Pojęcie prawo administracyjne (jako gał pr. publicznego) -to prawo, które egzystuje, po to by zabezpieczać realizacje interesów publicznych oraz po to by zabezpieczyć interesy jednostki, ale zgodnie z interesem prawnych tych podmiotów (uprawnieniami i
obowiązkami).Prawo publiczne jest związane z instytucją państwa. Istnieje ono po to by zsynchronizować interes publiczny z interesem jednostki lub podmiotu administracyjnego, a specyficzną metodą jego działania jest bilansowanie interesu ogółu u z interesem jednostki przy zastosowaniu władztwa administracyjnego.
Przez prawo administracyjne - rozumiemy pewien system norm prawnych (hierarchiczna budowa), który reguluje stosunki prawne w obrębie administracji publicznej (ustrój, rodzaj kompetencji) a także sferę stosunków prawnych pomiędzy administracją publiczną a podmiotami, które stoją na, zewnątrz czyli podmiotami administrowanymi np. : ludzie-jednostki; jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej tj. szkoły
podstawowe działające na rzecz gmin; podmioty posiadające osobowość prawną np.: uniwersytety, spółki prawa handlowego.
System - po przez system rozumiana jest całość złożona z części, które przyczyniają się do powstania całości. System jest idealny, gdy wyłączenie jednego elementu powoduje zaprzestanie działania przez system. Każda część ma określone miejsce. Każdy system ma człon kierowniczy.
Prawo administracyjne reguluje stosunki prawne (adm.-prawne). Ze stosunkiem prawnym mamy do czynienia wtedy, jeżeli prawo przedmiotowe (opisujące zachowania adresatów) ma takie znaczenie, dla co najmniej dwóch podmiotów, że wraz ze zmianą sytuacji prawnej podmiotu A zmienia się sytuacja podmiotu B i odwrotnie. W tej definicji widzimy zmianęsytuacji prawnej (sumę praw i obowiązków) np.:umowa kupna-sprzedaż (sprzedawca i kupujący mają wobec siebie obowiązki);wydanie zezwolenia na handel napojami
alkoholowymi (następuje stosunek materialno - prawny), podmiot wydający zezwolenie ma rónież prawo kontroli i cofnięcia zezwolenia, podmiot wnioskujący uzyskuje uprawnienie, ale ma pewne obowiązki i nie może łamać prawa. Instytucja prawa zawsze reguluje w obrębie prawa administracyjnego stosunki adm.-prawne.
Administracja publiczna - to układ podmiotów zarówno z zakresu adm. rządowej oraz podmiotów samorządu terytorialnego oraz układ podmiotów, które wykonują zadania z zakresu adm. publicznej. Administracja publiczna - w demokratycznym państwie prawa to pojęcie trzeba rozpatrywać na podstawie trójpodziału władzy państwowej
( adm. publiczna = władza wykonawcza)→ państwo jednolite to państwo z jednym
parlamentem. Do 1992r.ustrój polski oparty był na zasadzie jedności władzy państwowej ~ administracja państwowa. W państwie takim suwerenem, który miał władzę był lud pracujący miast i wsi. Lud sprawował władzę przy pomocy jednoizbowego parlamentu →Sejmu. W państwie demokratycznym suwerenem jest naród, który ją wykonuje w znaczeniu ustrojowym przez trzy władzy, które są samodzielne i hamujące → KRP- Art. 10.
l. Ustrój Rzeczypospolitej Polskiej opiera się na podziale i równowadze władzy ustawodawczej, władzy wykonawczej i władzy Sądowniczej.
2. Władzę ustawodawczą sprawują Sejm i Senat, władzę wykonawczą Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej i Rada Ministrów, a władzę sądowniczą sądy i trybunały.
Parlament nie może łamać zasady trójpodziału władzy, W ustroju socjalistycznym status prawny adm. państwowej był taki, że parlament w każdej chwili mógł cofnąć uprawnienia władzy wykonawczej i przywrócić je sobie,
Z interesem publicznym mamy do czynienia wtedy, jeżeli to pojęcie zapewnia jednostce prawo realizacji (zgodnie z prawem),czyli to pojęcie jest wyrazem oczekiwań jednostki wobec państwa.
Po wojnie adm. działała tylko w interesie państwa. Interes państwa w ujęciu doktryny socjalistycznej - to kategoria pojęciowa, której ma się podporządkować jednostka, nawet wbrew prawom pojedynczej jednostki. Administracja działała w interesie specyficznego rządu. Organ państwa określał, co był interesem państwa.
Do 82r.nie był sądów administracyjnych, które by sprawowały kontrolę nad kontaktami pomiędzy adm. państwową a obywatelami. W procesie administrowania, chodzi o urealnienie interesów publicznych, państwowych, samorządowych lub interesów jednostki. Wyróżniamy interesy: -publiczny; -państwowy; -prawny; -regionalny; -lokalny; -gminny; -jednostki. Samorząd dział na płaszczyźnie interesu lokalnego / regionalnego a interesu jednostki. Decyzje podejmowane przez samorząd mogą być obojętne lub mogą mieć duże znaczenie dla interesu państwa.
KRYTERIA DEFINIOW ANIA ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ
Definicje materialne - wskazują, w jakiej sferze interesów społecznych znajduje sięinteresujące nas zjawisko.
Definicje formalne - wskazują, w jakich formach natury prawnej można uchwycić dane zjawisko. Wyróżniamy:
Kryterium podmiotowe ~ definiujemy zjawisko przez wskazanie podmiotu; Kryterium przedmiotowe ~ badane zjawisk a prawna płaszczyzna działania.
Definicja administracji publicznej ~ def. Podmiotowa adm. publicznej = podmiotowi władzy wykonawczej.
Zasada praworządności działania adm. publicznej - organ musi podać podstawę prawna swojego działania.
Rządzenie w okresie międzywojennym - władza wykonawcza zajmował się rządzeniem, jest to pojęcie aktywności; aktywność jest uzasadniona w sferze sprawowania / tworzenia polityki. Władza wykonawcza ma władztwo o charakterze organizacyjnym i może podjąć ·działania w wypadku, gdy nie ma prawnej podstawy działania w sytuacji kryzysowej. Rada Ministrów tworzy politykę państwa. Administracja publiczna działa w sferze nieregulowanej ustawami / dziedzinie formowania polityki. Z tego względu, że władza wykonawcza ma władztwo organizacyjne, może ustawić organy jej podległ tak by wykonywały one działania z sfery nieregulowanej ustawowo (wynika to z prawa władzy wykonawczej do tworzenia polityki zewnętrznej i wewnętrznej).
Pojęcie administracji publicznej można rozumieć także pod pojęciem administracji politycznej i administracji ściśle wykonawczej. Organy adm. politycznej zajmują sięrządzeniem, czyli formułowaniem polityki wewnętrznej i zewnętrznej państwa, a także podejmowaniem działań w sytuacjach nie przewidzianych przez ustawy, jeżeli działania sąkonieczne, a można je uzasadnić, że władza posiada monopol na władzę wykonawczą oraz prowadzenie polityki.
W znaczeniu ścisłym / konstytucyjnym pod pojęciem władzy wykonawczej rozumie sięPrezydenta RP i Radę ministrów ~ te organy są niewątpliwie organami administracyjnymi adm. politycznej.
Definicje przedmiotowe:
-def. Jellinka: adm. publiczna to działalność twórcza w ramach porządku prawnego.
-def. Otto Mayer'a: przez adm. rozumie się działalność Państwa, którą państwo uważa
za swoją wykonywaną ramach porządku prawnego (zasada praworządności działania) z wyłączeniem działalności ustawowej i sadowej.
Definicje podmiotowe:
-def. Jaworskiego: porównawcza, bazuje na porównaniu istoty władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej. Administracja publiczna jest bardziej podobna do jednostki niżdo sądu, jednak adm. musi wskazać podstawę prawną działania. Jednostka nie musi powoływać się na podstawę prawną
ŹRÓDŁA PRAWA ADMINISTRACYJNEGO
Definicje źródeł prawa adm.(skąd wynikają normy prawa administracyjnego):
Def. Prawnicza: za źródło prawa adm. rozumie się akt prawny powszechnie obowiązujący wydany w formie przez powołane do tego organy. Akt powszechnie obowiązujący wiąże wszystkie podmioty, które posiadają cechy adresata danego aktu prawnego(wzory powinnego zachowania);
źródła prawa w znaczeniu funkcjonalnym: za źródła prawa uważa się sposób tworzenia, zmiany i uchylania prawa;
źródła prawa w znaczeniu publikacyjnym: są to publikatory, w których podaje się do publikacji wiadomość prawną
źródła prawa w znaczeniu inspiracyjnym: to lobby / grupa nacisku, która
doprowadziła do stworzenia danego prawa;
źródła prawa w znaczeniu historycznym: są to pomniki kultury, z których możemy dowiedzieć się o treści prawa dawniej obowiązującego.
CECHY ŹRÓDEŁ PRAWA ADMINISTRACYJNEGO l. Źródła prawa adm. charakteryzują się szczeblową/stopniową, budową~ oznacza to, ż akty prawa składające się na pojęcie prawa adm. można uporządkować według pewnych kryteriów na różnych wysokościach.
2. Kryterium porządkowania systemu źródeł prawa:
-kryterium organu władzy publicznej ~ takie jest miejsce aktu prawnego w systemie aktów prawnych, jakie jest miejsce organu władzy publicznej, który kreował dany akt (stąd wynika ranga Konstytucji i ustaw);
- w przypadku, gdy mają być uporządkowana aktyn prawa pochodzące od jednego organu władzy publicznej, kryterium porządkującym te akty jest stosunek prawa ogólnego do prawa szczególnego, co oznacza wyższe miejsce norm ogólnych w systemie prawa.
3. Hierarchię budowy systemu źródeł prawa, należy odpowiednio rozumieć na tle mechanizmów konkretyzacji prawa adm. przez władzę wykonawczą(adro. publiczną i sądy.
-organ administracyjny (podmiot z zakresu władzy wykonawczej) rozstrzygający indywidualne sprawy z zakresu adro. publicznej jest związany całością przepisów prawnych ze wszystkich szczebli systemu źródeł, które odnoszą się do tej sprawy. Wynika to z bezwzględnego (bezwzględnej mocy) obowiązywania prawa adro. Organ adm. nie ma, ·bowiem możliwości dobrowolnego wyboru prawnych form swojej działalności;
-sądy działają na podstawie ustaw i aktów równych ustawie ~ wynika z tego, ż nie sąone związane aktami wykonawczymi do ustawy, stosują je, kiedy uznają, że są one zgodne z ustawą. Sądy mają prawo badania zgodności z ustawą przepisów wykonawczych do ustawy i nie mogą ich stosować, jeżeli uznają je za sprzeczne z prawem.
Fakt działania sądów na wysokości ustaw ma duże znaczenie dla badania zgodności z prawem aktów administracyjnych.
4. Prawo adro. ma bezwzględną moc wiążącą~ oznacza to, że uprawnienia zawarte w prawie adm. przekształcają się w jego obowiązki (w sytuacji, kiedy zaistnieje stan faktyczny przewidziany hipotezą normy ~ zasada obowiązku działania
administracji publicznej.
5. Prawo adm. jest nieskodyfikowane ~ wyjątek k.p.a. i kodeks celny.
6. Nie należ mylić pojęcia źródła prawa adm. z występującym w doktrynie tzw.
prawem wewnętrznym. Prawo wewnętrzne nie ma waloru prawa powszechnie obowiązującego (do 97r.mówiło się ż jedynym źródłem prawa adro. jest prawo wewnętrzne.
Prawo wewnętrzne - to całość przepisów prawnych wydanych przez organ nadzorczy w stosunku do organu podporządkowanego. Przepisy te są wydawane przez organ nadrzędny na podstawie generalnej klauzuli kompetencyjnej do sprawowania kierownictwa lub nadzoru. Z tego nie mogą wynikać żadne obowiązki i prawa dla obywateli i innych jednostek z poza systemu.
Akty prawa adm. tworzą szczeblową budowę
I. K.PR Art. 87
1. Źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia;
(ustawy i akty zrównane z ustawami).
II a. Akty wykonawcze rozwijające bezpośrednio treść ustawy ~ akty nie samoistne (niesamoistne, bo nie mogą zaistnieć bez szczegółowego upoważnienia ustawowego np.: rozporządzenia wydawane przez organy wskazane w konstytucji (Prezydent RP; Rada Ministrów; Prezes RM; ministrowie działowi)
Art. 92.K.PR
1. Rozporządzenia są wydawane przez organy wskazane w Konstytucji, na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie i w celu jej wykonania. Upoważnienie powinno określać organ właściwy do wydania rozporządzenia i zakres spraw przekazanych do uregulowania oraz wytyczne dotyczące treści aktu.
2. Organ upoważniony do wydania rozporządzenia nie może przekazać swoich kompetencji, o których mowa w ust. 1, innemu organowi.
Aktami prawa miejscowego nie są rozporządzenia porządkowe wydawane przez wojewodę na podstawie generalnej klauzuli kompetencyjnej ~ możliwość korzystania z niej kilkakrotnie / brak jej konsumpcji, ale do jej stosowania musi zaistnieć bezpośrednie
zagrożenie życia, bezpieczeństwa i zdrowia mieszkańców (kompetencje może uchylić prezes RM).
II b. Rozporządzenia jako akty nie samoistne wymagające szczegółowego upoważnienia ustawowego, poprzez specyficzny związek z ustawą(są wydawane na podstawie ustawy i w celu jej wykonania ~ stoją najwyżej w systemie źródeł prawa stanowionego przez władzęwykonawczą(organy administracyjne).
III. Akty prawa miejscowego - są to przepisy prawa powszechnie obowiązującego na terenie działania jednostki podziału terytorialnego kraju lub jego części (powszechnie obowiązujące prawo miejscowe wiążące każdego, kto spełnia cechy adresata tego prawa)
Art. 87
2. Źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są na obszarze działania organów, które je ustanowiły, akty prawa miejscowego
~ normy prawne; podział źródeł prawa na prawo obowiązujące na całym lub części terytorium jednostki podział terytorialnego kraju.
Art. 88.K.PR
1.. Warunkiem wejścia w życie ustaw, rozporządzeń oraz aktów prawa miejscowego jest ich ogłoszenie.
2. Zasady i tryb ogłaszania aktów normatywnych określa ustawa.
3. Umowy międzynarodowe ratyfikowane za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie sąogłaszane w trybie wymaganym dla ustaw. Zasady ogłaszania innych umów
międzynarodowych określa ustawa.
~akty prawa zyskują walor prawa powszechnie obowiązującego, jeżeli zostały opublikowane
/ podane do publicznej wiadomości; /
łączy się z tym zasada fikcyjnej znajomości prawa ~ nieznajomość prawa szkodzi; akt prawny, który w sensie faktycznym nie jest dostępny adresatowi może nie obowiązywać Ustawa kwalifikowana międzynarodowa (Sejm wyraża zgodę w formie ustawy) ma byćpublikowana w sposób charakterystyczny dla ustawy.
Art.89.K.PR
1. Ratyfikacja przez Rzeczpospolitą Polską umowy międzynarodowej i jej wypowiedzenie wymaga uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie, jeżeli umowa dotyczy:
1)pokoju, sojuszy, układów politycznych lub układów wojskowych,
2)wolności, praw lub obowiązków obywatelskich określonych w Konstytucji,
3)członkostwa Rzeczypospolitej Polskiej w organizacji międzynarodowej,
4)znacznego obciążenia państwa pod względem finansowym,
5)spraw uregulowanych w ustawie lub, w których Konstytucja wymaga ustawy.
2. O zamiarze przedłożenia Prezydentowi Rzeczypospolitej do ratyfikacji umów międzynarodowych, których ratyfikacja nie wymaga zgody wyrażonej w ustawie, Prezes Rady Ministrów zawiadamia Sejm.
3. Zasady oraz tryb zawierania, ratyfikowania i wypowiadania umów międzynarodowych określa ustawa.
~ ratyfikując umowę międzynarodową Prezydent stwierdza, iż jest zgodna z prawem wewnętrznym państwa.
Punkty 1-5 tworzą materię ustawową. Bez szczegółowego upoważnienia ustawowego organ adm. nie może wchodzić sferę materii ustawowej. To pojęcie tworzy granicę dla
działalności prawotwórczej organów administracji.
Art.91.K.PR
1. Ratyfikowana umowa międzynarodowa, po jej ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, stanowi cześć krajowego porządku Prawnego i jest bezpośrednio stosowana chyba, że stosowanie jest uzależnione od wydania ustawy.
2. Umowa międzynarodowa ratyfikowana za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie ma pierwszeństwo przed ustawą, jeżeli ustawy tej nie da się pogodzić z umową.
3. Jeżeli wynika to z ratyfikowanej przez Rzeczpospolitą Polską umowy konstytuującej organizację międzynarodową prawo przez nią stanowione jest stosowane bezpośrednio, mając pierwszeństwo w przypadku kolizji z ustawami.
1.Rozporzadzenia są wydawane przez organy wskazane w Konstytucji, na podstawie szczegółowego
upoważnienia zawartego w ustawie i w celu jej wykonania. Upoważnienie powinno określać organ właściwy do wydania rozporządzenia i zakres spraw przekazanych do uregulowania oraz wytyczne dotyczące treści aktu.
2. Organ upoważniony do wydania rozporządzenia nie może przekazać swoich kompetencji, o których mowa w ust. l, innemu organowi.
~ musi być wskazany organ, zakres spraw, kierunek, w jaki ma iść wykonanie; zakaz subdelegacji;
Art. 93.K.PR
1. Uchwały Rady Ministrów oraz zarządzenia Prezesa Rady Ministrów i ministrów maja charakter wew. i obowiązują tylko jednostki organizacyjne podległe organowi wydającemu te akty.
2. Zarządzenia są wydawane tylko na podstawie ustawy. Nie mogą one stanowićpodstawy decyzji wobec obywateli, osób prawnych oraz innych podmiotów.
3. Uchwały i zarządzenia podlegają kontroli, co do ich zgodności z powszechnie obowiązującym prawem.
...
magara2