Podstawy ekologii, TiR, sem. I
Ćwiczenie 6
Temat: Demografia populacji cd. Analiza krzywych przezywania. Strategie rozrodcze człowieka
i zwierząt. Konstruowanie tabel przeżywania – 2 godz.
Opracował: dr Krzysztof Stepaniuk
1. Wprowadzenie.
Śmiertelność jest jednym z podstawowych czynników regulujących liczebność populacji. Śmiertelność dzielimy na: rzeczywistą, opisującą ubytek osobników w określonych warunkach środowiska (jej wartość jest oczywiście niestała, zależna od wielu czynników), oraz śmiertelność minimalną (pojęcie czysto teoretyczne) opisującą ubytek osobników warunkach idealnych, bez występowania presji czynników ograniczających.
Tabele przeżywania są wykorzystywane do przedstawienia i zrozumienia dynamiki śmiertelności pojedynczej kohorty (grupy) osobników danego gatunku w zależności od ich wieku. Informacje zawarte w tabelach są bardzo przydatne w przypadku ochrony gatunków zagrożonych (szczególnie w przypadku reintrodukcji gatunku), jak również przy zwalczaniu szkodników.
2. Typy tabel przeżywania.
W przypadku tabel przeżywania mamy do czynienia z dwoma ich typami:
1. Tabela kohort (syn.; t. pozioma, t. generacji) czyli tabela przeżywania bazująca na wieku kohorty (grupy osobników w tej samej klasie wieku). Grupa osobników tego samego pokolenia może być mniej lub bardziej stabilna. Na podstawie analizy tabeli tego typu śledzimy liczebność kohorty i dynamikę zmian jej liczebności od momentu narodzin pierwszego osobnika do czasu śmierci ostatniego.
2. Tabela statyczna (syn.: t. pionowa), bazująca na wyimaginowanej kohorcie. Sporządzana jest na podstawie danych zebranych przez badacza w określonym momencie i bazuje na aktualnych danych dotyczących wieku osobników w populacji.
Tabela 1. Przykładowa tabela przeżywania dla populacji pąkli.
Tabela przeżywania dla populacji pąkli (Balanus glandula)
Klasa
wieku
/Wiek (dni/
miesiące
/lata)
Liczba osobników dożywających do początku klasy wieku nx
Udział
w populacji osobników dożywających do początku klasy wieku x
Liczba osobników umierających w przedziale wieku x do
x + 1
Współczynnik śmiertelności osobników
w przedziale wieku od x do x + 1
Przeciętna
przeżywalność
Przeżywalność
spodziewana
W skali logarytmicznej
x
nx
lx
dx
qx
Lx
Tx
ex
log(lx)
0
142
1000
563
0.563
718.5
1577
1.577
3
1
62
437
198
0.4530892
338
858.5
1.9645309
2.640481
2
34
239
98
0.4100418
190
520.5
2.1778243
2.378398
20
141
32
0.2269504
125
330.5
2.3439716
2.149219
4
15.5
109
0.293578
93
205.5
1.8853211
2.037426
5
11
77
31
0.4025974
61.5
112.5
1.461039
1.886491
6
6.5
46
0.6956522
30
51
1.1086957
1.662758
7
TIRowkaPB