16. Formy wypowiedzi pisemnych i ustnych w kształceniu zintegrowanym

Źródła ćwiczeń w mówieniu i pisaniu:

·         aktywny udział uczniów w przeżywanej podczas mówienia sytuacji;

·         przypomnienie przez uczniów dawnych przeżyć;

·         obserwowanie rzeczywistości i działania innych ludzi przez uczniów;

·         doświadczenie zdobyte przez uczniów przy oglądaniu sztuk teatralnych, filmów, audycji, obrazów;

·         opowiadanie i czytanie nauczyciela, własna lektura uczniów;

Wstępne i pomocnicze ćwiczenia w mówieniu i pisaniu:

·         w mówieniu

-          swobodne wypowiedzi,

-          samorzutne wypowiedzi,

-          rozmowa,

-          dialogi i monologi w fazie sytuacyjnej.

·         w pisaniu

-          wspólne układanie i zapisywanie zdań,

-          uzupełnianie i rozwijanie zdań,

-          ćwiczenia z nieuporządkowanym tekstem,

-          samodzielne układanie i zapisywanie zdań,

-          odpowiedzi na pytania,

-          zapisywanie obserwacji.

Podstawowe formy wypowiedzi:

·         w mówieniu i w pisaniu:

-          opowiadanie *

-          opis *

-          streszczenie

-          plan

-          sprawozdanie

-          wywiad

-          swobodne teksty *

·         w pisaniu

-          ogłoszenie

-          list *

-          artykulik

-          notatka kronikarska

-          kartka z pamiętnika

-          zaproszenie *

-          scenariusz

-          życzenia*      ( *- jest w podstawie programowej )

Swobodny tekst

nie jest zwykłym wypracowaniem na dowolny temat, przeznaczonym do przeczytania przez nauczyciela, który po poprawieniu go postawi dziecku ocenę.

Jest to szczera i swobodna wypowiedź każdego ucznia o różnych zdolnościach powstająca w atmosferze zupełnego bezpieczeństwa, życzliwego stosunku nauczyciela i kolegów, oceniana przez cały kolektyw klasowy, który po uzasadnieniu wyboru decyduje czy napisany utwór nadaje się do publikacji w gazetce klasowej czy też nie.

Organizacja zajęć:

- pisanie swobodnego tekstu

- czytanie przez uczniów i wybór najlepszych prac

- zbiorowe omawianie i opracowywanie wybranej pracy

Opowiadanie

to rodzaj swobodnej wypowiedzi dzieci. Przedstawia ciąg wydarzeń zachodzących w określonym czasie i stanowiących poszczególne etapy rozwijającej się akcji.

Etapy kształcenia umiejętności konstruowania opowiadania:

·         zapoznanie dzieci z istotą opowiadania

·         zapoznanie z trójczłonową budową opowiadania

·         przybliżenie dzieciom niektórych zasad poprawnego stylu:

-          unikanie zbędnych powtórzeń,

-          stosowanie urozmaiconego słownictwa

·         zapoznanie dzieci ze sposobami wyrażania różnorodnych stosunków czasowych

·         kształtowane umiejętności:

-          charakteryzowania czynności,

-          działań i ich miejsca,

-          ożywianie i dynamizowanie akcji

·         układanie krótkich opowiadań o charakterze informacyjnym

·         układanie opowiadań odtwórczych

·         układanie opowiadań twórczych

Opis

to ujęcie charakterystycznych cech przedmiotu, osoby, zwierzęcia, rośliny, krajobrazu, sytuacji lub zjawiska.

Praca nad opisem przebiega przez następujące etapy:

·         obserwacja;

·         swobodne wypowiedzi na podstawie poczynionej obserwacji;

·         ukierunkowane pytania, selekcja materiału poprzez jego analizę;

·         zapis materiału słownikowego;

·         ustalenie logicznego porządku opisywania;

·         słowne redagowanie opisu według ustalonego planu;

·         redagowanie opisu (wybór odpowiednich zwrotów i wyrażeń, przestrzeganie logicznego porządku planu, dokonywanie syntezy);

List

jest pismem o charakterze informacyjnym.

Postępowanie metodyczne podczas wprowadzania i doskonalenia umiejętności pisania listu:

v      pisanie listu powinno wynikać z naturalnej potrzeby i konkretnej sytuacji

v      należy zapoznać uczniów ze strukturą listu:

-          część wstępna,

-          część właściwa,

-          część końcowa

v      omówić prawidłowe adresowanie

v      zapoznać z pojęciami (list, autor listu, nadawca, adresat, odbiorca, koperta, znaczek, adres, kod pocztowy)

v      stopniowo należy uświadamiać uczniom, że część właściwa może mieć różną postać, a mianowicie: opowiadania, opisu, sprawozdania, opowiadania z opisem, opowiadania z użyciem dialogu

Zaproszenie i życzenia

są to pisma o charakterze użytkowym.

Praca nad nimi może przebiegać w następujących etapach:

v      zapoznanie z zaproszeniami i życzeniami stosowanymi przy różnych okazjach

v      gromadzenie słownictwa

v      ustne formułowanie

v      wspólne i samodzielne redagowanie życzeń i zaproszeń

Formy wypowiedzi pisemnych:

Ø       kształtują elementarne nawyki kompozycji wypowiedzi,

Ø       wzbogacają i utrwalają czynny słownik dziecka,

Ø       rozwijają samodzielność myślenia (spostrzeżenia, obserwacje),

Ø       rozwijają zdolność uświadamiania sobie własnych przeżyć

     i doświadczeń,

Ø       charakteryzują poziom rozwoju intelektualnego i emocjonalnego dziecka.