CZ�� DRUGA pRZEPOWIEDNIE Rozdzia� VI wiek XVI Europ� spotkaj� cierpienia, stanie si� aren� takich zmian, jakich jeszcze nie by�o. ... Wielki Gustaw ze Szwecji rozpocz�� �miertelny taniec i Niemcy po dzi� dzie� nosz� �lady zniszcze� dokonanych przez jego armi�. Portugalia buntuje si� przeciw Hiszpanii, Francj� wstrz�saj� wewn�trzne spory, Wielka Brytania i Irlandia s� ca�e w p�omieniach i zam�cie. Z rzadka �wiat mo�e odetchn�� mi�ym Powietrzem Pokoju, odk�d Duch Francji, nasycony nadziejami Chwa�y i nape�niony pragnieniem Jedynej Monarchii �wiata Zachodu, wywo�uje wielkie zamieszanie w Europie i spycha wszystkich chrze�cijan w ogie� wojny. ... Wszelkie wielkie Zmiany i Przewroty, do kt�rych dochodzi w Dziejach �wiata, zawsze zapowiadaj� dziwne Znaki i Przepowiednie... (The Fortunes of France from the Prophetical Predictions of Mr. Truswell, the Recorder of Lincoln, and Michel Nostradamus, 1678) W 1639 roku kardyna� Richelieu wzni�s� na �rodku Place Royale w Pa- ry�u pos�g Ludwika XIII. Richelieu z pewno�ci� zdawa� sobie spraw� z tego, �e Nostradamus umie�ci� go w swoim wykazie wielkich postaci, kt�re wy- war�y wp�yw na bieg dziej�w. Musia� te� mie� �wiadomo�� znaczenia, jakie dla Nostradamusa mia� plac, na kt�rym kardyna� poleci� ustawi� pomnik kr�la. Na tym placu bowiem dosz�o w 1559 roku podczas turnieju rycerskiego do tragicznego starcia kr�la Francji Henryka II z hrabi� Montgomerym, starcia, kt�re zako�czy�o si� �mierci� kr�la. Nostradamus przepowiedzia� to wydarzenie w jednym ze swoich czterowierszy, niezwykle szczeg�owo opi- suj�c okoliczno�ci pojedynku i �mierci kr�la. Przepowiednia Nostradamusa dotycz�ca los�w Henryka, opublikowana zaledwie cztery lata przed pojedyn- kiem, okaza�a si� pierwszym spe�nionym proroctwem wizjonera z Salon. Nadzwyczajna precyzja przepowiedni, jak r�wnie� spos�b przedstawienia opisywanych w niej wydarze�, przyczyni�y si� w du�ym stopniu do ugrunto- wania s�awy Nostradamusa. "Przepowiednia ta - pisa� w 1672 roku Garen- cieres -jest jednym z tych proroctw, kt�re budz� nasz podziw zar�wno swoj� jasno�ci�, jak i dok�adno�ci�". Czterowierszowi odnosz�cemu si� do los�w Henryka II komentatorzy dzie�a Nostradamusa po�wi�cili, poczynaj�c od roku 1559, wiele szczeg�o- wych analiz. S�dzimy jednak, �e warto raz jeszcze si�gn�� po ten tekst i chocia�by pokr�tce przyjrze� si� pierwszej spe�nionej przepowiedni Nostra- damusa, zawartej w czterowierszu I35: Le Lyon jeune le vieux surmontera, En champ bellique par singulier duelle, Dans cage d'or les yeux luy crevera. Deux playes une, pour mourir mort cruelle. M�ody lew pokona lwa starego Na bitewnym polu w pojedynczym starciu. Roz�upie jego oczy w z�otej klatce, Dwa rani jednego, aby umrze� oktutn� �mierci�. Pomimo ostrze�e� ze strony licznych prorok�w przepowiadaj�cych kr�lo- wi �mier� podczas turnieju, Henryk II cz�sto organizowa� rycerskie starcia. W 1559 roku turniej urz�dzono z okazji podw�jnego �lubu - c�rki kr�la El�biety z kr�lem Hiszpanii oraz jego siostry z ksi�ciem Sabaudii. 30 czerwca 1559 roku kr�l skrzy�owa� kopi� z kapitanem szkockiej gwardii hrabi� Ga- brielem Montgomerym. W czasie starcia kopia Montgomery'ego z�ama�a si� i od�amek przeszed� przez otw�r na oczy w przy�bicy kr�la. Wed�ug niekt�- rych przekaz�w ostrze ugodzi�o kr�la w skro�. Inne �r�d�a przekonuj�, �e przebi�o oko. W ka�dym razie po kilku dniach agonii Henryk zmar� 10 lipca. W jaki spos�b tragiczne wydarzenia z 1559 roku mo�na powi�za� z prze- powiedni� Nostradamusa? Kr�l, chocia� nie by� jeszcze stary (mia� w�wczas 40 lat), z pewno�ci� by� starszy od licz�cego 28 lat Montgomery'ego. Zatem m�ody pokona� starego (Le... jeune le vieux surmontera). �mier� kr�la nast�pi�a na polu walki (En champ bellique) w nast�pstwie pojedynku (singulier duelle). Nawet je�li przet�umaczymy francuskie s�owo singulier jako "dziwny", "obcy", przepowiednia zachowuje sens, poniewa� Henrykowi radzono unika� takich star�. Niemniej t�umaczenie zaproponowa- ne przez nas wydaje si� dok�adniejsze, poniewa� termin singulier, tak�e w XVI wieku, by� u�ywany na oznaczenie pojedynku. Komentatorzy wskazywali z podziwem na wyj�tkow� precyzj�, a jedno- cze�nie tajemniczo�� trzeciego wersu, kt�rego w�a�ciwy sens ukaza� si� w pe�ni dopiero po spe�nieniu si� przepowiedni. Z�ota klatka (cage d'or) to bez w�tpienia zakratowany otw�r na oczy w przy�bicy. Przez otw�r ten przeszed� ostry od�amek z�amanej kopii Montgomery'ego. Dok�adno�� prze- powiedni Nostradamusa sk�ania nas zatem do przyznania racji tym przeka- zom, kt�re dowodz� �e od�amek kopii ugodzi� kr�la w oko (les yeux luy crevera), a nie - jak dowodz� inni - w skro�. Zdaniem historyka medycyny Howarda W. Haggarda, relacja g��wnego chirurga Henryka II, Ambroise Pare, pozwala s�dzi�, �e kopia uszkodzi�a m�zg kr�la. Czwarta linijka, kt�ra na pierwszy rzut oka wydaje si� nie zawiera� �adnych tajemnic, stwarza jednak pewne problemy: Deux playes une, pour mourir mort cruelle. Nie ulega w�tpliwo�ci, �e z dw�ch uczestnik�w turnieju rany odni�s� tylko Henryk i to on zmar� wkr�tce w straszliwych m�czarniach (mort cruelle). Niestety, pomi�dzy r�nymi wydaniami Propheties dostrzec mo�na pewne r�nice w brzmieniu tego wersu. Wi�kszo�� wsp�czesnych komentator�w opiera si� na wersji z wydania Antoine'a de Rosne z 1557*. By� mo�e by�oby nadinterpretacj� doszukiwanie si� w tym wersie aluzji do �mierci Montgomery'ego, kt�rej Nostradamus po�wi�ci� osobny czterowiersz. Zw�aszcza �e z historycznego punktu widzenia (wbrew opiniom niekt�rych komentator�w) �ci�cie Montgomery'ego w 1574 roku w Pary�u nie mia�o bezpo�redniego zwi�zku ze �mierci� Henryka II w pojedynku rycerskim. Ju� wsp�cze�ni dostrzegli, �e przepowiedni� Nostradamusa cechuje zna- cznie wi�ksza precyzja ni� proroctwa innych jasnowidz�w i astrolog�w. We- d�ug Percopoz, astrolog Luc Gauric przepowiedzia�, �e Henryka II czekaj� pewne k�opoty zwi�zane z "ko�mi i �zami wyp�ywaj�cymi z lewego oka". Zgodnie z przekazem Ranzoviusa z kolei, pisz�cego w 1580 roku, Gauric mia� ostrzega� Henryka II przed uczestniczeniem w turniejach w 41 roku jego �ycia, poniewa� gwiazdy przepowiadaj� mu ran� g�owy, kt�ra mo�e spowo- dowa� utrat� wzroku, a nawet �mier�. Wkr�tce po �mierci kr�la ukaza�o si� wiele prac, w kt�rych powo�ywano si� na wypowiedzi jasnowidz�w prze- powiadaj�cych tragiczne wydarzenie z 1559 roku. Zapewne jednak wi�kszo�� z tych opowie�ci nie si�ga dalej ni� Nostradamus, a by� mo�e tak�e Gauric. Prawdopodobnie najstarsze �wiadectwo spe�nionego proroctwa przynosi rela- cja ksi�ny Cleves. Jak s�usznie zauwa�y� Lynn Thorndike, w miar� jak zapowiadane wydarzenie si� zbli�a, a zw�aszcza jak mija, dotycz�ce go pro- roctwa staj� si� coraz bardziej dok�adne4. * W wydaniu z 1557 roku ostatnia linijka interesuj�cego nas czterowiersza ma nast�puj�ce brzmienie: Deux classes une puis mourir mort cruele. Horoskop Henryka II opracowa�o wielu astrolog�w, w�r�d nich tak�e wybitny szesnastowieczny astrolog brat Giuntini. Nie b�dziemy si� w tym miejscu zajmowa� horoskopem kr�la, warto jednak zauwa�y�, �e do tragicz- nego wypadku dosz�o w okoliczno�ciach, kt�re z astrologicznego punktu widzenia wyra�nie wskazywa�y na ran� g�owy. Dlaczego nikt wtedy tego nie dostrzeg�? Nostradamus po�wi�ci� osobny czterowiersz r�wnie� losom przypadkowe- go zab�jcy kr�la. Torne-Chavigny, jeden z ciekawszych dziewi�tnastowiecz- nych komentator�w Nostradamusa, wskazywa� w swoim dziele Influence de Nostradamus dans le Gouverrtement de la France, �e m�drzec z Salon jeszcze w o�miu innych wersach zajmowa� si� konsekwencjami wypadku kr�la. Szczeg�lnie wyra�nie nawi�zywa� do niego w dw�ch pierwszych linijkach czterowiersza III.55: En l'an qu'un oeil en France regnera, I.n court sera en un bien fascheux trouble; W roku, w kt�rym jedno oko b�dzie w�ada� Francj�, Dw�r dosi�gn� strapienia i k�opoty; W roku 1559, jednooki" Henryk II panuje i umiera, a dw�r francuski rzeczywi�cie prze�ywa powa�ne trudno�ci. Aluzje do kr�lewskiego oka znale�� mo�na jednak nie tylko w czterowierszach. W zawoalowany spos�b o przysz�ych losach Henryka pisa� Nostradamus tak�e w skierowanym do kr�la li�cie. Przywi�zywa� w nim du�� wag� do daty - czerwiec 1558 roku. R�wno rok p�niej kr�l zginie w tragicznym wypadku. W li�cie pisa� tak�e o oku kr�la. S�owa Nostradamusa sta�y si� szczeg�lnie znacz�ce po tragicz- nym wypadku. Siebie Nostradamus przedstawi� w tym li�cie jako przeniesio- nego z mroku przed oblicze kr�la: ...transportee au devant de la face du souverain oeil et du premier monarque de l'univers. ...przeniesiony przed twarz oka w�adcy i pierwszego monarchy wszech�wiata. Zewn�trzne oko w�adcy okaza�o si� na tyle pot�ne, aby przenie�� Nostra- damusa (wewn�trznego wizjonera) z mroku do s�awy. Podw�jne znaczenie tego kr�tkiego wersu ods�ania si� w ca�ym swoim ezoterycznym bogactwie, je�li uzmys�owimy sobie, �e Nostradamus, pisz�c do kr�la list, wiedzia� ju�, �e w ci�gu zaledwie roku Henryk straci wzrok, a dw�r pogr��y si� w �a�obie. Jednocze�nie wiedzia�, �e przepowiednia po�wi�cona tragedii kr�la przyniesie mu uznanie i s�aw�. Oko w�adcy w li�cie do Henryka nie stanowi, bez w�tpienia, jedynie literackiej metafory ,jasnowidza". Nostradamus wspomnia� o �mierci Henryka II r�wnie� w swoich Presages, zbiorze wierszy pochodz�cych z r�nych almanach�w. W Presage 40, kt�ry odnosi si� do czerwca 1558 roku (kr�l uleg� wtedy wypadkowi), zawar� nast�puj�ce proroctwo: De maison sept par mort mortell suite. - "Dom siedmiu przez �mierteln� �mier� �cigany". Dom siedmiu (maison sept) to dynastia Walezjuszy, siedmioro dzieci Henryka II, z kt�rych �adne nie docze- ka�o si� nast�pcy. Inwazja na Cypr Zrozumia�e, �e zdecydowana wi�kszo�� czterowierszy Nostradamusa do- tyczy zagadnie�, kt�re szczeg�lnie interesowa�y szesnastowiecznych czytel- nik�w. W�r�d nich na czo�o wysuwa� si� problem tureckiego zagro�enia, walki z muzu�ma�skimi T...
MONIKA.SZADURA