KOMUNIKACJA INTERPERSONALNA
1. Zakres komunikacji:
masowa, instytucjonalna, grupowa, interpersonalna, intrapersonalna (piramida – od wierzchołka)
2. Intencjonalność komunikowania:
nie można nie komunikować;
3. Kierunek komunikacji:
przekazywanie informacji od A do B (Jacobson)
przekazywanie informacji między A i B (sprzężenie zwrotne)
4. Skuteczność:
przekaz nadawcy = przekaz odbierany
5. Perswazyjność:
akt wywierania wpływu
Komunikacja jako transmisja A->B i A<-B
G. Miller:
nadawca – źródło – człowiek
emisor – głos
kanał – przestrzeń
receptor – ucho
cel – odbiorca
Komunikacja jako rozumienie – proces, w wyniku którego staramy się zrozumieć i sami zostać zrozumiani
Posługujemy się znakami – ZNAK – coś, co odnosi do czegoś innego ‘x oznacza y’:
1. oznaki konwencjonalne;
2. oznaki naturalne – kaszel, wysypka, do ich interpretacji potrzebujemy kompetencji, zjawiska przyrodnicze, odsyłające do innych zjawisk;
3. oznaki humanistyczne – akcent, melodia mowy – uwarunkowane kulturowo zachowania, na podstawie których możemy wnioskować o innych cechach obiektu;
4. oznaki symboliczne:
- pojedyncze (podanie ręki, wywieszenie flagi)
- systemy: proste (znaki drogowe) i złożone (język)
Słowo: denotacja (definicja) oraz konotacja (to, co się kojarzy)
5. funkcjoznaki – zjawiska, które pełnią funkcję instrumentalną (motocykl – służy do poruszania się) i symboliczną (znaczenie motocykla).
Komunikacja jako oddziaływanie:
PRZYMUS – działania krótkofalowe – dopóki działają środki przymusu to są skutki (czapka noszona do momentu, w którym mama nas widzi);
REFLEKSJA – wiedza + doświadczenie;
PERSWAZJA – mamy wybór – jest znany cel i środki, nieskuteczny jest czasownik „spróbować”, mamy świadomość, że na nas ktoś oddziałowuje;
MANIPULACJA – brak świadomości oddziaływania, odbiorca i nadawca nie są równorzędni wobec siebie, nadawca wie więcej;
Kryptoreklama – ‘nie wiem, że oddziałują’ à Project placement – kryptoreklama w filmach albo postać z serialu wydaje książkę.
Komunikowanie jako tworzenie wspólnoty – poszerzany obszar wiedzy i doświadczeń.
Komunikacja jako element procesu społecznego
KOMUNIKACJA – społeczny proces przekazywania informacji między ludźmi w celu kształtowania ich wiedzy i przekonań zgodnie z intencjami uczestników komunikacji.
Komunikowanie werbalne i niewerbalne
Ø Komunikowanie werbalne wg Jacobsona:
Kontekst językowy (lingwistyczny):
1. wszystkie wypowiedzi, które padły w rozmowie i które wpływają na sposób odbioru;
2. ogólnie nasza wiedza, rozeznanie w temacie – korzystanie ze wszystkich tekstów „w głowie”.
Kontekst zadaniowy: działania pozasłowne, które wpływają na sposób rozumienia komunikatu – np. podniesienie ręki, powiedzenie „głos” do psa i do kioskarki w sklepie.
Kontekst interpersonalny: uczestnicy, ich cechy i role (wiek, płeć, wykształcenie, relacje, poziom zainteresowania).
Kontekst kulturowy – zaplecze doświadczeń, wiedzy, doświadczenia:
1. kompetencja językowa – Chomsky (lata 60) – umiejętność konstruowania poprawnie zbudowanych zdań przy użyciu ograniczonych środków;
2. kompetencja komunikacyjna – językowa + umiejętność interpretowania i konstruowania komunikatów.
Ø Komunikowanie niewerbalne:
Poziomu komunikacji niewerbalnej wg Ekmana:
1. komunikowanie transpersonalne – ponadosobowe – zależność od kultury: wspólne są – radość, smutek, niesmak, strach, zdziwienie, złość;
2. komunikowanie wewnątrzgrupowe – zestaw zachowań służących wyrażaniu czegoś, utrwalone zachowania np. wojsko, służba zdrowia;
3. komunikowanie rodzinne – właściwe tylko naszej rodzinie – genetycznie utrwalone albo poprzez obserwację nauczyliśmy się pewnych gestów – np. zakładanie rąk, sposób siedzenia à gesty wrodzone i wyuczone;
4. język osobisty – tak jak z pismem – mamy pewne litery, z których układamy coś własnego.
Akty komunikacji niewerbalnej:
1. Zachowania świadome i nieświadome, intencjonalne i nieintencjonalne np. pocenie się, czerwienienie się;
2. Postawa – np. postawa Adolfa Hitlera – albo ogólnie mężczyzn – gesty około genitalne oznaką niepewności, problemów z tożsamością płciową;
endomorf – spokojny, beztroski, ospały, powolny, uprzejmy, tkliwy, tolerancyjny
mezomorf – dominujący, energiczny, towarzyszki, rozmowny, aktywny, beztroski, apodyktyczny
ektomorf – niezależny, zamyślony…
3. Wzrost, sposób chodzenia, sposób stania, postawy: otwarte, zamknięte (oszustwa: trzymanie długopisu, bukietu, torebki);
4. Synchronizacja interaktywna – ludzie wykonują podobne gesty aby wzbudzić sympatię;
5. Dotyk i kontakt fizyczny:
E. Berne – potrzeba „głasków” w życiu – miłe słowa, zaspokajanie własnych potrzeb, głaskanie siebie (zastąpienie mamy);
Sposób podania ręki, zajmowane miejsce (czy po prawej, czy po lewej stronie).
6. Gesty à kinezyka
EMBLEMATY – zachowania zastępujące komunikat słowny – nie mają jednego znaczenia i są uwarunkowane kulturowo; interpretator nadaje im znaczenie, w oderwaniu nic nie oznaczają;
ILUSTRATORY – wzbogacają komunikat słowny np. wskazanie drogi, gesty ilustrujące znudzenie, zastanowienie;
7. Mimika – najważniejsza jest twarz – symetryczność, duże oczy, pełne usta, rysy dziecięce:
ADAPTATORY – rzeczy wykonywane w chwilach zdenerwowania np. drapanie się, bawienie się włosami, poprawianie się;
AFEKTATORY – wskaźniki emocji – płacz, uderzenie w stół;
REGULATORY KONWERSACJI – wpływają na przebieg rozmowy – wskazanie ręką, kontakt wzrokowy, napinanie się, podniesie głosu, mówienie szybciej i głośniej, gdy nie chcemy oddać głosu.
8. Strój – wygląd zewnętrzny – mundur, garnitur, skąpy ubiór, indywidualny styl;
9. Dystans – proksemika:
INTYMNY – uwarunkowany kulturowo – dystans może być krótszy – są kontaktowe i niekontaktowe kultury – do 30 cm;
OSOBISTY, KONWERSATORYJNY – do 1,5 metra;
TOWARZYSKI, SPOŁECZNY – do 3 metrów z tymi, z którymi musimy się kontaktować;
PUBLICZNY – powyżej 3 metrów z obcymi
10. Zagospodarowanie przestrzeni – umeblowanie pokoi itp.
11. Głos:
Rozmówca powinien wypowiadać od 140 do 180 słów na minutę.
Rejestry głosu: gardłowy, piersiowy, średni.
Znaczenie pauz.
ZASADA STOSOWNOŚCI GESTÓW I FUNKCJONALNOŚCI (spójność komunikatu werbalnego i niewerbalnego).
Ø Taktyki autoprezentacji:
Subosobowości – jesteśmy inni, w zależności od tego, z kim mamy do czynienia.
Konfrontacja naszego wyobrażenia o sobie z tym, co myślą o nas inni – typy pro aktywne (duże poczucie własnej wartości) i reaktywne (bardziej podatni).
Jesteśmy tacy, jak od nas oczekują.
Goffman – Ludzie aktorami – dekoracje, gadżety (fasada) à to, co ujawniamy. Za kulisami np. anegdoty. „Jesteśmy niewolnikami swojej historii” (FRYTKA).
Taktyki atrybucyjne (to, jacy jesteśmy) oraz repiudacyjne (to, jacy nie jesteśmy).
- opisywanie siebie, np. ogłoszenia matrymonialne,
- wyrażanie postaw – manifestowanie postaw, poglądów,
- publiczne atrybucje – tłumaczenie,
- pamięciowe manipulacje,
- zachowania niewerbalne,
- kontakty społeczne – uciekanie z cienia porażki, retuszowanie – eksponowanie zalet osób, z którymi mamy kontakt, polerowanie,
- konformizm,
- otoczenie – dekoracje, rekwizyty, oświetlenie;
SYSTEMY TRYWIALNE – między bodźcem a skutkiem jest reakcja
Ø Prawa perswazji:
Prawo wzajemności:
- Drzwiami w twarz – wysokie wymagania i stopniowe schodzenie do tego, co się chce.
- Stopą w drzwi – od niewielkiego wymogu stopniowo przechodzimy do celu (Jehowi).
Efect Concorder – lepiej wycofać się z inwestycji – mechanizm działa w ten sposób, by brnąć dalej, bo koszty podjęcia nowej inwestycji są znaczące.
Prawo kontrastu – percepcja różnicy – przeceny: stara i nowa cena;
Ø Strategie perswazyjne:
- KIJA – negatywne konsekwencje jeśli ktoś nie podda się perswazji
- MARCHEWKI – zalety, dobre strony poddania się perswazji
- ZASZCZYTU – dowartościowujemy osobę, komplementujemy jeśli ktoś podda się perswazji np. kupi drogi samochód
- POTĘPIENIA – wzbudzanie poczucia winy jeśli ktoś nie ulegnie
- AUTORYTETU – badania naukowe, ludzie, książki, sentencje, toposy
- KONFORMIZACJI – ulegamy temu, czemu ulega większość – zasada dowodu społecznego
SZTUKA SKUTECZNEGO POROZUMIEWANIA SIĘ
aktywne słuchanie, empatyczne, otwarte oraz bariery słuchania;
SŁUCHANIE
Skuteczne słuchanie – słuchanie to zaangażowanie i komplement, oparte jest na intencji zaangażowania się w jeden z celów:
1. Zrozumienie drugiej osoby;
2. Cieszenie się jej obecnością/Zainteresowanie rozmową;
3. Nauczenie się czegoś;
4. Udzielenie pomocy lub pocieszenie.
Cztery kroki skutecznego słuchania:
1. Słuchanie aktywne (parafrazowanie, precyzowanie, informacja zwrotna);
2. Słuchanie empatyczne – próbujemy zrozumieć, odzwierciedlamy np. „Wydaje mi się, że coś ci się we mnie nie podoba”;
3. Słuchanie otwarte – nie wydajemy osądów, nie uprzedzamy się do osoby;
4. Słuchanie świadome – porównujemy komunikat z postawą rozmówcy i z naszą wiedzą historyczno-kulturalną;
Pseudosłuchanie – intencją jest nie wysłuchanie, ale zaspokojenie jakiejś własnej potrzeby, osiągnięcia pewnego celu.
Bariery utrudniające aktywne słuchanie:
1. Porównywanie
2. Domyślanie się
3. Przygotowywanie odpowiedzi
4. Filtrowanie
5. Osądzanie
6. Skojarzenia
7. Utożsamianie się
8. Udzielanie rad
9. Sprzeciwianie się
10. Przekonanie o swojej racji
11. Zmiana toru
12. Zjednywanie
Ø Na komunikację wpływa:
- środowisko zewnętrzne
- cechy interakcji (relacje rozmówców)
- znajomość kodu językowego
- uwarunkowania społeczne i kulturowe
- stan psychofizyczny
- motywacja zadaniowa i emocjonalna
- cechy osobowościowe
- aparat fizjonomiczno-anatomiczny (wady wymowy)
Ø Bariery utrudniające porozumienie:
W GŁOWIE
- skojarzenia – te same przeżycia
- porównania – ktoś mądrzejszy, sympatyczniejszy?
- przygotowania odpowiedzi – skupiamy się na tym, co powiemy
- filtrowania – gdy ciekawie to słuchamy
- osądzenia – wyłączamy się, gdy oceniliśmy osobę jako nieciekawą
W WARSTWIE WERBALNEJ
- gaszenie – zironizowanie stanowiska
- sprzeciwianie się
- udzielenia rad – nierozpoznanie intencji
- utożsamianie się
- zjednywanie fatyczne – tak, tak...
- zmiana tematu
- przekonanie o swej racji – przyznanie się do porażki
ODSŁANIANIE SIĘ
Kwadrat wypowiedzi z punktu widzenia nadawcy:
-zawartość rzeczowa – to, co mówię
- ujawnianie siebie – to, co mówię o sobie
- apel – czego oczekuję od ciebie
- płaszczyzna wzajemnych relacji – co mówię osobie o naszych relacjach
Ja otwarte – to, co ja wiem o sobie i co inni wiedzą.
Ja ślepe – co wiedzą o mnie inni, ale czego ja nie wiem.
Ja nieznane
Ja ukryte – to, co ja wiem o sobie, ale inni nie wiedzą
Z perspektywy odbiorcy:
- ucho zawartości rzeczowej
- ucho ujawniania siebie (o nim)
- ucho wzajemnych relacji (o nas)
- ucho apelowe (czego się oczekuje)
np. „Patrz, zielone światło”, „W tej zupie pływa coś zielonego”, „Cisza” (w pociągu).
Techniki ukrywania siebie np. milczenie, czy używanie określenia „człowiek”, dystansowanie się, np. zadawanie komuś pytań zamiast stwierdzeń, np. formułowanie komunikatów „ty” zamiast „ja” („Taka ładna pogoda, a ty znowu grasz…”), np. mówienie o sobie w liczbie mnogiej.
Techniki ujawniania siebie, czyli uatrakcyjnianie siebie samego (autoprezentacja).
Korzyści płynące z odsłaniania się:
1. Większa samoświadomość;
2. Pogłębianie związków;
...
chomikSGHowy