LP. I-III. Perrault Charles - Baśnie.pdf

(678 KB) Pobierz

Charles Perrault Ŝył w okresie złotego wieku literatury francuskiej,

kiedy to dwór Króla-Słońce rozlśniewał w Wersalu swoim

najwspanialszym blaskiem. Będąc literatem i genialnym architektem,

z pewnością nie przypuszczał nigdy, Ŝe całą przyszłą sławę będzie

zawdzięczał zbiorowi jedenastu opowiastek dla dzieci: "Bajkom

Babci Gąski", które zaprezentował na dworze jako dzieło swojego

syna, sobie przypisując tylko krótkie wersy moralizatorskie

zamykające baśnie.

Jego dzieło zapoczątkowało we Francji rozwój gatunku

literackiego, który miał cieszyć się ogromnym powodzeniem. Stał się

on domeną szlachetnie urodzonych dam i kawalerów, Ŝe wspomnimy

tylko madame d'Aulnoy, Mademoiselle de la Force i hrabiego de

Caylus. Ich opowiadania stały się w tamtej epoce prawdziwymi

bestsellerami. Materiał do swoich baśni zaczerpnął Perrault z

tradycji ludowej, lecz jego styl, doskonały w formie i lakoniczny w

treści, sprawił, Ŝe jego opowiadania są niepowtarzalnymi klejnotami

o urodzie równej mitom i metamorfozom, które wyszły spod piór

największych autorów greckich i łacińskich.

W klimacie rozkwitu gospodarczego, w zbytkownym otoczeniu

dworu Ludwika XIV, opowieści o wróŜkach przemieniły się w

wyrafinowane historie, w których moŜna było rozpoznać

najwspanialsze nazwiska Francji.

W tamtych czasach dzieci z najlepszych rodzin były

powierzane nianiom i opiekunkom pochodzącym z ludu, które

wieczorami, przed snem, opowiadały im historie o Oślej Skórce (tak

nazywane były wszystkie bajki od tytułu najbardziej znanej baśni

francuskiej). Były to proste opowiadania o tym świecie wieśniaków,

w którym król i królowa musieli się cięŜko natrudzić, zanim uznana

zostanie ich pozycja lub prysną czary magów czy kapryśnych i

niestałych wróŜek. Owe czarodziejskie postacie, związane z naturą i

mogące wpływać na ludzkie Ŝycie, przetrwały w wierzeniach

ludowych sprzed okresu chrześcijaństwa i często pojawiały się w

Pisarz francuski, światowej sławy autor baśni; członek Akademii

Francuskiej. W głośnym sporze francuskich staroŜytników z

nowoŜytnikami odrzucił prymat literatury antycznej na korzyść

współczesnej. W poemacie Le siecle de Louis Le Grand (1687, Wiek

Ludwika Wielkiego ) rozwinął tezę o wyŜszości literatury francuskiej

nad literaturą antyku. W dziele Paralleles des Anciens et des

Modernes (1688-97, Porównania staroŜytnych z nowoŜytnymi )

podsumował dorobek kultury francuskiej stwierdzając, Ŝe jej

osiągnięcia są równie wielkie jak osiągnięcia antyku. Występował

przeciw uprawianiu twórczości w języku łacińskim, opowiadając się

za uŜywaniem w literaturze języka francuskiego. Zasłynął przede

wszystkim jako autor zbioru baśni i powiastek dla dzieci Bajki Babci

Gąski (1697), zawierającego powszechnie znane, oparte na

motywach ludowych utwory: Czerwony Kapturek , Śpiąca królewna ,

Kopciuszek , Kot w butach , Knyps z czubkiem, Ośla skórka,

Sinobrody , Tomcio Paluch , WróŜki . Baśnie Perraulta pełne były

erotyzmu i okrucieństwa; pisane dla salonów francuskich docierały

do dzieci zwykle w wersjach okrojonych lub jako adaptacje.

801599316.289.png

801599316.300.png

801599316.311.png

801599316.322.png

801599316.001.png

801599316.012.png

801599316.023.png

801599316.034.png

801599316.045.png

801599316.056.png

801599316.067.png

801599316.078.png

801599316.089.png

801599316.100.png

801599316.111.png

801599316.122.png

801599316.133.png

801599316.144.png

801599316.155.png

801599316.166.png

801599316.177.png

801599316.188.png

801599316.199.png

801599316.210.png

801599316.221.png

801599316.232.png

801599316.243.png

801599316.254.png

801599316.263.png

801599316.264.png

801599316.265.png

801599316.266.png

801599316.267.png

801599316.268.png

801599316.269.png

801599316.270.png

801599316.271.png

801599316.272.png

801599316.273.png

801599316.274.png

801599316.275.png

801599316.276.png

801599316.277.png

801599316.278.png

801599316.279.png

801599316.280.png

801599316.281.png

801599316.282.png

801599316.283.png

801599316.284.png

801599316.285.png

801599316.286.png

801599316.287.png

801599316.288.png

801599316.290.png

801599316.291.png

801599316.292.png

801599316.293.png

801599316.294.png

801599316.295.png

801599316.296.png

801599316.297.png

801599316.298.png

801599316.299.png

801599316.301.png

801599316.302.png

801599316.303.png

801599316.304.png

801599316.305.png

801599316.306.png

801599316.307.png

801599316.308.png

801599316.309.png

801599316.310.png

801599316.312.png

801599316.313.png

801599316.314.png

801599316.315.png

801599316.316.png

801599316.317.png

801599316.318.png

801599316.319.png

801599316.320.png

801599316.321.png

801599316.323.png

801599316.324.png

801599316.325.png

801599316.326.png

801599316.327.png

801599316.328.png

801599316.329.png

801599316.330.png

801599316.331.png

801599316.332.png

801599316.002.png

801599316.003.png

801599316.004.png

801599316.005.png

801599316.006.png

801599316.007.png

801599316.008.png

801599316.009.png

801599316.010.png

801599316.011.png

801599316.013.png

801599316.014.png

801599316.015.png

801599316.016.png

801599316.017.png

801599316.018.png

801599316.019.png

801599316.020.png

801599316.021.png

801599316.022.png

801599316.024.png

801599316.025.png

801599316.026.png

801599316.027.png

801599316.028.png

801599316.029.png

801599316.030.png

801599316.031.png

801599316.032.png

801599316.033.png

801599316.035.png

801599316.036.png

801599316.037.png

801599316.038.png

801599316.039.png

801599316.040.png

801599316.041.png

801599316.042.png

801599316.043.png

801599316.044.png

801599316.046.png

801599316.047.png

801599316.048.png

801599316.049.png

801599316.050.png

801599316.051.png

801599316.052.png

801599316.053.png

801599316.054.png

801599316.055.png

801599316.057.png

801599316.058.png

801599316.059.png

801599316.060.png

801599316.061.png

801599316.062.png

801599316.063.png

801599316.064.png

801599316.065.png

801599316.066.png

801599316.068.png

801599316.069.png

801599316.070.png

801599316.071.png

801599316.072.png

801599316.073.png

801599316.074.png

801599316.075.png

801599316.076.png

opowieściach. To właśnie z tego materiału, przyswojonego w

dzieciństwie w chwilach tuŜ przed zaśnięciem, czerpali natchnienie

do swoich historii arystokraci z najświetniejszego dworu na świecie.

Cudownych zjawisk było zresztą w Wersalu wiele: ogromny

park otaczający pałac powstał z niczego w tak krótkim czasie, Ŝe

przywodził na myśl dotknięcie czarodziejskiej róŜdŜki; strumienie

wody tryskające z fontann tworzyły niewiarygodne efekty, a

wieczorami stroje skrzące się od drogocennych kamieni i lśniące

tęczowym blaskiem jedwabie odbijały się w nieskończonej liczbie

luster oświetlanych przez nieprzeliczoną ilość świec. Podczas

przyjęć najwaŜniejszy był efekt zaskoczenia i oto nagle otwierały się

sufity lub zapadały podłogi aby zmienić w mgnieniu oka dekoracje

do kostiumowych występów dworzan.

MoŜemy sobie łatwo wyobrazić osłupienie młodych ludzi,

którzy w tym zaczarowanym świecie stawiali swoje pierwsze kroki.

Wszystko tam działo się pod hasłem uprzejmości, ale wystarczał

jeden prawdziwy krok, aby okryć się śmiesznością, wzbudzić

nienawiść czy Ŝywiołową zazdrość. Poparcie i rady dam dworu i

dworzanina o mocnej pozycji, konieczne były dla młodych ludzi

debiutujących w trudnej sztuce bycia dworzaninem. śyczliwe

przyjęcie ze strony wysoko postawionej osoby gwarantowało młodej

szlachciance dobre zamąŜpójście, a prowincjuszowi o błękitnej krwi

świetną karierę wojskową bądź wzrost dochodów.

W parku wersalskim i w salonach królewskiej siedziby

wszystkie spotkania odbywały się według szczegółowej etykiety,

która sprawiała, iŜ cała francuska arystokracja krąŜyła wokół swego

władcy. Jednak spod cieniutkiej maski doskonałej uprzejmości,

języki rzucały stalowe błyski sztyletu, a kto nie mógł wykazać się

błyskotliwym dowcipem, musiał poŜegnać się ze wszystkimi

nadziejami na sukces.

Łatwo więc było odnaleźć podobieństwa między ludowymi

opowieściami a baśniowym klimatem panującym na dworze i

przekształcić naiwne i proste historie w wyrafinowane opowiadania,

w których skromne i uczciwe dzieweczki pod opiekuńczym skrzydłem

wróŜki i pomimo knowań złej czarownicy, usidlały królewiczów i

władców.

Baśnie wzbogacone są jednak o szczegóły obce tradycji; stroje

Oślej Skórki nie pojawiają się dzięki czarom, lecz szyte są przez

najzręczniejszych krawców na rozkaz króla, z taką samą biegłością,

z jaką w królewskich pracowniach setki rzemieślników pracowały

wyłącznie na potrzeby dworu Francji.

O ile w Paluszku pojawia się jeszcze Wilkołak, to w Białej

Kotce, pióra Madame d'Aulnoy, królewicz, na wzór ówczesnych

arystokratów, w pałacu pięknej koteczki zajmuje się

kolekcjonowaniem medalionów i dzieł sztuki, w cudowny sposób

napływających z całego świata.

Kiedy Król-Słońce się zestarzał, on i Markiza de Maintenon,

jego druga Ŝona, połoŜyli kres wszystkim tym mrzonkom. Oddana

dobroczynności i wychowaniu biednych dziewcząt ze szlachetnych

rodzin nie dopuściła do ich uszu czarodziejskich baśni, którymi

rozkoszowało się poprzednie pokolenie. Jej moralizatorska

działalność przytłumiła blask dworu skupionego wokół starego

króla, który Ŝył dłuŜej od swoich dzieci i od swojej wspanialej

przeszłości.

Baśń powróciła tam, skąd przyszła, aby wieczorami

przysiadać przy dziecinnych łóŜeczkach, strojna jednak w błyskotki i

cuda pozostałe jej po pobycie na dworze.

801599316.077.png

801599316.079.png

801599316.080.png

801599316.081.png

801599316.082.png

801599316.083.png

801599316.084.png

801599316.085.png

801599316.086.png

801599316.087.png

801599316.088.png

801599316.090.png

801599316.091.png

801599316.092.png

801599316.093.png

801599316.094.png

801599316.095.png

801599316.096.png

801599316.097.png

801599316.098.png

801599316.099.png

801599316.101.png

801599316.102.png

801599316.103.png

801599316.104.png

801599316.105.png

801599316.106.png

801599316.107.png

801599316.108.png

801599316.109.png

801599316.110.png

801599316.112.png

801599316.113.png

801599316.114.png

801599316.115.png

801599316.116.png

801599316.117.png

801599316.118.png

801599316.119.png

801599316.120.png

801599316.121.png

801599316.123.png

801599316.124.png

801599316.125.png

801599316.126.png

801599316.127.png

801599316.128.png

801599316.129.png

801599316.130.png

801599316.131.png

801599316.132.png

B yła sobie raz mała chłopeczka. Ze świecą ładniejszej

szukać! Matka kochała ją okrutnie, a babka - więcej jeszcze. Babka-

poczciwina kazała jej uszyć czerwony kapturek, a ten tak się udał,

tak jej było w nim ładnie, Ŝe odtąd nazywano ją wszędzie: Mały

Czerwony Kapturek. Napiekła raz matka maślanych placuszków i

powiada:

Idź, Mały Czerwony Kapturku, do babki i zapytaj, jak się

miewa. Bo powiadali mi we wsi, Ŝe słabuje. Zanieś jej ten placuszek

i garnuszek masła.

Mały Czerwony Kapturek ruszyła nie zwlekając do babki. A

babka mieszkała w odległej

wsi. Wchodzi Mały

Czerwony Kapturek w las i

spotyka Kuma-Wilka. Kum-

Wilk miał wielką chęć

poŜreć od razu Małego

Czerwonego Kapturka, ale

Ŝe w lesie byli drwale, więc

się nie odwaŜył. Pyta więc

tylko, dokąd to wędruje.

Mały Czerwony Kapturek

nie wiedziała, nieboraczka,

jak to niebezpiecznie

przystawać i podawać ucho

wilczym słówkom. Zatrzymała się więc i powiada:

- Idę odwiedzić babkę. Niosę dla niej placuszek i garnuszek

masła od matki.

- A daleko to do babki? - pyta Wilk.

- O, szmat drogi! - rzecze Mały Czerwony Kapturek. - Trzeba

iść aŜ do młyna, co go widać - o, tam! daleko! A potem dalej

jeszcze, aŜ do pierwszej chaty we wsi.

- Ano - powiada Wilk na to - pójdę i ja do babki w odwiedziny.

Ja ruszę tą dróŜką. Ty - idź tamtą. Zobaczymy, kto pierwszy u babki

stanie.

Puścił się Wilk co duch krótszą dróŜką, a dziewuszka poszła

dłuŜszą. Idąc, zbałamuciła chwilę, zrywając orzechy w olszynie,

chwilę - goniąc za motylami, chwilę - rwąc napotkane w trawie

drobne kwiatuszki i układając je w wiązanki.

Tymczasem Wilk nie

mitręŜył i wnet stanął przed

chałupką babki.

- Puk-puk.

- A kto tam?

- To ja, twoja wnuczka,

babko, Mały Czerwony

Kapturek - odpowiedział

Wilk zmienionym głosem. -

Przynoszę ci maślany

placuszek i garnuszek masła

od matki.

Babka-poczciwina słabowała trochę i leŜała. Zawołała więc nie

wstając z łóŜka:

- Pociągnij zatyczkę z koziej nóŜki, a puści rygielek!

Pociągnął Wilk kozią nóŜkę - drzwi się otworzyły. Wilk rzucił

się na babinkę i połknął ją w mgnieniu oka, bo juŜ trzy dni pościł. Po

czym zamknął drzwi, wyciągnął się na łóŜku babki i czeka na

Małego Czerwonego Kapturka. Wkrótce nadeszła dziewuszka i

stuka do drzwi:

- Puk-puk.

- A kto tam?

Mały Czerwony Kapturek strwoŜyła się bardzo, co to za gruby

wilczy głos się odzywa. Ale sądząc, Ŝe babka zachrypła, powiada:

- To ja, twoja wnuczka, babko, Mały Czerwony Kapturek.

801599316.134.png

801599316.135.png

Morał stąd płynie proszę słuchać,

urocze, wdzięczne me dziewuszki

Ŝe obcych ludzi pogaduszki

naleŜy puszczać mimo ucha.

Pogwarki wprawdzie miła chwilka,

lecz blisko stąd do paszczy wilka.

Radzę wam zapamiętać,

Ŝe jest podstępny wilk niektóry:

ukrywa wilcze swe pazury,

by słodkim słówkiem zwieść dziewczęta.

Ani go poznać! Mina święta tkliwie,

łagodnie patrzy w oczy,

za panną uliczkami kroczy

przymilny, słodki jak cukierek.

Lecz wierzcie: to wilczysko szczere

Przynoszę ci maślany placuszek i garnuszek masła od matki.

A Wilk na to słodziuchno, jak tylko moŜe:

- Pociągnij kozią nóŜkę, a puści rygielek.

Mały Czerwony Kapturek pociągnęła kozią nóŜkę. Drzwi się

otworzyły. Na widok dziewczynki Wilk nurknął pod pierzynę i

powiada z łóŜka:

- Schowaj do skrzyni

placuszek i garnuszek z

masłem. I chodź tu, moja

miła. PołóŜ się przy mnie.

Mały Czerwony Kapturek

zdjęła kapotkę i wyciągnęła

się obok babki, dziwując się

jej posturze:

- O moja babko, jakie to

masz wielkie ręce!

- śeby cię mocniej uścisnąć, moja ty dziecino!

- O moja babko, jakie to masz długie nogi!

- Aby cię prędko schwytać, moja ty dziecino!

- O moja babko, jakie to masz wielkie uszyska!

- Aby cię dobrze słyszeć, moja ty dziecino!

- O moja babko, jakie ty masz wielkie oczy!

- Aby cię lepiej widzieć, moja ty dziecino!

- O moja babko, jakie ty masz wielkie zęby!

- Aby cię smacznie zjeść!

Zły Wilk warknął, dał susa z łóŜka i Małego Czerwonego

Kapturka poŜarł.

B yli sobie raz król i królowa, którzy się bardzo niecierpliwili,

Ŝe nie mają dzieci. Trudno powiedzieć jak bardzo. Jeździli po całym

świecie do rozmaitych wód, składali śluby, pielgrzymowali -

wszystko na próŜno.

Wreszcie jednak królowa urodziła córkę.

Wyprawiono piękne chrzciny. Na chrzestne matki zaproszono

wszystkie wróŜki z całego królestwa, a było ich siedem. Król i

królowa liczyli na to, Ŝe mała księŜniczka otrzyma od nich w darze

najwspanialsze zalety. Czynić takie dary było wówczas we zwyczaju

801599316.136.png

801599316.137.png

801599316.138.png

801599316.139.png

801599316.140.png

801599316.141.png

801599316.142.png

801599316.143.png

801599316.145.png

801599316.146.png

801599316.147.png

801599316.148.png

801599316.149.png

801599316.150.png

801599316.151.png

801599316.152.png

801599316.153.png

801599316.154.png

801599316.156.png

801599316.157.png

801599316.158.png

801599316.159.png

801599316.160.png

801599316.161.png

801599316.162.png

801599316.163.png

801599316.164.png

801599316.165.png

801599316.167.png

801599316.168.png

801599316.169.png

801599316.170.png

801599316.171.png

801599316.172.png

801599316.173.png

801599316.174.png

801599316.175.png

801599316.176.png

801599316.178.png

801599316.179.png

801599316.180.png

801599316.181.png

801599316.182.png

801599316.183.png

801599316.184.png

801599316.185.png

801599316.186.png

801599316.187.png

801599316.189.png

801599316.190.png

801599316.191.png

801599316.192.png

801599316.193.png

801599316.194.png

801599316.195.png

801599316.196.png

801599316.197.png

801599316.198.png

801599316.200.png

801599316.201.png

801599316.202.png

801599316.203.png

801599316.204.png

801599316.205.png

801599316.206.png

801599316.207.png

801599316.208.png

801599316.209.png

801599316.211.png

801599316.212.png

801599316.213.png

801599316.214.png

801599316.215.png

801599316.216.png

801599316.217.png

801599316.218.png

801599316.219.png

801599316.220.png

801599316.222.png

801599316.223.png

801599316.224.png

801599316.225.png

801599316.226.png

801599316.227.png

801599316.228.png

801599316.229.png

801599316.230.png

801599316.231.png

801599316.233.png

801599316.234.png

801599316.235.png

801599316.236.png

801599316.237.png

801599316.238.png

801599316.239.png

801599316.240.png

801599316.241.png

801599316.242.png

801599316.244.png

801599316.245.png

801599316.246.png

801599316.247.png

801599316.248.png

801599316.249.png

801599316.250.png

801599316.251.png

801599316.252.png

801599316.253.png

801599316.255.png

801599316.256.png

801599316.257.png

801599316.258.png

801599316.259.png

801599316.260.png

wróŜek.

Po ceremonii chrztu cała kompania udała się do królewskiego

pałacu, gdzie na cześć wróŜek odbyć się miała wspaniała biesiada.

Przed kaŜdą z nich połoŜono bogate nakrycie i szczerozłote

puzderko, a w nim złotą łyŜkę, złoty sztuciec i złoty nóŜ. Wszystko

wysadzone suto diamentami i rubinami.

Nagle, gdy juŜ kaŜdy zajmował swoje miejsce za stołem,

ujrzano wchodzącą starą wróŜkę, której wcale na biesiadę nie

zaproszono, bo od pięćdziesięciu z górą lat nie opuszczała wieŜy.

Wszyscy sądzili więc, Ŝe juŜ umarła lub Ŝe ją coś uroczyło.

Król rozkazał połoŜyć przed nią nakrycie, lecz nie sposób było

dać jej szczerozłote puzderko, gdyŜ wyrobiono ich tylko siedem dla

siedmiu wróŜek.

Starowina myślała, Ŝe ją postponują, zaczęła więc mruczeć pod

nosem jakieś pogróŜki. Posłyszała to jedna z siedzących opodal

młodych wróŜek i zatrwoŜyła się, aby starucha nie obdarzyła czymś

zgubnym małej księŜniczki. Więc gdy tylko wstano od stołu, ukryła

się za zasłoną, aby zabrać głos ostatnia i - jeśli zajdzie potrzeba -

naprawić zło wyrządzone przez staruchę.

Tymczasem wróŜki rozpoczęły juŜ wręczanie darów

księŜniczce. Pierwsza, najmłodsza, oznajmiła, Ŝe księŜniczka będzie

najpiękniejszą w świecie osóbką. Druga - Ŝe będzie roztropna jak

cherubinek. Trzecia - udzieliła jej daru czynienia wszystkiego z

zadziwiającym wdziękiem, czwarta - daru najzwinniejszego tańca,

piąta - słowiczego głosu, szósta - umiejętności doskonałej gry na

wszystkich instrumentach.

Gdy przyszła kolej na

starą wróŜkę, ta, trzęsąc

głową, i to z gniewu, nie ze

starości, powiedziała, Ŝe

księŜniczka przekłuje sobie

dłoń wrzecionem i umrze.

Straszliwy dar wróŜki przejął trwogą wszystkich

zgromadzonych. Nie było nikogo, kto by nie płakał. Wtedy zza

zasłony wystąpiła młoda wróŜka i donośnym głosem odezwała się w

te słowa:

- Bądźcie spokojni, królu i królowo. KsięŜniczka nie umrze. Nie

mam wprawdzie tyle mocy, aby odwrócić zło, które sprowadziła

moja starsza krewniaczka, i nie mogę mu przeszkodzić, więc

księŜniczka przekłuje sobie dłoń wrzecionem. Nie umrze jednak, ale

zapadnie w głęboki sen, który trwać będzie sto lat. Lecz gdy sto lat

przeminie, zjawi się syn królewski i obudzi księŜniczkę.

Król, aby oddalić nieszczęście zapowiedziane przez starą

wróŜkę, kazał natychmiast ogłosić edykt groŜący śmiercią kaŜdemu,

kto by prządł na kołowrotku lub miał u siebie wrzeciono.

Minęło lat piętnaście. Król i królowa udali się na wieś do swego

letniego pałacyku, a młoda księŜniczka biegała po zamku sama.

Wspinała się po schodach coraz to wyŜej, zaglądając do komnat, i

wreszcie zapędziła się aŜ na szczyt zamkowej

baszty, gdzie na poddaszu, w małej izdebce,

siedziała jakaś starowinka i przędła kądziel na

kołowrotku. Poczciwina nic nie wiedziała o zakazie

królewskim tyczącym się wrzeciona.

- Co to robicie, moja kobiecino? - zapytała

księŜniczka.

- Przędę, moja śliczna - odrzekła stara.

- Ach, jak ładnie! Jak to się robi? Pozwólcie, abym

i ja spróbowała. Lecz ledwo księŜniczka wzięła do

ręki wrzeciono, czy to z przyczyny wrodzonej

Ŝywości, czy teŜ z woli wróŜek, przebiła sobie nim

rękę i padła zemdlona. Wielce zaniepokojona

starowinka jęła głośno przyzywać pomocy. Zbiegli

się zewsząd dworacy, spryskiwali twarz księŜniczki

wodą, rozluźnili jej gorsecik, natarli skronie

801599316.261.png

801599316.262.png

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

LP. IV-VI. Bahdaj Adam - Gdzie twój dom, Telemachu.pdf (1297 KB)
LP. IV-VI. Bunsch Karol - Dzikowy skarb.pdf (1656 KB)
LP. IV-VI. Prus Bolesław - Katarynka.pdf (104 KB)
LP. VII-IX. Domagalik Janusz - Koniec wakacji.pdf (759 KB)
LP. VII-IX. Mickiewicz Adam - Grażyna.pdf (386 KB)

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin