I. Choroby grzybowe:
Rizoktonioza ziemniaka ( czyli ospowatość ziemniaka), powodowana przez grzyb Rhizactania solani. Rizoktonioza ziemniaka wywołuje różne objawy chorobowe. Są to:
Ø ospowatość bulw - jest jedną z postaci choroby występującą na bulwach. Porażone bulwy pokryte są ciemnymi sklerotami, które tworzą się w okresie dojrzewania ziemniaków i pozostają na bulwach niezmienione aż do wiosny Wiosną, w sprzyjających warunkach (niska temperatura gleby i wysoka wilgotność) skleroty kiełkują, stając się źródłem zakażenia kiełków.
Ø gnicie kiełków - to najbardziej szkodliwa forma rizoktoniozy ziemniaka. Na zainfekowanych kiełkach powstają brunatne, lekko wgłębione plamki, które stopniowo się powiększają. Grzyb atakuje najczęściej stożek wzrostu kiełków, który jest najbardziej wrażliwy. Prowadzi to do gnicia i zamierania wierzchołków nowo pojawiających sie pędów. U podstawy obumarłych kiełków wyrastają nowe (fot. 7) - boczne, które również ulegają infekcji i obumierają albo dają opóźnione w rozwoju, słabe łodygi. Najbardziej porażone są odcinki kiełków i łodyg pod powierzchnią gleby. Porażenie kiełków opóźnia i przerzedza wschody, a rozwijające się z wtórnych kiełków rośliny ziemniaka mają mniej pędów i są słabsze, dając w efekcie słabszy plon.
Ø próchnienie podstawy łodyg - obserwuje się w pełni sezonu wegetacyjnego. Na podstawie łodyg roślin ziemniaka pojawiają się brunatne zranienia różnych rozmiarów. Tkanki w obrębie tych zranień ulegają suchej zgniliźnie.
Ø opilśń łodygowa - na przyziemnej części łodygi tworzy się opilśń, w postaci białoszarego nalot, złożonego ze strzępek i zarodni grzyba.
ZARAZA ZIEMNIACZANA
Zakażenie roślin ziemniaka następuje przy średniej temperaturze i wysokiej wilgotności. Największa produkcja zarodników zachodzi przy wilgotności 100% i temperaturze 18-20°C.
Objawy choroby można zauważyć na dolnych częściach rośliny. Na liściach pojawiają się niewielkie, jasnozielone lub brunatnobrązowe, nieregularne plamki, otoczone jasnozieloną obwódką. W warunkach podwyższonej wilgotności na dolnej stronie liścia w miejscu obwódki występuje białawy do jasnoszarego nalot, utworzony z trzonków konidialnych grzyba. W miarę upływu czasu choroba opanowuje całe blaszki liściowe, a następnie ogonki liściowe i łodygi, w wyniku czego roślina obumiera. Zakażenie bulw następuje na polu lub w czasie zbiorów. Na powierzchni bulwy tworzą się różnej wielkości ołowianoszare plamki, w miąższu występują rdzawe, twarde postępujące w głąb bulw nacieki.
Alternarioza
Sprawcą choroby są dwa grzyby z rodzaju Alternaria: A. solani i A. alternata. Grzyb A. solani powoduje chorobę o nazwie sucha plamistość liści, a A. alternata jest sprawcą brunatnej plamistości liści. Objawy powodowane przez obu sprawców są podobne. Na liściach pojawiają się plamki o średnicy 3-5 mm, brunatne, przyjmują kształt owalny lub kanciasty. Tkanka w miejscu nekrozy jest sucha i łamliwa. Na powierzchni bulw występuje płytkie, szarobrązowe wgłębienie. Znajdujące się w tych miejscach oczka obumierają.
Rak ziemniaka
Patogen poraża tylko części pędowe ziemniaka bulwy i salony. Na porażonych roślinach zamiast bulw lub na bulwach tworzą się nieregularne, kalafiorowe jasne narośl, które z czasem ciemnieją.
Parch prószysty ziemniaka
Na powierzchni bulwy tworzą się gwiazdkowe uszkodzenia skórki, wnętrze uszkodzenia wypełnia czarna, pylista masa zarodni grzyba.
II. choroby bakteryjne:
Czarna nóżka
Liście porażonych roślin żółkną, zwijają się wzdłuż głównego nerwu i więdną. Typowym objawem choroby jest czernienie i gnicie podstawy łodygi, a przy zgnieceniu jej wydziela się charakterystyczna, cuchnąca woń. Chore rośliny są mniejsze, na ogół słabo ukorzenione i dają się łatwo wyciągnąć z gleby
bakterioza pierścieniowa
Jest groźną chorobą powodowaną przez bakterie Clavibacter michiganensis ssp. sepedonicus. Objawy porażenia:
Ø na roślinach:
§ jasnozielone, żółte po brunatne nekrotyczne przebarwienia blaszek liściowych
§ więdnięcie liści, zasychanie brzegów liści i ich zwijanie się ku górze
§ przebarwienia wiązek naczyniowych na przekroju poprzecznym łodygi (objawy te jednak nie są charakterystyczne i mogą być mylone ze skutkami suszy i innymi chorobami ziemniaka)
Ø na bulwach:
§ po przekrojeniu bulwy w części przystolonowej kremowo-żółte po brązowe przebarwienia wiązek przewodzących
§ kremowy, serowaty śluz bakteryjny wraz ze zmacerowanymi tkankami z przekrojonej ściśniętej bulwy
§ na powierzchni bulwy czerwone plamki w pobliżu oczek oraz gwiazdkowate pęknięcia skórki
parch zwykły
Wywołany przez bakterię: promieniowiec Streptomyces scables. Objawy: na bulwach pojawiają się strupy o szorstkiej powierzchni. Zwalczanie parcha przez sadzenie zdrowych bulw lub zaprawianie ziemniaków w roztworze formaliny.
III. choroby wirusowe:
· mozaika może być łagodna i ostra. Objawy widoczne są w postaci jaśniejszych i ciemniejszych plam na liściach, którym towarzyszy ich pofałdowanie
· liściozwój objawami tej choroby są rozjaśnienia na liściach, czemu towarzyszy ich zwijanie ku górze. Liście staja sie sztywne, roślina wolniej rośnie, przynosi znikome owoce
· smugowatość objawami tej choroby są brunatne plamy na dolnej stronie liści. Liście lekko zwijają sie ku dołowi, owoce są podobnie jak w liściozwoju znikome
· kędzierzawka objawem jest ciemnozielona barwa liści, porażone rośliny są skarlałe
· zwijanie górnych liści objawem jest jak zaznaczono w tytule zwijanie liści
IV. Szkodniki:
Mątwik ziemniaczany
Jest wyspecjalizowanym nicieniem (długość larwy inwazyjnej wynosi ok. 0,45 mm) zasiedlającym glebę, który rozwija się tylko na roślinach z rodziny psiankowate. Szkodnik ten to organizm kwarantannowy, wytwarzający stadium przetrwalnikowe – cysty. Zagrożenie upraw przez mątwika ziemniaczanego jest związane z nieprawidłowym zmianowaniem,
Jego szkodliwe działanie polega na hamowaniu krążenia soków i mechanicznym uszkadzaniu roślin. Poza szkodami bezpośrednimi, powoduje szkody pośrednie (utrudnienia w eksporcie, kwarantannę pól). W okresie wiosennym, pod wpływem pobudzającego działania wydzielin systemu korzeniowego rozpoczyna się wychodzenie z cyst larw inwazyjnych, które wnikają do rośliny głównie przez włośniki korzeniowe. Rozwój mątwika, liczony od wniknięcia larwy do włośników korzeniowych do wytworzenie cysty, trwa około 12 tygodni.
stonka ziemniaczana
Opis szkodnika
Chrząszcze długości ok. 10 mm mają barwę żółtą z 10 czarnymi podłużnymi paskami na pierwszej parze skrzydeł (pokrywy) oraz licznymi czarnymi plamkami na głowie. Ciało owalne i wypukłe. Larwy czerwono-pomarańczowe z trzema parami nóg i czarną głową. Odwłok silnie wydęty. Poczwarka jasno-pomarańczowa (typu wolnego) w glebie.
Objawy uszkodzenia
Żerujące larwy początkowo dziurawią liście, aby przed zejściem do gleby na przepoczwarczenie doprowadzić rośliny do stanu gołożeru (nać całkowicie pozbawiona liści). Szkody w uprawach ziemniaka powodują zarówno chrząszcze jak i larwy zjadające zielone części roślin. Niekiedy możemy zauważyć żerujące chrząszcze na odkrytych fragmentach bulwy.
pędraki (larwy chrabąszcza)
Pędraki to larwy chrabąszczy. Te duże chrząszcze o czarnych głowach i brunatnych pokrywach są pospolite i ogólnie znane. Ich larwy - pędraki - są biało-żółte, grube, wygięte, osiągają długość do 6 cm. Pędraki żyją w glebie (zimą schodzą nawet na głębokość 1m). Pędraki od chwili wylęgu z jaja do chwili przepoczwarzenia w dorosłego owada żyją 4 lata. W pierwszym roku żerują w warstwie próchnicznej, potem żyją i żerują w korzeniach roślin. Dorosłe chrabąszcze objadają liście drzew, pędraki zaś zjadają młode siewki i rozsady roślin, u starszych roślin wygryzają korzenie co doprowadza do zamierania rośliny. Nie gardzą korzeniami drzew owocowych, co może powodować ich zamieranie lub słaby rozwój.
drutowce (larwy chrząszczy sprężyków)
Żółte, żółtobrązowe lub słomkowo-żółte, o długości 15-25 mm (zależnie od gatunku), spotykane najczęściej w glebach próchnicznych. Wgryzają się one do korzeni i szyjki korzeniowej drążąc korytarze i zanieczyszczając je odchodami. Żerują w strefie korzeniowej roślin, do głębokości 20 cm. W zależności od gatunku, okres rozwoju szkodnika trwa od 2 do 4 lat. Owady dorosłe (chrząszcze) odżywiają się różnym pokarmem - rozkładającą się materią organiczną, mogą też żerować na roślinach wygryzając tkanki. Chrząszcze są zazwyczaj ciemno ubarwione, długości do 17 mm. Odwrócone na grzbiet, odbijają się od podłoża wydając charakterystyczny trzask. W ostatnich latach drutowce są szczególnie licznie notowane na uprawach marchwi i buraków. Chętnie żerują również w korzeniach pasternaku.
rolnice
Do najbardziej szkodliwych w uprawie ziemniaka należą: rolnica zbożówka – Euxoa
segetum, rolnica czopówka – Euxoa exclamationis, rolnica goździkówka – Rhyacia ypsilon.
Dorosłe owady to duże motyle, nie mające znaczenia jako szkodniki. Prowadzą one nocny
tryb życia, w dzień kryją się wśród przyziemnych części roślin. Gąsienice rolic, powodujące
znaczne szkody w ziemniakach, mogą się pojawiać w zasadzie w całym sezonie
wegetacyjnym. Szkody jaki powodują w ziemniaku to niszczenie wschodzących roślin oraz
wżery w rozwijających się bulwach. Przy silnym ich wystąpieniu może dojść do bardzo
dużych uszkodzeń powodujących całkowitą nieprzydatność plonu.
Neo85