Smith Wilbur - Saga rodu Ballantyneów- 2 - Twardzi ludzie.pdf - Smith Wilbur - alachol

WILBUR SMITH

TWARDZI LUDZIE

Przekład

PIOTR SZAROTA JAROSŁAW BIELAS

AMBER

Tytuł oryginału MEN OF MEN

Ilustracja na okładce STEVE CRISP

Redakcja merytoryczna

ELŻBIETA MICHALSKA-NOVAK

ANDRZEJ CIĄŻELA

Redakcja techniczna LIWIA DE

Po raz pierwszy wydana w 1981 roku

pod tytułem „Men of Men" przez William Heineman House, 81 Fulham Road, London SW3 6RB

ISBN 83-7169-292-7

WYDAWMICTWO AMBER Sp. z o.o. 00-108 Warszawa, ul. Zielna 39, tel. 620 40 13,620 81 62

Warszawa 1997. Wydanie I

Druk: Zakłady Graficzne w Gdańsku

Ponowna oprawa: Zakład Poligraficzno-Wydawniczy Pozkal w Inowrocławiu

Książkę dedykuję żonie, Danielle, razem z całą moją miłością na wieczność.

Akc.

'•* ¦>

ie wystawiony na światło dzienne, odkąd, przed dwustu milionami lat, uzyskał swą obecną formę,

wydawał się uwięzionym promieniem słonecznym.

Zrodziło go ciepło tak wielkie jak żar słonecznej tarczy, powstał w czeluściach Ziemi, w

tryskającej z samego jej jądra płynnej magmie.

Piekielne temperatury wypaliły w nim wszelkie zanieczyszczenia, pozostawiając jedynie atomy

czystego węgla stłoczone pod ciśnieniem, które mogłoby rozsadzić góry.

Zagęszczony jak żadna inna substancja na Ziemi, mały pęcherzyk ciekłego węgla unosił się w

powolnym nurcie podziemnego strumienia lawy, który przeciskał się poprzez drobne pęknięcie w

skorupie ziemskiej, aż osłabł nagle i zatrzymał pod samą jej powierzchnią.

Lawa zastygła wówczas na następne tysiąclecie; zmieniwszy stan skupienia stała się cętkowaną

niebieskawą skałą złożoną z luźno związanych żwirowatych elementów. Nie połączyła się jednak z

otaczającą ją rodzimą skałą, lecz wypełniła głęboki okrągły otwór, którego wylot miał kształt leja o

średnicy prawie półtora kilometra, a dno znajdowało się znacznie niżej, gdzieś w niedosiężnych

głębiach Ziemi.

Podczas gdy lawa powoli stygła, oczyszczony pęcherzyk węgla przechodził jeszcze bardziej

niezwykłą transformację. Zaczaj się on zestalać w ośmiofasetowy kryształ o doskonałej symetrii,

tak duży jak świeży owoc figi i tak dokładnie oczyszczony w diabelskim palenisku jądra Ziemi, że

stał się przezroczysty niczym promień słońca. Dzięki temu, że poddany był działaniu potężnych

ciśnień,

nie pękał, zachowując idealną strukturę, a jednocześnie równo- l miernie stygł. Był doskonały.

Płomyk chłodnego ognia, tak białego, że w odpowiednim świetle sprawiałby wrażenie błękitu

indygo, ognia jak dotąd nie zbudzonego, gdyż przez tysiąclecia więziony był w absolutnej

ciemności, nie rozświetlonej nigdy promieniem słońca. Jednak przez miliony lat światło nie

znajdowało się wcale daleko, odległość wynosić mogła najwyżej sześćdziesiąt metrów, co było

niczym w porównaniu z głębią, gdzie rozpoczęła się wędrówka.

Teraz jednak warstwa tak przemienionej lawy była nieustannie rozdzierana i obciosywana, a

spustoszenia dokonywała kolonia stworzeń zorganizowanych na podobieństwo mrówek. Ich

przodków nie było jeszcze na Ziemi, gdy czysty kryształ osiągnął swą doskonałą strukturę.

Z każdym dniem powierzchniowa warstwa stawała się coraz cieńsza — nąjmerw sześćdziesiąt

metrów, później trzydzieści, piętnaście, wreszlie pięć. Wkrótce już tylko centymetry odzielały

kryształ od świecącego słońca, które miało wkrótce rozniecić jego uśpione płomienie.

Major Morris Zouga Ballantyne stał na krawędzi wiszącego mostu wysoko nad głęboką przepaścią.

W dole rozciągał się ponury, płaski krajobraz z jednym zaledwie pagórkiem.

Nawet w czasie najgorszego upału nosił na szyi jedwabną chustę, a jej koniec wsuwał pod kołnierz

flanelowej koszuli, która, choć świeżo uprana i wyprasowana, zdążyła już nabrać niemożliwego do

wywabienia czerwonawego koloru ochry, barwy afrykańskiej ziemi, która w miejscach, gdzie

rozcinały ją okute żelazem koła wozów albo łopaty poszukiwaczy, była niemal tak czerwona jak

surowe mięso; poruszona ciepłym, suchym wiatrem, zamieniała się w chmury gęstego czerwonego

kurzu, pod strugami deszczu zaś w kleisty czerwony muł.

Czerwień była także kolorem kopalni. Rdzawym pyłem osiadała na sierści psów i zwierząt

pociągowych, na ubraniach ludzi, ich brodach i ramionach, brezentowych namiotach, na

zbudowanych z blachy falistej barakach.

Przepaść ziejąca pod stopami Zougi była natomiast ciemnożółta. Miała średnicę ponad półtora

kilometra, krawędź niemal doskonale okrągłą, głębokość zaś ponad sześć kilometrów. Ludzie

pracujący

na dole niczym pająki utkali przepastną sieć, która połyskiwała jak srebrzysta chmura ponad

wykopami.

Zouga zatrzymał się na chwilę i uniósł spiczasty kapelusz z szerokim rondem, pobrudzony u góry

czerwonym pyłem. Delikatnie wytarł kropelki potu z bladej, gładkiej skóry poniżej linii włosów, a

kiedy dotknął wilgotnej czerwonej plamy na jedwabnej wstążce, skrzywił się z niesmakiem.

Kapelusz chronił jego gęste kręcone włosy przed nieznośnym afrykańskim słońcem i dzięki temu

zachowały one jeszcze swój ciemnomiodowy kolor. Broda jednak zmieniła barwę na jasnożółtą, a

wiek przydał jej dodatkowo srebrzystych pasm.

Na ciemnej, wypieczonej jak skórka świeżego chleba twarzy białą smugą odcinała się blizna. Przed

wielu laty, w czasie polowania na słonie, strzelba wybuchła mu w ręku, raniąc go dotkliwie.

Pod oczami drobną siecią rysowały się zmarszczki — często przecież mrużył oczy od słońca,

badając odległy horyzont — policzki zaś, począwszy od brzegu nosa aż do brody, przecinały

głębokie bruzdy. Kiedy Zouga spojrzał w dół, w przepaść, jego zielone oczy przesłonił smutek.

Przypomniał sobie, co go tu sprowadziło, swoje wielkie nadzieje i oczekiwania. Minęło dziesięć

lat, a wydawało się, że to cała wieczność.

Wzgórze Colesberg — tę nazwę usłyszał po raz pierwszy, wysiadając ze statku dowożącego

prowiant w zatoce u podnóża wielkiego kwadratowego monolitu Góry Stołowej, i na sam jej

dźwięk włosy zjeżyły mu się na karku, a po skórze przeszło mrowienie: „Na Wzgórzu Colesberg

znaleźć można diamenty wielkie jak kartacze i tak grube, że zedrą ci podeszwy, gdy będziesz po

nich chodzić!"

Wtedy doznał proroczej wizji i pojął, że tam właśnie, do Wzgórza Colesberg, zaprowadzi go

przeznaczenie. Zdał sobie sprawę, że ostatnie dwa lata, które spędził w Anglii, były jedynie

wyczekiwaniem na tę właśnie chwilę.

Droga na północ rozpoczynała się w diamentowych pokładach Wzgórza Colesberg. Był tego

pewien, gdy tylko usłyszał tę nazwę.

Został mu zaledwie jeden wóz i wyczerpany jazdą zaprzęg pociągowych wołów. Czterdzieści

osiem godzin brnęli w głębokim piasku, który pokrywał szlak ciągnący się prawie tysiąc

kilometrów przez niziny', aż do wzgórza, poniżej rzeki Yaal.

W wozie znajdował się cały jego dobytek, w tym zaledwie kilka naprawdę cennych przedmiotów.

Niemal cały majątek strawiły przygotowania do realizacji wielkiego marzenia trwające dwanaście

lat. Wysokie honorarium za książkę napisaną po powrocie z wyprawy na dziewicze tereny w dole

Zambezi, złoto i kość słoniowa, które przywiózł wtedy ze sobą, jak również kość słoniowa z

czterech kolejnych wypraw łowieckich — wszystko to przepadło. Tysiące funtów, dwanaście lat

udręki i ciągłych zawodów — by w końcu wielkie marzenie przysłoniły zniechęcenie i gorycz.

Jedyne, co pozostało, to wystrzępiony kawałek pergaminu — „Koncesja Ballantyne'a" — na

którym atrament zaczął już żółknąć, a miejsca zagięć przetarły się prawie na wylot, tak że trzeba go

było podkleić.

Koncesja była wystawiona na tysiąc lat i upoważniała do korzystania ze wszystkich bogactw

mineralnych na olbrzymim obszarze afrykańskiej głuszy, obszarzf wielkości Francji, który

Ballantyne wyłudził od dzikiego czarnego władcy. Tam właśnie Zouga odkrył złoto.

Była to bogata kraina i wszystko tu należało teraz do niego, potrzebował jednak kapitału,

olbrzymich zasobów finansowych, aby mógł wziąć ją w posiadanie i zdobyć skarby leżące pod

powierzchnią.

Połowę swego dorosłego życia spędził walcząc o zdobycie tych zasobów — walcząc bezowocnie,

nie udało mu się bowiem jak dotąd znaleźć choćby jednego człowieka, z którym mógłby

urzeczywistnić swą wizję i marzenia. Zdesperowany zdecydował się w końcu zaapelować do

brytyjskiego społeczeństwa. Raz jeszcze wyjechał do Londynu, aby zainteresować inwestorów ideą

założenia Górniczego Towarzystwa Krajów Środkowoafrykańskich, które eksploatowałoby tereny

objęte jego koncesją.

Zaprojektował i wydał efektowną broszurę wychwalającą bogactwa kraju, który nazwał Zambezją.

Ozdobił ją własnoręcznymi rysunkami bujnych lasów i równin pokrytych trawą, pełnych słoni i

rozmaitej zwierzyny łownej. Dołączył też kopię oryginału koncesji z wielką pieczęcią Mzilikazi,

króla kraju Matabele. Broszura ta rozesłana została do najdalszych nawet zakątków Wysp

Brytyjskich.

Ballantyne tymczasem podróżował od Edynburga do Bristolu, organizując wykłady i publiczne

wystąpienia, a kampanii tej towarzyszyły całostronicowe ogłoszenia w „Timesie" i innych

poważnych gazetach.

Te same gazety, które przyjęły pieniądze za ogłoszenia, ośmieszały jednak jego projekt, uwaga zaś

potencjalnych inwestorów skupiona była na powstających właśnie południowoamerykańskich

towarzystwach kolejowych, których promocja zbiegła się nieszczęśliwie z kampanią Zougi. Kiedy

zapłacił za druk i dystrybucję broszury, uregulował rachunki za ogłoszenia i pokrył koszty podróży,

z całego bogactwa pozostało mu zaledwie kilkaset suwe-renów... i zobowiązania.

Zouga obejrzał się do tyłu i popatrzył na żonę.

Aletta siedziała na wozie. Jej włosy wydawały się jasnożółte i jedwabiste w blasku słońca,

spojrzenie było jednak surowe, usta zaś straciły dawną słodycz i miękkość, tak jakby nastawiła się

już na trudy i niewygody, które miały ją jeszcze spotkać.

Patrząc na nią, nie chciało się wierzyć, że była kiedyś ładną, beztroską, delikatną jak motyl

dziewczyną, rozpieszczoną ulubienicą bogatego ojca, nie myślącą o niczym innym tylko o nowych

strojach, które właśnie nadeszły z Londynu, i przygotowaniach do kolejnego balu w kręgu

snobistycznej południowoafrykańskiej socjety.

Zafascynowała ją otaczająca młodego majora Zougę Ballantyne^ aura tajemniczości i niezwykłości

— był podróżnikiem i poszukiwaczem przygód w najodleglejszych miejscach Afryki — legenda

wspaniałego łowcy słoni i splendor książki, którą właśnie opublikował w Londynie. Śmietanka

towarzyska Kapsztadu oczekiwała go z niecierpliwością i zazdrościła Aletcie, że nią wjaśnie się

zainteresował.

Było to jednak dawno temu i legenda zdążyła się już rozwiać. Wychowanie, jakie odebrała Aletta, i

dostatnie, pozbawione trosk życie, które prowadziła w rodzinnym domu, nie przygotowały jej do

trudnej egzystencji w dzikim afrykańskim interiorze. Szybko uległa tropikalnej gorączce i

epidemiom, które osłabiły ją do tego stopnia, że kolejne ciąże kończyły się poronieniami.

Przez całe dotychczasowe życie małżeńskie leżała albo w połogu, bądź nieprzytomna w

malarycznej gorączce, wciąż wyczekując ubóstwianego mężczyzny powracającego zza oceanu lub

z kolejnej wyprawy w głąb czarnego lądu, w której nie mogła mu już towarzyszyć.

Także teraz rozpoczynając swoją wyprawę do diamentowych złóż, Zouga był pewien, że Aletta

zostanie w Kapsztadzie w domu ojca, aby podreperować zdrowie i opiekować się dwoma synami,

jedynymi dziećmi, które udało jej się szczęśliwie urodzić. Wbrew oczekiwaniom wykazała jednak

niezwykłą determinaqę, nie uległa namowom i nie pozostała w mieście. Niewykluczone, że już

wtedy przeczuwała to, co miało wkrótce nastąpić. „Zbyt długo byłam sama", odpowiadała

łagodnie, ale stanowczo.

Ralph, starszy z chłopców, był wystarczająco dorosły, aby jechać wraz z ojcem na przedzie

zaprzęgu i ścigać się ze stadami gazeli, które pierzchały jak jasnobrązowa smuga po pokrytej

zaroślami kotlinie Karru. Jak mały huzar potrafił też dosiąść swego narowistego kucyka Basuto.

Młodszy, Jordan, niekiedy pomagał przy powożeniu zaprzęgiem, a niekiedy oddalał się na chwilę,

aby zerwać dziko rosnący kwiat lub gonić motyle. Większość czasu spędzarjednak na wozie,

słuchając z przyjemnością matki, która czytała mu wiersze z małego oprawnego w skórę zbiorku

poezji romantycznej. Choć nie mógł ich jeszcze zrozumieć, jego zielone oczy błyszczały z

podniecenia.

Niemal tysiąc kilometrów dzieliło ich już od Przylądka Dobrej Nadziei. Podróż zabrała osiem

tygodni. Każdej nocy obozowali w odkrytym stepie, pod nocnym niebem, zimnym i lśniącym od

gwiazd świecących jak diamenty, które spodziewali się znaleźć u kresu podróży.

Siedząc wraz z synami przy obozowym ognisku, Zouga swym magnetycznym, urzekającym

głosem potrafił sprawić, że obaj wprost nieruchomieli zasłuchani. Opowiadał im o polowaniach na

słonie i o ruinach starożytnych miast pamiętających czasy dawnych bóstw. Kreślił obrazy

północnej krainy czerwonego złota, krainy, do której obiecał ich kiedyś zabrać.

Aletta, otulona szalem chroniącym od nocnego chłodu, siedziała z drugiej strony ogniska,

przysłuchując się opowieściom męża. Tak jak kiedyś, przed laty, oczarowana była ich

romantyzmem. Po raz kolejny zastanawiała się nad swym życiem, a także nad niezwykłym

urokiem, jaki roztaczał ten mężczyzna, który, będąc jej mężem od tak dawna, wydawał się czasem

zupełnie obcym człowiekiem.

Słuchała, jak obiecuje chłopcom, że wypełni ich czapki lśniącymi,

okrągłymi diamentami, a później wyruszą razem na pomoc. Uwierzyła we wszystko, co mówił,

choć w przeszłości nieraz ją już rozczarował. Był tak przekonywający, tak pewny swoich racji, że

wszelkie popełnione kiedyś pomyłki, wszelkie zawiedzione nadzieje wydawały się bez znaczenia,

niczym kolejne przystanki na drodze, którą wytyczył przed nimi los.

Dni mijały odmierzane obrotem kół zaprzęgu i zamieniały się w tygodnie, kiedy to przemierzali

wielkie spalone słońcem i poprzecinane korytami wyschniętych strumieni równiny. Rosły na nich

ciemnozielone drzewa o gałęziach uginających się pod ciężarem tysięcy olbrzymich gniazd tkaczy,

ptaków zamieszkujących te wyschnięte tereny. Gniazda wielkości stogów siana rozrastały się

dopóty, dopóki gałęzie drzew mogły je utrzymać.

Monotonną linię horyzontu czasami tylko urozmaicały wzgórza — afrykańskie kopje. Ku jednemu

z nich właśnie się kierowali. Wzgórze Colesberg. Zaledwie kilka tygodni po przybyciu w tamte

strony Zouga usłyszał historię odkrycia tego diamentowego złoża.

Kilka kilometrów na pomoc od Wzgórza Colesberg równinę przecinało koryto płytkiej, szerokiej

rzeki. Wzdłuż jej brzegów drzewa były wyższe i bardziej zielone. Burowie nazywają ją Vaal, co w

ich języku znaczy „szara rzeka", gdyż taki właśnie ma kolor. Niewielka kolonia poszukiwaczy

diamentów przez wiele lat znajdowała swe błyszczące skarby w jej korycie oraz w naniesionym

przez jej nurt żwirze.

Była to ponura, mozolna praca i z pierwszej fali poszukiwaczy pozostali wkrótce tylko najsilniejsi.

Drobne diamenty pośledniejszego gatunku znajdowano od lat nawet pięćdziesiąt kilometrów na

południe od rzeki. Pewien sędziwy Bur nazwiskiem De Beer, posiadający tam swoje grunty,

sprzedawał koncesje na ich wykorzystanie. Chętniej jednak udzielał tych koncesji poszukiwaczom

z własnego kraju, czując niechęć do Anglików.

Z tych właśnie powodów, a także z uwagi na lepsze warunki, jakie znaleźli nad rzeką,

poszukiwacze nie byli speqalnie zainteresowani suchymi terenami na południu.

Pewnego dnia służący jednego z poszukiwaczy, tubylec, Hoten-tót, upił się do nieprzytomności

mocną kapsztadzką brandy zwaną Cape.Smoke i podpalił niechcący namiot swego pana.

Kiedy wytrzeźwiał, pan wychłostał go dotkliwie biczem ze skóry nosorożca, tak że tamten nie

mógł ustać na nogach, i okrytego niesławą wysłał do Suchej Krainy, gdzie miał kopać tak długo, aż

natrafi na diamentowe złoże.

Ukarany sługa wziął łopatę, spakował tobołek i odszedł kulejąc. Po dwóch tygodniach powrócił

jednak niespodziewanie, przynosząc pół tuzina drogocennych kamieni, z których największy był

wielkości laskowego orzecha. „Gdzie?", spytał Fleetwood Raws-torne. Było to jedyne słowo, jakie

zdołał wydusić przez ściśnięte gardło.

Kilka minut później Fleetwood pognał galopem z obozu, zostawiając nietkniętą furę wypełnioną

żwirem i piaskiem z koryta rzeki oraz sito z częściowo przesianą zawartością. Daniel, jego sługa,

uczepiony strzemienia, dotykał bosymi nogami ziemi, wzniecając chmury kurzu.

Widok ten wywołał gwałtowne poruszenie w oboziAywalizują-cych ze sobą na każdym kroku

poszukiwaczy diamentów. Nie minęła godzina, a uformowała się długa kolumna. W tumanach

czerwonego pyłu prowadzili ją galopujący jeźdźcy, za nimi z turkotem podążały wozy, na końcu

zaś potykając się i grzęznąc w głębokim piasku biegli ci, którzy mogli liczyć tylko na własne nogi.

Mieli do pokonania ładnych kilka kilometrów, dzielących koryto rzeki od położonej na południu

małej, nieurodzajnej i trudnej do odnalezienia farmy starego De Beera. Na niej to właśnie wznosiło

się pewne kamieniste wzgórze, podobne do tysięcy innych w okolicy.

Działo się to ponurą, suchą zimą 1871 roku; jeszcze tego samego dnia diamentowe wzgórze

nazwane zostało Wzgórzem Colesberg, Colesberg bowiem był miejscem narodzin Fleetwooda

Rawstorne'a. Wkrótce z odległych, pokrytych pyłem i spalonych przez słońce okolic miał przybyć

tam tłum poszukiwaczy, założycieli osady New Rush.

Ściemniało się już, gdy Fleetwood dotarł do wzgórza, nieznacznie tylko wyprzedzając podążającą

za nim kolumnę. Jego koń był krańcowo wyczerpany, służący zaś trzymał się strzemienia.

Obaj mężczyźni pobiegli szybko w kierunku wzgórza. Ich szkarłatne czapki wystające ponad

ciernistymi zaroślami można było dostrzec z dużej odległości.

Na szczycie służący wbił drewniany kołek, który wszedł w ziemię na głębokość trzech metrów. W

szaleńczym pośpiechu, spoglądając z przerażeniem w kierunku nadjeżdżającej hordy, Fleetwood

poprowadził średnicę wytyczonej przez siebie działki przez płytkie wyżłobienie terenu wokół

kołka.

Wkrótce zapadła noc i na wzgórzu rozgorzała walka. Poszukiwacze przeklinając się nawzajem i

okładając pięściami starali się wytyczyć jak najkorzystniejsze działki. Kiedy następnego dnia w

południe stary De Beer przyjechał wypisywać swe koncesje (brięfies w języku holenderskich

Smith Wilbur - Saga rodu Ballantyneów- 2 - Twardzi ludzie.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: