znecanie.pdf

Marcin Jachimowicz

Prokurator Prokuratury Rejonowej w Świebodzinie

PRZESTĘPSTWO ZNĘCANIA (art. 207 k.k.)

Zjawisko znęcania się nad członka-

mi rodziny oraz osobami zależnymi towa-

rzyszy człowiekowi w zasadzie od zawsze.

Przestępstwo znęcania się spenalizowane

w art. 207 k.k. należy do najczęściej popeł-

nianych przestępstw. W 2008 r. odnotowa-

no w Polsce ponad 21 tys. tego rodzaju

czynów. Liczba tych przestępstw zmalała w

porównaniu z poprzednimi latami o 1,5 tys.

w odniesieniu do 2007 r. oraz 3,5 tys.

w odniesieniu do 2006 r. Jak wynika ze

statystyk, do znęcania się dochodzi najczę-

ściej na gruncie stosunków rodzinnych,

w szczególności pomiędzy małżonkami

oraz rodzicami a dziećmi. Obowiązujące

w tym zakresie regulacje prawne ocenić

należy pozytywnie, w szczególności

w świetle nowych środków karnych z art.

41 a k.k. oraz z art. 72 § 1 pkt 7 a i 7 b k.k.,

a także regulacji prawnych zawartych

w ustawie z dnia 25 lipca 2005 r. o prze-

ciwdziałaniu przemocy w rodzinie 1 .

1. Przedmiot ochrony

Przestępstwo z art. 207 k.k. ma wię-

cej niż jeden przedmiot ochrony. Usytu-

owanie tego przepisu w rozdziale XXVI

k.k., zatytułowanym „Przestępstwa prze-

ciwko rodzinie i opiece” niewątpliwie suge-

ruje, że ustawodawca udziela karnoprawnej

ochrony dobrom rodzajowym wskazanym

w tytule, tzn. chroni rodzinę, jej prawidło-

we funkcjonowanie oraz instytucję opieki.

SN stwierdził, że przestępstwo znęcania się

godzi w podstawowe zasady współżycia

w rodzinie, decydujące o jej spójności i

trwałości, stanowi rażące naruszenie obo-

wiązków rodzinnych i istotny czynnik

wpływający na rozkład małżeństwa oraz

rozbicie rodziny, a w konsekwencji osła-

bienie jej funkcji wychowawczej 2 . Obok

głównego przedmiotu ochrony przepis ten

obejmuje swoją ochroną także wielorakie

przedmioty uboczne, którymi, w zależności

od tego jaką formę i natężenie znęcanie się

przybrało, są: życie i zdrowie człowieka,

wolność, cześć (godność) oraz nietykalność

cielesna człowieka, mienie i należyte trak-

towanie osób 3 . Zasadnym wydaje się je d-

nak, w przypadku tego czynu zabronionego,

odwrócenie hierarchii przedmiotów ochro-

ny i położenie głównego nacisku na ochro-

nę dóbr osobistych ofiar tego przestępstwa.

2. Podmiot

Przestępstwo znęcania się to przestęp-

stwo indywidualne w sytuacji, gdy ofiarą

jest osoba najbliższa lub osoba, która pozo-

staje ze sprawcą w stosunku zależności.

Pojęcie osoby najbliższej zawiera art.

115 § 11 k.k. Przymiot osoby najbliższej,

z mocy tego przepisu przysługuje: małżon-

kom, wstępnym (rodzice, dziadkowie, pra-

dziadkowie itp.), zstępnym (dzieci, wnuki,

prawnuki itp.), rodzeństwu (bracia, siostry),

rodzeństwu przyrodniemu (osobom mają-

cym wspólną matkę lub ojca), powinowa-

tym w linii prostej (ojczym - mąż matki,

babki, prababki, macocha - żona ojca,

2 Uchwała SN Wytyczne wymiaru sprawiedliwości

w zakresie prawno karnej ochrony rodziny, OSNKW

1976, nr 7, poz. 86.

3 Zwrócić tutaj uwagę należy przede wszystkim na

konieczność zapewnienia ochrony prawnej osobom,

które ze względu na związki rodzinne, związki za-

leżności, wiek (osoby małoletnie i w podeszłym

wieku), bezradność narażone są na zachowanie się

przybierające formy znęcania się ze strony innych

osób.

1 Dz. U. z 2005 r., Nr 180, poz. 1493.

Przestępstwo znęcania

dziadka, pradziadka, małżonkowie - zięć),

powinowatym w linii bocznej, przysposa-

biającym i ich małżonkom lub przysposo-

bionym i ich małżonkom, a także osobom

pozostającym we wspólnym pożyciu.

Pojęciem stosunku zależności określa

się zwykle jednostronną zależność formalną

lub faktyczną, ekonomiczną, służbową,

rodzinną lub z innego tytułu jednej osoby

od drugiej, której samowolnie bez szkody

lub uszczerbku dla siebie osoba zależna

zmienić nie może i znosi ją z obawy przed

pogorszeniem swoich dotychczasowych

warunków życiowych 4 . Chodzi tutaj o sto-

sunki pomiędzy pracodawcą a pracowni-

kiem 5 , nauczycielem a uczniem bądź stu-

dentem, lekarzem a pacjentem, urzędnikiem

a petentem, a nawet przewodnikiem a tury-

stą w trakcie wspinaczki wysokogórskiej 6 .

Stosunek zależności może być trwały lub

okazjonalny.

Dla ustalenia tego znamienia ważne

jest to, że osoba uzależniona nie ma z ja-

kiegokolwiek powodu, swobody podejmo-

wania decyzji bez jawnej lub domniemanej

zgody (aprobaty) ze strony osoby, pod któ-

rej wpływem pozostaje.

W razie znęcania się nad małoletnim 7

lub osobą nieporadną ze względu na jej stan

psychiczny lub fizyczny 8 mamy do czynie-

nia z przestępstwem powszechnym.

3. Strona podmiotowa

Przestępstwo określone w art. 207

§ 1 i 2 k.k. można popełnić wyłącznie

z winy umyślnej. W doktrynie występuje

różnica stanowisk dotycząca kwestii zamia-

ru, z jakim sprawca może dopuścić się tego

przestępstwa. Bezsprzecznie czynu tego

dopuścić się można w zamiarze bezpośred-

nim. Cechą podmiotową znęcania się jest

jego umyślność, która wyraża się w chęci

wyrządzenia krzywdy fizycznej lub moral-

nej, dokuczanie, poniżanie – obojętnie,

z jakich pobudek 9 .

Może pojawić się także, w przypad-

ku występków z art. 207 § 1 i 2 k.k., zamiar

ewentualny. W takim przypadku niezbędne

jest ustalenie, na podstawie konkretnych

okoliczności, że sprawca dążąc bezpośred-

nio do innego celu, jednocześnie godzi się

na wyrządzanie pokrzywdzonemu dotkli-

wych cierpień fizycznych i moralnych, np.

przy nadmiernym karceniu nieletnich sto-

sowanym w celach wychowawczych 10 .

ra na jego wolę taki wpływ, że postanawia poddać

się woli sprawcy byle tylko uratować swoje dotych-

czasowe położenie gospodarcze (por. S. Śliwiński,

Prawo karne materialne , Część szczególna, War-

szawa 1948, s. 124 – 126).

7 Osoba małoletnia, to osoba, która nie ukończyła 18

roku życia.

8 Chodzi tutaj o osoby, które z powodu swoich wła-

ściwości fizycznych: podeszłego wieku, kalectwa,

obłożnej choroby lub innych właściwości, nie mają

możliwości samodzielnego decydowania o swoim

losie ani możliwości zmiany swojego położenia.

9 Wyrok SN z dnia 8 lutego 1982 r., II KR 5/82,

OSNPG 1982, nr 8, poz. 114.

10 Wyrok SN z dnia 17 kwietnia 1976 r., OSNKW

1976, nr 7 – 8, poz. 86.

4 H. Popławski, Przestępstwo znęcania się nad

członkami rodziny , Służba MO 1977, nr 6, s. 760.

5 Nie sposób utożsamiać samego istnienia stosunku

pracy z istnieniem stosunku zależności. Istnienie

stosunku zależności wymaga bowiem ustalenia, że

los danej osoby, a więc albo jej położenie ekono-

miczne, albo inna sytuacja życiowa zależy decydu-

jąco od woli sprawcy – por. wyrok SN z 29 maja

1933 r., Zb. Orz. SN Nr 155/33. Sprawcą czynu z

art. 207 k.k. w stosunkach pracy może być osoba

decydująca o zatrudnieniu i jego warunkach, czyli

albo pracodawca, albo osoba, której pracodawca

powierzył swoje kompetencje w tym zakresie.

6 J. Warylewski (w:) M. Flemming, B. Michalski,

W. Radecki, R. Stefański, J. Warylewski, J. Wojcie-

chowska, A. Wąsek, J. Wojciechowski, Kodeks

karny, Część szczególna, Komentarz, Tom I , War-

szawa 2004, s. 854. K. Buchała opisując stosunek

zależności zwrócił uwagę na działanie połączone z

przyrzeczeniem awansu lub podwyżki wynagrodze-

nia w ramach służbowego stosunku zależności oraz

na stosunek zależności w pracy bez podległości

służbowej – por. K. Buchała, Prawo karne material-

ne , Warszawa 1989, s. 643. J. Bafia wskazał na

stosunek służbowy pomiędzy dyrektorem a sekretar-

ką, jako ten układ, który stwarza zależności (por. J.

Bafia, Polskie prawo karne , Warszawa 1989, s.

338). S. Śliwiński uważał, że pracownik najemny

pozostaje w zależności od pracodawcy, zagrożony

zwolnieniem pracownik biurowy pozostaje zależny

od osoby zajmującej się sprawami personalnymi,

która przygotowuje listę osób które mają zostać

zwolnione. Autor ten zauważa jednak, że pracownik

tylko wtedy znajduje się w stosunku zależności, gdy

uzyskanie innej pracy jest połączone z trudnościami,

gdy ewentualnie rozwiązanie stosunku pracy wywie-

Marcin Jachimowicz

Znamię „znęcać się”, na co wskazu-

je redakcja przypisu art. 207 k.k., nie pod-

kreśla szczególnego celu, do którego powi-

nien zmierzać sprawca ani szczególnych

pobudek lub motywów, którymi przy po-

pełnieniu tego czynu powinien się kiero-

wać. W orzecznictwie przyjmuje się,

że strona podmiotowa przestępstwa znęca-

nia się nie wymaga szczególnie „zabarwio-

nego” zamiaru (złośliwość, uporczywość,

brutalność, okrucieństwo). Taki sposób

postępowania może być okolicznością ob-

ciążającą. 11

W najnowszym orzecznictwie pod-

kreśla się, że przestępstwo znęcania się

popełnić można jedynie z zamiarem bezpo-

średnim, gdyż „znęcanie się, ze swej istoty,

oznacza chęć zadawania cierpień, a nie je-

dynie godzenie się sprawcy na taki charak-

ter swego zachowania” 12

Czyn zabroniony, o którym mowa

w art. 207 § 3 k.k. to przestępstwo umyślno

– nieumyślne.

fizycznego, jak też sprawianie ciężkich

przykrości moralnych, zarówno jednorazo-

we, jak i systematyczne, zarówno aktywne,

jak też polegające na zaniedbywaniu, od-

mowie pożywienia. Słowem każde postę-

powanie nacechowane zamiarem krzyw-

dzenia fizycznego lub moralnego, w odpo-

wiednich warunkach może być objęte poję-

ciem znęcania się 13 .

Jak przyjął SN, „Ustawowe określe-

nie znęca się oznacza działanie albo zanie-

chanie, polegające na umyślnym zadawaniu

bólu fizycznego lub dotkliwych cierpień

moralnych, powtarzającym się lub jednora-

zowym, lecz intensywnym i rozciągniętym

w czasie” 14 .

Pojęcie znęcania się oznacza za-

chowanie złożone z jedno- lub wielorodza-

jowych pojedynczych czynności naruszają-

cych różne dobra, np. nietykalność cielesną,

godność osobistą, mienie. Chodzi tutaj

o zachowanie systematycznie powtarzające

się w pewnym przedziale czasu. Wyjątko-

wo za znęcanie się uznane może być za-

chowanie ograniczone wprawdzie do jed-

nego zdarzenia zwartego czasowo i miej-

scowo, ale odznaczającego się intensywno-

ścią w zadawaniu dolegliwości fizycznych

bądź psychicznych, zwłaszcza złożone

z wielu aktów wykonawczych rozciągnię-

tych w czasie 15 . Poparciem tej ostatniej tezy

jest pogląd wyrażony przez SN, że znęcanie

się jest działaniem złożonym zazwyczaj

z wielu fragmentów wykonawczych za-

chowania przestępnego, ale nie wyklucza

działania jednorazowego, jeżeli intensyw-

nością swą i zadawaniem cierpień realizuje

stan faktyczny powszechnie rozumiany jako

znęcanie się. Organ ten za znęcanie uznał

4. Strona przedmiotowa

Przestępstwo znęcania się występuje

w dwóch postaciach: typie podstawowym

(art. 207 § 1 k.k.) oraz typie kwalifikowa-

nym (art. 207 § 2 k.k.).

Postać podstawowa przestępstwa

znęcania się (art. 207 § 1 k.k.) polega na

znęcaniu się fizycznym lub psychicznym.

Prawodawca nie podaje w ustawie

karnej definicji legalnej znamienia czasow-

nikowego „znęca się”. Nie wskazuje także

przykładów zachowań, które by wyczerpy-

wały to znamię. Na gruncie k.k. z 1997 r.

zachowuje aktualność wykładnia tego zna-

mienia, która wypracowana została na

ustawach karnych z 1932 r. oraz 1969 r.

Samo pojęcie znęcania się, według

L. Peipera, jest dostatecznie wyraźne i ob-

szerne, ażeby objąć trudne do wyliczenia i

kazuistyczne przypadki złego traktowania.

Znęcaniem się może być zarówno zadawa-

nie urazów, bicie, w ogóle sprawianie bólu

11 D. Sosnowska, Przestępstwo znęcania się , Pań-

stwo i Prawo 2008, nr 3, s. 66.

12 Wyrok SN z dnia 3 stycznia 1986 r., Rw 1180/85,

OSP 1987, nr 3, poz. 67.

13 por. L. Peiper, Komentarz do kodeksu karnego ,

Kraków 1936, s. 497 – 498.

14 por. Wytyczne wymiaru sprawiedliwości i praktyki

sądowej w zakresie prawnokarnej ochrony rodziny z

9 czerwca 1976 r ., VI KZP 13/76, OSNKW 1976, nr

7 – 8, poz. 86.

15 A. Wąsek (w:) M. Fleming, B. Michalski, W.

Radecki, R. Stefański, J. Warylewski, J. Wojcie-

chowska, A. Wąsek, J. Wojciechowski, Kodeks

karny, Część szczególna, Komentarz, Tom I , War-

szawa 2004 r., s. 975; wyrok SN z dnia 11 grudnia

2003 r., IV KK 49/03, LEX nr 108048.

Przestępstwo znęcania

wyrwanie pęku włosów z głowy i obrzuce-

nie wulgarnymi słowami 16 .

Znęcanie się może przybrać formę

znęcania fizycznego lub psychicznego.

W pierwszym przypadku zachowanie

sprawcy będzie polegało na zadawaniu

cierpień fizycznych, jak np. bicie, kopanie,

ciągnięcie za włosy, wykręcanie rąk, rzuca-

nie o ścianę lub podłogę, wiązanie rąk lub

nóg, wystawienie na wielkie zimno lub

wielkie ciepło, opluwanie lub zmuszanie do

wykonywania upokarzających czynności,

przypalanie papierosem lub żelazkiem,

niszczenie lub uszkodzenie mienia, zaraże-

nie chorobą weneryczną lub wirusem HIV,

wbijanie igieł pod paznokcie lub wykała-

czek w głowę 17 .

Znęcanie psychiczne, będące nie-

uchwytną, najbardziej złośliwą formą mal-

tretowania, polegać będzie na dręczeniu

psychicznym poprzez znieważanie, groźby

bezprawne, straszenie, wyszydzanie, poni-

żanie, wrzaski 18 .

Katalog zachowań wypełniających

znamię czasownikowe pojęcia „znęca się

fizycznie i psychicznie” jest otwarty. Po-

mysłowość ludzka w zakresie krzywdzenia

drugiego człowieka wydaje się nie mieć

granic, stąd nie sposób stworzyć numerus

clausus tych zachowań 19 .

Znęcanie się fizyczne lub psychicz-

ne może występować „samoistnie”, ale mo-

że również być stosowane łącznie lub na

„siebie zachodzić”. Jak trafnie przyjął J.

Bafia, z reguły znęcanie fizyczne jest jed-

nocześnie znęcaniem psychicznym, ale nie

odwrotnie 20 .

Znęcanie się jest pojęciem zbioro-

wym, którego poszczególne elementy mogą

wypełnić ustawowe znamiona różnych

przestępstw (groźba karalna, naruszenie

16 Wyrok SN z dnia 30 sierpnia 1971 r., I KR

149/71, OSNPG 1971, nr 13, poz. 238.

17 A. Wąsek (w:) M. Fleming, B. Michalski, W. Ra-

decki, R. Stefański, J. Warylewski, J. Wojciechowska,

A. Wąsek, J. Wojciechowski, op. cit. , s. 975.

18 Ibidem .

19 D. Sosnowska, op. cit. , s. 63.

20 por. j. Bafia ( w:) J. Bafia, M. Siewierski, K. Mi o-

dulski, Kodeks karny, Komentarz , Warszawa 1987,

s. 176.

nietykalności cielesnej, zniszczenia lub

uszkodzenie mienia); dopiero łącznie rozpa-

trywane stanowią one przestępstwo znęca-

nia się. Termin przedawnienia karalności w

przypadku tego typu czynu zabronionego

należy liczyć od zakończenia ostatniego

zachowania sprawcy składającego się na

„czyn” znęcania się 21 .

Niezwykle istotne dla problematyki

tej formy sprawczej czynu zabronionego, o

którym mowa w art. 207 k.k. jest pogląd

SN, że „o uznaniu za znęcanie się zacho-

wania sprawiającego ból fizyczny lub do-

tkliwe ciernienie moralne ofiary, powinna

decydować ocena obiektywna, a nie subiek-

tywne odczucie ofiary. Pewne jest, że za

znęcanie nie można uznać zachowania się

sprawcy, które nie powoduje u ofiary po-

ważnego bólu fizycznego lub cierpień mo-

ralnych. Na pewno nie może ograniczać się

do systematyczności lub zwartego czasowo

i miejscowo zdarzenia, jeśli nie towarzyszy

temu intensywność, dotkliwość i poniżanie

w eskalacji ponad miarę oraz cel przewi-

dziany w poszczególnych czynnościach

naruszających różne dobra chronione pra-

wem (np. nietykalność cielesną, godność

osobistą, mienie). Przez znęcanie się należy

rozumieć takie umyślne zachowanie się

sprawcy, które polega na intensywnym i

dotkliwym naruszeniu nietykalności fizycz-

nej lub zadawaniu cierpień moralnych oso-

bie pokrzywdzonej” 22 . Również doktryna

uznaje, że znamię „znęca się” interpretować

należy przez odwołanie się do ocen obie k-

tywnych, ogólnospołecznych 23 . Dla przyję-

cia bądź odrzucenia tego znamienia czyn-

ności wykonawczej nie jest wystarczające

samo odczucie pokrzywdzonego, miarodaj-

ne jest tutaj hipotetyczne odczucie wzorco-

wego obywatela, tzn. człowieka o właści-

wym stopniu socjalizacji i wrażliwości na

21 por. postanowienie SN z 24 listopada 1993, I KZP

26/93, Wokanda 1994 r., nr 1, poz. 11.

22 por. wyrok SN z dnia 6 sierpnia 1996 r., WR

102/96, LEX 135637.

23 por. A. Ratajczak, Przestępstwa przeciwko rodzi-

nie, opiece i młodzieży w systemie polskiego prawa

karnego , Warszawa 1980, s. 133, W. Świda, Prawo

karne , Warszawa 1986, s. 522.

Marcin Jachimowicz

krzywdę drugiej osoby 24 z uwzględnieniem

elementu subiektywnego, w postaci szcze-

gólnych cech osobowości pokrzywdzone-

go 25 . Ocenny charakter tego pojęcia wyma-

ga od organu prowadzącego posterowanie

by rozważył, na podstawie całokształtu

okoliczności sprawy, czy z obiektywnego

punktu widzenia zachowanie sprawcy nosi

cechy znęcania się 26 , przy uwzględnieniu

norm etycznych i kulturowych. Przyjęcie

wyłącznie subiektywnego kryterium może

in concreto doprowadzić do nieuznania

zachowania sprawcy za znęcanie się, albo-

wiem pokrzywdzony w razie otępienia psy-

chicznego wywołanego długotrwałym złym

traktowaniem, może nawet takiego znęca-

nia nie odczuwać w sposób dotkliwy 27 .

Pojęcie „znęca się” zawiera w sobie

istnienie przewagi sprawcy nad osobą po-

krzywdzoną, której ta nie jest w stanie się

przeciwstawić lub może to uczynić w nie-

wielkim stopniu 28 . Znęcanie się jest nieza-

leżne od tego czy osoba, nad którą sprawca

znęca się, nie sprzeciwia mu się i nie próbu-

je się bronić. Środki obronne podejmowane

przez taką osobę są usprawiedliwione, gdyż

podejmowane są w obronie przed bezpo-

średnim bezprawnym zamachem na jej do-

bro. Nie sposób zatem uznać, by obrona

osoby, nad którą sprawca znęca się, odbie-

rała jego zachowaniu cechę przestępstwa 29 .

Art. 207 § 2 k.k. określa kwalifiko-

waną postać przestępstwa znęcania się.

Wyższą karalność tego występku uzasadnia

okoliczność, że czyn ten połączony jest ze

stosowaniem przez sprawcę szczególnego

okrucieństwa. To znamię interpretować

należy tak jak w przypadku czynów zabro-

nionych, o których mowa w art. 148 § 2 pkt

1 k.k., art. 197 § 4 k.k. w zw. z art. 197 § 1-

3 k.k., art. 247 § 2 k.k., art. 352 § 2 k.k.

Pewien stopień okrucieństwa nosi

w sobie każde znęcanie. Cecha „szczegól-

nego okrucieństwa” w zachowaniu sprawcy

wiąże się nie tyle ze skutkami czynu, ile

przede wszystkim z rodzajem i sposobem

działania. Pojęcie to jest pojęciem mało

ostrym i rozpatrywać je należy zarówno

w kategoriach obiektywnych, jak i subiek-

tywnych, biorąc pod uwagę osobowość

ofiary, jej stan zdrowia, wrażliwość psy-

chiczną, w tym subiektywny odbiór szcze-

gólnego okrucieństwa przez daną osobę

oraz skutki, jakie szczególne okrucieństwo

wywołało w psychice ofiary 30 .

Pamiętać należy, że nie każdemu

zachowaniu, które w odczuciu społecznym

będzie okrutne czy brutalne można przypi-

sać taką cechę jako znamię przestępstwa 31 .

Przez „szczególne okrucieństwo”

rozumieć należy okoliczności, które powo-

dują dla ofiary większą dolegliwość niż

samo znęcanie się fizyczne lub psychiczne.

Szczególne okrucieństwo polegać może na

biciu, torturowaniu, znieważaniu, odma-

wianiu pożywienia, grożeniu, przypalaniu,

30 J. Wojciechowska (w:) M. Fleming, B. Michalski,

W. Radecki, R. Stefański, J. Warylewski, J. Wojcie-

chowska, A. Wąsek, J. Wojciechowski, op. cit.,

s. 680.

31 Słownik języka polskiego określa okrucieństwo

jako „skłonność do znęcania się, pastwienia” – por.

Słownik języka polskiego , red. M. Szymczak, War-

szawa 1988, s. 508. W przypadku „szczególnego

okrucieństwa” pamiętać należy o podwójnym warto-

ściowaniu. Sam fakt drastyczności popełnienia prze-

stępstwa nie przesądza jeszcze o zachowaniu, któ-

remu przypisać można znamię „szczególnego okru-

cieństwa” i powinien znaleźć wyraz w wymiarze

kary. Owo podwójne wartościowanie odnoście się

musi już nie do podstawowej postaci przestępstwa

ale do tej, którą uznać należy, dokonując pierwotnej

oceny zachowania sprawcy za okrutne por. A. Sta-

szak, Przemoc, szczególne udręczenie i szczególne

okrucieństwo jako znamię czynu zabronionego ,

Prokuratura i Prawo 2008, nr 12, s. 46.

24 por. M. Szewczyk (w:) A. Barczak – Oplustil, G.

Bogdan, Z. Ćwiąkalski, M. Dąbrowska – Kardas, P.

Kardas, J. Majewski, J. Raglewski, M. Rodzynkie-

wicz, M. Szewczyk, W. Wróbel, A. Zoll, op. cit ., s.

612.

25 A. Wojciukiewicz, Kilka uwag o sobie pokrzyw-

dzonego w przestępstwie znęcania psychicznego (w:)

Nowa Kodyfikacja Prawa Karnego, t. XII, pod red.

L. Boguni, Wrocław 2003, s. 129.

26 Wyrok SW w Łodzi z dnia 18 października 1993

r., V Kr 548/93, Biuletyn Sądu Wojewódzkiego w

Łodzi 1994, nr 1, poz. 3.

27 por. J. Bafia (w:) J. Bafia, M. Siewierski, K. Mi o-

dulski, op. cit. , s. 176-177.

28 por. wyrok SN z dnia 4 czerwca 1990 r., V KRN

96/60, Wojskowy Przegląd Prawniczy 1993, nr 1 –

2, s. 56 – 60.

29 por. wyrok SN z dnia 17 sierpnia 1970 r., IV KR

146/70, OSPiKA 1971, nr 2, poz. 41.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: