1
Historia psychologii
I wykład brak
II wykład 18.03.06
MITOLOGIA poczucie siły doskonalenie, jednoczenie z Bogiem
Filozofia moc rozumu, odkrycie prawdy, procesy psychiczne, funkcjonowanie świata;
1.Psychologiczna problematyka w filozofii starożytnej.
1. Tales z Miletu- szukał podstawowych elementów natury (woda, ogień)
2. Demokryt- wszechświat zbudowany jest z atomów, które się poruszają. Człowiek jest częścią całości (pneuma /anima)→ jako podstawa rozwoju każdej istoty ludzkiej.
¨ jego uczeń Pitagoras;
¨ badał zależność długości strun a jakością dźwięku, jak to oddziałuje na psuchikę ludzką, badania akustyczne i słuchowe – ojciec tego zakresu
¨ nawiązywał do erfików, inkarnacji,
¨ wskazywał na odmienność duszy i ciała, zapoczątkował początek dualizmu;
3. Heraklit- mówił o ogniu jako wzorze powstawania życia
4. Anaksagoras- w szerszym słowa znaczeniu rozumiał układ formy i struktury, tłumacząc to powstawaniem natury (interesował się kosmologią)
5. Pitagoras- liczba jako podstawowa jednostka w rozumieniu człowieka
¨ człowiek istota zmienna,
¨ świat zmienny przechodzi od jednego stanu do drugiego, stany te są sprzeczne
teza: świat i ludzie są pełni sprzeczności;
¨ Grdiasz – problemy psychologii, trylemat – trzy rozum.
1. nauka proptagenza – świat sprzeczny , istnieje - nie istnieje, nie możemy powiedzieć czy jest czy nie jest, czyli teza świat nie istnieje!!!
2. gdyby istniał to świata nie możemy poznać, słowa nie są tożsame z myślą, słowa nie oddają właściwych cech – dezinformacja;
3. wartość komunikacji wiedzy – dobre słowo, to nie możemy przekazać wiedzy, bo wewnętrzne doznania są nie przekazywalne,
¨ człowiek jest samotny, indywidualny
MONADY jednostka niepowtarzalna;
¨ procesy psychiczne są przekazywane przez słowo;
¨ wartości komunikacji:
- założenia sofistów
- poznać świat i człowieka jest trudne i nie możliwe;
dalsze badania rozwoju
6. Sofiści- nie jest istotna natura ile możliwości odpowiedzi na bardziej życiowe problemy (retoryka i dialektyka 4-5 w) pitagoras i sokrates
¨ cechuje ich precyzyjność, wygrywanie sporów,
¨ zapoczątkowali relatywistyczne ujmowanie zjawisk, tyle prawd ile ludzi;
¨ człowiek miara wszechmocy – tego co jest że jest, tego że nie ma , że nie ma;
¨ właściwości rzeczy nie są uniwersalne; człowiek aktywne poznanie .....
¨ rozwiniecie relatywizmu poznawczego;
7. Sokrates- rozumienie właściwych odpowiedzi, ciekawość poznania samego siebie
¨ w stosunku do sofistów cofną rozwój psychologii;
¨ nienawidził demokrytów;
¨ korzystał: Platon i Xenofon;
¨ ideał kobiety kłótliwej – Xantypa
¨ spopularyzował zasadę: poznaj samego siebie; aby być mądrym poznaj samego siebie;
¨ metoda majętyczna – metoda dochodzenia do wiedzy, zadał pytania, badany miał znajdować odpowiedzi, dochodził do pytań bardziej skomplikowanych – badani dalej odpowiadają, wydobytą wiedzę porównywał, ukazał praktyczność wiedzy wrodzonej, którą później rozwinął Platon;
¨ dajmoniom – głos boży w duszy ludzkiej, rodzi się aby dobrze postępować, interpretacja holistyczna;
¨ zauważył kategorię funkcjonowania sumienia ludzkiego, nasz głos wynikający z wykształcenia;
2. SYNERAJCY 5 wiek.
8. Arystyp
¨ nauczał o emocjach, nie ma emocji gorszych czy lepszy, wszystkie jednakowe, jedynie różnicują się na przyjemne i nie przyjemne ( modalność);
¨ mądrość życiowa – unikać przykrości, korzystać z przyjemności;
¨ jed.............. przyjemnościami – są to przyjemności przeżywane w tej chwili, istnieje jedynie teraźniejszość, przeszłość i przyszłość nie istnieje;
¨ celem wartości życia jest doznanie przyjemności aktualnych – przyjemność bieżąca aktualna jest jedyną przyjemnością;
¨ fenomalizm – zwolennik, w poznaniu mamy do czynienia z wrażeniami;
¨ hedonizm aktualistyczny;
9. Platon- wskazał na różnicę między rozumem i ciałem (Dajmon, jego pragnienie poznania prawdy, która była blaskiem światła w jaskini)
¨ obszerny system ideologiczny człowieka;
¨ za jego czasów powstało wiele akademii;
¨ świat w którym żyjemy to świat cieni, obok jest świat wartościowy, rzeczywisty – świat idei;
¨ wyróżnia dwa światy świat rzeczy i świat idei;
¨ idea to liczba nie określająca żadnego przedmiotu, do poznania rzeczywistości nie zbędne jest zrozumienie liczby – bytu idealnego;
¨ świat idei poznajemy jedynie rozumowo;
¨ człowiek to połączenie rzeczy i idei:
a. ciało cień - byt nie doskonały zaburzający łatwo funkcjonowanie;
b. byt doskonały idea dusza – funkcjonuje w celu, dzięki niemu ciało jest lepsze;
¨ teza: ciało więzieniem duszy, poświęca się dla ciała – ten pogląd to dualizm;
dusza byt doskonały - ciało byt nie doskonały - odrębność ciała i duszy;
¨ dusza: jego poprzednicy- dusza to istota życia; Platon wyróżnił trzy rodzaje duszy;
1. wegetatywna – ten czynnik utrzymuje biologiczne funkcjonowanie organizmu, całe ciało;
2. zmysłowa – reguluje procesy emocji, czynności ludzkie, walki, kształtuje niektóre cechy odzwierciedlające emocje; występuje w sercu;
3. rozumna – występuje w głowie; przysługuje ludziom rządzącym; odpowiedzialna za procesy poznania;
¨ 3 typy ludzkie:
1. chłopi – dusza wegetatywna, organizacja pracy, bardziej wytrzymali, łatwiej znoszą trudy, małe ambicie, utrzymanie biologicznych funkcji organizmu;
2. rycerze – ludzie walki, dusza zmysłowa, kierują się namiętnością, odwagą;
3. mędrcy – nadają się jedynie do rządzenia, dusza rozumna;
¨ typy te tworzą tzw. IDEALNE PAŃSTWO
¨ zwolennik równouprawnienia, kobiety należy traktować tak samo jak mężczyzn, powinny nosić broń;
¨ dwoistość natury ludzkiej: idealna dusza i nie idealne ciało; dualizm; człowiek jest istotą alegorycznie podobną do rydwana zaprzęgniętego w dwa konie, jeden w prawo drugi w lewo:
- gniady porywczy
- siwek rozwija dwie siły:
a. popędy ciągnie do rzeczy przyziemnych; b. Druga wie co jest dobre a co złe;
- namiętności wygrywają, rozsądek zostaje zagubiony, namiętność i uczucia to miłość – miłość platoniczna;
¨ miłość platoniczna to miłość bez podtekstu erotycznego, miłość czysta doświadczana przez filozofów, bezinteresowne uwielbianie partnera, poznanie właściwości, mniej szlachetna lub bardziej popędliwa;
¨ człowiek to nie kijanka: musi istniej jedność centralna, różne doznania są integrowane, tworzy się cały czas obraz;
Arystoteles- „ De animae” wskazał na trzy rodzaje duszy (roślinną, rozumową, umysłową) pamięć jako cecha kojarzenia idei oraz doświadczania zdarzeń
¨ rozważania abstrakcyjne, opracował zagadnienia w sposób naukowy,
¨ oddziałał na umysł ludzki, przewodnik ludzkości;
¨ pierwszy napisał dzieło psychologiczne pisząc o duszy, wyobrażeniach, problemach;
¨ dusza: czynnik ożywiający, element służący myśleniu, dusza pierwsza ndaje ruch, wnosi życie - to pogląd witalizm;
¨ struktura duszy:
1. rozumna myśląca i namiętna;
2. roślinna
3. umysłowa
¨ czynności duszy: istotną czynnością jest różnorodny ruch, może się zmieniać jakościowo;
¨byt: każdy jest kompozytóm; posiada dwa komponenty:
- materia potencjalność - ciało;
- forma czynnik aktywny – dusza
+ oba te elementy są nie rozłączne, dualizm ten jest bardziej umiarkowany dla Platona, natomiast dla Arystotelesa nie do przyjęcia, dla niego dusz jest uniwersalna, łączy się z ciałem. Dusza ludzka jest odmienna od duszy zwierzęcej jakościowo u Platona, u Arystotelesa pojawia się zapoczątkowanie psychologii na niższym poziomie, dostrzega różnice między duszą ludzką a zwierzęcą;
¨ doznania zmysłowe: zdolność dostrzegania świata, pozwala go różnicować, teoria przeciwieństw; wyróżnił 5 zmysłów;
¨ koncepcja zmysłu wspólnego: specjalny organ w mózgu łączący elementy doznań róznych zmysłów;
¨ świadomość: zasada poprawnego wnioskowania – co związane jest z wyodrębnieniem zmysłu uwagi;
a. dwa rozumy:
- bierny odbiera impulsy ze świata zewnętrznego;
- aktywny myślenie abstrakcyjne;
¨ rozumowanie: funkcjonuje na zasadzie liczydła;
¨ nauka wielu aspektów, ojciec badań, sprowadza do obserwacji zachowań, tendencji w danym społeczeństwie;
¨ „ charaktery” opis charakterów ludzkich, jak postępują ludzie, są to opisy stosunków międzyludzkich a w szczególności patologicznych;
¨ zaczyna się już po nim okres holistyczny
Epikurejczycy- VI-III przed Chr.- wracali do Demokratesa jakość była siłą nośną zmian. Ogień jest twórcą pneumy, która powstaje w wyniku ruchu atomów. W wyniku czego powstaje ożywcza siła, tchnienie (spirytus)
Epikur – epikureizm
¨ nawiązuje do Herestypa
¨ przyjemności: są bardzo różne, należy różnicować: duchowe, zmysłowe, wysublimowane;
¨ przyszłość i przeszłość: dwa znaczenia
¨ reprezentant hedonizmu;
¨ „ w sad” w sadzie prowadził zajęcia, chciał stworzyć grono przyjaźni, gdyż ona jest czyms bardzo ważnym między ludźmi, badał warunki przyjaźni; : nie tyle ważne jest aby mieć przyjaciela, ale przekonanie że ma się przyjaciela, bo w nie szczęściu ma się przyjaciela uczucie przyjaźni psychicznej”
¨dusza nie ma natury duchowej, jest PNEUMA podobna do ognia, tchnienie; łączy się z krwią, uruchamiając mechanizmy życia;
¨ ruch: jako istota życia – wiele zjawisk;
¨ wszechświat rozumny obowiązują prawa, nie ma się po co im sprzeciwiać tzw. FATALIZM – los człowieka jest z góry określony, należy przyjmować życie takim jakie jest;
¨ uczyli panowania nad sobą;
¨ zło to spełnienie aktów emocji, trzeba ich unikać aby tego uniknąć;
Hebrajczycy- Bóg jest podstawową siłą, która tworzy cały świat, także człowieka.
Plotyn- III po Chr. Starał się połączyć idee judo-chrześcijańskie w historii powstania świata. Człowiek się doskonali dzięki mocy Ducha, który w nim mieszka.
2. Filozofia chrześcijańska I w p. n .e i I w n.e.
¨ proces przenikania kultury greckiej i żydowskiej,
¨ Alexandra centrum kształcenia się, tam przenikanie kultury greckiej i żydowskiej, powstał
tzw. Krąg Alexandryjski.
Filon z Alexandrii
¨ TEZA: świat jest uduchowiony, przenika go mądrość zwana LOGOS, to to samo co idea platońska,
¨ logos: można rozumieć jako myśli Boże, z tych myśli został stworzony świat, realizują się myślenia, doznania zmysłowe; człowiek jest Małym Kosmosem
brak III wykład 02.04.06. brak 20 minut!!!
Św. Augustyn- „ Confesiones”- autorefleksja poznania dróg swojego własnego życia. Jest twórcą metody jurospekcji (każdy odcinek życia ma swoją interpretację „Poznaj samego siebie”)
¨
3. Psychologia jako jedna z dziedzin filozofii średniowiecznej.
Św. Tomasz z Akwinu- jego myśl powróciła do Arystotelesa, aby uzasadnił prawdziwość wniosków. Materia może być kształtowana, a to co kształtuje to dusza. Człowiek jest jednością substancjonalną (poprzez poznanie oraz wolitywne pożądanie)
Renesans- nawrót do starożytności (literatura i sztuka), głównie Włochy, Francja i Niemcy. Człowiek zaczyna być rozumiany poprzez swoje dzieła, i jest miarą wszechrzeczy. Co się przejawia w: wynalezieniu druku 1450, podróżach Columba, dziele Kopernika, astronomii oraz poglądach Galileusza.
3. Kierunki rozwoju nauki nowożytnej w okresie Odrodzenia w pracach Galileusza, Becona i Kopernika. Ich znaczenie dla rozwoju myśli psychologicznej.
Wraz z humanizmem zmienia się spojrzenie na człowieka, na koncepcję duszy. Humanizm koncentruje się na człowieka, który stał się miarą wszechrzeczy. Pojawiają się nowe nauki. Punktem zwrotnym stały się badania Kopernika i Galileusza. Teoria Kopernika była rewolucyjna. Dzięki tej rewolucji zmienia się pogląd na sens i metodę nauki. Poznanie świata trzeba oprzeć na doświadczeniu i na metodzie wnioskowania indukcyjnego. Galileusz stwierdził, że zjawiska ziemskie można ująć matematycznie. Matematyka stała się narzędziem odkrywania. Rozwinął on metodę obserwacji zmysłowej i rozumowania matematycznego.
Według Bacon’a filozofia to nauka o człowieku jako obywatelu. Uwzględniał wymiar cielesny i duchowy. Naukę o człowieku poprzedza zbieranie świadectw o jednostkach ludzkich. Po ich zebraniu można dojść ujmowania przejawów łączenia się duszy z ciałem. Zastanawiał się do jakiego stopnia temperament ciężar ciała oddziałuje na duszę i odwrotnie. Bacon rozróżniał duszę rzeczową i duszę jako ducha. U człowieka dusza jest narzędziem, natomiast u zwierząt jest mieszaniną ognia i powietrza. Uważał, że wszystkie rejony natury muszą być zbadane, fakty muszą być zarejestrowane. Rozwinął metodę indukcyjną. Metoda Galileusza leży u podstaw psychologii eksperymentalnej. Natomiast metoda Bacona jest u podstaw zjawisk psychicznych. Te metody wyznaczają sposób stawiania pytań.
4. Kartezjusza mechanistyczna koncepcja organizmu oraz ludzkich czynności poznawczych.
Jest twórcą mechanistycznej koncepcji człowieka. Ciało to maszyna (na wzór maszyn wodnych), której funkcje można przewidywać. Zachowanie ludzkie można wyjaśnić na bazie zrozumienia funkcjonowania tych urządzeń. Delikatną formą materii są "tchnienia żywotne". Ta forma materii jest zarządzana przez serce. Nerwy to kanały, przez które przepływa tchnienie. Życie fizyczne jest ruchem zależnym od mięśni. Zasada ruchu jest naturalne ciepło, mieszczące się w sercu. Ciepło to powolne krążenie krwi. Źródło aktywność jest w samym organizmie. Funkcjonowanie ciała, które rządzi się swoimi prawami, można wyjaśnić tylko poprzez skutki. Odrębnym bytem jest dusza (rzecz myśląca), która nie jest zasadą życia. Czynności poznawcze dokonują się w mózgu i ujawniają się w obrazach zmysłowych. Jest to forma poznania zmysłowego. Poznanie zwraca się też ku czystym ideom bez udziału narządów cielesnych i niezależnie od nich. Jest to poznanie umysłowe, rozumowe. Jego wytworem są pojęcia.
Dusza jest rozumem. Idee są sposobami bytowania duszy. Są trzy rodzaje idei nabyte, pochodzące z obserwacji doświadczenia, wrodzone, powstałe z zespolenia dwóch pierwszych.
Myśl ludzka w zetknięciu z doświadczeniem ma swój wyraz w wytwarzaniu idei. Doświadczenie skłania umysł do realizacji myślenia. Świat zewnętrzny jest okazją do wyzwolenia zdolności, do sformułowania myśli, idei. Gdy myśli występują jako reprezentacja czegoś są ideami, gdy wyrażają czynny stosunek przedmiotu stają się wolą.
5. Podstawowe założenia asocjacjonistycznych koncepcji rozwoju umysłu ludzkiego.
Psychologia umysłu była wyrazem kompromisu między chęcią naukowego poznawania zjawisk psychicznych w oparciu o ideału nowożytnej fizyki a względami obciążonymi teologicznie.
Thomas Hobbes (1588-1679) Lewiatan inicjator asocjacjonizmu. Krytyka idei wrodzonych. Wrażenia zmysłowe są podstawą wiedzy. Bezpośredniej związki między wrażeniami są podstawą do kojarzenia czynności umysłowych.
David Hume (1711-1766) Traktat o naturze ludzkiej. Filozof i historyk angielski inicjator nowożytnego pozytywizmu.
Jeżeli chce się mówić o naturze ludzkiego umysłu trzeba odkryć podstawowe prawa poruszania się ich czyli kojarzenia się myśli ze sobą. Są trzy czynniki z których powstaje skojarzenie i dzięki którym umysł skierowuje się od jednego wyobrażenia do drugiego:
- podobieństwo
- bezpośrednia styczność w czasie przestrzeni
- przyczyna i skutek.
Rozróżnia bardzo żywe impresje-skojarzenie, obrazy
David Hartley (1705-1757) „...
PsychoWSFiZKinia