Dz.U.01.126.1384
2003.04.01 zm. Dz.U.03.45.391 art. 193
2003.12.25 zm. Dz.U.03.199.1938 art. 3
2004.05.01 zm. Dz.U.04.96.959 art. 66
USTAWA
z dnia 6 września 2001 r.
o chorobach zakaźnych i zakażeniach.
(Dz. U. z dnia 31 października 2001 r.)
Rozdział 1
Przepisy ogólne
Art. 1. Ustawa określa zasady i tryb postępowania w zakresie zapobiegania i zwalczania chorób zakaźnych i zakażeń u ludzi, a w szczególności rozpoznawanie i śledzenie sytuacji epidemiologicznej oraz podejmowanie działań przeciwepidemicznych i zapobiegawczych celem unieszkodliwienia źródła zakażenia i przecięcia dróg szerzenia, w tym również uodpornienie osób wrażliwych na zakażenie.
Art. 2. Użyte w ustawie określenia oznaczają:
1) (1) badania do celów sanitarno-epidemiologicznych - lekarskie i laboratoryjne badania wykonywane w celu identyfikacji zakażenia lub ustalenia rozpoznania choroby,
2) choroby zakaźne - choroby, które zostały wywołane przez drobnoustroje, ich toksyczne produkty, a także przez pasożyty lub inne biologiczne czynniki chorobotwórcze, które ze względu na charakter i sposób szerzenia się stanowią zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi,
3) dezynfekcja - niszczenie form wegetatywnych drobnoustrojów za pomocą metod fizycznych, chemicznych lub biologicznych,
4) dochodzenie epidemiologiczne - wykrywanie przyczyn, źródeł i mechanizmów szerzenia się choroby,
5) epidemia - wystąpienie na danym obszarze zachorowań na chorobę zakaźną w liczbie wyraźnie większej niż w poprzedzającym okresie lub nagłe wystąpienie chorób zakaźnych wcześniej niewystępujących,
6) hospitalizacja - umieszczenie zakaźnie chorego lub podejrzanego o chorobę zakaźną w szpitalu w celu diagnozowania, leczenia lub izolacji,
7) izolacja - odosobnienie zakaźnie chorego lub podejrzanego o chorobę zakaźną w celu uniemożliwienia przeniesienia zakażenia,
8) kwarantanna - odosobnienie osoby zdrowej narażonej na zakażenie w celu wczesnego rozpoznania choroby zakaźnej lub zakażenia,
9) lekarz - również lekarza stomatologa,
10) nadzór epidemiologiczny - indywidualną kliniczno-epidemiologiczną obserwację osoby przewlekle zakażonej lub podejrzanej o chorobę zakaźną lub zakażenie, bez ograniczenia jej swobody przemieszczania się,
11) niepożądany odczyn poszczepienny - objawy kliniczne czasowo związane z dokonanym szczepieniem ochronnym,
12) nosiciel - osobę bez objawów chorobowych, w której organizmie bytują i rozmnażają się drobnoustroje chorobotwórcze, stanowiącą potencjalne źródło zakażenia innych osób,
13) (2) osoba ubezpieczona - osobę objętą ubezpieczeniem zdrowotnym na podstawie ustawy z dnia 23 stycznia 2003 r. o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia (Dz. U. Nr 45, poz. 391),
14) podejrzany o chorobę zakaźną - osobę, u której występują objawy kliniczne wskazujące na chorobę zakaźną lub która pozostawała w bezpośredniej bądź pośredniej styczności ze źródłem zakażenia,
15) podejrzany o zakażenie - osobę bez objawów choroby zakaźnej, która pozostawała w bezpośredniej bądź pośredniej styczności ze źródłem zakażenia, jeżeli rodzaj styczności zagrażał przeniesieniem drobnoustrojów,
16) przedsiębiorca - przedsiębiorcę w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 19 listopada 1999 r. - Prawo działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 101, poz. 1178, z 2000 r. Nr 86, poz. 958 i Nr 114, poz. 1193 oraz z 2001 r. Nr 49, poz. 509, Nr 67, poz. 679 i Nr 102, poz. 1115), a także:
a) osobę fizyczną, osobę prawną bądź jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej, organizującą lub świadczącą usługi o charakterze użyteczności publicznej, które nie są działalnością gospodarczą w rozumieniu przepisów o działalności gospodarczej,
b) osobę fizyczną wykonującą zawód we własnym imieniu i na własny rachunek lub prowadzącą działalność w ramach wykonywania takiego zawodu,
17) skażenie - zanieczyszczenie drobnoustrojami lub ich toksynami powierzchni przedmiotów, żywności, gleby, wody i powietrza,
18) stan epidemii - sytuację wymagającą podjęcia określonych w ustawie działań w związku z wystąpieniem epidemii w celu zminimalizowania jej skutków,
19) stan zagrożenia epidemicznego - stan wysokiego prawdopodobieństwa powstania epidemii lub zawleczenia choroby zakaźnej wymagający podjęcia określonych działań w celu zapobieżenia epidemii lub zminimalizowania jej skutków,
20) sterylizacja - zniszczenie wszystkich drobnoustrojów oraz ich form przetrwalnikowych przez zastosowanie czynników fizycznych lub chemicznych,
21) szczepienie ochronne - podanie szczepionki przeciw chorobie zakaźnej w celu sztucznego uodpornienia przeciwko tej chorobie,
22) świadczenie zdrowotne - świadczenie zdrowotne w rozumieniu ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (Dz. U. Nr 91, poz. 408, z 1992 r. Nr 63, poz. 315, z 1994 r. Nr 121, poz. 591, z 1995 r. Nr 138, poz. 682, z 1996 r. Nr 24, poz. 110, z 1997 r. Nr 104, poz. 661, Nr 121, poz. 769 i Nr 158, poz. 1041, z 1998 r. Nr 106, poz. 668, Nr 117, poz. 756 i Nr 162, poz. 1115, z 1999 r. Nr 28, poz. 255 i 256 i Nr 84, poz. 935, z 2000 r. Nr 3, poz. 28, Nr 12, poz. 136, Nr 43, poz. 489, Nr 84, poz. 948, Nr 114, poz. 1193 i Nr 120, poz. 1268 oraz z 2001 r. Nr 5, poz. 45, Nr 88, poz. 961, Nr 100, poz. 1083, Nr 111, poz. 1193, Nr 113, poz. 1207 i Nr 126, poz. 1382 i 1383),
23) (3) świadczeniodawca - świadczeniodawcę w rozumieniu art. 5 pkt 25 ustawy o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia,
24) zagrożenie epidemiczne - prawdopodobieństwo narastania liczby zachorowań występujących dotąd sporadycznie lub niewystępujących wcześniej na danym terenie,
25) zakażenie - wniknięcie do organizmu i rozwój w nim żywego biologicznego czynnika chorobotwórczego,
26) zakażenie zakładowe - zakażenie, które zostało nabyte w czasie pobytu w zakładzie opieki zdrowotnej udzielającym całodobowych lub całodziennych świadczeń zdrowotnych, a które nie było w okresie inkubacji w chwili przyjęcia do zakładu,
27) zatrucie pokarmowe - ostre zachorowanie o charakterze zakaźnym, inwazyjnym lub toksycznym, którego przyczyną było spożycie skażonej żywności lub wody.
Art. 3. 1. Wykaz chorób zakaźnych i zakażeń, do których stosuje się przepisy ustawy, określa załącznik nr 1 do ustawy.
2. Wykaz biologicznych czynników chorobotwórczych, do których stosuje się przepisy ustawy, określa załącznik nr 2 do ustawy.
3. Minister właściwy do spraw zdrowia może określić, w drodze rozporządzenia, kryteria rozpoznawania niektórych chorób i zakażeń, objętych wykazami, o których mowa w ust. 1 i 2, uwzględniając w szczególności objawy i wyniki badań niezbędnych do ustalenia rozpoznania.
Art. 4. Minister właściwy do spraw zdrowia, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw rolnictwa oraz ministrem właściwym do spraw środowiska, określi, w drodze rozporządzenia, formy i tryb współdziałania między organami Inspekcji Sanitarnej, Inspekcji Weterynaryjnej oraz Inspekcji Ochrony Środowiska w zakresie zwalczania chorób zakaźnych, które mogą być przenoszone ze zwierząt na ludzi lub z ludzi na zwierzęta, uwzględniając w szczególności:
1) wykaz chorób zakaźnych, których dotyczy współdziałanie,
2) sposoby wymiany informacji epidemiologicznych i epizootiologicznych oraz opracowań statystycznych,
3) sposoby uzgadniania postępowania między organami przy zwalczaniu chorób, które mogą być przenoszone ze zwierząt na ludzi lub z ludzi na zwierzęta,
4) formy powiadamiania o wykryciu ognisk chorób zakaźnych, które mogą być przenoszone ze zwierząt na ludzi lub z ludzi na zwierzęta.
Rozdział 2
Zapobieganie chorobom zakaźnym i zakażeniom
Art. 5. 1. Osoby przebywające na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są obowiązane na zasadach określonych w ustawie do:
1) poddawania się badaniom mającym na celu wykrywanie zakażeń i chorób zakaźnych, w tym również poddawania się postępowaniu mającemu na celu pobranie lub dostarczenie materiału do tych badań,
2) poddawania się obowiązkowym szczepieniom ochronnym,
3) poddawania się obowiązkowemu leczeniu, obowiązkowej hospitalizacji, izolacji, kwarantannie i nadzorowi epidemiologicznemu,
4) udzielania wyjaśnień istotnych dla zapobiegania chorobom zakaźnym.
2. W przypadku osoby małoletniej lub nieposiadającej zdolności do czynności prawnych odpowiedzialność za wypełnienie obowiązków, o których mowa w ust. 1, spoczywa na osobie, która sprawuje nad nią prawną lub faktyczną opiekę.
3. W stosunku do osób przebywających w zakładach karnych, aresztach śledczych, zakładach poprawczych, schroniskach dla nieletnich, placówkach opiekuńczo-wychowawczych oraz innych placówkach sprawujących całodobową opiekę odpowiedzialność za umożliwienie wypełnienia obowiązków, o których mowa w ust. 1, spoczywa na kierowniku zakładu albo placówki, w której te osoby przebywają.
4. Obowiązek wynikający z ust. 1 pkt 2 nie dotyczy osób przebywających na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej przez okres krótszy niż trzy miesiące, z wyjątkiem szczepień przeciwko wściekliźnie i tężcowi osób podejrzanych o zakażenie.
Art. 6. 1. (4) Badaniom do celów sanitarno-epidemiologicznych podlegają:
1) kobiety w ciąży, które były narażone na zakażenie HIV, oraz noworodki urodzone przez matki zakażone HIV lub krętkiem bladym - badaniom w kierunku tych zakażeń,
2) osoby, które były narażone na zakażenie poprzez kontakt z osobami zakażonymi, chorymi lub materiałem zakaźnym - badaniom w kierunku błonicy, cholery, czerwonki, duru brzusznego, durów rzekomych A, B i C, nagminnego porażenia dziecięcego,
3) nosiciele i ozdrowieńcy po błonicy, cholerze, durze brzusznym, durach rzekomych A, B, C, salmonellozach i czerwonce wywołanej pałeczkami Shigella - badaniom na nosicielstwo,
4) osoby podejmujące lub wykonujące prace, przy wykonywaniu których istnieje możliwość przeniesienia zakażenia na inne osoby - badaniom w celu identyfikacji zakażenia prątkami gruźlicy, pałeczkami duru brzusznego, durów rzekomych A, B i C, innymi pałeczkami z rodzaju Salmonella i Shigella, a także badaniom w celu identyfikacji zakażenia innymi czynnikami chorobotwórczymi określonymi w wykazie, o którym mowa w ust. 3a,
5) uczniowie szkół oraz studenci szkół wyższych kształcących się do wykonywania prac, o których mowa w pkt 4 - badaniom w celu identyfikacji zakażenia prątkami gruźlicy, pałeczkami duru brzusznego, durów rzekomych A, B i C, innymi pałeczkami z rodzaju Salmonella i Shigella, a także badaniom w celu identyfikacji zakażenia innymi czynnikami chorobotwórczymi określonymi w wykazie, o którym mowa w ust. 3a.
2. Minister właściwy do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia, rodzaje badań lekarskich i laboratoryjnych, którym podlegają osoby, o których mowa w ust. 1 pkt 1 i 2, oraz tryb ich przeprowadzania, uwzględniając w szczególności:
1) terminy przeprowadzania badań lekarskich i laboratoryjnych w celu wykrywania określonych zakażeń,
2) sposób dokumentowania badań lekarskich i laboratoryjnych i ich wyników,
3) postępowanie kliniczno-epidemiologiczne z osobami zakażonymi.
3. (5) Minister właściwy do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia, rodzaje badań do celów sanitarno-epidemiologicznych, którym podlegają osoby, o których mowa w ust. 1 pkt 4 i 5, oraz tryb ich przeprowadzania, uwzględniając w szczególności:
1) terminy przeprowadzania badań lekarskich i laboratoryjnych,
2) sposób dokumentowania tych badań i ich wyników, w tym wzór karty badań do celów sanitarno-epidemiologicznych.
3a. (6) Minister właściwy do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia:
1) wykaz czynników chorobotwórczych innych niż wymienione w ust. 1 pkt 4 i 5, którymi zakażenie wyklucza wykonywanie prac, o których mowa w ust. 4,
2) wykaz stanów chorobowych spowodowanych tymi czynnikami chorobotwórczymi
- uwzględniając czynniki i stany chorobowe o istotnym stopniu ryzyka przeniesienia zakażenia.
4. Minister właściwy do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia, wykaz prac, przy wykonywaniu których istnieje możliwość przeniesienia zakażenia na inne osoby, uwzględniając drogi szerzenia się zakażeń.
5. (7) Osoby chore na gruźlicę płuc w okresie prątkowania, osoby zakażone pałeczkami duru brzusznego, durów rzekomych A, B i C, innymi pałeczkami z rodzaju Salmonella i Shigella oraz osoby ze stanami chorobowymi, o których mowa w ust. 3a, nie mogą wykonywać prac określonych w wykazie, o którym mowa w ust. 4.
6. (8) Badania, o których mowa w ust. 1 pkt 1 i 2, przeprowadzają świadczeniodawcy, z którymi Narodowy Fundusz Zdrowia zawarły umowy o udzielanie tych świadczeń zdrowotnych.
7. (9) Koszty badań, o których mowa w ust. 1 pkt 1 i 2, osób ubezpieczonych są finansowane na zasadach określonych w przepisach o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia.
8. Koszty badań, o których mowa w ust. 1 pkt 1 i 2, osób nieubezpieczonych oraz osób, o których mowa w ust. 1 pkt 3, są finansowane z budżetu państwa z części, której dysponentem jest minister właściwy do spraw zdrowia.
9. Minister właściwy do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia, tryb finansowania kosztów, o których mowa w ust. 8, uwzględniając sposób dokumentowania wykonania badań oraz terminy rozliczeń.
10. (10) Badania laboratoryjne, o których mowa w ust. 1 pkt 3-5, przeprowadzają stacje sanitarno-epidemiologiczne.
11. (11) Obowiązkiem przedsiębiorcy jest skierowanie osób wykonujących prace, o których mowa w ust. 4, na badania sanitarno-epidemiologiczne i pokrycie kosztów tych badań.
12. Koszty badań, o których mowa w ust. 1 pkt 5, są finansowane przez właściwe jednostki samorządu terytorialnego ze środków na zadania zlecone z zakresu administracji rządowej.
13. Badania w kierunku chorób zakaźnych i zakażeń kandydatów na dawców oraz dawców komórek, tkanek i narządów oraz krwi regulują odrębne przepisy.
14. Badania, o których mowa w ust. 1, przeprowadza się bez względu na badania wynikające z odrębnych przepisów.
Art. 7. (12) 1. Orzeczenie lekarskie o braku przeciwwskazań bądź o czasowym lub trwałym przeciwwskazaniu do wykonywania prac, przy wykonywaniu których istnieje możliwość przeniesienia zakażenia na inne osoby, lekarz przekazuje osobie badanej i przedsiębiorcy oraz wpisuje do karty badań do celów sanitarno-epidemiologicznych, o której mowa w art. 6 ust. 3 pkt 2.
2. W przypadku stwierdzenia, w wyniku badań, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4, przeciwwskazań do wykonywania prac określonych w wykazie, o którym mowa w art. 6 ust. 4, przedsiębiorca jest obowiązany, z zachowaniem poufności, niezwłocznie odsunąć pracownika od takich prac, a przedsiębiorca wykonujący osobiście takie prace jest obowiązany zaprzestać ich wykonywania.
Art. 8. 1. W przypadku wystąpienia określonych chorób zakaźnych i zakażeń minister właściwy do spraw zdrowia może wprowadzić jednolite procedury postępowania w celu ich zwalczania.
2. W sytuacji, o której mowa w ust. 1, minister właściwy do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia, jednolite procedury postępowania wobec osób chorych, zakażonych lub osób narażonych na czynniki zakaźne wywołujące te choroby lub zakażenia, uwzględniając w szczególności sposób diagnozowania, leczenia i zapobiegania powstawaniu antybiotykooporności.
Art. 9. 1. Rada Ministrów może określić, w drodze rozporządzenia, programy zapobiegania, eliminacji i wykorzenienia określonych zakażeń i chorób zakaźnych, wynikające z sytuacji epidemiologicznej kraju i dostosowane do programów międzynarodowych.
2. Koszty realizacji zadań objętych programami, o których mowa w ust. 1, są finansowane z budżetu państwa odpowiednio z części, których dysponentami są właściwi ministrowie realizujący programy.
3. Zadania objęte programami, o których mowa w ust. 1, realizowane są przez podmioty wskazane w tych programach, na podstawie umów zawieranych przez ministrów, o których mowa w ust. 2, z tymi podmiotami, chyba że obowiązek ich realizacji wynika z odrębnych przepisów.
Art. 10. 1. Kierownicy zakładów opieki zdrowotnej i osoby wykonujące zawody medyczne poza zakładami opieki zdrowotnej są obowiązani do zapewnienia przestrzegania wymagań higienicznych i zdrowotnych obejmujących w szczególności:
1) zapewnienie warunków skutecznej sterylizacji materiałów medycznych, narzędzi i innego sprzętu medycznego oraz prowadzenia prawidłowych procesów dezynfekcji,
2) stosowanie indywidualnych środków ochrony pracowników.
2. Kierownicy zakładów opieki zdrowotnej udzielających całodobowych lub całodziennych świadczeń zdrowotnych obowiązani są do postępowania przeciwdziałającego szerzeniu się zakażeń zakładowych przez opracowanie i wdrożenie procedur zapewniających ochronę przed zakażeniami zakładowymi zgodnie z obowiązującymi standardami, a w szczególności do:
1) bieżącego dozoru i przestrzegania standardów higieny wewnątrzzakładowej,
2) kontroli stosowanych metod leczenia, w tym antybiotykoterapii,
3) wprowadzenia zakładowego systemu badań, identyfikacji i rejestracji szczepów bakteryjnych w celu oceny stanu zakażenia hospitalizowanych pacjentów i skażenia środowiska zakładu wieloopornymi szczepami szpitalnymi,
4) zapewnienia, w razie potrzeby, warunków do izolacji pacjentów szczególnie podatnych na zakażenia zakł...
beaciha