etyka 1.doc

ETYKA I DEONTOLOGIA LEKARSKA

Tematyka ćwiczeń

•                     I Wprowadzenie – sprawy organizacyjne. Historia etyki i deontologii lekarskiej, podstawowe pojęcia – dr A. Błędniak-Czerwińska

•                     II Tajemnica lekarska, stosunki lekarz-pacjent-rodzina, stosunki pomiędzy lekarzami – dr A.Błędniak-Czerwińska

•                     III Eksperyment medyczny, EMB, medycyna alternatywna – dr n.med G. Piotrowski

•                     IV Transplantacje i przetaczanie krwi – dr n.med G.Piotrowski

•                     V Stany terminalne – dr R.Gawor

•                     VI Gerontologia – dr R.Gawor

•                     VII Etyczne aspekty eutanazji – dr A.Paradowska

•                     VIII Aspekty etyczne leczenia psychiatrycznego – dr A.Paradowska

•                     IX Zajęcia praktyczne – dokumentacja medyczna

•                     X zaliczenie

Polecane podręczniki :

„Elementy etyki lekarskiej” -Tadeusz Biesaga

„Etyka i Deontologia Lekarska” – pod red. Tadeusza Kielanowskiego

„Etyka Lekarska” – Tadeusz Brzeziński

Historia etyki i deontologii lekarskiej

1.Podstawowe pojęcia i definicje

2.Zarys historii etyki, historia etyki i deontologii lekarskiej w Polsce.

3.Analiza Przysięgi Hipokratesa i Przysięgi lekarskiej

4.Przypadki kliniczne - dyskusja

Księgi lekarza hinduskiego Susruty V w ne

„..włosy i paznokcie miej krótko obcięte, noś brodę, ciało utrzymuj czysto, nos białą odzież, obuwie na nogach i ręce parasol lub laskę, twój wygląd ma być skromny, usposobienie czyste i bez złości, masz być grzeczny w mowie i przyjaźnie usposobiony do wszystkich jestestw żyjących. Unikaj towarzystwa lubieżnego i swoim przełożonym bądź posłuszny

•                     Wilhelm z Saliceto – przedstawiciel szkoły w Salerno

„..niech lekarz bada starannie tętno i niech robi przy tym mine poważną imponuje to laikom i rozbudza w chorym zaufanie do leczenia…….. Rokowanie trzeba choremu przedstawić jako dobre, zaś otoczeniu ma być przedstawione jako trudniejsze ażeby w razie zejścia niepomyślnego nie czyniono zarzutów lekarzowi. Niech lekarz nie dba o chwałby głupców i nieuków to mogłoby wywołać przypuszczenie że jest zażyły z tą klasą ludzi, co niegodne jest lekarza…..

Niech lekarz będzie milczący, zamyślony i spogląda w ziemię. Niech przyjmie taki wyraz twarzy aby otoczenie sadziło że posiada on wszystkie klucze mądrości i tylko od woli jego zalezy zdolność odróżniania prawdziwego od wątpliwego.

ETYKA - grec. ethos obyczaj

-styl życia

-sposób postępowania

-jako ogół ocen i norm moralnych obowiązujących w określonej społeczności i czasie – synonim moralności

-jako określony system etyczny – wynika ze światopoglądu, filozofii, czy związany z jego twórcą np. etyka chrześcijańska

-jako nauka o moralności – zajmuje się opisem, analizą i wyjaśnianiem istniejącej rzeczywiście moralności, ustalaniem zasad moralnego postępowania

Dyscypliny etyki :

Etyka normatywna - moralistyka-teoria słusznego i niesłusznego działania

1.aksjologia - nauka o wartościach

2.deontologia - nauka o powinnościach

Etyka nienormatywna

1. Metaetyka

2. Etyka opisowa – deskryptywna - etologia

•                        -historia moralności

•                        -psychologia moralności

•                        -socjologia moralności

METAETYKA – zajmuje się epistemologią i metodologia badań naukowych w etyce, teorią wiedzy moralnej, ustalaniem swoistych dla moralności wzorców rozumowania, analizą pojęć, języka, metod rozumowania w etyce

ETYKA OPISOWA Zajmuje się opisywanie systemów w różnych społecznościach i w róznych okresach historycznych, ustala przyczyny powstawania tych systemów, ustala ich znaczenie w społecznościach, bada faktyczne zachowania i przekonania moralne

HISTORIA MORALNOŚCI – opisuje zjawiska w aspekcie historycznym

PSYCHOLOGIA MORALNOSCI- ustala psychologiczne aspekty zachowań jednostki w stosunku do obowiązujących norm moralnych

SOCJOLOGIA MORALNOŚCI-bada ten problem w odniesieniu do grup społecznych

ETYKA NORMATYWNA
Moralistyka

Wg Diogenesa Laertiosa III ne – nauka o tym „ jak należy żyć i co jest ważne dla człowieka „

Dyscyplina głosząca co jest dobre a co złe moralnie, co się powinno robić a czego unikać. Dokonuje wyboru wartości z moralności ogólnoludzkiej, uzasadnia wybór, ustala zakres, wypracowuje teorie  normatywne

Deontologia -nauka o wartościach grec. deon – obowiązek logos nauka

Twórca słowa deontologia – angielski prawnik Jeremy Bentham ( 1748 – 1832 ), twórca filozofii utylitaryzmu i liberalizmu.

DEONTOLOGIA

Zbiór norm deontologicznych – zbiór nakazów, zakazów, przykazów moralnie poprawnego postępowania ludzi wykonujących określone zawody.

ETYKA LEKARSKA – normatywna etyka deontologiczna

ETYKA LEKARSKA – etyka zawodowa

BIOETYKA

- nauka interdyscyplinarna

- powstaje w wyniku postępu medycyny, biologii, techniki

- zajmuje się problemami człowieka i ekosystemem w którym żyje człowiek, stopniem ingerencji nauki i technologii w życie jednostki

ROZWÓJ ETYKI LEKARSKIEJ:

- STAROŻYTNOŚĆ

- I KODEKS HAMMURABIEGO

- II PRZYSIEGA HIPOKRATESA

Babiloński kodeks Hammurabiego ( ok.. 1728 – 1686 r.p.n.e. )

- najstarszy zbiór przepisów prawnych, 282 artykuły, prawa karnego , procesowego, cywilnego

- zasada talionu - prawo odwetu złem równym złu wyrządzonemu

Kodeks Hammurabiego

„jeżeli lekarz zada komuś ranę nożem brązowym i go uleczy …… należy lekarzowi zapłacić….. jeżeli lekarz zada komuś ranę nożem brązowym i śmierć jego spowoduje .....należy ręce mu obciąć „

Przysięga Hipokratesa – ok..2600 r przed CHr

- opiera się na poczuciu odpowiedzialności moralnej lekarza za swoje czyny,

- zawarte jest w niej przekonanie o szczególnej roli lekarza i jego posłannictwie

- odwołuje się do sumienia lekarza

- mówi o szczególności i roli zawodu

Hipokrates – ojciec medycyny i etyki medycznej ( 460 – 370 przed Chr ), urodzony w Larissie na wyspie Kos, w lekarskiej rodzinie Asklepiadów; Na wyspie Kos założył szkołę medyczną; Twórca około 60 pism – Corpus Hipocraticum

ROZWÓJ ETYKI LEKARSKIEJ
Średniowicze

- medycyna – domena duchowieństwa

- wiara w opatrzność boża

- wiara w idę miłosierdzia

- leczenie na podstawie empirii

- rozwój szkół lekarskich szkoła w Salerno

ROZWÓJ ETYKI W POLSCE
- „ Uchwały Towarzystwa Lekarzy Galicyjskich w przedmiocie obowiązków lekazry względem swych kolegów i zawodu lekarskiego w ogóle” - pierwszy kodeks etyki lekarskiej - 1876 r - zabór austryjacki

- „Zasady obowiązków i praw lekarzy” - drugi kodeks etyki lekarskiej - 1884 r. - zabór rosyjski

- „ Kodeks Deontologii Lekarskiej” – dla lekarzy polskich wszystkich trzech zaborów – 1907 r , 1925,  Zjazd Lekarzy i Przyrodników polskich we Lwowie

Okres renesansu

-przysięga Hipokratesa

-wzrost liczby lekarzy, kolegia lekrskie

-kodeksy deontologiczne

Thomas Percival ( 1740 – 1804 ) – „ O instytucjach zawodowych lekarzy i chirurgów i o zasadach jakie w środowisku lekarzy obowiązywać powinny „

ROZWÓJ ETYKI W POLSCE

Historia polskiej etyki – szkoła Hipokratesa

- XV wiek przysięga składana przez licencjuszy ubiegających się o stopień doktora medycyny

- „Przekłady i Komentarze do Etyki Arystotelesa „ -Sebastian Petrycy

- „Zbiór Zasad Deontologii Lekarskiej „ 16.06.1935 r. , pierwszy kodeks etyki opracowany w niepodległej Polsce, przyjety na walnym zebraniu Naczelnej Izby Lekarskiej

- 1947 – 1950 r.

- „Zasady Etyczno – Deontologicze PTL „ - 03.06.1967

- „Zbiór Zasad Etyczno – Deontologicznych Polskiego Lekarza” – 1978r

- 17 MAJ 1989 R – Powołanie Izb Lekarskich

- „ Kodeks Etyki Lekarskiej „ - 13-14 grudzień 1989

- Nowelizacja KEL – 12-14 grudzień 1993 - III Krajowy Zjazd Izb Lekarskich

- Nowelizacja KEL – 20 wrzesień 2003 – VII Krajowy Zjazd Izb Lekarskich

KEL – cześć szczegółowa
Rozdział pierwszy – „postępowanie lekarza wobec pacjenta”

•                   -Art. 6.

Lekarz ma swobodę wyboru w zakresie metod postępowania, które uzna za najskuteczniejsze. Powinien jednak ograniczać czynności diagnostyczne, lecznicze i zapobiegawcze do rzeczywiście potrzebnych choremu, zgodnych z aktualnym stanem wiedzy medycznej.

KEL- cześć szczególowa

•                   Jakość opieki medycznej

•                   Art.. 8

Lekarz powinien przeprowadzać wszelkie postepowanie , lecznicze, zapobiegawcze z należyta starannością poświęcając im niezbędny czas.

•                     Poszanowanie praw pacjenta

•                     Art. 13

1. obowiązkiem lekarza jest respektowanie praw pacjenta do świadomego udziału w podejmowaniu podstawowych decyzji lekarskich dotyczących jego zdrowia

2. informacja udzielona pacjentowi powinna być sformułowana w sposób dla niego zrozumiały

3. pacjent ma prawo zapoznać się ze stopniem ewentualnego ryzyka zabiegów diagnostycznych i leczniczych i spodziewanymi korzyściami związanymi z wykonywaniem tych zabiegów, a także z możliwościami zastosowania innego postępowania medycznego

•                     Art. 15

1.postępowanie diagnostyczne, lecznicze, zapobiegawcze wymaga zgody pacjenta. Jeśli pacjent nie jest zdolny do świadomego wyrażenia zgody, powinien ją wyrazić przedstawiciel ustawowy bądź osoba stale opiekująca się pacjentem.

2.wszczęcie postępowanie diagnostycznego, leczniczego i zapobiegawczego bez tej zgody może być dopuszczone tylko wyjatkowo w szczególnych przypadkach zagrożenia życia lub zdrowia pacjenta albo innych osób.

3. w razie nie wyrażenia zgody na proponowane postępowanie lekarz powinien nadal, w miarę możliwości, otaczać pacjenta opieką lekarską

•                    Art. 17

W razie niepomyślnej prognozy dla chorego powinien on być o niej poinformowany z taktem  i ostrożnością. Wiadomość o rozpoznaniu i złym rokowaniu może nie zostać choremu przekazana tylko w przypadku, jeśli lekarz jest głęboko przekonany, że jej ujawnienie  spowoduje bardzo poważne cierpienie chorego lub inne niekorzystne dla zdrowia następstwa; jednak na wyraźne żądanie pacjenta lekarz powinien udzielić pełnej informacji.

4