Znak nie lubił Wyszyńskiego.pdf

Znak nie lubił Wyszyńskiego

Ewa K. Czaczkowska 07-03-2011, ostatnia aktualizacja 07-03-2011 21:03

Książka Graczyka potwierdza, że środowisko "Tygodnika Powszechnego" ostro, czasem

ponad miarę ostro, krytykowało prymasa Wyszyńskiego i nie miało najlepszego zdania o jego

formacie intelektualnym – pisze publicystka "Rzeczpospolitej"

autor: Robert Gardziński

źródło: Fotorzepa

Ewa K. Czaczkowska

Książka Romana Graczyka "Cena przetrwania? SB wobec

"Tygodnika Powszechnego"" wywołała dyskusję dotyczącą zakresu współpracy tego

środowiska z bezpieką. Dla mnie jednak jest interesująca z jeszcze jednego powodu. Otóż

autor potwierdza w niej, że środowisko Znaku – którego częścią był "Tygodnik Powszechny"

– było o wiele bardziej krytyczne wobec prymasa Stefana Wyszyńskiego, niż gotowi są dziś

to przyznać jego dawni przedstawiciele.

Spisać postępki prymasa

O bardzo niechętnym stosunku środowiska do prymasa pisał w "Dziennikach" Stefan

Kisielewski. Po jednej z wizyt w redakcji "TP" zanotował, że mówią tu o prymasie (w tym

kontekście wymienia nazwisko Tadeusza Żychiewicza) "dosłownie ostatnimi słowami". I nie

była to jedyna notatka felietonisty "TP" na ten temat. Potwierdzenie obserwacji Kisiela można

znaleźć w innych dokumentach epoki – niewydanym wciąż w całości dzienniku Jerzego

Zawieyskiego i "Pro memoria" kard. Wyszyńskiego.

Te informacje uzupełniają materiały SB, a konkretnie donosy pisane przez pracowników

"TP", które cytuje Graczyk. Przytoczę tylko jeden fragment donosu Sabiny Kaczmarskiej,

pseudonim Targońska:

"W redakcji "TP" z dużym oburzeniem mówi się o postawie kard. Wyszyńskiego wobec

zmarłego (chodzi o Jerzego Zawieyskiego – przyp. e.cz.). Nie wziął on udziału w

uroczystościach pogrzebowych (prymas odprawił w jego intencji mszę w kościele przy

Piwnej, ale nie był na pogrzebie w Laskach – przyp. e.cz.), a proszącym go o tę przysługę

wobec zmarłego (zdaje się Stommie) odpowiedział "nie mam czasu". Żychiewicz i o.

Kasznica (...) wprost lżyli Wyszyńskiego. Żychiewicz stwierdził, że "postępki"

Wyszyńskiego należałoby skrupulatnie spisać i przy okazji "rzucić mu nimi w twarz"".

Cytatów mniej lub bardziej ostrych jest w książce więcej. Graczyk konkluduje: "(...)

dokumenty te pokazują znacznie silniejszy antagonizm na linii "Tygodnik" – kardynał

Wyszyński (a w konsekwencji także pewien spór z Wojtyłą, od którego "Tygodnik"

oczekiwał zdystansowania się od Prymasa) czy też większą głębokość podziału na tzw.

Kościół otwarty i tzw. Kościół zamknięty, niż się o tym po latach pisało w kręgu

"Tygodnika"".

Więcej niż "inne zdanie"

Prymasa i środowisko Znaku różniło wiele. Opisowi tych relacji poświęciłam w swojej

książce "Kardynał Wyszyński" cały rozdział. Różnice dotyczyły przede wszystkim stosunku

do Soboru Watykańskiego II, poglądów na wolność dyskusji w Kościele oraz pobożność

ludową. Środowisko Znaku krytykowało prymasa za styl rządzenia Kościołem, autorytaryzm,

ale obarczało także winą za napięcie w relacjach państwo – Kościół. Nie miało też

najlepszego zdania o formacie intelektualnym Wyszyńskiego. O prymasie, jak wynika z

różnych źródeł, wyrażano się ostro, czasem ponad miarę ostro.

Oczywiście, nie odmawiam środowisku Znaku prawa do posiadania i wyrażania własnych

poglądów. Także do niezgadzania się z linią prymasa Wyszyńskiego czy krytykowania jego

stylu rządzenia (prymas, w istocie, był autorytarny), biorąc nawet pod uwagę sytuację

polityczną, w jakiej wówczas działał Kościół.

Chodzi wyłącznie o to, aby za tamte oceny i opinie wyrażający je wzięli pełną

odpowiedzialność. Aby nie próbowali tych słów i ocen bagatelizować. A tak właśnie się

dzieje dzisiaj, choćby w niedawnym wywiadzie, jakiego udzielił "Gazecie Wyborczej"

Krzysztof Kozłowski, były wicenaczelny "TP". "Podobno destruowaliście autorytet prymasa

Wyszyńskiego" – pyta w "GW" Paweł Smoleński. "Aprobującym stosunkiem do Soboru

Watykańskiego II? Bzdura. Mieliśmy niekiedy inne zdanie niż prymas" – odpowiada

Kozłowski.

To było jednak więcej niż "niekiedy inne zdanie". Inne zdanie na temat Wielkiej Nowenny i

Millennium sprawiło, że w całym 1966 roku, najważniejszym roku dla Wyszyńskiego, na

łamach "Tygodnika" nie ukazała się ani jedna jego homilia czy wypowiedź. Ale jak nazwać

to, co się stało jesienią 1963 roku, gdy Stanisław Stomma rozpowszechniał w Watykanie, za

plecami prymasa tzw. Opinię, czyli dokument przygotowany w środowisku Znaku, w którym

wbrew prymasowi sugerowano Stolicy Apostolskiej nawiązanie stosunków dyplomatycznych

z PRL?

Nie tylko "świstki"

Po wielu latach, gdy okazało się, że linia prymasa w ówczesnych warunkach się sprawdziła,

niektórzy przedstawiciele środowiska przyznali, iż popełnili błąd (Stomma na kilka lat przed

śmiercią mówił o tym ks. Andrzejowi Gałce). Nikt nie wymaga, aby zrobili to inni. Chodzi

jedynie o to, by ówczesnych różnic i swoich ocen prymasa nie pomniejszali, nie

bagatelizowali.

Jerzy Turowicz w 1990 roku mówił, że środowisko wprawdzie przywiązywało dużą wagę do

praw, roli i miejsca świeckich w Kościele, ale w żadnej mierze nie oznaczało to "jakiegoś

krytycznego stanowiska" wobec prymasa. W podobnym duchu wypowiadała się Józefa

Hennelowa i Krzysztof Kozłowski. Tadeusz Mazowiecki mówił, że SB wyolbrzymiała

różnice.

Gdyby pisali o nich wyłącznie agenci SB – można by się nad tym ocenami poważnie

zastanawiać. Ale co np. zrobić z Kisielem? Zbieżność opinii w jego "Dziennikach" i donosach

pisanych przez informatorów SB w środowisku "TP" potwierdza, że nie wszystko, co jest w

zasobach IPN, to nic nieznaczące "świstki" papieru.

Gra z prymasem

Przeczytaj fragment książki Romana Graczyka o "grze z prymasem Wyszyńskim"

Roman Graczyk 12-02-2011, ostatnia aktualizacja 12-02-2011 19:21

Fragment książki "Cena przetrwania? SB wobec Tygodnika Powszechnego" (Wydawnictwo

Czerwone i Czarne, Warszawa 2011)

Zasadniczy spór da się sprowadzić do pytania o stosunek do komunizmu i do komunistów. A

ponieważ dla polskich katolików tamtej doby kluczową postacią na scenie politycznej,

właśnie w kontekście pytań o komunizm i o komunistów, był kardynał Wyszyński, przeto i

stosunek do niego będzie ważnym kryterium różnicującym postawy bohaterów tej opowieści.

Najbardziej spektakularnym przejawem takiej kontrowersji była bodaj sprawa tzw. rzymskiej

opinii Stommy, nazywanej też „rzymskim memoriałem Stommy”. Dokument ten zawierał

opis tendencji antydemokratycznych w polityce Partii po 1956 r., sytuacji katolicyzmu w

Polsce oraz argumenty na rzecz ustanowienia stosunków dyplomatycznych PRL – Stolica

Apostolska. (…)

Więcej na stronie:

http://www.rp.pl/artykul/610806,614667_Gra-z-prymasem---.html

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: