(autyzm) ćwiczenia rozciągające wędzidełko podjęzyk.doc

Kilkanaście propozycji do rozciągnięcia wędzidełka podjęzykowego.

Ćwiczenia języka:

·                      naśladowanie picia mleka przez kotka (szybkie krótkie ruchy języka w przód, do góry, do tyłu)

·                      oblizywanie końcem języka wargi dolnej, wargi górnej (warga ta dla urozmaicenia ćwiczeń może być posmarowana czekoladą, miodem)

·                      oblizywanie końcem języka miejsc pod dolną wargą (na całej je długości)

·                      oblizywanie końcem języka miejsc tuż nad górną wargą, wzdłuż całej jej długości

·                      naprzemienne oblizywanie miejsc tuż nad wargą dolną i wargą górną wzdłuż całej ich długości

·                      kilkakrotne oblizywanie warg (suchych, posmarowanych) ruchem okrężnym

·                      kilkakrotne oblizywanie ruchem okrężnym miejsc wokół ust (raz w jedną, raz w drugą stronę)

·                      dotykanie czubkiem języka kącików ust (kilkakrotnie i naprzemiennie - prawego i lewego)

·                      zlizywanie końcem języka masy czekoladowej z prawego i lewego kącika ustawiczne

·                      szukanie końcem języka brody

·                      masowanie językiem brody

·                      szukanie końcem języka nosa

·                      naśladowanie kota wylizującego talerzyk po budyniu

·                      jedzenie językiem z talerza budyniu

·                      lizanie lodów trzymanych w takiej odległości od buzi, aby zmusić język do wysuwania się  do przodu

Ćwiczenia usprawniające, których celem jest doprowadzenie do wibracji języka:

1.      Rozciąganie języka leżącego swobodnie w jamie ustnej tak, aby jego boki dotykały zębów trzonowych, a następnie wysuwanie szeroko języka.

2.      Ujmowanie brzegów języka między zęby trzonowe i delikatnie żucie.

3.      Układanie szeroko języka i wykonywanie wdechów i wdechów przy lekko rozchylonych wargach.

4.      Ujmowanie brzegów języka między zęby trzonowe i unoszenie jego czubka do wałka dziąsłowego.

5.      Liczenie językiem górnych a następnie dolnych zębów.

6.      Masaż języka przez wysuwanie go i wsuwanie przez lekko zbliżone zęby.

7.      Zdmuchiwanie skrawków papieru z czubka języka.

8.      Unoszenie szeroko języka za górne zęby.

9.      Kląskanie językiem.

10.  Szybkie i delikatne wymawianie dziąsłowych głosek t i d oraz t, d, n przy znacznym otwarciu ust.

11.  Mlaskanie językiem.

12.  Naśladowanie ssania cukierka czubkiem języka; masaż języka przez wysuwanie i wsuwanie go między lekko rozwarte zęby.

13.  Wysuwanie języka na zewnątrz jamy ustnej.

14.  Dotykanie końcem języka nosa i podbródka – na przemian.

15.  Poruszanie językiem w lewo, w prawo, dotykając czubkiem języka kątów ust.

16.  Oblizywanie językiem zębów ruchem okrężnym przy zwartych wargach.

17.  Lizanie podniebienia przy otwartych ustach.

18.  Zmienianie układu języka z wąskiego na szeroki.

19.  mlaskania i cmokania.

I.                    Ćwiczenia przygotowawcze:

1.      Rozpoczynamy od szybkiego wymawiania głosek tttt, dddd, tdtdtdtd, tdntdntdntdn, tede-tede, tedo-tedo, tedu-tedu. Język znajduje się nie przy zębach, ale jest cofnięty do wałka dziąsłowego, co w efekcie daje wymowę „tępą” (zwłaszcza krótkie, zredukowane e). Ćwiczenia prowadzimy przy otwartych ustach, gdyż wtedy zmuszamy język do wykonywania ruchów potrzebnych przy td (przy zwartych zębach język pracuje minimalnie).

2.      Wymawiając ddd przesuwamy szybko palcem pod językiem w prawo i w lewo, pobudzając go do drgań (język szeroki, rozluźniony, ułożony tuż za górnymi zębami).

3.      Stosuje się też ćwiczenia w dmuchaniu. Wąski pasek papieru umieszczany na czubku języka za górnymi zębami (wargi rozchylone) i polecamy dmuchnąć na język energicznie wymawiając t, a następnie tr. Wówczas papierek odskoczy.

4.      Prowadzimy też dużo ćwiczeń w postaci drobnych ruchów języka po podniebieniu, wymawiając przy tym trltrltrl, język znajduje się za wałkiem dziąsłowym.

5.      Innym sposobem stosowanym w nauczaniu wymowy spółgłoski r jest szybkie potrącanie palcem (najmniejszym) wędzidełka języka w czasie wymawiania spółgłoski ž przy rozchylonych szczękach.

6.      Wibracje języka można wywołać wsuwając czubek języka między wargi w czasie parskania wargami: pru, pru, pru wykonywanego początkowo szeptem, potem głośnie. Jeżeli zacznie drgać czubek języka, można przytrzymywać palcami wargi, aby drgał tylko czubek języka, następnie należy go stopniowo przesuwać do góry dziąseł.

7.      W celu uzyskania r stosuje się także lekkie podbijanie brody w czasie wymawiania głoski l. Przy ćwiczeniu głoski r unikamy początkowo wymawiania r, a nawet tr, gdyż przy r językowym, kiedy dziecko usłyszy r, natychmiast włączy do pracy języczek. Dlatego należy podawać te głoski, które wymagają drobnych ruchów języka. Powinno się nawet czasowo wprowadzić zamianę r języczkowego na l, gdyż wówczas jesteśmy na lepszej drodze do uzyskania r przedniojęzykowego. Nauczanie prawidłowego r, kiedy już słyszymy choćby zbliżony dźwięk, rozpoczynamy od tr, dr. Nie muszą to być mocne uderzenia, jak trrr, drrr. Wystarczy jedno drgnięcie, gdyż w mowie potocznej słychać nie więcej niż 1 – 3 uderzenia język.

Materiał wyrazowy do ćwiczeń utrwalających prawidłową wymowę r

tra, tro, tru, tre, try

atra, otro, utru, etre, ytry

dra, dra, dru, dre,drt

adra, odro, udru, edre, ydry

ra, ro, ru, re, ry

ara, oro, uru, ere, yry

ar, or, ur, er, yr

trawa, trapez, tratwa, trafić, tramwaj, troje, troska, trojak, trud, trójka, trudny, trójkąt, truskawka, tren, treść, trybuna, trwały

dratwa, dramat, drabina, droga, drobny, druk, druh, drut, drób, drugi, drużyna, dróżnik, dren, drewno, drelich

futro, jutro, futryna, patrol, opatrunek, wątroba, piętro, cytryna, strach, straż, strona, struga, stryj, strych, siostra

praca, pralka, prasować, prom, proca, prośba, próba, próchno, brat, broda, bruk, brudny, bruzda, brulion, brona, kra, kraj, kratka, krowa, kropla, kromka, król, kruk, krew, kreda, kreska, gra, gram, grad, grabie, granica, groch, gromada, gruby, grupa

teatr, metr, litr, wiatr, centymetr

rak, rama, rana, rasa, rata, radio, ranek, ratunek, rakieta, rok, ropa, rola, rondel, rolnik, robak, rozkład, robota, roślina, rów, rój, ród, ruch, ruda, róża, ruina, rulon, równy, różnica, rumianek, rebus, renta, reszta, rejon, rekin, remont, reguła, redakcja, recepta, ryk, rym, rytm, ryba, rynek, rynna, rysunek

para, aparat, parasol, korona, jezioro, orać, obora, kora, pora, skorupa, piorun, korek, wtorek, fura, skóra, dziura, figura, biuro, pióro, nurek, teren, litera, kierat, siekiera, cerata, żyrafa

karp, alarm, arkusz, latarka, artysta, sarna, port, tort, urlop, urok, serce

żar, dar, smar, ciężar, katar, aktor, autor, amator, konduktor, pomidor

bór, chór, mur, tur, zbiór, otwór, dyżur, kaptur, ser, ster, saper, kufer, monter, numer, plaster, cukier, lakier, puder, wir, parter, srebro, rura, reforma, referat, bariera, jarmark, marmur, traktor, rabarbar