączył się w działalność ekumeniczną w poł. XX w. Szereg inicjatyw w tym zakresie powstało jeszcze w XIX w. podejmowały je wielkie osobowości. Ks. Muller w dziele “Jedność Kościoła” zbliżał się do dzisiejszych przedstawicieli katolickiego ekumenizmu. Ks. Zylinger wzywał Kościoły by uczyły się od siebie i żyły obok siebie. Papież Leon XIII podłożył fundamenty pod dzisiejszy ekumenizm katolicki. Jako pierwszy krok na drodze do ekumenizmu wymienia się jego list apostolski, w którym omówił budowanie mostów między Kościołem katolickim a Kościołami Wschodu. List ten wskazuje na podjęcie rozmów z anglikanami. Leon XIII w kolejnym liście do anglikanów rządał podporządkowania się Kościołowi rzymskiemu. Mówił o pojednaniu, pokoju i zjednoczeniu. Następni papieże nie kontynuowali ekumenizmu. Dekret z 1919 r. zabronił katolikom brania udziału w zjazdach bez zgody Stolicy Apostolskiej. W 1922 r. papież Benedykt XV erygował w Rzymie Papieski Instytut Orientalny przy Uniwersytecie Gregoriańskim w celu studiów teologii Kościołów Wsch. Papież Pius XI zajął się prawosławiem. Za jego zgodą w 1925 r. powstało opactwo benedyktyńskie w Belgii gdzie liturgię celebruje się w obrządku wschodnim. Ten papież wypowiedział się za ekumenizmem wśród katolików. Nie przyjmował zaproszeń na konferencje ekumeniczne organizowane przez protestantów.

              W 1952 r. przy udziale holenderskiego teologa Ville Brandsa utworzono Międzynarodową Konferencję do spraw ekumenizmu. Pracę tej komisji poparł papież Jan XXIII, który w 1960 r. utworzył Sekretariat Jedności Chrześcijan przy Stolicy Apostolskiej.

              Sobór Watykański II stanowi nową epokę w dziejach ruchu ekumenicznego. Sprecyzował on katolickie zasady ekumenizmu.

1