pokora i bunt.doc

Pokora i bunt wobec Boga w literaturze

W poszczególnych epokach literackich postawa wobec Boga uległa zmianie.
Poczynając od czasów najdawniejszych , najdawniejszych mianowicie od początków chrześcijaństwa. Bóg stanowił najwyższą wartość w życiu człowieka. Miało to swoje odzwierciedlenie w literaturze. Bóg w niektórych epokach stanowił główny temat dzieł i to Jemu były one dedykowane , by następnie całkowicie zniknąć z literatury . Dominujące były dwie postawy . Bunt nie dotyczył tylko samego Boga . Był on skierowany przeciwko śmierci czy też postawie duchowieństwa , które nie należycie spełniało swe funkcje . Druga z postaw a mianowicie pokora , była zawsze wynagrodzona .
Ukazując zmiany postaw ludzkich , należy zacząć od jednego z najważniejszych dzieł dla świata chrześcijańskiego , chrześcijańskiego mianowicie „Biblii” . Zawiera ona archetypy ludzkich postaw i zachowań stanowiąc tym samym ważne żródło naszej kultury i literatury . Bóg wynagradza pokorę a każe bunt . Jest to widoczne w „ Księdze Hioba” , gdzie główny bohater , ciężko doświadczony przez los z woli boskiej , nie utracił wiary w sprawiedliwość stworzyciela świata ,za co został wynagrodzony .Otrzymuje najcenniejszy dla niego dar – syna . Hiob staje się symbolem wierności swoim poglądom jednocześnie będąc symbolem wytrzymałości w wierze i pokory wobec Boga , która jak już wspomniano zostaje wynagrodzona . W póżniejszych epokach literackich dla wielu twórców postać ta jest symbolem niezawinionego cierpienia . Motyw Hioba zostaje wykorzystany w romantyzmie , przez Adama Mickiewicza w „ 3 części Dziadów”, będąc symbole!
m cierpienia narodu .
W średniowiecznej literaturze następuje ekspansja wartości chrześcijańskich .
Jest to spowodowane dominacją kościoła w życiu społeczno – kulturalnym , który narzucił religijny charakter zarówno sztuce jak i powstającym dziełom literackim. Dla tego okresu charakterystyczny jest feocentryzm , czyli Bóg stanowi centrum zainteresowania i to Jemu dedykowane są wszystkie utwory . Należy zadać pytanie , jaki wpływ na postawę człowieka wobec Boga wywarła dominacja kościoła ? Odpowiedź jest jednoznaczna . W tym okresie dzieła opiewają Boską wielkością , czystą wiarą w Jego istnienie i pokorną postawą wobec Stwórcy . Dzieła związane z buntem są niewidoczne . Należy także dodać , iż w tym okresie literackim propagowane były trzy ideały człowieka . Rycerz doskonały w „Pieśni o Roladzie” , gdzie oprócz miłości do ojczyzny , posłuszeństwa i wierności wobec władcy , najwyższa wartością jest Bóg i wiara katolicka . Nadrzędnym celem jest walka w obronie chrześcijaństwa . Syntezę cnót rycerza ukazuje scena śmierci . Rycerza swą pokorną postawę wobe!
c Pana , za swe ziemskie czyny zmierzające do szerzenia chrześcijaństwa, uzyskuje wieczną sławę i nagrodę w niebie . Drugim z kolei popularyzowaniem i ideałem był asceta . W „Legendzie o św. Aleksym” także nie dopatrzymy się oznak buntu wobec Boga. Wręcz przejmie główny bohater utworu wyrzeka się swego majątku , rezygnuje z wszystkich przyjemności życiowych spędzają czas na modlitwie . Cierpi , umartwia się , rozmyśla o Bogu , jest wobec niego pokorny . Ostatnim popularyzowanym ideałem , była postać władcy . Możemy przywołać dwa utwory „życie Karola Wielkiego” napisane przez Einkarda , oraz fragment „Kroniki” Galla Anonim, dotyczący postaci Bolesława Chrobrego . Chrobrego obu utworach władca posiada cechy takie jak : mądrość, sprawiedliwość , poczucie godności , wiara w Boga , dobroć wobec podwładnych oraz szacunek dla ludzi . Dla nas istotna jest postawa wobec Boga . Należy tu ,odwołać się do ówczesnych realiów historycznych , gdzie wła!
dza króla bądź cesarza pochodziła od stwórcy . Władca był c!
zęsto określany jako pomazaniec boski a sama ceremonia koronacji miała charakter religijny . To odwołanie , jak i wymienione trzy ideały średniowieczne , pokazują silny wpływ religii na całokształt życia Zatem i postawa człowieka wobec Boga jest postawą pokorną w której nie doszukamy się elementów buntu , gdyż to wiązało by się z potępieniem bądź karą . Na uwagę zasługuje jeszcze „Boska Komedia” Dantego , stanowiąca swoistą przypowieść drodze człowieka do doskonałości . Główny bohater wędruje przez piekło , czyściec i raj . Już sam napis nad wrotami piekła „Ty , który wchodzisz żegnaj się z nadzieją”, sugeruje nam jako czytelnikom , iż piekło jest karą dla niewiernych nie wiernych niepokornych , że niema nadzieji , by się z tąd wydostać. Przewodnik Wergiliusz określa piekło jako miejsce dla ludzi zapomnianych przez Boga , dla ludzi , którzy odeszli od wiary a co za tym idzie zbuntowali się przeciwko Bogu . Dante w ten sposób pokazuje drogę do w!
iecznego szczęścia w raju , do którego można dojść tylko po przez wiarę w Stwórcę i posłuszeństwem wobec Niego .
Inaczej wizja Boga rysuje się w renesansie . Miejsce teocentryzmu zajmuje antropocentryzm , czyli w centrum zainteresowania znajduje się człowiek . Myślą przewodnią stają się słowa Terencjusza „Człowiekiem jestem nic co ludzkie nie jest mi obce” , oraz słowa Horacego „Carpe diem” . Okres renesansu , to czas reformacji i upadku pozycji kościoła . Wybuchają wojny religijne , mino to Bóg nadal pozostaje ważny , jest opatrznością i opiekunem ludzi . Doszukując się buntu w literaturze renesansu można przywołać „Treny” Jana Kochanowskiego , stanowiące traktat filozoficzny o ludzkim losie i życiu . Bunt autora można odczytać jako bunt wobec śmierci , czyli wobec woli Boga , który odebrał poecie ukochaną córeczkę Urszulkę . „Treny” są wyrazem rozpaczy ojca po stracie ukochanego dziecka , szukaniem pocieszenia ale w końcowej części „Tren XIX” pogodzenie się z zaistniałą sytuacja Kolejnym utworem w pewien sposób uk!
azującym bunt wobec duchowieństwa zaniedbującego swe obowiązki jest „Krótka rozprawa między Panem , Wójtem a Plebanem” Mikołaja Reja . Autor ukazuje duchowieństwo jako zepsutą warstwę , leniwą , chciwą , materialistyczną i profanującą miejsca święte . Te zarzuty są skierowane do duchowieństwa , które jest służbą Boga , ale cóż to za służba , która zaniedbuje swoje obowiązki i nie podlega bożej karze .
Kolejna epoka barok , to rezygnacja z antropocentryzmu i powrót do teocentryzmu . By pełni oddać istotę tej epoki najlepiej zwrócić uwagę na poglądy Pascala , przyznającego nadrzędną role sercu i wierze . wychodził z założenia , że lepiej wierzyć w Boga , bo jeśli to nasza wiara a również i pokora zostaną nagrodzone . Wierząc nic nie tracimy , nie wierząc możemy stracić wszystko , narazić się na gniew boży.
Niezależnie od epoki Bóg , pozostaje dla człowieka nadrzędną wartością . Bunt wobec Stwórcy często przejawiał się jako sprzeciw wobec postępowania duchowieństwa , czy też wobec śmierci . Pokora i wiara zawsze były wynagradzane . Postawa wobec Boga uległa zmianom ale istotne jest to , iż Bóg zawsze występował w literaturze poszczególnych okresów , a twórcy często powoływali się na symbolikę biblijną , szczególnie w epoce romantyzmu , gdy Polska była rozdzielona między zaborami.