W głośnikowym żywiole, część 14.pdf

K U R S

Niezbędnik dla amatorów i profesjonalistów

W głoś ni ko wym ży wio le, część 14

Obudowy bas-refleks, część 6

W kilku poprzednich odcinkach przedstawiliśmy wiele zagadnień

teoretycznych i praktycznych związanych z działaniem i

zaprojektowaniem obudowy bas-refleks. Przyszła pora na

przykłady – podobnie jak wcześniej dla obudowy zamkniętej,

będziemy teraz analizować działanie głośników o różnych

parametrach, w różnie strojonych obudowach z otworem.

Na początek jednak dwa głośni-

ki, których wcześniej nie przedsta-

wialiśmy – 15 i 18 cm nisko-śred-

niotonowe z referencyjnej serii HDS

duńskiej firmy Peerless. Mają bar-

dzo solidną i elegancką konstrukcję

- odlewane kosze z wyprofilowanymi

żebrami i wentylacją pod dolnym

zawieszeniem, membrany wykonane

z wielowarstwowego polipropylenu.

Dobrze zrównoważona charaktery-

styka przetwarzania sięga do 5 kHz

dla HDS-a 134 i 4 kHz dla HDS-a

164, pozwalając stosować proste fil-

try pierwszego rzędu i dobierać do

współpracy każdy typ głośnika wyso-

kotonowego.

15 cm HDS-134 (P850488 – fot. 54 )

ma następujący zestaw parametrów:

fs [Hz] 61

Q es 0,41

Q ms 2,07

Q ts 0,34

V as [dm 3 ] 7,6

R e [V] 5,7

Zgodnie z opublikowanymi kilka

miesięcy temu tabelami i wzorami,

możliwe jest obliczenie potrzebnej

objętości i częstotliwości rezonan-

sowej obudowy. Wybierając jeden z

dopuszczalnych (dla głośnika o okre-

ślonych parametrach Thiele’a-Smalla)

model strojenia, znamy przybliżony

kształt charakterystyki przetwarzania,

ponieważ możemy obliczyć również

częstotliwość spadku –3 dB, a także

znamy wartość ewentualnego podbi-

cia na charakterystyce powyżej czę-

stotliwości rezonansowej. Bez pro-

gramów symulacyjnych właściwości

impulsowe możemy określić tylko

bardzo ogólnie, a charakterystyka

wytrzymałości pozostaje tajemnicą

bez przeprowadzenia skomplikowa-

nych obliczeń, których nawet nie

proponowaliśmy. Nawet zakładając,

że wielu hobbistów nie posiada

programów symulacyjnych, to wpro-

wadzenie ich do naszych ćwiczeń

pozwoli zobaczyć, jak wyglądają

dokładne charakterystyki, a także

nabrać pewnej wprawy w przewi-

dywaniu rezultatów właśnie wtedy,

gdy przeprowadzenie symulacji kom-

puterowych nie będzie możliwe. Nie

ulega jednak wątpliwości, że symu-

lacje są wielką pomocą dla dobrego

strojenia obudów bas-refleks. Pozwa-

lają bowiem wyjść poza obręb kil-

ku modeli teoretycznych, przedsta-

wionych wcześniej, i np. odnaleźć

najlepszą charakterystykę impulsową

przy zupełnie innej objętości.

Podobnie jak w przypadku obu-

dowy zamkniętej, przetestujemy 10

głośników, o różnych wielkościach

– od 15 do 30 cm i różnych zesta-

wach parametrów T-S. Większość z

nich wystąpiła już w ćwiczeniach

z obudową zamkniętą, będzie więc

można dokonać również porównania

rezultatów uzyskiwanych w obydwu

przypadkach.

Fot. 54. Zdjęcie głośnika HDS-134

Rys. 55. HDS-134 w obudowie bas-refleks o parametrach: (model QB3 dla

Q b =15) V b = 4,8 dm 3 , f b = 65 Hz, f -3 = 69 Hz

a) charakterystyka przetwarzania, b) charakterystyka impulsowa, c) charak-

terystyka wytrzymałości, d) charakterystyka modułu impedancji

Elektronika Praktyczna 12/2004

K U R S

Rys. 56. HDS-134 w obudowie bas-refleks o parametrach: (model BB4 dla Qb=15) V b = 4,3 dm 3 , f b = 61 Hz,

f -3 = 74 Hz

a) charakterystyka przetwarzania, b) charakterystyka impulsowa, c) charakterystyka wytrzymałości

S d [cm 2 ] 91

X lin [cm] 0,8

Moc [W] 60

Jeden rzut oka na parametry

Thiele’a-Smalla wystarczy aby stwier-

dzić, że jest to głośnik zdecydowanie

stworzony do obudowy bas-refleks, a

nie zamkniętej. O tym, że jest nie-

odpowiedni do zamkniętej, decyduje

bardzo wysoki iloraz f s /Q ts , a o tym,

że jest bardzo dobry do bas-reflek-

su, sama umiarkowana wartość Q ts .

Oczywiście, gdy głośnik ten stosowa-

ny jest jako średniotonowy, a także

jako nisko-średniotonowy w sateli-

tach przetwarzających od ok. 100 Hz,

wystarczy mu obudowa zamknięta.

Chcąc jednak rozciągnąć pasmo ni-

żej, musimy zastosować bas-refleks.

Wraz z pierwszym głośnikiem, na

wstępie sprawdźmy, jak „działają”

nasze wzory sprzed kilku miesięcy,

a potem porównamy uzyskane w

ten sposób wyniki z charakterysty-

kami generowanymi przez program

symulacyjny.

Niezależnie od rodzaju obudowy,

najpierw korygujemy wartość Q es i Q ts

ze względu na spodziewane dołącze-

nie rezystancji szeregowej R g – rezy-

stancji cewki filtru dolnoprzepustowe-

go. Niech będzie to skromne 0,5 V.

R g =0,5 V

Q es ’=Q es ·(R g +R e )/R e

Q ts ’=Q es ’xQ ms /Q es ’+Q ms

Q ts zwiększy swoją wartość z

0,34 do 0,37.

Q ts ’=0,37

Teraz musimy wybrać jeden z

modeli strojenia, dostępnych dla ta-

kiej dobroci głośnika. Na początek

wybierzmy bardzo klasyczny QB3.

Jeszcze tylko robimy założenie, że

Q b =15, czyli że dobroć samej obudo-

wy jest wysoka – na co mamy szan-

sę w małej objętości, jaką już prze-

widujemy ze względu na wielkość i

parametry głośnika (umiarkowany Q ts ,

mały V as ) – i z tabeli odczytujemy

następujące dane:

a=1,5468 (Alfa=V as /V b )

H=1,0526 (H=f b /f s )

f 3 /f s =1,1099

Obliczamy:

V b =V as /a=7,6 dm 3 /1,5468=4,9 dm 3

f b =f s ·H=61 Hz·1,0526=64 Hz

f 3 =f s ·1,1099=61 Hz·1,1099=68 Hz

Znamy już potrzebną objętość obu-

dowy (V b ), częstotliwość rezonansową

układu bas-refleks, do jakiej należy do-

stroić obudowę (f b ), a także częstotli-

wość spadku 3-decybelowego (68 Hz).

Aby obliczyć parametry samego

tunelu – czyli jego powierzchnię i

długość - przy znanych już V b i f b ,

stosujemy wzór przedstawiony dwa

miesiące temu. Przypomnijmy, że do

określonej częstotliwości rezonansowej

doprowadzać będą różne kombina-

cje powierzchni i długości. General-

nie większe powierzchnie są lepsze,

ale wymagają dłuższych tuneli, które

zwłaszcza w małych obudowach trud-

no zmieścić – dlatego potrzebne jest

tu wyczucie i kompromis. Zajmiemy

się tym już podczas symulacji.

Proste obliczenia z wykorzysta-

niem wzorów więcej nam nie po-

wiedzą. Możemy oczywiście jeszcze

sprawdzić, jakie rezultaty zaproponu-

ją inne modele.

Dla modelu SC4:

a=1,5567

H=1,0456

f 3 /f s =1,1146

Obliczamy:

V b =V as /a=7,6 dm 3 /1,5567=4,9 dm 3

f b =f s ·H=61 Hz·1,0456=64 Hz

f 3 =f s ·1,1146=61 Hz·1,1146=68 Hz

Dla modelu BB4:

a=1,7372

H=1,0000

f 3 /f s =1,2071

Obliczamy:

V b =V as /a=7,6 dm 3 /1,7372=4,4 dm 3

f b =f s ·H=61 Hz·1,0000=61 Hz

f 3 =f s ·1,2071=61 Hz·1,2071=74 Hz

Model SC4 daje (przynajmniej w

tym przypadku) bardzo podobne re-

zultaty jak QB3, natomiast BB4 wy-

maga o ok. 10% mniejszej objętości,

nieco niższego strojenia, ale częstotli-

wość spadku –3 dB przesuwa się do

góry. Po pierwsze jest to wskazówka,

że obniżanie częstotliwości rezonan-

sowej obudowy (układu bas-refleks)

wcale nie gwarantuje obniżania czę-

stotliwości granicznej, po drugie jed-

nak utożsamianie częstotliwości gra-

nicznej ze spadkiem –3 dB jest czy-

sto umowne. Częstotliwość spadku

–3 dB jest tylko wskazówką, a nie

pełną informacją na temat charakte-

rystyki przetwarzania.

Rys. 57. HDS-134 w obudowie bas-refleks o parametrach: (model Hogesa

dla Q b =15) V b = 5,6 dm 3 , f = 67 Hz, f -3 = 65 Hz

a)charakterystyka przetwarzania, b)charakterystyka impulsowa

Elektronika Praktyczna 12/2004

K U R S

(d). Minimum między wierzchołka-

mi leży w okolicach częstotliwości

rezonansowej obudowy, a obydwa

wierzchołki mają podobną wysokość,

ponieważ częstotliwość ta jest bliska

częstotliwości rezonansowej głośnika

fs (jest jednak nieco wyższa, dlatego

„górny” wierzchołek jest niższy).

Również dla modelu BB4 ( rys. 56 )

zbieżność parametrów wyliczonych

przez program z naszymi oblicze-

niami jest bardzo dobra. Model BB4

określił nam wyraźnie wyższą czę-

stotliwość spadku –3 dB od modelu

QB3, jednak mając do wglądu pełne

charakterystyki przetwarzania, warto

porównać spadki –6 dB. Okazuje się,

że na tym poziomie różnica jest już

bardzo niewielka – 59 Hz dla QB3 i

60 Hz dla BB4.

Charakterystyka wytrzymało-

ści zaczyna spadać nieco niżej (od

64 Hz), ale też zbliża się do 10 W

przy 20 Hz. Różnice te spowodowa-

ne są niższym strojeniem. Przypo-

mnijmy przy okazji, że model BB4/

SBB4 ustala częstotliwość rezonanso-

wą obudowy, niezależnie od dobroci

głośnika Q ts , zawsze przy jego czę-

stotliwości rezonansowej f s . Dlatego

powyższych wniosków nie należy

uogólniać - dla głośników o dobroci

Q ts wyższej od ok. 0,4 inne modele,

w tym QB3, będą ustalały częstotli-

wość rezonansową obudowy f b po-

niżej częstotliwości rezonansowej f s ,

a model SBB4 nadal przy f s , czyli

wyżej, i wówczas jego charaktery-

styki będą opadały bardziej stromo.

Tymczasem jednak, dla głośnika o

dobroci Q ts =0,37, strojenie f b =f s daje

łagodniejszy (chociaż zaczynający się

wcześniej) spadek charakterystyki

przetwarzania, a także nieco lepszą

charakterystykę impulsową. Na pod-

stawie poprzednich obliczeń trudno

było znaleźć jakieś przewagi stroje-

nia BB4 nad QB3, symulacje ujaw-

niły jednak dodatkowe fakty, które

Rys. 58. HDS-134 w obudowie bas-refleks o parametrach: (bez modelu,

dla Q b =15) V b = 5,2 dm 3 , f b = 58 Hz,

f -3 = 69 Hz

a) charakterystyka przetwarzania, b) charakterystyka impulsowa

Rys. 59. HDS-134 w obudowie bas-refleks o parametrach: (bez modelu,

dla Q b =15) V b = 6,5 dm 3 , f b = 60 Hz, f -3 = 60 Hz

a) charakterystyka przetwarzania, b) charakterystyka impulsowa

Przejdźmy teraz do symulacji,

które dadzą nam nie tylko znacz-

nie więcej informacji, ale i większą

swobodę w strojeniu, pozwalając

bezpiecznie wyjść poza obszar kilku

„stabelaryzowanych” modeli.

Dla modelu QB3 ( rys. 55 ) program

symulacyjny wyliczył minimalnie

mniejszą objętość (4,8 litra wobec

4,9 litra z wcześniejszych obliczeń) i

minimalnie wyższe częstotliwości: re-

zonansową obudowy (65 Hz w miej-

sce 64 Hz) i spadku –3 dB (69 Hz w

miejsce 68 Hz). To różnice w prakty-

ce nieistotne, program działa zgodnie

ze znanymi nam wzorami.

Charakterystyka przetwarzania

(a) pozwala nam ustalić np. spadek

–6 dB (przy 59 Hz). Zastawiająca jest

charakterystyka wytrzymałości (c) –

moc znamionową 60 W głośnik utrzy-

muje do ok. 46 Hz, poniżej następuje

szybki spadek, aby przy 20 Hz zbli-

żyć się do 10 W. Głośnik jest więc

narażony na nieliniową pracę nawet

przy dostarczeniu kilkunastu watów

w zakresie najniższych częstotliwo-

ści. Natomiast przed zbyt wczesnym

uszkodzeniem chroni go znacznie

większa amplituda maksymalna niż

w przypadku pracy liniowej. Wcze-

śnie następujący spadek wynika z

wysokiej częstotliwości rezonansowej

– poniżej niej głośnik nie jest od-

ciążany ani pracą układu rezonanso-

wego, ani powietrzem w obudowie,

które jest swobodnie przepompowy-

wane przez otwór.

Natomiast bez porównania z in-

nymi głosnikami, trudno jest na tym

etapie interpretować charakterystykę

impulsową (b) – chyba że cofniemy

się do ćwiczeń z obudową zamknię-

tą sprzed kilku miesięcy, ale Ame-

ryki nie odkryjemy stwierdzając,

że odpowiedzi obudowy zamkniętej

miały mniejszą oscylację.

Dla tego strojenia pokazaliśmy też

charakterystykę modułu impedancji

Rys. 60. HDS-134 w obudowie bas-refleks o parametrach: (bez modelu,

dla Q b =15) V b = 6,5 dm 3 , f b = 55 Hz, f -3 = 62 Hz

a) charakterystyka przetwarzania, b) charakterystyka impulsowa

Elektronika Praktyczna 12/2004

K U R S

Rys. 61. HDS-134 w obudowie bas-refleks o parametrach: (bez modelu, dla Q b =15) V b = 15 dm 3 , f b = 42 Hz, f -3 =

40 Hz

a) charakterystyka przetwarzania, b) charakterystyka impulsowa, c) charakterystyka wytrzymałości

warto wziąć pod uwagę. Nadal nie

można powiedzieć, że w tym przy-

padku (ani tym bardziej generalnie)

BB4 daje lepsze rezultaty niż QB3,

jednak w pewnych warunkach to

strojenie może być korzystniejsze -

np. dla mini-monitora (nieco mniej-

sza objętość dla modelu BB4 może

jednak mieć znaczenie), który stać

będzie nie na podstawkach daleko

od ścian, ale na półce (wówczas ła-

godniejszy spadek charakterystyki bę-

dzie bardziej „odporny” na podbicie

w zakresie średniego basu, powodo-

wane odbiciami.

Modelu SC4 symulacjami nie

sprawdzaliśmy, ponieważ we wstęp-

nych obliczeniach zademonstrował wy-

niki bardzo podobnie do QB3, za to

program Boxcalc daje nam jeszcze do

dyspozycji inny model strojenie bas-re-

fleksu – Hogesa ( rys. 57 ). Podyktował

on największą objętość obudowy – 5,6

litra, i najwyższą częstotliwość rezo-

nansową – 67 Hz. W rezultacie spadek

–3 dB pojawił się przy 65 Hz, a –6 dB

przy 47 Hz. Pasmo przetwarzania zo-

stało więc rozciągnięte najniżej, ale

kosztem charakterystyki impulsowej,

która jest wśród trzech symulowanych

modeli najsłabsza.

Sprawdźmy jeszcze, jaki otwór i

tunel są potrzebne dla wykonania

przedstawionych strojeń – czy jego

zbyt duża długość nie stanie na prze-

szkodzie uzyskaniu wymaganej często-

tliwości rezonansowej obudowy.

Na podstawie szacunków odno-

szących się do wielkości głośnika, a

dokładnie jego wychylenia objętościo-

wego, zakładamy, że średnica otworu

powinna wynosić przynajmniej 4 cm.

Wówczas dla dostrojenia według mo-

delu QB3, tunel powinien mieć dłu-

gość 16 cm, co w niespełna 5 litro-

wej obudowie może być trudne do

wykonania. Zmniejszenie średnicy

do 3,5 cm pozwala skrócić tunel do

12 cm. Natomiast przy średnicy 4 cm

tunel dla strojenia BB4 powinien

mieć aż 21 cm (mamy tu przecież

mniejsza objętość, ale niższą często-

tliwość rezonansową, niż w QB3), a

dla średnicy 3,5 cm długość 15,5 cm.

Inaczej w strojeniu według Hoge-

sa – przy większej objętości i jedno-

cześnie wyższej dyktowanej częstotli-

wości rezonansowej, będzie potrzeb-

ny krótszy tunel. Nawet dla średnicy

4 cm wystarczy 12 cm.

Jak widać, same parametry tu-

nelu mogą wpływać na decyzję o

wyborze określonego modelu stroje-

nia. Wahając się między QB3 a BB4,

ten pierwszy może nas przekonać

łatwiejszym do zainstalowania, krót-

szym tunelem.

Na koniec wykorzystajmy symu-

lację inaczej – poszukując własnego

strojenia. Np. spróbujmy osiągnąć

nie gorszą charakterystykę impulso-

wą od najlepszej z dotychczasowych

(BB4), jednocześnie rozszerzając cha-

rakterystykę przetwarzania w stosun-

ku do tego modelu ( rys. 58 ). Po kil-

ku próbach, okazuje się, że ustalając

objętość 5,2 litra i częstotliwość re-

zonansową 58 Hz, uzyskujemy cha-

rakterystykę impulsową o najniższej

oscylacji, podobnym jak w modelu

BB4 czasie wygaszania, a charakte-

rystyka przetwarzania wykazuje spa-

dek –3 dB przy 69 Hz i spadek –6 dB

przy 54 Hz – niżej, niż we wszyst-

kich modelach, nawet wziąwszy pod

uwagę Hogesa. Charakterystyka prze-

twarzania zaczyna opadać wcześnie,

ale łagodnie – dzięki niskiej często-

tliwości rezonansowej. Przy średnicy

4 cm, tunel powinien mieć długość

19 cm, co może okazać się kłopotli-

we, ale przy 3,5 cm już tylko 14 cm

– co powinno być wykonalne.

Zróbmy jeszcze inne założenie

– że przykładając mniejszą wagę do

charakterystyki impulsowej, sprowa-

dzimy częstotliwość spadku –3 dB do

60 Hz. W tym celu należy powięk-

szyć objętość do 6,5 litra i dostroić

obudowę do 60 Hz ( rys. 59 ). Mimo

uzyskania najniższej z dotychczaso-

wych częstotliwości –3 dB, charak-

terystyka impulsowa wcale nie jest

gorsza niż w modelu Hogesa, ale

dalsze powiększanie objętości powo-

dowało wyraźne wydłużanie oscy-

lacji. Wykonanie takiego strojenia

nie będzie też nastręczać trudności

– przy średnicy 4 cm tunel powinien

mieć długość 13 cm, a przy średnicy

3,5 cm już tylko 10 cm.

Kolejne zadanie będzie polegało

na próbie sprowadzenie spadku –6 dB

do 50 Hz przy obudowie o tej samej

objętości (6,5 litra)( rys. 60 ). W tym

celu należy dostroić układ bas-refleks

do 55 Hz, do czego potrzebny będzie

tunel 16 cm przy średnicy 4 cm lub

12 cm przy 3,5 cm. Charakterystyka

impulsowa wcale się nie pogorszyła,

wręcz przeciwnie, ma znacznie niższą

oscylację od wszystkich wcześniej-

szych, chociaż czas jej trwania nie

uległ skróceniu. Jak pokażą również

kolejne przykłady, niższe częstotliwo-

ści rezonansowe sprzyjają niższym

oscylacjom, natomiast szybsze ich

wygaszanie wiąże się ze stosowaniem

mniejszych objętości, co jednak ogra-

nicza pasmo przetwarzania.

Ostatnia próba będzie mogła wy-

dawać się brawurowa, ale nie moż-

na przecież wykluczyć następującej

argumentacji: dotychczasowe symula-

cje wskazują, że parametry badane-

Fot. 62. Zdjęcie głośnika HDS-164

Elektronika Praktyczna 12/2004

K U R S

Rys. 63. HDS-164 w obudowie bas-refleks o parametrach: (model QB3 dla Q b =10) Vb = 13,3 dm 3 , f b = 47 Hz, f -3 =

49 Hz

a) charakterystyka przetwarzania, b) charakterystyka impulsowa, c) charakterystyka wytrzymałości

18 cm HDS-164 (P850488 – fot. 62 )

ma następujący zestaw parametrów:

f s [Hz] 45

Q es 0,42

Q ms 2,28

Q ts 0,35

V as [dm 3 ] 18,7

R e [V] 6,2

S d [cm 2 ] 143

X lin [cm] 1,1

Moc [W] 100

Po uwzględnieniu rezystancji sze-

regowej R g =0,5 V, Q ts ’=0,38.

Zgodnie z oczekiwaniami, w sto-

sunku do HDS-a 134, pasmo przetwa-

rzania uległo znacznemu rozszerze-

niu. Spadek –3 dB mamy przy 49 Hz,

a –6 dB przy ok. 42 Hz. Charaktery-

styka impulsowa ma nieco niższą,

ale dłużej trwającą oscylację. Rady-

kalnej poprawie ulega charakterysty-

ka wytrzymałości. Po pierwsze sama

moc znamionowa głośnika HDS-164

jest wyższa (100 W), głównie dzięki

cewce dłuższej i o większej średnicy,

po drugie punkt, od którego zaczyna

się spadek, pojawia się niżej - przy

35 Hz (dzięki niższej częstotliwości

rezonansowej obudowy), po trzecie

przy 20 Hz mamy przynajmniej 20 W,

a nie tylko niewiele ponad 10 W.

Nie ulega wątpliwości, że HDS-164

ma większy potencjał i jest bardziej

uniwersalny od HDS-134.

Dostrojenie to wymaga tunelu

16,5 cm przy średnicy 5 cm, lub 13 cm

przy średnicy 4,5 cm ( rys. 63, 64 ).

Następne dwa strojenia nie będą

realizowały modeli teoretycznych,

lecz będą odnosiły się do naszych

własnych założeń.

W tym przypadku założyliśmy, że

z użyciem głośnika HDS-164 chcemy

zaprojektować możliwie małą kon-

strukcję podstawkową – o objętości

netto 10 litrów. Jak ją dostroić, aby

uzyskać możliwie niski bas, nie po-

gorszyć charakterystyk impulsowych,

Rys. 64. HDS-164 w obudowie bas-refleks o parametrach: (bez modelu, dla

Q b =10) V b = 10 dm 3 , f b = 50 Hz

f -3 = 56 Hz

a) charakterystyka przetwarzania, b) charakterystyka impulsowa

go głośnika uniemożliwiają uzyska-

nie niskiej częstotliwości granicznej;

wydaje się to naturalne ze względu

na jego wielkość, ale czy nie jest

jednak możliwe „zejście” do znacz-

nie niższych częstotliwości poprzez

zwiększenie objętości ( rys. 61 )? Ok.

5 litrów to objętość miniaturowe-

go „monitorka”, ale przecież można

zaprojektować relatywnie małą obu-

dowę wolnostojącą (wąską i niezbyt

głęboką, o wysokości ok. 80 cm) o

objętości netto ok. 15 litrów. Jak

należałoby ją dostroić, aby uzyskać

najlepszy kształt charakterystyki, czy

możemy w ten sposób wyraźnie roz-

szerzyć pasmo, i jakie będą ewentu-

alne wady takiego rozwiązania?

Dostrojenie obudowy 15 litrowej

do częstotliwości rezonansowej 42 Hz

daje w rezultacie charakterystyki do-

tychczas nieznane; charakterystyka

przetwarzania nie opada jednostajnie,

lecz po fazie spadku, który zaczyna

się wcześnie, ale jest bardzo łagod-

ny, przy ok. 70 Hz następuje zmiana

tendencji i charakterystyka zaczy-

na ponownie się wznosić – aż do

42 Hz, czyli do naszej częstotliwości

rezonansowej. Za efekt ten odpowie-

dzialne jest bardzo silne promienio-

wanie z otworu. Jeżeli w takiej sytu-

acji odnosić spadki –3 dB i –6 dB do

poziomu referencyjnego, to pojawiają

się one odpowiednio przy 40 Hz i

36 Hz; jeżeli uznać, że jako poziom

odniesienia bardziej odpowiedni jest

teraz poziom ok. –3 dB, to spadki

te przesuną się w dół do 36 Hz i

34 Hz. Tak czy inaczej, rozciągnięcie

efektywnie przetwarzanego pasma do

35 - 40 Hz oznacza w tej dziedzinie

znaczącą poprawę względem rezul-

tatów uzyskiwanych z mniejszych

objętościach. Jego podstawową wadą

jest słaba charakterystyka impulsowa

– oscylacja jest niska, ale trwa bar-

dzo długo. Jest też jednak dodatko-

wa zaleta – obniżenie częstotliwości

rezonansowej przesunęło punkt na

charakterystyce wytrzymałości, po-

niżej którego zaczyna się jej szybki

spadek; teraz pełną moc znamionową

(60 W) mamy do ok. 37 Hz.

Przykład ten, tak daleki od mo-

deli teoretycznych, pokazuje, jak po-

mocne są symulacje przy projektowa-

niu – kontrolujemy parametry rozwią-

zania bardzo niekonwencjonalnego.

Małego HDS-a przećwiczyliśmy

na wiele sposobów, chociaż można

by wymyślić jeszcze wiele innych

koncepcji. Przechodzimy już do

większego HDS-a.

Elektronika Praktyczna 12/2004

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: