Kultura zachodnia wytworzyła się z kultury greckiej w ciągu 12 stuleci jej funkcjonowania, dzieli się na kulturę:
HELLEŃSKĄ i HELLENISTYCZNĄ
Epoka HELLEŃSKA – od schyłku VII w. p.n.e. do upadku niepodległości Grecji w 338 r. p.n.e. (bitwa pod Cheroneą) lub do 323 r. p.n.e. – śmierć Aleksandra Macedońskiego
● Arystoteles – nazywany „Aleksandrem Macedońskim filozofii greckiej”, ponieważ zjednoczył wątki filozoficzne i stworzył system nauki obejmującej wszystkie dziedziny wiedzy.
● (Rzymianie przejęli dorobek kulturalny Greków, nie stworzyli swojej oryginalnej kultury, przyczynili się do upowszechnienia kultury greckiej;)
I okres archaiczny – schyłek VII do VI w. p.n.e.
II okres klasyczny – attycki – od początku V w. do schyłku IV w. p.n.e. (to okres najbardziej typowy dla kultury greckiej; powstają główne dzieła filozofów tej epoki)
● Filozofia „królową nauk”, myśl edukacyjna podporządkowana filozofii; pedagogiki jako nauki wówczas nie było.
Epoka HELLENISTYCZNA – 338; 323 p.n.e. do 529 r. n.e.
dzieli się na 2 okresy:
I. Okres aleksandryjski – 323-30 r. p.n.e. (Rzym (republika) podbija Egipt, Ptolemeusz obejmuje władzę w Egipcie po śmierci Aleksandra Macedońskiego; zakłada Muzejon i Bibliotekę Aleksandryjską – najważniejsze ośrodki naukowe ówczesnego świata)
II. Okres kultury grecko-rzymskiej – 30 r. p.n.e. – 529 r. n.e. – podbój ostatniej monarchii hellenistycznej; przemiany w Rzymie republika-cesarstwo; (529 r. zamknięcie Akademii Platońskiej)
Marek Fabiusz Kwintylian (35-95) O kształceniu mówcy - rzymski retor i pedagog w dziedzinie teorii wymowy. Pierwszy płatny z kasy państwowej nauczyciel retoryki.
(wychowanie podporządkowane państwu).
● Według Kwintyliana - dobry mówca powinien być dobrze wykształcony, znać teorię wymowy, a także mieć wpojone podstawowe zasady moralne. Za wzór wymowy stawiał Cycerona;
● Kwintylian dowodził, że wychowanie zbiorowe przynosi o wiele więcej korzyści niż nauczanie prywatne;
● W szkole uczniowie uczą się nie tylko od nauczyciela, ale i od siebie nawzajem;
● Przedstawiona przez niego pierwsza teoria szkoły publicznej powinna spełniać następujące warunki:
1. odpowiednio dostosowany do wieku uczniów program nauczania
2. dobrego nauczyciela
3. stosowanie przemienności lekcji
4. robienie przerw między lekcjami
5. zapewnienie uczniom wypoczynku
SPARTA
○ Likurg – prawodawca i twórca ustroju Sparty, odpowiedzialny za koncepcję wychowania.
○ Wychowanie spartańskie miało surowy charakter. Kosztem wykształcenia intelektualnego rozwijano wychowanie fizyczne, które miało na celu przygotowanie młodzieży do służby wojskowej.
○ O życiu człowieka od urodzenia decydowała geruzja (rada starszych) (porzucanie noworodków chorych i słabych).
○ Dzieckiem do 7. roku życia zajmowała się rodzina, potem zostawały oddane władzom, niezależnie od płci i zamożności, wychowanie wyglądało podobnie. Uczono ich żelaznej dyscypliny, a karą za przewinienia była chłosta. Przygotowania do służby w wojsku trwały do 20 roku życia, sama zaś służba zazwyczaj następne 10 lat.
○ Po ukończeniu 7 lat dzieci zabierano od rodziców i nastawał początek nauki szkolnej. Dzieci dzielono na dwie grupy: paides od 7 do 14 lat i efebów od 14 do 20 lat.
○ Wychowywaniem dziewcząt zajmowało się państwo, wpajając im zalety potrzebne przyszłym matkom żołnierzy: miłość ojczyzny oraz hart fizyczny i moralny.
○ Po ukończeniu 12 lat chłopcy (jako pais) zaczynali życie w obozie, w koszarach. Od tej pory całkowicie uzależniali się od państwa.
○ Za najważniejszy czynnik w wychowaniu uważano zdobycie sprawności fizycznej, poprzez ćwiczenia fizyczne i wojskowe.
○ do 18 lat młodzież obojga płci wychowywały się w państwowych zakładach wychowawczych typu koszarowego, gdzie uprawiano ćwiczenia fizyczne i wojskowe.
○ chłopcy do 20 roku życia przygotowywali się do służby w wojsku.
○ po ukończeniu 20 lat przechodzili do grupy męskiej.
○ po ukończeniu 30 lat otrzymywali pełnię praw dorosłego obywatela.
○ dopiero po ukończeniu 40 lat, Spartanie jeśli jeszcze mieli ochotę, mogli się przenieść do domu i wieść tzw. życie rodzinne.
ATENY
● Ideałem wychowawczym było uformowanie człowieka wszechstronnie wykształconego oraz pięknego i dobrego. Tutaj oprócz sprawności fizycznej liczyła się wiedza, rozwój umysłowy, moralny i estetyczny.
● Do siódmego roku życia dziecko przebywało w rodzinie.
● Chłopcy, którzy przekroczyli już 7. rok życia, dostawali się pod opiekę niewolnika zwanego pedagogiem (był on odpowiedzialny za wychowanie).
● W szkole gramatycznej (przez pierwsze 3 lata uczono alfabetu) nie było prac domowych i wyznaczonych godzin szkolnych, uczeń przychodził i wychodził kiedy chciał, nauczanie odbywało się indywidualnie z każdym uczniem po kolei, nie było wakacji, kary cielesna były często stosowane, ale było to akceptowane przez wszystkich.
● Kiedy uczeń opanował umiejętność pisania i czytania (ok. 10 roku życia), przystępował do lektury autorów i tutaj główną i trwałą pozycją były eposy Homera oraz bajki Ezopa.
● Od 12 r. ż. – nacisk na wychowanie fizyczne.
● Chłopcy pomiędzy 18 a 20 rokiem życia (okres efebii) przystępowali do nauki przysposobienia wojskowego.
● Przeszedłszy efebię, młody ateńczyk zostawał obywatelem.
● Dziewczęta ze wszystkich warstw społecznych otrzymywały wychowanie domowe. Dziewczęta ateńskie, w przeciwieństwie do chłopców nie uczęszczały do szkół.
· Sofiści nie tworzyli szkół jako takich. Zdobywanie przez uczniów wiedzy sprowadzało się do wysłuchania wygłaszanego przez filozofa wykładu.
· Prowadzili też odpłatne kursy trwające od jednego do dwóch lat, choć czasem trwały trzy, cztery lata.
· Nauczając, sofiści wykorzystywali takie metody kształcenia jak dedukcja czy umiejętność logicznego myślenia.
· Sofiści byli oskarżani przez Ateńczyków o podkopywanie rodzimej tradycji, nastawanie na wiarę, szkodzenie państwu, musieli licznie emigrować z miasta. Niemniej jednak, działalność prowadzona przez lata przez sofistów w ateńskim polis, wprowadziła istotne zmiany w patrzeniu na kształcenie oraz wychowywanie młodzieży. Działalność sofistów przyczyniła się do podniesienia znaczenia edukacji umysłowej młodych ludzi. Wzrosła rola wykształcenia humanistycznego oraz łączenia wiedzy teoretycznej z przyszłą polityczną służbą na rzecz kraju.
● Spowodowali, że filozofia zaczęła interesować się człowiekiem
● Stwierdzili, że człowiek staje się miara wszechrzeczy - relatywizm moralny
● Człowiek może nauczyć się wszystkiego - cnoty i moralności
● Trzeba dużo czasu poświęcić na naukę, zacząć jak najwcześniej
● Nauka socjalistyczna, matematyka, ekonomia, astronomii, muzyka, polityka
● Należy zadbać o ukształtowanie indywidualności
● Retoryka - sztuka przemawiania sugestywnego
SOKRATES 469-399 p.n.e.
· żona Ksantypa,
· nauczał prowadząc dysputy z przypadkowymi przechodniami na ulicach miasta,
· w wieku 70 lat został oskarżony o niewyznawanie bogów, których uznaje państwo, a wyznawanie innych bogów oraz psucie młodzieży.
· przebieg jego procesu został opisany przez Platona w dialogu Obrona Sokratesa. Został skazany na ...
up.ppiw