zachodnia_tradycja_prawna.doc

- John Austin (I poł. XIXw.) – twórca jurysprudencji analitycznej (pozytywizm prawniczy), głoszącej dwie tezy. I teza: prawodawca nie jest ograniczony w swej aktywności żadnymi normami, gdyż wszelkie normy pochodzą z jego arbitralnej woli. II teza: organ prawodawczy nie czerpie legitymacji ze świadomej decyzji adresatów swej decyzji, mają oni honorować istnienie tego organu z przyzwyczajenia.

- Kanoniści: Henryk z Osti , Hugoccio z Pizy  Glosatorzy: Irneriusz , Akursiusz  Postglosatorzy: Bartolus de Saksoferrat , Baldus de Ubaldis

- Przedstawiciele nowożytnej szkoły prawa natury: Hobbes , Locke , Grocjusz, Wolf , Thomasius , Rouseau i Kant

- Założyciel szkoły glosatorów: Irneriusz

- Ius gentium – prawa narodów, uwzględniają to co zróżnicowane i wyróżniają jedynie to co wspólne różnym ludziom.

- Kodyfikacja Justyniana I Wielkiego w VI w., 4 części: Kodeks, Instytucje, Nowele i Digesta.

- Św. Tomasz  - według niego prawo naturalne jest intelektualnym, czynnym uczestnictwem rozumnego stworzenia – człowieka w prawie wiecznym. Prawo naturalne nie jest więc oderwane od prawa wiecznego. Tak pojmowanemu prawu naturalnemu podlega zarówno rozum, jak i wola człowieka. Rozum przejawia właściwą człowiekowi skłonność do poznawani dobra, wola zaś zmierza do jego osiągnięcia, inaczej mówiąc rozum określa cele zgodne z naturą człowieka, wola jest środkiem ich realizacji.
Prawo natury według św. Tomasza jest obiektywnym kryterium dobra i zła moralnego, a także prawem obowiązującym w sumieniu ludzkim. Właśnie sumienie ludzkie zdolne jest do tworzenia sobie obrazu, wizji dobra i zła. Na podstawie tego twierdzenia św. Tomasz sformułował podstawowy nakaz prawa naturalnego: dobro należy czynić, a zła unikać. Niekiedy wyraża go w równoznacznej według niego formule – że należy postępować zgodnie z rozumem i zachować porządek odpowiedni naturze.
Na tych zasadach powinny się opierać zdaniem św. Tomasza wszystkie bardziej konkretne nakazy prawno-naturalne. Porządek tych nakazów układa się według porządku naturalnych skłonności człowieka.

- T. Hobbes – neguje on  istnienie gatunkowej natury człowieka i uważa, że każda jednostka już w hipotetycznym prawie natury korzysta z tzw. uprawnienia przyrodzonego tj. możności podejmowania wszelkich działań zmierzających do zaspokojenia wymagań jej instynktu samozachowawczego. W stanie tym nie obowiązują żadne normy, nie ma instancji, która miałaby monopol na posiadanie przymusu i mogłaby zmusić jednostkę do honorowania norm. Wyprowadzając jednostki z tego stanu Hobbes uznaje, że w tzw. umowie o podporządkowaniu kreują one abstrakcyjne państwo, po którego stronie pojawi się monopol na stosowanie przymusu, sankcjonowanie norm, a także treść prawa natury. Prawo to stanowić będzie zbiór norm, natomiast po stronie jednostek pozostawać będą wcześniejsze możności (uprawnienia). Normy jednak zawężać będą obszar uprawnień – zakazując lub nakazują pewne zachowania dotąd uprawnione, wykluczając natomiast inne zachowania dotąd również uprawnione. Hobbes odwraca relacje między przedmiotowym prawem natury, a podmiotowym prawem.

John Lock – przejął od Hobbesa kategorie hipotetycznego stanu natury, uprawnienia przyrodzonego, umowy i prawa natury nie wiązanego z natura gatunkowa.
Każda jednostka posiada w stanie natury 4 uprawnienia przyrodzone do życia , zdrowia , wolności i majątku nabytego własnym trudem. Prawo natury kojarzy jako wtórne wobec uprawnień przyrodzonych , normy nie pochodzą jednak od państwa i nie pojawiają się po wyjściu ze stanu natury lecz jedna tylko norma prawa natury ( prawa rozumu) poznawana jest przez jednostki już w stanie natury. Zarówno społeczeństwo ( powstające w wyniku umowy o jego stanowienie) jak i jego organy nie sa w stanie naruszyć norm prawa natury znanej jednostkom a chroniącym jedynie posiadane przez nie uprawnienia przyrodzone. ( Inaczej niż u Hobbesa norma ta nie zawęża uprawnień lecz jedynie gwarantuje ich nienaruszalność ) U Locka pojawia się koncepcja : państwo to jest społeczeństwo cywilne i jego organy chronić ma nienaruszalne uprawnienia przyrodzone nie może ich w żadne sposób ograniczać.

Lock uważał że prawo naturalne jest zdefiniowane jako <<rozporządzenie boskiej woli znane światło natury, które ukazuje, co jest zgodne lub niezgodne z naturą rozumną i które zarazem jej to nakazuje lub tego zabrania>> Locke wskazuje, że istnieją trzy sposoby poznania prawa naturalnego: poprzez wrodzony zapis, ze słyszenia i poprzez rozumowanie na podstawie spostrzeżeń zmysłowych. Ponadto sprzeciwiał się wszelkim hipotezom o istnieniu idei wrodzonych. Locke przyznaje, że wiele przejmujemy od rodziców i z innych tego rodzaju źródeł, jednak wiedza ta opiera się na ludzkich nakazach. Podstawową znajomość prawa naturalnego zdobywamy na trzeci z wymienionych sposobów, to znaczy przez rozumowanie w oparciu o dane doświadczenia zmysłowego.

- Pozytywizm a normatywizm - zakładał że prawo jest to zespół norm ustanowionych przez państwo, lecz rzeczą drugorzędna jest czy odpowiada to normom moralnym religijnym czy obyczajowym , charakteryzuje go formalizm i brak uzasadnienia aksjologicznego. Jednym z przedstawicieli pozytywizmu był john austin który przedstawił dwie kluczowe tezy dla ujęcia jurysprudencji analitycznej. Jedna z tez mówiła że prawodawca nie jest ograniczony w swej aktywności żadnymi normami , gdyż wszelkie normy o charakterze prawnym pochodzą z jego arbitralnej woli tym samym nie mają waloru prawnie istotnego ani normy prawa bożego , naturalnego i narodu ani normy przyjęte nawet uprzednio przez prawodawcę , nie wiążą go ani normy prawa międzynarodowego ani normy konstytucyjne gdyż pochodzą od niego i może on w każdym czasie odmienić treść swej woli. Właśnie krytykę tej tezy przeprowadził na początku XX wieku Hans Kelsen zwracając uwagę że pozytywiści przejmując tę tezę są w stanie uzasadnić istnienie kompetencji każdego podmiotu i każdego organu władzy wywodząc ich prawa podmiotowe z arbitralnie ustalanych przez prawodawcę norm nie podmiotowych samego organu prawodawczego, gdyż przyjmują że przed jego orzeczeniami nie ma żadnych norm . Dlatego sformułował koncepcję tzw. Normy podstawowej która miała aprioryczny charakter, i z której prawodawca miał wyprowadzać kompetencje – prawa podmiotowe. W praktyce oznaczało to że inny organ stanowić miał konstytucję –normę podstawową inny zaś pełnić funkcje organu prawodawczego w ten sposób prawodawca uzyskiwał normatywne źródło swych praw podmiotowych, a nawet był wiązany normą podstawową.

Veritatis Splendor- Etyka, a prawo http://adonai.pl/jp2/pliki/vs.pdf