Transplantacja.pdf

Przeszczepianie narządów

Przeszczepianie narządów , transplantacja (z łac. transplantare – szczepić i plantare – sadzić) – przeszczepienie

narządu w całości lub części, tkanki lub komórek z jednego ciała na inne (lub w obrębie jednego ciała).

Przeszczepianiem narządów zajmuje się medyczna dziedzina naukowa nazywana transplantologią .

Przeszczep (transplantat) – komórki, tkanki ( skóra, rogówka , kości ) lub narząd ( serce, nerka ) pobrane od dawcy,

podlegające chirurgicznemu przeszczepieniu do organizmu biorcy. Niektóre tkanki i narządy mogą być

konserwowane i przechowywane w tzw. bankach.

Podział przeszczepów

• autogeniczny (autologiczny, inaczej autotransplantacja ) – polega na przeniesieniu własnej tkanki lub narządu z

jednego miejsca na drugie, np. przeszczep skóry

• izogeniczny (syngeniczny, izotransplantacja) – polega na przeniesieniu tkanki lub narządu między osobnikami

identycznymi genetycznie np. bliźniętami jednojajowymi

• allogeniczny (także: alogeniczny, inaczej allotransplantacja) – polega na przeniesieniu tkanki lub narządu między

osobnikami tego samego gatunku, o podobnym, ale nie jednakowym genotyp ie, np. człowiek → człowiek

• ksenogeniczny (heterologiczny, ksenogenny, ksenotransplantacja ) – polega na przeniesieniu tkanki lub narządu

między osobnikami różnego gatunku np. świnia → człowiek

Najczęściej przeszczepiane narządy

• skóra

• serce ( patrz: przeszczepienie serca )

• nerki ( patrz: przeszczepienie nerki )

• płuca

• wątroba ( patrz: przeszczepienie wątroby)

• trzustka

• jelita

• szpik kostny ( patrz: przeszczepienie szpiku kostnego)

• tętnica

• rogówka (patrz: przeszczepianie rogówki)

Warunki powodzenia przeszczepu

• zgodność tkankowa

• właściwy dobór dawcy i biorcy

• zastosowanie dobrego płynu prezerwacyjnego i metody prezerwacji dla transplantu

• odpowiednie leczenie immunosupresyjne

• umiejętność rozpoznania i leczenia procesu odrzucania narządu przez organizm biorcy

• zapobieganie powikłaniom i ich leczenie

Przeszczepianie narządów

Historia przeszczepów narządów u ludzi

• Świat

• 1954 – pierwsze przeszczepienie nerki (od brata bliźniaka) – ( Joseph Murray i John Merrill – Boston)

• 1963 – pierwsza próba przeszczepu wątroby ( Thomas Starzl – Denver)

• 1966 – pierwsze jednoczesne przeszczepienie nerki i trzustki ( William Kelly i Richard Lillehei – Minneapolis)

• 1967 – pierwsze udane przeszczepienie wątroby ( Thomas Starzl – Denver )

• 1967 – pierwsze przeszczepienie serca ( Christiaan Barnard – Kapsztad )

• 1981 – pierwsze jednoczesne przeszczepienie serca i płuca ( Bruce Reitz – Stanford )

• 1998 – pierwsze przeszczepienie przedramienia ( Jean Michel Dubernard – Lyon )

• 2005 – pierwsze przeszczepienie fragmentu twarzy ze zwłok ( Jean Michel Dubernard – Amiens )

• 2008 – pierwsze udane przeszczepienie ponad 80% powierzchni twarzy wraz z podniebieniem, nosem,

policzkami, powieką ( Maria Siemionow – Cleveland)

• 2010 – pierwszy udany przeszczep całej twarzy, wykonany w Szpitalu Vall d'Hebron w Barcelonie . [1]

• Polska

• 1965 – pierwsza próba przeszczepienia nerki pobranej ze zwłok ( Wiktor Bross – Wrocław) (31 marca 1965)

• 1966 – pierwsze udane przeszczepienie nerki ze zwłok ( Jan Nielubowicz , Tadeusz Orłowski – Warszawa) (26

stycznia 1966)

• 1968 – pierwsze przeszczepienie nerki pobranej od żywego dawcy ( Wiktor Bross – Wrocław)

• 1969 – pierwsza próba przeszczepienia serca ( Jan Moll , Antoni Dziatkowiak – Łódź)

• 1986 – pierwsze udane przeszczepienie serca ( Zbigniew Religa – Zabrze)

• 1987 – pierwsze przeszczepienie wątroby ( Stanisław Zieliński – Szczecin)

• 1988 – pierwsze udane jednoczasowe przeszczepienie nerki i trzustki ( Jacek Szmidt – Warszawa )

• 1990 – pierwsze udane przeszczepienie wątroby u dziecka ( Piotr Kaliciński – Warszawa – Centrum Zdrowia

Dziecka)

• 1994 – pierwsze udane przeszczepienie wątroby u dorosłego ( Jacek Pawlak, Bogdan Michałowicz –

Warszawa)

• 1999 – pierwsze przeszczepienie części wątroby od żywego dawcy (Piotr Kaliciński, Marek Krawczyk –

Warszawa)

• 2001 – pierwsze udany jednoczasowe przeszczepienie płuc i serca ( Marian Zembala – Zabrze)

• 2003 – pierwsze przeszczepienie jednego płuca (Marian Zembala – Zabrze)

• 2004 – pierwsze udane przeszczepienie trzustki u osoby z uprzednio przeszczepioną nerką ( Marek Durlik –

Warszawa)

• 2005 – pierwsze przeszczepienie obu płuc (Marian Zembala – Zabrze)

• 2006 – pierwszy przeszczepienie wątroby i jelita (Piotr Kaliciński – Warszawa – Centrum Zdrowia Dziecka)

(28 marca 2006 )

• 2006 – pierwsze przeszczepienie ręki ( Jerzy Jabłecki – Trzebnica) (2 kwietnia 2006)

• 2008 – pierwsze przeszczepienie wysepek trzustkowych w układzie auto i allogenicznym (Piotr Fiedor-

Warszawa -Instytut Transplantologii Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej)

Aspekty medyczne

Zabiegi tego typu są bardzo skomplikowane i pracochłonne (niektórzy twierdzą, że to najtrudniejsze zabiegi

chirurgiczne Wikipedia:Weryfikowalność) , ponadto występuje ryzyko, że wszczepiony narząd nie przyjmie się – to

znaczy, że organizm będzie traktował go jako ciało obce i próbował zwalczyć (reakcja odrzucenia przeszczepu) . W

rzadkich przypadkach mamy do czynienia z sytuacją odwrotną czyli przeszczep zwraca się przeciw gospodarzowi i

stara się go zniszczyć ( ang. Graft vs host disease , GvHD ) jest to tzn. choroba przeszczep przeciw gospodarzowi .

Przeszczepianie narządów

Rozwój transplantologi wymusił sprecyzowanie pojęcia śmierci . Obecnie korzysta się z pojęcia " śmierć mózgu" . Na

podstawie protokołu Pittsburskiego należy odczekać dwie minuty od ustania akcji serca b y można było przystąpić do

pobrania narządów od zmarłego [2] .

Aspekty etyczne

Krytyka idei transplantacji

Profesor Bogusław Wolniewicz o kreśla transplantacje jako formę współczesnego kanibalizm u. Tak jak ludożerstwo

ma na celu przeżycie kosztem konsumpcji zwłok (funkcja gastronomiczna, nawet jeśli ma rytuały magiczne), tak

transplantologia ma na celu dłuższe przeżycie kosztem cudzych narządów. Idea obu działań jest podobna – dłuższe

życie kosztem cudzych zwłok. Niemniej, istotną różnicą pomiędzy kanibalizmem a przeszczepianiem narządów

pobranych ze zwłok jest to, że w przypadku przeszczepów śmierć dawcy następuje bez związku z zapotrzebowaniem

tkanki

(poza

sytuacjami

kryminalnymi,

często

przedstawianymi

thriller ach

medycznych Wikipedia:Weryfikowalność) .

Transplantacja w poszczególnych systemach religijnych

Chrześcijaństwo

Katolicyzm

Stanowisko Kościoła katolickiego w sprawie

przeszczepiania narządów jest ogólnie pozytywne.

Znacząca większość księży popiera tę formę leczenia.

Stanowisko papieża Jana Pawła II b yło pozytywne.

Fragmenty z przemowy papieża podczas XVIII Kongresu

Międzynarodowego Towarzystwa Transplantacyjnego,

Rzym, 29 sierpnia 2000:

"Transplantacja to duży krok naprzód w służbie nauki dla

człowieka i obecnie wielu ludzi zawdzięcza swoje życie

przeszczepionemu narządowi. Co więcej, technika

transplantacji udowodniła, że jest znaczącym sposobem

osiągnięcia głównego celu całej medycyny – służenia

ludzkiemu życiu. Dlatego też w Liście Encykliki

"Evangelium Vitae" sugerowałem, że jedną z dróg

pielęgnowania prawdziwej kultury życia jest dawstwo

narządów, wykonywane w sposób etycznie akceptowalny,

z zamiarem oferowania szansy na zdrowie, a nawet życie,

chorym, którzy czasem nie mają innej nadziei" (No. 86).

"Tak, jak z każdym nowym osiągnięciem ludzkim, ta

szczególna dziedzina nauk medycznych, z całą nadzieją na

zdrowie i życie, jaką oferuje, przedstawia również pewne

krytyczne zagadnienia, które muszą być zbadane w świetle antropologicznej i etycznej refleksji."

Obraz przedstawiający św. Kosmę i Damiana d okonujących

transplantacji nogi

Przemowa do uczestników Kongresu Międzynarodowego Towarzystwa Transplantacyjnego, 20 czerwca 1991, (No.

3): "Pierwsze, co musi zostać podkreślone, a co zauważyłem przy innej okazji, to fakt, że każdy narząd

przeszczepiony ma swoje źródło w decyzji o bardzo dużej wartości etycznej: decyzja, aby zaoferować bez

jego

Przeszczepianie narządów

oczekiwania nagrody części własnego ciała dla zdrowia i dobrego samopoczucia innej osoby. W tym dokładnie

zawiera się szlachetność tego gestu, gestu który jest autentycznym aktem miłości".

W listopadzie 2006 przedstawiciele polskiego Kościoła Katolickiego oficjalnie poparli oświadczenia woli oraz

transplantacje organów po śmierci.

Świadkowie Jehowy

grzech, niedopuszczalny przejaw ludożerstwa [4] i przyczyną przeszczepu osobowości [5] [6] . Od początku lat 80.

poglądy te zarzucono i wybór dotyczący przeszczepu pozostawiono każdemu wierzącemu do własnego osądu [7] [8]

[9] . Podczas zabiegów transplantacji narządów świadkowie Jehowy odmawiają stosowania transfuzji krwi [10] .

Według ich informacji "do tej pory ponad 90 000 lekarzy z całego świata zadeklarowało gotowość leczenia

Świadków Jehowy" w ten sposób [11] .

Islam

Współczesne muzułmańskie stanowisko sunnickich szkół prawnych wobec transplantacji narządów jest ogólnie

pozytywne, z zastrzeżeniami:

• przeszczep nie może "sprzeciwiać się ludzkiej godności muzułmanina"

• dopuszczalny jest tylko, gdy jest jedyną możliwą formą pomocy

• oddanie organu musi być dobrowolne (również po śmierci, pobranie organów warunkuje wcześniejsza zgoda)

• handel organami ludzkimi jest sprzeczny z godnością człowieka

• można przyjmować organy od nie-muzułmanów, ale nie od ludzi skazanych na śmierć.

Szyici zakazują pobierania organów od zmarłych muzułmanów, chyba że jest to konieczne dla ratowania życia

innego muzułmanina.

Buddyzm

Lekarze buddyjscy wskazują na odpowiedzialność, jaką obarczyła lekarza możliwość transplantacji narządów i jak

inne religie są uwrażliwieni na nadużycia, takie jak kradzież narządów czy nielegalny handel. Z religijnego punktu

widzenia buddyzm nie wysuwa żadnych zasadniczych zarzutów co do transplantacji organów czy transfuzji krwi, a

nawet określa to jako "akt heroizmu".

Judaizm

W judaizm ie panują sprzeczne poglądy na ten temat – jedne autorytety uważają oddanie narządów za czyn godny,

inni wskazują na fakt, iż taka ingerencja sprawi, że ciało dawcy nie będzie integralne w momencie

zmartwychwstania. Przeważa jednak pogląd, że gdy chodzi o ocalenie życia człowieka, przeszczepy są dozwolone.

Świadkowie Jehowy uważają, że decyzję o transplantacji narządów każdy musi podjąć sam zgodnie z własnym

sumieniem. Do lat 60. uważali oni przeszczepy narządów za kwestię sumienia, czyli sprawę, która podlega osądowi

każdego człowieka [3] . Od drugiej połowy lat 60. przeszczepy były traktowane (podobnie jak transfuzje krwi) jako

Przeszczepianie narządów

Kwestia prawna

Polska ustawa z dnia 1 lipca 2005 r. (o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów)

stanowi, że osoba zmarła jest potencjalnym dawcą tkanek i narządów o ile za życia nie wyraziła sprzeciwu.

Niewymagana jest wówczas zgoda rodziny lub bliskich osoby zmarłej.

Jednak ze względów etycznych i społecznych na ogół jest przeprowadzana rozmowa z rodziną zmarłego w celu

poinformowania ich o chęci pobrania narządów do przeszczepienia oraz uzyskania ich przyzwolenia. Jeśli zmarły

pozostawił pisemne oświadczenie dotyczące jego woli odnośnie pobierania narządów po śmierci, lekarze bez

zastrzeżeń respektują jego decyzję. Jeśli zaś zmarły nie zostawił takiego oświadczenia rodzina na drodze sądowej

może uniemożliwić pobranie narządów.

Oświadczenie informujące, że wyraża się sprzeciw na pobranie narządów po śmierci można złożyć listownie lub

osobiście w:

Centrum Organizacyjno-Koordynacyjne ds. Transplantacji POLTRANSPLANT [12]

al. Jerozolimskie 87

02-001 Warszawa

na formularzu, który można otrzymać w każdym Zakładzie Opieki Zdrowotnej, Starostwie Powiatowym, każdej

aptece, a także ściągnąć ze strony Poltransplantu.

Możliwe jest również sporządzenie Oświadczenia woli – dokumentu informującego o tym, że osoba zezwala na

użycie organów w razie śmierci mózgowej dla celów ratowania życia innych ludzi. Sugeruje się, aby takie

oświadczenie nosić zawsze przy sobie.

Zupełnie inaczej wygląda natomiast kwestia pobrania narządów od osób żywych. Jeśli taka operacja jest wymagana

do uratowania komuś życia, dawcy szuka się najpierw wśród rodziny. Jeśli chcesz pomóc komuś obcemu, abyś mógł

dobrowolnie, nieodpłatnie oddać jakiś narząd (którego pobranie nie zagraża życiu) zgodę musi wyrazić Sąd, biorąc

pod uwagę istniejący związek emocjonalny między potencjalnym dawcą, a biorcą. W związku z tym, ze względów

prawnych, na ogół możliwość ta dotyczy jedynie najbliższej rodziny. W chwili obecnej w Polsce nie ma generalnie

możliwości odsprzedania narządu unaczynionego (nerka, wątroba, trzustka, płuco) obcej osobie, handel jest prawnie

zakazany i zagrożony karą więzienia. Procedura sądowa nie dotyczy osób, które chcą być dawcami szpiku. W tym

przypadku wyraża się chęć pozostania dawcą szpiku poprzez wypełnienie odpowiedniego formularza

zgłoszeniowego i przesłanie go do Centralnego Rejestru Niespokrewnionych Dawców Szpiku i Krwi Pępowinowej

(CRNDSiKP).

Aktualna sytuacja transplantologii w Europie

Największym problemem z jakim boryka się transplantologia jest obecnie bardzo duży popyt na organy do

przeszczepu przy zupełnie nienadążającej za nim podaży.

Liczbę przeszczepów w Unii Europejskiej ma zwiększyć europejska karta dawcy, której wprowadzenie proponuje

Komisja Europejska . Europejska karta dawcy mogłaby być dołączana do ubezpieczenia zdrowotnego . Miałoby to nie

tylko ułatwić decyzję o pobraniu organu w razie nagłej śmierci posiadacza karty, ale też "uwrażliwić opinię

publiczną na problemy transplantologii".

W poszczególnych krajach Unii Europejskiej obserwuje się duże różnice w liczbie dawców na milion mieszkańców

– od 34,6 zmarłego dawcy w Hiszpanii , 21 – we Francji, 14,7 – w Polsce, 13,8 – w Wielkiej Brytanii, do 6 – w

Grecji i tylko 0,5 w Rumunii [13] .

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: