WYŻSZA SZKOŁA
INFORMATYKI I ZARZĄDZANIA
z siedzibą w Rzeszowie
WYDZIAŁ TURYSTYKI I NAUK O ZDROWIU
Kierunek: Zdrowie publiczne
Specjalność: Promocja zdrowia z fizjoterapią
Wykonawcy:
Kryszewska Małgorzata 37304
Kardasz Dagmara 37329
Rapiej Monika 37943
Rehabilitacja Kardiologiczna
Rzeszów 2010
WHO z 1964 roku , określała rehabilitację kardiologiczną jako „działanie, pod wpływem którego osoba z chorobą serca przywracana jest do optymalnego stanu zarówno fizycznego, medycznego, psychologicznego, emocjonalnego, seksualnego, socjalno-ekonomicznego jak i zawodowego”. Obecna definicja WHO z roku 1993 określa rehabilitację kardiologiczną jako: „kompleksowe i skoordynowane stosowanie środków medycznych, socjalnych, edukacyjnych, ekonomicznych i zawodowych w celu przystosowania chorego do nowego życia i umożliwienia mu uzyskania jak największej sprawności”.
Współcześnie rozumiany kompleksowy program rehabilitacji kardiologicznej zakłada działania, specjalnie przeszkolonego personelu medycznego i pomocniczego, które mają doprowadzić do:
· przyspieszenia powrotu chorego do optymalnego stanu zdrowia,
· ułatwienia zaakceptowania przez niego nowej sytuacji życiowej,
· zmniejszenia prawdopodobieństwa nawrotu choroby i jej powikłań,
· utrzymania przez chorego, najdłużej jak to możliwe, pełnej samodzielności.
Rehabilitacja po zabiegach kardiochirurgicznych
I Etap – Rehabilitacja szpitalna
Okres I - przed zabiegiem; 3-7 dni;
cel:
· nawiązanie kontaktu z pacjentem; uświadomienie choremu, że chociaż wyniki odległe są najczęściej bardzo dobre, to w okresie pooperacyjnym może wystąpić szereg dolegliwości
· nauka zasad oddychania,
· zwiększenie pojemności oddechowej płuc
· nauka odkrztuszania
· zapewnienie dobrej wentylacji płuc
· nauka sposobu siadaniu w łóżku z ochroną mostka
· niedopuszczenie do spadku wydolności chorego (roztrenowania ustroju)
· u chorych leżących profilaktyka zakrzepowo-zatorowa i utrzymanie układu krążenia i oddychania w jak najlepszej sprawności
· jeśli czas i stan chorego pozwala – próba poprawy wydolności fizycznej; u otyłych redukcja masy ciała
· przygotowanie psychiczne
Okres II – po zabiegu kardiochirurgicznym
Cel;
· zapobieganie zaleganiu wydzieliny w drzewie oskrzelowym i powikłaniom płucnym - niedodmie, zmianom zapalnym w płucach, powikłaniom zakrzepowo-zatorowym - jak najszybsze wzbudzenie i rozintubowanie (zwykle po około 12h)
· poprawa pracy przepony, mięśni brzucha i dodatkowych mięśni oddechowych
· korygowanie postawy ciała
· maksymalnie szybkie uzyskane optymalnej sprawności i poprawa ogólnej kondycji pacjenta
Według standardów Rehabilitacji Kardiologicznej Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego stałymi elementami kompleksowej rehabilitacji kardiologicznej są:
· ocena stanu klinicznego chorego,
· ustalenie optymalnego leczenia farmakologicznego,
· rehabilitacja fizyczna,
· rehabilitacja psychospołeczna,
· ocena i zwalczanie czynników ryzyka choroby wieńcowej,
· modyfikacja stylu życia,
· edukacja pacjentów i ich rodzin,
· monitorowanie postępów rehabilitacji.
· Standardy postępowania zalecają rehabilitację:
· wdrażać bezzwłocznie,
· kontynuować w sposób ciągły,
· prowadzić wieloetapowo,
· dostosowywać do indywidualnych potrzeb chorego w zależności od jego stanu klinicznego,
· prowadzić w sposób akceptowany przez pacjenta i jego otoczeni
Ocena tolerancji wysiłku
To wielkość obciążenia w przypadku wykonywania próby wysiłkowej na bieżni określa tzw. równoważnik metaboliczny (metabolic equivalent) – MET.
1 MET jest jednostką spoczynkowego poboru tlenu i wynosi około 3,5 ml O2/kg masy ciała/min. Zdrowy 40-letni mężczyzna wykonuje wysiłek fizyczny wymagający wydatku energetycznego około 10 METS. Przerwanie próby wysiłkowej przy obciążeniu <5 METS (poniżej 75 W na cykloergometrze) świadczy o znacznym ograniczeniu tolerancji wysiłku.
Podczas wysiłku następuje zwiększony wychwyt tlenu mający zrównoważyć podwyższone zapotrzebowanie metaboliczne. Zdolność do powiększania dopływu tlenu nie jest jednak nieograniczona – moment, w którym żaden dalszy wzrost w dowozie tlenu nie jest możliwy, pomimo kontynuowania zapotrzebowania związanego z wysiłkiem, odpowiada maksymalnemu zużyciu tlenu (VO2). Zużycie tlenu podczas odpoczynku, które zostało zdefiniowane jako ekwiwalent metaboliczny (metabolic equivalent – MET), stanowi jednostkę energii odpowiadającą zużyciu tlenu w warunkach podstawowych, czyli w spoczynku i wynosi 3,5 ml/kg/min. Prawidłowy VO2max u zdrowych ludzi wyliczono na 13 MET. Olimpijczycy mogą mieć VO2max do 84 ml/kg/min. (24 MET), podczas gdy chorzy ze schorzeniami serca mogą mieć VO2max ograniczone do 14 ml/kg/min. (4 MET) lub mniej
Uwzględniając wymienione kryteria kliniczne, elektrokardiograficzne i hemodynamiczne próbę wysiłkową należy przerwać przy wystąpieniu jednej z następujących przyczyn:
· objawy: ból, zmęczenie, duszność, chromanie przestankowe;
· połączenie objawów, np. bólu z istotnymi zmianami w EKG;
· poza tym (ze względów bezpieczeństwa) – obniżenie odcinka ST (>2 mm można uznać za względne wskazanie do przerwania badania, zaś ? 4 mm za bezwzględne wskazanie do przerwania testu); uniesienie odcinka ST ? 1 mm; istotna arytmia; spadek ciśnienia tętniczego o ponad 10 mmHg w stosunku do wartości wyjściowej; nadmierny wzrost ciśnienia tętniczego (>250 mmHg skurczowego lub>115 mmHg rozkurczowego);
· osiągnięcie maksymalnego przewidywanego tętna może być również powodem przerwania testu u pacjentów z doskonałą tolerancją wysiłku, którzy nie są zmęczeni, a także wg uznania lekarza.
· Chory kierowany na próbę wysiłkową powinien mieć ze sobą dwa elektrokardiogramy, jeden spoczynkowy wykonany wcześniej, drugi wykonany przed testem w dniu badania.
Próba wysiłkowa
Próba wysiłkowa jest najczęściej wykonywaną próbą elektrokardiograficzną zmierzającą do ujawnienia cech choroby niedokrwiennej serca.
Wysiłek fizyczny powoduje wzrost zapotrzebowania mięśnia sercowego na tlen. Akcja serca ulega wówczas przyspieszeniu, wzrasta ciśnienie skurczowe krwi, a przepływ wieńcowy powinien ulec zwiększeniu.
U osób ze zwężonymi naczyniami wieńcowymi możliwość wzrostu przepływu wieńcowego jest znikoma i obciążanie pracą powoduje niedotlenienie mięśnia serca, a w EKG mogą pojawić się zmiany świadczące o chorobie niedokrwiennej. Dla celów klinicznych, za wystarczający test ukrwienia mięśnia sercowego przyjmuje się wysiłek submaksymalny (około 85% tzw. wysiłku maksymalnego), określany na podstawie dopuszczalnej częstości rytmu. Istnieją różne sposoby wymiernego obciążenia badanych.
Najbardziej znanymi sposobami obciążania wysiłkiem było wchodzenia na trzy 9-calowe stopnie (tzw. test Mastera), obciążenie na cykloergometrze rowerowym i wreszcie aktualnie wykonywany test na bieżni ruchomej według tzw. protokołu Bruce'a (polegającego na zwiększeniu co 3 minuty szybkości przesuwu bieżni ruchomej i kąta jej nachylenia).
Trening na rowerkach stacyjnych
Podczas wykonywania próby prowadzi się zapis EKG oraz kontroluje ciśnienie krwi. Próbę kończy osiągnięcie przez badanego częstotliwości rytmu, wyliczonej uprzednio jako submaksymalna do jego płci i wieku, ale próbę należy przerwać wcześniej w przypadku: wystąpienia bólu wieńcowego, spadku skurczu ciśnienia tętniczego krwi, spadku częstości akcji serca, duszności, sinicy, objawów wyczerpania fizycznego i niektórych zaburzeń rytmu.
Trening na bieżni
Badania obciążone jest ryzykiem i dlatego powinno być wykonywane tylko w obecności lekarza i po zapewnieniu możliwości postępowania reanimacyjnego (defibrylator, leki).
Przeciwwskazania do próby wysiłkowej:
· Pierwsze dwie doby zawału.
· Niestabilna choroba wieńcowa (spoczynkowe bóle w dniu badania) w okresie przed stabilizacją uzyskaną za pomocą farmakoterapii.
· Niekontrolowane zaburzenia rytmu serca dające objawy lub upośledzające hemodynamikę.
· Objawowe zwężenie lewego ujścia tętniczego.
· Zdekompensowana niewydolność serca.
· Źle kontrolowane nadciśnienie tętnicze.
· Zator tętnicy płucnej lub zawał płuca.
· Ostre zapalenie osierdzia lub zapalenie mięśnia serca.
· Blok przedsionkowo-komorowy powyżej I stopnia.
· Świeże procesy zakrzepowe.
· Ostre rozwarstwienie aorty.
· Istotne obniżenie lub uniesienie ST w spoczynkowym badaniu EKG jako wyraz ostrego niedokrwienia, których nie stwierdzono w poprzednich zapisach.
Próbę wysiłkową robimy III tygodniu po zabiegu
celem indywidualnego doboru intensywności wysiłku fizycznego (ew. spiroergometria) ,
ustalanie intensywności wysiłku:
· na podstawie odsetka tętna maksymalnego w t.w.
· na podstawie tzw. rezerwy tętna (met. Karvonena)
· na podstawie odsetka maksymalnego obciążenia w t.w.
· na podstawie parametrów z spiroergometrii
· w oparciu o subiektywną ocenę ciężkości wysiłku wg skali Borga
Skala Borga
Trening wytrzymałościowy powoduje zmiany:
· w samych mięśniach.
· powoduje wzrost liczby i przekroju naczyń krwionośnych;
· zmniejsza się częstość skurczów serca w stanie spoczynku;
· zwiększa się ilość krwinek czerwonych zdolnych do przenoszenia cząsteczek tlenu;
· usprawnia pracę płuc, wzmacnia mięśnie oddechowe (większa efektywność w wykorzystaniu tlenu);
· następują zmiany biochemiczne prowadzące do zwiększenia odporności na zmęczenie oraz szybsza odnowa sił;
· zwiększa się intensywność usuwania kwasu mlekowego i zarazem zmniejsza jego produkcję.
Zmiany w układzie krwionośnym
Obejmują wzrost pojemności minutowej serca związanej z poprawą jego objętości wyrzutowej, czasem obserwowany jest także przerost mięśnia sercowego. Trening ogranicza wysiłkowe zmiany w dystrybucji krwi w organizmie – zmniejszenie przepływu przez naczynia przewodu pokarmowego jest słabiej zaznaczone, natomiast pomniejszony zostaje przepływ krwi w skórze. Ćwiczenia fizyczne poprawiają pracę gruczołów wydzielania zewnętrznego, a tym samym głównym sposobem oddawania ciepła staje się droga parowania
Test 6-minutowego marszu
Zwany także testem marszowym lub testem korytarzowym, test stosowany najczęściej do określenia tolerancji wysiłku u chorych na choroby układu oddechowego, choć może też służyć do określenia Test 6-minutowego marszu tolerancji wysiłku u osób z chorobami układu krążenia.
Test należy wykonywać w pomieszczeniu zamkniętym, na płaskim, prostym korytarzu o długości nie mniejszej niż 30 metrów. Punkt zawracania powinien oznaczony być słupkiem, linia startu wyraźnie oznaczona, a dystans podzielony na 3 metrowe odcinki oznaczone punktami na podłożu. Potrzebny będzie stoper, licznik okrążeń, krzesło, które można łatwo przesuwać. Pacjent powinien mieć wygodny strój i obuwie, nie powinien wykonywać intensywnych ćwiczeń fizycznych w okresie 2 godzin poprzedzających badanie
Przed przystąpieniem do testu pacjent powinien przebywać w pozycji siedzącej około 10 minut. Czas ten należy wykorzystać na wypełnienie formularza testu, poinstruowanie pacjenta o zadaniu, które go czeka oraz dokonanie niezbędnych pomiarów: puls, ciśnienie, saturacja. Następnie należy poprosić badanego o powstanie i oznaczenie na 10 stopniowej skali Borga stopnia odczuwanej duszności oraz odczuwanego zmęczenia. Pamiętaj, aby przypomnieć pacjentowi, że jego zadaniem jest przejść jak najdłuższy dystans w ciągu 6 minut. Nie powinien on biec, ani truchtać. Jeśli w trakcie poczuje się zmęczony może stanąć i odpocząć. Możesz dopingować pacjenta w trakcie wykonywanego testu, co minutę mówiąc mu, ile jeszcze ma czasu i że dobrze sobie radzi. Badania potwierdziły, że odpowiednie słowne motywowanie badanego wpływa na osiągany wynik testu. Po zakończeniu testu poproś o powtórne wypełnienie skali Borga, zmierz tętno, ciśnienie i saturację oraz zanotuj długość pokonanego dystansu.
W porównaniu do testu marszu 12 minutowego opisywany test 6 minutowy wydał się łatwiejszy do przeprowadzenia i dokumentowania, lepiej tolerowany przez badanych oraz bliższy faktycznemu obrazowi ich funkcjonalnych możliwości.
Obliczenia średniej prędkości marszu ( w km/godz.)
Próba 6-min ilość metrów * 10 / 1000
Próba 12 – min ...
mkryszka