OD MORZA CZERWONEGO DO GETT EUROPY.
CZESC I
1) WSTEP
Chcac byc z prawda w zgodzie przy zapoznaniu sie z powstaniem plemienia zydowskiego i jego dziejów, opierac sie bedziemy na Starym Testamencie, zawierajacym opowiesci biblijne spisywane przez kronikarzy i rabinów, i okreslajacym charakter Zydów; zródlo to bowiem uwazamy za najpewniejsze, jezeli chodzi o poznanie duszy zydowskiej.
Pózniejsi dziejopisarze, kreslac dzieje ludu zydowskiego, opierali sie na tradycji ustnej i na podaniach, paczac je i przerabiajac tendencyjnie ku chwale ludu zydowskiego.
Dowodzenie Zydów, jakoby byli pierwszym narodem na ziemi upada wobec stwierdzenia przez badaczy i historyków, ze na 6.000 lat przed Chrystusem wielkie narody zamieszkiwaly kraje Afryki i Azji, gdzie istnialy juz panstwa jak: Egipt, Babilonia, Asyria, o wysokiej juz naówczas kulturze.
Na terytoriach lezacych miedzy tymi panstwami gniezdzily sie male panstewka, zamieszkale przez rózne szczepy, jak Kenejczyków, Kenezejczyków, Kadmonejczyków, Jebuzejczyków i innych. Prócz narodów osiadlych, zyly tam jeszcze grupki, nie stanowiace narodów, lecz raczej male plemionka, pozbawione wlasnej ziemi i prowadzace zycie koczownicze. Do tych nalezeli tak zwani Hebrajczycy, koczujacy miedzy Babilonia, Asyria i Egiptem. Trudnili sie oni handlem i rozbojem, co udowodnione jest w Starym Testamencie. Praojciec Jakub z synami, wymordowali wszystkich mezczyzn miasta Sychem wraz z ksieciem Hemorem i jego synem, zony ich i dzieci uprowadzili w niewole, a dobytek zagrabili.
Mylne jest twierdzenie Zydów, jakoby ich praojcowie byli rolnikami, badz pasterzami osiadlymi na wlasnej ziemi. Hebrajczycy byli koczownikami i po dzien dzisiejszy zachowali wlasciwe swej naturze, znamiona koczownicze. Jako przyklad, moze sluzyc fakt, ze Hebrajczycy nie znali i nie mieli stalego ogniska domowego. W jezyku hebrajskim nie ma slowa na oznaczenie ogniska; „aszfot" oznacza wlasciwie kupe nawozu. (Kautzky).
Zydzi wyprowadzaja swój ród od (praojca( Abrahama, koczownika trudniacego sie handlem. Skad Abraham i jego ród pochodzil ( o tym Zydzi milcza, stad wniosek, ze ojczyzny wlasnej nie mieli. Byli oni zatem szczepem bezdomnym, bez ojczyzny, bez domowego ogniska, zmieniajacym ciagle miejsca pobytu w celu ciagniecia zysku z handlu.
Dla scislego scharakteryzowania Zydów, jakimi byli od poczatku pojawienia sie wsród narodów, jakimi sa obecnie i jakimi zapewne pozostana, posilkowalismy sie w niniejszej pracy materialem, zaczerpnietym bezposrednio z ksiag Starego Testamentu, oraz z dziel dziejopisarzy zydowskich jak dr. Graetza, prof. Balabana, Dubnowa, Nussbauma, Kautzkyego i innych, oraz z dziel powaznych badaczy niemieckich jak prof. dr. Sellin. Wiadomosci z dziejów narodów starozytnych czerpalismy z prac Dabrowskiej i z Cezara Cantu. Ponadto, materialu historycznego do dziejów walk Zydów z Rzymianami, dostarczyl nam historyk zydowski opisujacy dzieje Zydów tego okresu, Józef Flawiusz (Józef ben Mattaja).
Dla charakterystyki Zydów w ostatnich czasach, korzystalismy z prac kanclerza Adolfa Hitlera, A. Rosenberga, Wl. Farago, ks. dr. St. Trzeciaka i innych.
Niechcac zasluzyc na zarzut niescislosci, cytujemy doslownie wersety Starego Testamentu z zaznaczeniem ksiag i rozdzialów, jako tez poszczególnych wierszy, ograniczajac sie jedynie do krótkich omówien.
Dzieje ludu zydowskiego dzielimy na trzy okresy:
1) Okres zycia koczowniczego, obejmujacy czasy pojawienia sie Zydów na widowni dziejowej, do obioru pierwszego króla przez zjednoczone pokolenia.
2) Okres zycia narodowego, który konczy sie ostatecznym zburzeniem Jerozolimy przez Rzymian.
3) Okres zycia Zydów w rozproszeniu ( az do czasów obecnych.
2) ZIEMIA CHANAAN W CZASACH PRZEDZYDOWSKICH
Juz w okresie póznego paleolitu; tzn. na 10.000 lat przed Chrystusem, kraj rozciagajacy sie od Morza Sródziemnego na wschód do pustyni Syryjskiej, byl zemieszkaly, jak swiadcza o tym znaleziska przyrzadów ka-miennych.
Kultura mieszkanców tego kraju ( mysliwych, jest podobna do kultury wspólczesnych im ludów Afryki.
W okresie neolitu mieszkancy Chanaanu porzucaja myslistwo i zaczynaja zajmowac sie pasterstwem i ogrodnictwem.
W ciagu okresu póznego neolitu (6000 lat przed Chrystusem), jest caly ten kraj, gdzie tylko trafia sie zyzna ziemia, pokryty osadami. Rozpoczeto w tym czasie otaczac swe kawalki gruntu walami z ziemi, gliny lub kamieni, zajmowac sie zaczeto takze uprawa roli. Wykopaliska wskazuja nam na istnienie juz na 5000 lat przed Chrystusem pierwszych miasteczkowych osad.
Kultura kraju przyciaga don najazdy ludów dotychczas stepowych. Z najazdami tymi spotykamy sie juz od 6 tysiaclecia przed Chrystusem. O pochodzeniu najezdzców nie mozemy powiedziec nic pewnego. Rozróznic tu mozemy dwa prady: z pólnocy, byli to Hurryci, niesemici, i ludy semickiego pochodzenia z poludnia. Ci zlali sie w ziemi chanaanejskiej z pierwotnymi mieszkancami kraju.
Drugi najazd na ziemie chanaanejska przypada zas, na okolo 3000 lat przed Chr. Nadciagneli tu z pólnocy Amoryci i ze stepów poludniowych Chanaanejczycy, którzy zmieszawszy sie z ludnoscia tubylcza, utworzyli nowa jednostke rasowa. Tylko kraj Edomitów pozostal nienaruszony. Okolo 2000 lat przed Chr. spotykamy sie tu z wplywami indoeuropejskimi, niewatpliwie dotarly tu w swej wedrówce plemiona te i pozostawily liczne slady.
Kultura chanaanejsko-amorejska panowala prawie dwa tysiaclecia i przyczynila sie do rozkwitu kraju. Pod jej wplywem stal sie on krajem rolniczym, kwitl tu handel i powstawaly liczne miasta i wsie. Chanaan przyjal kulture Egejska krajów sródziemnomorskich i nawiazal zywe stosunki handlowe z Egiptem. O wysokiej kulturze ówczesnej Chanaanu swiadcza wykopaliska z Lachisz, Gezer, Taanach, Megiddo, Jerycho itp. Bogactwo kraju zwabilo króla Babilonskiego. I tak slyszymy okolo 2750 roku prz. Chr. o wyprawie króla babilonskiego Sargona I do ziemi chanaanejskiej. O królu Guda (2600-2560) opowiada sie, ze sprowadzal z gór Amurru bloki skalne. To swiadczy, ze wladza jego roztaczala sie az do gór Libanu, a wiec i na caly kraj amoryjskopalestynski, scisle z tym podgórzem zwiazany. Takze król Elamu Kedorlaomer wystepuje jako zwierzchnik Chanaanu. Za Hamurabiego (okolo 2100 prz. Chr.) zwiazek miedzy Babilonia, a Chanaanem stawal sie coraz mocniejszy, o czym swiadcza wplywy kulturalne Babilonczyków w tej ziemi.
W 2 tysiacleciu prz. Chr. babilonskie pismo klinowe bylo uzywane na wszystkich dworach ksiazecych. Wykopaliska z Tel el Amama, z Lachisz, i Taanach wskazuja, ze cala chanaanejsko-amorejska kultura Palestyny jest przepojona babilonskimi mitami, wiara w bóstwa babilonskie i babilonskim prawodawstwem.
Takze Egipt usilowal tu wywrzec swe wplywy i zagarnac caly ten kraj pod swa wladze. Faraon egipski Pepin I (okolo 2600 prz. Chr.) opowiada o walkach, które musial staczac z azjatyckim zwierzchnikiem kraju. Wazy alabastrowe i napisy królów z 4-ej (Menedwes okolo 2750 prz. Chr.), 5-ej (U nas okolo 2625 prz. Chr.) i 6-ej dynastii (Pepin II) znalezione w jednym z grobów w Biblos, a przede wszystkim Sesostrisa I (od 1980 r. prz. Chr.), mówia, ze królowie ci nazywali sie wladcami Chanaanu. Zwlaszcza Sesostrys III (1887-1850) staral sie swa wladze na tej ziemi umocnic.
Pózniej wladze nad Chanaanem zagarneli Hyksosi, przybyli z pólnocy z Syrii. Tych pokonali i wypedzili z Chanaanu faraonowie egipscy.
Amenothep (okolo 1550), Tutmozis I (okolo 1530), Tutmozis II, a przede wszystkim Tutmozis III (1501-1447), starali sie wiec w wyprawach swych do Chanaanu ugruntowac swa wladze. Decydujaca bitwe z koalicyjnym wojskiem ksiazat syryjskich stoczyl Tutmozis III w roku 1479 kolo twierdzy Megiddo. Od tego czasu jest Chanaan prowincja egipska. Wladze w kraju sprawuja egipscy namiestnicy, a porzadek utrzymuja zalogi egipskie.
Takze i Hetyci, czasowi wladcy Babilonii, wywieraja wplyw na Chanaan.
Wykopaliska znanego archeologa, Hugo Winklera, wykazaly wplywy aryjskie w Azji Przedniej i Mezopotamii. Dalsze badania tego uczonego stwierdzily ponadto, ze wedrówka ludów z drugiego wieku przed Chr. byla wedrówka ludów aryjskich, a scisle, pózniejszych mieszkanców Indyj, którzy przybyli tu z pólnocy. Czesc ich pozostala w pózniejszej Syrii i Galilei i ulegla czasowo przewadze Hebrajczyków, jednak zachowala swe pierwotne cechy aryjskie i po upadku panstwa Izraelskiego, czyli Pólnocnego stanowila miejscami odrebna grupe etniczna.
3) PIERWSI HEBRAJCZYCY
Od czasu epokowego znalezienia wielkiego archiwum króla Amenophisa III (1411-1375) i Amenophisa IV (1375-1358) w Tel El Amarha, mozemy ustalic kiedy nastapila pierwsza wedrówka Hebrajczyków do kraju zemieszkalego przez osiadle ludy chanaanejskie.
W czasie panowania tych królów wladza Egiptu nad Ziemia Chanaanejska byla problematyczna. Namiestnicy egipscy ustepowali przed nowym najazdem Hetytów na pólnocy, a na poludniu pojawily sie nowe ludy, których nazwa akkadzka brzmi: „Habiri", tj. rozbójnicy, amuryjska zas: „Hebrajczycy", tzn. wedrowny. Jak czesto bywa, stalo sie to przezwisko, nadane im przez narody oscienne, ich imieniem wlasnym.
Spotykamy sie z nimi w Chanaanie juz od XVI stulecia, na krótko przed zwycieska wyprawa Tutmozisa II. Za Amenophisa II i Tutmozisa III posuwaja sie te dzikie plemiona coraz dalej w glab kraju, ograbiajac napotykane miasta i zajmujac stepy dogodne do wypasania ich stad.
Nie stanowiac wiekszej grupy, ulegli oni kulturze pierwotnych mieszkanców kraju i rozplyneli sie wsród nich.
Jednym ze znaczniejszych szeików hebrajskich, byl i Abraham, od którego wywodza sie Zydzi.
4) ABRAHAM
Abraham pochodzil ze starozytnego miasta Ur, ziemi Babilonskiej. Wiódl on, jak zreszta wszyscy Hebreje, zycie koczownicze i zajmowal sie handlem. Na krótki czas osiadl w Aramie, kraju polozonym miedzy Eufratem i Tygrysem, skad z zona swoja, Sara, przechodzac przez ziemie Cha-naanejska udal sie do Egiptu.
Pierwsza Ksiega Mojzeszowa
ROZDZIAL XII
11. A gdy juz blisko byl, aby wejsc do Egiptu, tedy rzekl do Saraj, zony swej: (Wiem, zes piekna niewiasta, a iz, gdy cie ujrza Egipcjanie, rzekna(:
12. (Zona to jego(, i zabija mnie, a ciebie zachowaja.
13. Mów przeto, prosze cie, zes jest siostra moja, aby mi bylo dobrze dla ciebie i zywa pozostala dla ciebie dusza moja.
14. Gdy tedy wszedl Abraham do Egiptu, ujrzeli Egipcjanie niewiaste, ze byla bardzo piekna.
15. I dali znac ksiazeta Faraonowi, i chwalili ja przed nim; i wzieto niewiaste do domu Faraonowego.
16. A Abrahamowi czynili dobrze dla niej, i mial owce, i woly, i osly, i oslice, i wielblady, i niewolników, i niewolnice.
To znaczy, ze Abraham ciagnal korzysci, oddajac swiadomie i celowo Faraonowi swa zone jako naloznice. Po pewnym czasie, Faraon dowiedzial sie, ze Sara nie byla siostra, lecz zona Abrahama, skutkiem czego dopuszczal sie cudzolóstwa, co wedlug prawa egipskiego bylo uwazane za wielki grzech.
18. I zawolal Faraon Abrama, i rzekl mu: (Cóz to jest, cos mi uczynil (czemus mi nie oznajmil, ze to zona twoja (
19. Czemus powiedzial, ze jest siostra twoja, abym ja wzial sobie za zone. ( Ale teraz, oto zona twoja, wezmijze ja, a idz(.
ROZDZIAL XIII
1. A tak wyszedl Abram z Egiptu, on i zona jego, i wszystko co mial, i Lot z nim ku Poludniowi.
2. A Abram byl bardzo bogaty w posiadlosc zlota i srebra.
ROZDZIAL XX
1. Pusciwszy sie stamtad Abraham do ziemi Poludniowej, mieszkal miedzy Kades i Sur, i byl gosciem w Gerarze.
2. I powiadal o Sarze, zonie swojej: (Siostra moja jest(. Poslal tedy Abimelech, król Gerary, i wzial ja.
3. Ale przyszedl Bóg do Abimelecha przez sen w nocy i rzekl mu: (oto umrzesz dla niewiasty, któras wzial, ma bowiem meza(.
4. A Abimelech nie dotknal sie jej byl i rzekl: (Panie, czyz lud niewiedzacy i niewinny zabijesz.
5. Czyz mi sam nie mówil: Siostra moja jest; i sama mówila: Bratem moim jest. - W prostocie serca mego i w czystosci rak moich uczynilem to(.
6. I rzekl Bóg do niego: (I ja wiem, zes prostym sercem uczynil, i dlategom cie ostrzegl, abys nie zgrzeszyl przeciwko mnie, i nie dopuscilem, abys sie jej tykal.
7. Teraz tedy wróc zone mezowi jej, Ľale jesli nie bedziesz chcial wrócic, wiedz, iz smiercia umrzesz ty i wszystko, co twoje jest(.
8. A wstawszy po nocy Abimelech, wezwal wszystkich slug swoich i powiedzial te wszystkie rzeczy w uszy ich: i ulekli sie wszyscy mezowie bardzo.
9. Wezwal tez Abimelech Abrahama i rzekl mu: (.Cos nam uczynil, ( cosmy zgrzeszyli przeciw tobie, izes przywiódl na mnie i na królestwo moje grzech wielki, ( czegos byl czynic nie powinien, uczyniles nam(.
10. I powtóre, uskarzajac sie rzekl: (Cózes upatrywal, izes to uczynil(.
11. Odpowiedzial Abraham: (Myslalem sobie, mówiac: Podobno nie masz bojazni Bozej na tem miejscu, i zabija mnie dla zony mojej.
12. A tez i prawdziwie jest siostra moja, córka ojca mego, acz nie córka matki mojej, i pojalem ja za zone(.
14. Nabral tedy Abimelech owiec i wolów, i slug, i sluzebnic, i dal Abrahamowi, i wrócil mu Sare, zone jego.
16. A Sarze powiedzial: (Oto tysiac srebrników dalem bratu twemu, to bedziesz miala na zaslone oczu przed wszystkimi, którzy sa z toba i gdziekolwiek pójdziesz; a pamietaj, ze cie przychwycono(.
A tego wszystkiego Sara wyuczona byla.
Abraham (praojciec( i (prorok( ludu zydowskiego byl przemyslnym kupcem. Zona jego Sara nie ustepowala mu w sprycie i przebieglosci.
Abraham, który znal przepisy religijne, istniejace w Egipcie i w królestwie Gerar, a grozace w tych krajach za cudzolóstwo, najwiekszym wymiarem kary, bo kara smierci, nie mial skrupulów, poczucia wstydu, ani wyrzutów sumienia i nie zawahal sie przedstawic Faraonowi, oraz królowi Abimelechowi legalna zone swoja, jako siostre, handlujac w ten sposób jej cialem i osiagajac ta droga znaczne zyski.
"A Sara tego wyuczona byla". Zostala wiec z wlasnej woli naloznica królewska, rezygnujac z godnosci i stanowiska zony (proroka(.
O ile szlachetniej postapili królowie ludów (barbarzynskich( i (balwochwalczych(, pogardzanych ogólnie przez Zydów. Byle nie zgrzeszyc, opanowali swe slabostki ku pieknej Sarze, wiecej, bo wynagrodzili ja i meza jej (proroka( Abrahama sowicie; kazali im jednak ( nie chcac sprowadzic na siebie i na narody swe przeklenstwa grzechu za cudzolóstwo ( kraje swe natychmiast opuscic.
ROZDZIAL XVI
1. A Saraj tedy, zona Abrahamowa, nie rodzila dzieci, ale majac niewolice Egipcjanke, imieniem Agar, rzekla mezowi swemu:
2. (Oto zamknal mnie Pan, abym nie rodzila; wnijdz do slugi mojej, azali snadz z niej bede miala dziatki(.
3. A gdy przyzwolil na prosbe jej, wziela Agare Egipcjanke, sluge swa, po dziesieciu latach, odkad mieszkac poczeli w ziemi Chanaanejskiej, i dala ja mezowi swemu za zone.
4. On tedy wszedl do niej, ale ona widzac, ze poczela, wzgardzila pania swoja.
5. I rzekla Saraj do Abrama: Krzywdy mojej tys winien; jamci dala sluzebnice moja na lono twoje; ale ona, widzac ze poczela, wzgardzila mie w oczach swych; niech rozsadzi Pan miedzy mna i miedzy toba.
15. I urodzila Agar syna Abramowi, który nazwal go imieniem Ismael.
16. Osiemdziesiat i szesc lat mial Abram, gdy mu Agar urodzila Ismaela.
Po dziesieciu latach od tego dnia
ROZDZIAL XXI
1. A Pan nawiedzil Sare, jako byl obiecal, i wypelnil, co powiedzial.
2. I poczela, i urodzila syna w starosci swojej, czasu, który jej byl Bóg przepowiedzial.
3. I nazwal Abraham syna swego, którego mu zrodzila Sara, imieniem Izaak.
9. A gdy ujrzala Sara syna Agary Egipcjanki, igrajacego z Izaakiem synem swoim, rzekla do Abrahama:
10. (Wyrzuc te niewolnice i syna jej; nie bedzie bowiem dziedzicem syn niewolnicy z synem moim Izaakiem(.
14. Wstal tedy Abraham rano, a wziawszy chleb i buklak wody wlozyl na jej plecy i oddal jej dziecie, i odprawil ja. Ona zas odszedlszy bladzila po puszczy Bersabee.
15. A gdy nie stalo wody w buklaku, porzucila dziecie pod jednym z drzew, które tam byly.
16. I odeszla, i usiadla naprzeciw niego z daleka, na ile luk moze doniesc; rzekla bowiem: (Nie bede patrzyla na umierajace dziecie(. A siedzac na-przeciwko, podniosla glos swój i plakala.
17. I wysluchal Bóg glos dzieciecy. I zawolal Aniol Bozy na Agare z nieba, mówiac: (Co czynisz Agar. ( Nie bój sie, wysluchal bowiem Bóg glos dzieciecia z miejsca, na którem jest.
19. I otworzyl jej Bóg oczy; a ujrzawszy studnie wody poszla i napelnila buklak, i dala pic dziecieciu.
Opis przezyc Egipcjanki charakteryzuje dostatecznie brak poczucia ludzkosci u Sary i Abrahama. Abraham (prorok( wypedza z domu na puszcze swego pierworodnego, wraz z jego matka, nie troszczac sie o los bied-nych wygnanców, skazanych w ten sposób na smierc z glodu, pragnienia, lub na pozarcie przez dzikie zwierzeta.
ROZDZIAL XVII
Poziom zycia moralnego Abrahama byl niski. Nie wyzszy byl tez poziom jego zycia religijnego.
W zakonie czytamy, jakoby Abrahama laczyly bezposrednie stosunki z Panem Bogiem, z którym mial rzekomo rozmawiac „twarza w twarz" i od którego otrzymywal rozkazy; mialy one ksztaltowac zycie jego i zycie jego plemienia. W wyniku tego postepowania zachodzily wypadki profanacji Majestatu Boskiego.
Jeden z nich zachodzi w zwiazku z wprowadzeniem obrzadku obrze-zania, o którym swiadczy niniejszy rozdzial.
9. I rzekl znowu Bóg do Abrahama: (I ty tedy bedziesz strzegl przymierza mego i nasienie twoje po tobie w pokoleniach swoich.
10. To jest przymierze moje, które zachowacie miedzy mna a wami i nasieniem twem po tobie: obrzezany u was bedzie kazdy mezczyzna.
11. A obrzezecie cialo napletka waszego, aby bylo na znak przymierza miedzy mna a wami.
12. Dzieciatko osmiodniowe bedzie obrzezane miedzy wami, kazdy mezczyzna w pokoleniach waszych; tak w domu urodzony sluga, jak i kupiony, bedzie obrzezany, i którykolwiek nie jest z pokolenia waszego.
14. Mezczyzna, którego napletka cialo nie bedzie obrzezane, bedzie wygladzona dusza jego z ludu swego, iz przymierze moje zlamal(.
Na skutek tamtejszego upalnego klimatu, a zwlaszcza nagminnego niechlujstwa Zydów, bylo nie tylko wskazane, lecz nawet konieczne usuwanie naskórka. Abraham, znajac swych pobratymców, którzy wyrózniali sie brakiem karnosci i posluszenstwa, podciagnal zwykly przepis higieniczny pod rytual religijny nadajac mu charakter, nie majacy nic wspólnego z jego geneza.
5) LOT
Kazirodztwo córek Lota
Zniszczenie Sodomy i Gomory mialo nastapic na skutek ogólnego upadku moralnosci mieszkanców tych miast. Straszliwa ta kara nie wplynela na stan moralny córek Lota: Sary i Lii, które dopuscily sie kazirodztwa, cudzolozac z wlasnym ojcem, po uprzednim odurzeniu go winem.
ROZDZIAL XIX
30. I wyszedl Lot z Segoru, i mieszkal w jaskini, i dwie córki jego z nim.
31. I rzekla starsza do mlodszej: (Ojciec nasz jest stary, a zaden mezczyzna nie zostal na ziemi, któryby mógl wnijsc do nas, wedlug obyczaju wszyst-kiej ziemi.
32. Pójdz, upójmy go winem i spijmy z nim, abysmy mogly zachowac potom-stwo z ojca naszego(.
33. Daly tedy ojcu swemu pic wina onej nocy, i weszla starsza, i spala z ojcem, a on nie czul, ani kiedy sie ukladla córka, ani kiedy wstala.
34. Drugiego tez dnia rzekla starsza do mlodszej: (Otom wczoraj spalam z ojcem moim; dajmyz mu pic wina i tej nocy, i bedziesz spala z nim abysmy zachowaly potomstwo z ojca naszego(.
35. I daly takze onej nocy ojcu swemu pic wino, i wszedlszy, mlodsza córka, spala z nim. Lecz ani wtedy nie poczul, kiedy z nim spala, albo kiedy wstala.
36. Poczely tedy dwie córki Lotowe z ojca swego.
37. I porodzila starsza syna, i nazwala imie jego Moab; ten jest ojcem Moabitów, az do dzisiejszego dnia.
38. Mlodsza tez porodzila syna i nazwala imie jego Ammon, to jest syn ludu mego; ten jest ojcem Ammonitów, az po dzis dzien.
6) IZAAK
Po smierci Abrahama, syn jego Izaak, majac lat 40, pojal za zone urodziwa Rebeke, siostre Labana Syryjczyka. Idac za przykladem ojca swego Abrahama, prowadzil zywot koczowniczy, trudniac sie handlem.
Podczas wedrówki swej zatrzymal sie w miescie Gerar, stolicy króla Filistynskiego, Abimelecha.
ROZDZIAL XXVI
7. Gdy go zas pytali mezowie miejsca owego o jego zone, odpowiedzial: (Siostra moja jest(, bo sie bal wyznac, ze mu byla zlaczona malzenstwem, mniemajac, ze mogliby go snac zabic dla jej pieknosci.
8. A gdy minelo dni wiele i tamze mieszkal, wygladajac Abimelech, król filistynski, oknem, ujrzal go zartujacego z Rebeka, zona swoja.
9. A przyzwawszy go, rzekl: (Jasna rzecz jest, ze to zona twoja. Czemuzes sklamal, jakoby to byla siostra twoja(. ( Odpowiedzial: (Balem sie, abym nie zginal dla niej(.
10. I rzekl Abimelech: (Czemus nas oszukal. ( Móglby sie kto z ludu zejsc z zona twoja i przywiódlbys byl na nas grzech wielki(.
11. I przykazal wszystkiemu ludowi, mówiac: (Ktoby sie dotknal zony czlo-wieka tego, smiercia umrze(.
16. I sam Abimelech mówil do Izaaka: (Odejdz od nas, stales sie bowiem daleko od nas mozniejszym(.
17. A on odchodzac, przyszedl do potoku Gerary i tam mieszkal.
Izaak, syn Abrahama, za przykladem swego ojca, nie omieszkal wykorzystac urody swej zony „pieknej na wejrzeniu" Rebeki. Ci dwaj „patryjarchowie" zydowscy, kupczyli cialem swych zon, w celu wzbogacenia sie.
Zyski osiagniete przez Izaaka w Gerarze, przy czynnym wspóludziale swej zony, byly tak znaczne, ze król Abimelech w obawie przed dalszym wyzyskiwaniem ludnosci, rozkazal Izaakowi kraj swój opuscic.
Dazenia do osiagniecia korzysci droga odstepowania swej zony, swiadcza o niskim poziomie moralnym Izaaka, zajmujacego w srodowisku zydowskim wybitne stanowisko „patryjarchy" ludu zydowskiego.
Inna moralnosc i przepisy prawa istnialy juz wówczas w pogardzanych przez zydostwo narodach tzw. „barbarzynskich" i „balwochwalczych", jak Egipcjan i Filistynów. Faraon i Abimelech, dowiedziawszy sie, ze Sara i Rebeka byly mezatkami, nie chcac dopuscic sie cudzolóstwa, co bylo uwazane w ich krajach za wielki grzech, woleli sowicie wynagrodzic ich mezów, i z krajów swych wydalic.
Bezpodstawne byly zatem obawy Abrahama o swoje zycie, który od-powiedzial Faraonowi: „Podobno nie masz bojazni Bozej w tym kraju i zabija mnie dla zony mojej".
Abrahama nie zabito, poniewaz zycie ludzkie w tych krajach ceniono.
Faraon wydalil tylko od siebie Sare, dowiedziawszy sie, ze Abraham falszywie swiadczyl o niej.
Jak z powyzszego wynika, u (barbarzynskich( i (balwochwalczych( narodów istnialy przepisy prawa, które z calym zrozumieniem i surowoscia byly przestrzegane, a Mojzesz dopiero, po uplywie tysiaca lat nadal po-dobne nakazy ludowi swemu, a byly to:
Nie zabijaj,
Nie cudzolóz,
Nie kradnij,
Nie mów falszywego swiadectwa przeciw blizniemu twemu,
Nie pozadaj zony blizniego twego,
Nie pozadaj domu blizniego twego, ani slugi jego, ani zadnej rzeczy, która jego jest.
Jest to szesc nakazów, odpowiadajacych szesciu przykazaniom, z liczby dziesieciu, otrzymanych rzekomo przez Mojzesza na górze Synai, a przestrzeganych w Egipcie, Babilonii i Asyrii od wieków.
7) JAKUB
ROZDZIAL XXV
21. I prosil Izaak Pana za zona swa, gdyz byla nieplodna; i wysluchal go i dal poczecie Rebece.
24. Juz byl przyszedl czas porodzenia, a oto bliznieta znalazly sie w zywocie jej.
25. Który wyszedl pierwej, byl czerwonawy i wszystek jak skóra kosmaty, i nazwano go imieniem Ezaw. Zaraz potem drugi wychodzac piete brata trzymal reka, i dlatego nazwala go Jakubem.
26. Szescdziesiat lat bylo Izaakowi, gdy mu sie dziatki narodzily.
27. A gdy urosly, stal sie Ezaw mezem bieglym w myslistwie i czlowiekiem oraczem, a Jakub, maz prosty, mieszkal w namiotach.
28. Izaak milowal Ezawa, gdyz jadal z lowu jego, a Rebeka milowala Jakuba.
29. I uwarzyl Jakub strawe; Ezaw zas przyszedlszy z pola spracowany, rzekl do niego:
30. (Daj mi z warzywa tego czerwonego, bom sie bardzo spracowal(.
31. Ale Jakub rzekl: (Sprzedaj mi pierworodztwo twoje(.
32. A on odpowiedzial: (Oto umieram, cóz mi pomoze pierworodztwo(.
33. Rzekl Jakub: Przysiazze mi. I przysiagl mu Ezaw, i sprzedal pierworodz-two.
34. I tak wziawszy chleb i potrawe soczewicy, jadl i pil, i poszedl, lekce sobie wazac, ze pierworodztwo sprzedal.
Jakub przebieglejszy od swego brata starszego Ezawa, wykorzystal jego zmeczenie i glód. Za dostarczenie mu pozywienia, wyludzil pierworodztwo, tj. obietnice naleznego mu blogoslawienstwa ojcowskiego i prawo do dziedzictwa majatkowego po ojcu.
Opowiadanie o sprzedazy swych praw „za miske soczewicy" siega czasów Jakuba, syna Izaaka, co stanowi swiadectwo, ze Zydzi dopuszczali sie czynów podstepnych od zarania swoich dziejów.
Ponadto Jakub dopuscil sie w stosunku do Ezawa drugiego czynu karygodnego, z namowy swej matki, Rebeki.
ROZDZIAL XXVII
1. A Izaak zestarzal sie i zacmily sie oczy jego, i widziec nie mógl; i zawolal Ezawa, syna swego starszego, i rzekl mu: (Synu mój(. A on odpowiedzial: (Otom ja(.
2. A ojciec jemu: (Widzisz, rzekl, zem sie zestarzal, a nie wiem dnia smierci mojej.
3. Wezmij bron twoja, sajdak i luk, a wynijdz w pole; a gdy polujac co ulowisz, uczyn mi z tego potraweĽ
4. Ľjaka wiesz, ze lubie, i przynies, abym jadl, aby blogoslawila tobie dusza moja, nim umre(.
5. Gdy to uslyszala Rebeka, on zas odszedl na pole, aby rozkazowi ojcowskiemu zadosc uczynicĽ
6. Ľrzekla synowi swemu Jakubowi: (Slyszalam ojca twego(, rozmawiajacego z Ezawem, bratem twoim, i mówiacego mu:
7. (Przynies mi z lowu twego a uczyn potrawe, abym jadl i blogoslawil ci przed Panem pierwej, nizli umre(.
8. Teraz tedy synu mój, przystan na rade mojaĽ
9. ...a idac do trzody, przynies mi dwoje kozlat co lepszych, abym z nich uczynila potrawy ojcu twemu, których rad pozywa;Ľ
10. ...a gdy mu przyniesiesz i naje sie, aby ci blogoslawil, pierwej nizli umrze(.
11. Lecz on jej odpowiedzial: (Wiesz, iz Ezaw, brat mój, jest czlowiek kos-maty, a ja gladki.
12. Jesli sie mnie dotknie ojciec mój a spostrzeze sie, boje sie, aby nie mniemal, zem chcial z niego szydzic; i przywiode na siebie przeklenstwo zamiast blogoslawienstwa(.
13. Na to mu matka: (Na mnie, rzecze, niech bedzie to przeklenstwo, synu mój: tylko posluchaj glosu mego, a idz, przynies, com rzekla(.
14. Poszedl i przyniósl, i dal matce. Zgotowala ona potrawy jako wiedziala, ze chcial ojciec jego.
15. I oblokla go w szaty Ezawowe bardzo dobre, które u siebie miala w domu;...
16. Ľi skórki kozlece obwinela w kolo rak, i golosc szyi jego okryla.
17. Dala tez potrawe, i chleb, którego byla napiekla, oddala.
18. On zas wniósl to i rzekl: (Ojcze mój(. A on odpowiedzial: (Slysze. Ktos ty jest, synu mój(.
19. I rzekl Jakub: (Jam jest pierworodny twój, Ezaw; uczynilem, jakos mi rozkazal. Wstan, siadz, a jedz z lowu mego, aby mi blogoslawila dusza twoja(.
20. Izaak znowu rzekl do syna swego: (Jakozes tak rychlo znalezc mógl, synu mój?( Odpowiedzial: (Wola Boza byla, ze mi sie predko nagodzilo, cze-gom chcial(.
21. I rzekl Izaak: (Przystap tu, zebym sie ciebie dotknal, synu mój, a zbadal, czys ty jest syn mój Ezaw, czy tez nie(.
22 Przystapil on do ojca, a Izaak pomacawszy go rzekl: (Glos wprawdzie, glos Jakuba jest, ale rece, sa rece Ezawa(.
23. I nie poznal go, gdyz kosmate rece podobienstwo starszego wyrazaly. A tak blogoslawiac mu, rzekl:
24. (Tyzes jest syn mój Ezaw?( Odpowiedzial: (Jam jest(.
25. A on: (Podaj mi, rzecze, potrawy z lowu twego, synu mój, aby ci blogosla-wila dusza moja(. Podal mu je tedy a on jadl; podal mu tez i wina, którego napiwszy sie, rzekl do niego:
26. (Przystapze do mnie, a ucaluj mie, synu mój!(
27. Przystapil i ucalowal go. I zaraz skoro poczul wonnosc szat jego, blo-goslawiac mu rzekl: (Oto wonnosc syna mego, jako wonnosc pola pelnego(, któremu blogoslawil Pan.
30. Ledwie Izaak rzeczy dakonal, i Jakub wyszedl od niego, przyszedl Ezaw...
31. ...i uwarzone z lowu potrawy przyniósl ojcu, mówiac: (Wstan, ojcze mój, a jedz z lowu syna twego, aby mi blogoslawila dusza twoja!(
32. I rzekl mu Izaak: (Któzes ty jest?( Odpowiedzial: (Jam jest syn twój pierworodny, Ezaw(.
33. Ulakl sie Izaak trwoga wielka i niepomiernie zdziwiony rzekl: (Któz to tedy byl, który mi lów dawno upragniony przyniósl, i jadlem ze wszystkiego pierwej, nizlis ty przyszedl, i blogoslawilem mu, i bedzie blogosla-wiony?(
34. Uslyszawszy Ezaw slowa ojcowskie, zaryczal glosem wielkim, a ciezko strapiony rzekll: (Poblogoslaw tez i mnie, ojcze mój!(
35. Lecz on rzekl: (Przyszedl rodzony brat twój zdradliwie i wzial blogoslawienstwo twoje(.
36. A on przydal: (Slusznie nazwano imie jego Jakub; podszedl mie bowiem juz oto drugi raz: pierworodztwo moje przedtem wzial, a teraz powtóre podchwycil blogoslawienstwo moje(. I znowu do ojca rzecze: (Czy nie zostawiles i dla mnie blogoslawienstwa?(
37. Odpowiedzial Izaak: (Panem go twoim ustanowilem i wszystkich braci jego poddalem mu w niewole, zbozem i winem umocnilem go; a tobie po tym, synu mój, co jeszcze moge uczynic?(
38. Na to mu Ezaw rzecze: (Czyli jedno tylko masz blogoslawienstwo, ojcze? Mnie tez prosze, abys blogoslawil(. A gdy lkaniem wielkim plakalĽ
39. Ľwzruszony Izaak rzekl do niego: (W tlustosci ziemi i w rosie niebies-kiej z wierzchu bedzie blogoslawienstwo twoje(.
41. Nienawidzil tedy zawsze Ezaw Jakuba dla blogoslawienstwa, które blogoslawil ojciec, i rzekl w sercu swojem: (Przyjda dni zaloby po ojcu moim, i zabije Jakuba, brata mego(.
Jakub nie tylko, ze pozbawil Ezawa prawa pierworodztwa za miske soczewicy, ale ubiegl go tez, zdobywajac w podstepny sposób nalezne Eza-wowi ojcowskie blogoslawienstwo. Charakterystyczna jest perfidia, z jaka w porozumieniu z wlasna matka to uczynil, skladajac przy tej sposobnosci zdradziecki pocalunek na twarzy swego ociemnialego ojca.
Jakub, podszedlszy podstepnie swego starszego brata Ezawa, slusznie obawial sie jego zemsty. Za rada wiec swej matki Rebeki, uciekl, do Syrii do jej brata Labana, pozorujac swój wyjazd checia wziecia sobie zony z rodu matki, zgodnie z wola zmarlego ojca.
U Labana pozostal jako najemnik przez 20 lat. W tym czasie pojal za zony dwie jego córki: Rachele i Lije, oraz dorobil sie chytrymi sztuczkami znacznego majatku.
Oto jego zadania za dotychczasowa sluzbe i chytry sposób nadmier-nego wzbogacenia sie:
...
Rowiny7