Jan Brzechwa-Arcymechanik.pdf

Jan Brzechwa

PODRÓŻE PANA KLEKSA

ARCYMECHANIK

Po zakończonej uroczystości Arcymechanik zaprosił gości do swego pałacu, gdzie

już przygotowane były dla nich obszerne apartamenty. Pan Kleks przede wszystkim

zatroszczył się o beczki z esencją atramentową i poprosił o przeniesienie ich do

pałacu.

- Dostojny gościu - rzekł na to ze smutkiem w głosie Arcymechanik - wiem, jak

zmartwi cię wiadomość, którą usłyszysz. Cokolwiek pochodzi z Abecji, umiera

natychmiast pod działaniem światła słonecznego. Tak samo mleko atramentowe traci

swą barwę i staje się białe. Wiem o tym dobrze, gdyż z Abecją utrzymujemy od

dawna bliskie stosunki sąsiedzkie. Zresztą sam przekonasz się o prawdzie moich

słów.

Natychmiast jeden z Patentończyków przytoczył na rozkaz Arcymechanika dwie

beczki z atramentowym płynem, ustawił je przed panem Kleksem i uderzeniem

potężnej pięści rozbił pokrywy. Z beczek wytrysnął biały płyn. Pan Kleks nie

dowierzał jeszcze swym oczom i zajrzał do wnętrza. Tak! Nie mogło być

wątpliwości: atrament stracił barwę i przeistoczył się w bezwartościowy płyn koloru

mleka. Pan Kleks zanurzył w nim dłoń, a potem przyglądał się w milczeniu białym

kroplom, które kapały z jego palców na szklany bruk. Nikt nie śmiał przerwać tego

wymownego milczenia.

W pewnej chwili oczy pana Kleksa spotkały się z oczami Pietrka, pełnymi łez. Pan

Kleks otrząsnął się, gwizdnął jak kos i rzekł:

- Trudno. Chodźmy. Ale podróż nasza nie jest jeszcze skończona. Nie możemy

wracać do Bajdocji z pustymi rękami.

Po tych słowach ujął pod ramię Patentoniusza XXIX i ruszył z nim w kierunku

pałacu. Za nimi podążali Bajdoci, Przyboczna Rada Mechaniczna oraz cała świta.

Tak. Trzeba przyznać, że pan Kleks był wielkim człowiekiem. Bowiem wielcy ludzie

nigdy nie tracą nadziei.

Wejście do pałacu prowadziło przez wysoką bramę. Kilkanaście wind stało w

pogotowiu, w oczekiwaniu gości. Charakterystycznym szczegółem budownictwa

patentońskiego był zupełny brak schodów. Schody w ogóle nie istniały.

Patentończycy wskakiwali na wyższe piętra, posiłkując się sprężynowymi

podeszwami, ale poza tym kto chciał, mógł korzystać z wind oraz szybujących foteli,

poruszających się we wszystkich kierunkach.

Sala, do której wprowadził gości Arcymechanik, była bardzo przestronna i zupełnie

pusta. Tylko kilka rzędów różnokolorowych guzików na srebrnej płycie wskazywało

na istnienie złożonego mechanizmu. Istotnie, za naciśnięciem odpowiednich

guzików, z podłogi z sufitu i ze ścian wyłaniały się przeróżne urządzenia i sprzęty,

zależnie od potrzeby.

Przede wszystkim za naciśnięciem guzików niebieskich, komnata przeobraziła się w

wykwintną salę jadalną, którą zapełniły stoły zastawione potrawami i dzbanami z

ananasowym winem. Na znak dany przez Arcymechanika rozpoczęła się uczta,

trwająca resztę nocy aż do rana. Do potraw domieszane były nieznane przyprawy,

których działanie polegało na usuwaniu znużenia, tak że Bajdoci, nie mówiąc już o

panie Kleksie, nie czuli zmęczenia ani senności.

Po uczcie Arcymechanik nacisnął czerwone guziki i natychmiast sala jadalna

przeistoczyła się w pracownię mechaniczną. Wypełniały ją precyzyjne aparaty,

instrumenty i narzędzia, przy których Arcymechanik opracowywał i doskonalił swe

wynalazki.

Arcymechanik ofiarował każdemu z gości po metalowym pudełeczku, które było

równocześnie radioaparatem, zapalniczką, latarką elektryczną, muchołapką i

maszynką do strzyżenia. Bajdoci nie mogli wyjść z podziwu na widok tego

skomplikowanego i genialnie pomyślanego instrumentu.

Natomiast pan Kleks, któremu okazywano nieustające oznaki czci, otrzymał ponadto

aparat do odgadywania myśli, skrzynkę zawierającą siedem sekretów Patentonii i

piętnaście świdrowców, mających służyć jemu i jego towarzyszom w dalszej

podróży. Wśród siedmiu sekretów Patentonii znajdował się między innymi sposób

odnalezienia tego kraju na mapie, model pompki powiększającej, spis wynalazków

Arcymechanika i jeszcze cztery, równie bezcennej wartości.

Pan Kleks w gorących słowach podziękował za hojne dary, ale nie omieszkał przy

tym w delikatny sposób zauważyć, że brak wśród nich tak pożądanego czarnego

atramentu.

Arcymechanik zasępił się bardzo, porozumiał się z Przyboczną Radą Mechaniczną,

po czym rzekł przytknąwszy wskazujący palec do swego długiego nosa:

- Atrament nigdy nie był nam potrzebny, albowiem posiadamy zdolność zachowania

raz na zawsze w pamięci wszelkich słów, cyfr i myśli. Pamięć nasza nigdy nie

zawodzi, dlatego też nie robimy żadnych notatek, nic nie zapisujemy ani nie

utrwalamy, choćby to były najbardziej złożone wykresy lub formuły matematyczne.

Ja, choć mam już dziewięćdziesiąt dziewięć lat, pamiętam z największą dokładnością

ponad sto tysięcy liczb, których uczyłem się, gdy miałem lat dziewięć. Nic więc

dziwnego, że nie wynaleźliśmy atramentu i nigdy go nie wynajdziemy. Zresztą, jak

już zaznaczyłem poprzednio, nie posiadamy siedmiu najważniejszych barwników.

Dziwię się tylko, że tak wielki uczony, jak pan Ambroży Kleks, nie zdobył się dotąd

na dokonanie podobnie łatwego wynalazku. Powtarzam: dziwię się - a dziwić się

wolno każdemu.

Pan Kleks pominął milczeniem tę uszczypliwość, gdyż doskonale umiał nad sobą

panować, ale zaczerwienił się po same uszy i przeraźliwie nastroszył brwi.

Tymczasem Arcymechanik, jak gdyby nigdy nic, zaproponował gościom

przechadzkę po ulicach miasta, podkreślając, że wkrótce już, ku jego ogromnemu

żalowi, będą musieli opuścić Patentonię. Po tych słowach ujął pana Kleksa pod ramię

i podskakując obok niego na swojej jedynej nodze, skierował się do wyjścia. Za nimi

szli Bajdoci i świta Arcymechanika.

Główna ulica, zawieszona wysoko nad ruchomą jezdnią, przypominała raczej

szeroki most wybrukowany szklaną kostką. Po obu stronach wznosiły się wysoko

stożkowate budowle, a z okien wyglądali Patentończycy, podobni jeden do drugiego

jak bliźnięta.

Wzdłuż ulicy stały nieprzerwanym szeregiem automaty zastępujące sklepy,

restauracje i kawiarnie. Arcymechanik demonstrował je po kolei, wprawiając ich

mechanizm w ruch przy pomocy stalowej iglicy.

Iglica Arcymechanika posiadała sto siedemdziesiąt siedem nacięć i pasowała do

wszystkich automatów. Im kto niższe zajmował stanowisko w zespole wynalazców,

tym niższej kategorii miał iglicę. Wynalazcy najmniej zdolni i pracowici posiadali

iglice o siedemnastu zaledwie nacięciach. Pozwalały one zaspokajać w automatach

tylko najprostsze potrzeby.

Arcymechanik demonstrował wszystkie automaty i rozdawał swym gościom owoce,

słodycze, części garderoby, przedmioty codziennego użytku, drobne praktyczne

wynalazki, a nawet ozdoby i klejnoty. Przy jednym z automatów Patentończycy

zatrzymali się nieco dłużej. Każdy wtykał do otworu swój długi nos, był to bowiem

automat przeciwkatarowy, najczęściej chyba używany w tym kraju, gdyż jego

mieszkańcy stale cierpieli na katar i kilka razy dziennie automatycznie

dezynfekowali sobie nosy.

- Kto ma duży nos, ten ma duży katar - zauważył filozoficznie Arcymechanik.

Były też automaty do mierzenia temperatury, do plombowania zębów, do cerowania

skarpetek, do zaplatania warkoczy oraz do wykonywania mnóstwa innych

niezbędnych czynności.

Bajdoci nie ukrywali podziwu dla wynalazczości Patentończyków, ale w głębi duszy

byli zdania, że zastąpienie sklepów przez automaty odbiera życiu znaczną część

uroku. O ileż piękniej wyglądały ulice Klechdawy, z rzęsiście oświetlonymi

wystawami sklepowymi, gdzie każdy mógł nabywać przedmioty stosownie do

swego upodobania i gustu! Natomiast wyroby Patentończyków, podobnie jak ich

stroje, wykonane były według jednego wzoru, posiadały jednolity kształt i barwę, co

sprawiało przygnębiające wrażenie.

Prowadząc tak swoich gości ulicą Automatów, Arcymechanik zatrzymał się w

pewnej chwili i rzekł:

- To, co ujrzycie teraz, niewątpliwie będzie dla was przykre, ale trudno, prawa

naszego kraju są surowe i dotyczą w równej mierze tubylców, jak i cudzoziemców.

Po tych słowach Arcymechanik dał kilka wielkich susów i zatrzymał się przed

postacią stojącą nieruchomo w szeregu automatów. Bajdoci podążyli za nim. Oczom

ich ukazała się postać Pietrka, który szklanym wzrokiem bezmyślnie patrzył przed

siebie. Ręce miał skrzyżowane na piersiach, a nogi przymocowane do chodnika

metalowymi klamrami.

- Chłopiec ten - rzekł Arcymechanik - wbrew zakazowi podpatrzył jeden z

najnowszych moich wynalazków i puścił w ruch jego mechanizm, ujawniając

przedwcześnie tajemnicę. Został za to ukarany. Przestał być człowiekiem, a stał się

automatem, automatem do lizania znaczków pocztowych. Mogę go wam

zademonstrować.

To mówiąc Arcymechanik wetknął swoją iglicę do otworu umieszczonego pod lewą

pachą Pietrka i przekręcił trzykrotnie.

Pietrek automatycznym ruchem otworzył usta i wysunął język. Patentończycy jeden

po drugim zbliżali się do automatu, przykładali do wysuniętego języka znaczki

pocztowe i nalepiali je na przygotowane zawczasu koperty. Po wyjęciu iglicy Pietrek

schował język, zamknął usta i nadal stał nieruchomo, patrząc przed siebie szklanym

wzrokiem.

Pan Kleks był głęboko wstrząśnięty tym widokiem. Wiedział, że dla Pietrka nie ma

już ratunku. Długo stał w milczeniu, a potem zbliżył się do nieszczęsnego chłopca i

złożył pocałunek na jego czole, które było zimne jak metal.

Odwrócił się wreszcie do Arcymechanika i rzekł drżącym głosem:

- Twarde jest prawo patentońskie, które zmieniło tego dzielnego chłopca w automat.

Ciekawość jego została ukarana zbyt surowo. Skoro nie możemy odwrócić tego, co

się stało, nie chcemy dłużej pozostawać w kraju, gdzie ludzie zamiast serc mają

stalowe sprężyny. Wypuśćcie nas stąd czym prędzej. Jest to nasze jedyne życzenie.

Bajdoci, do głębi oburzeni, otoczyli pana Kleksa i również domagali się

natychmiastowego opuszczenia tej posępnej wyspy. Tylko sternik stał na uboczu i

wołał:

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: