RATOWNICZYCH (PIERWSZA POMOC) W NAGŁYCH
PRZYPADKACH I WYPADKACH
Do obowiązków ratującego należy zorientowanie się w sytuacji, usunięcia zbędnych osób, ustalenie rodzaju obrażenia poszkodowanego, wykonanie niezbędnych zabiegów ratowniczych i zorganizowanie wezwania lekarza. Pierwsza pomoc ma zabezpieczyć chorego przed pogorszeniem się jego stanu zdrowia do czasu przybycia fachowej pomocy lekarskiej.
I. Wyposażenie apteczki:
Do udzielenia skutecznej pierwszej pomocy niezbędna jest odpowiednie wyposażenie i stale uzupełniana apteczka. Zawartość apteczki dla zakładów pracy określa BN-74/5949-02.
Do gospodarowania lekami powinna być wyznaczona jedna lub dwie osoby, a nawet ich nazwiska i stanowisko (przy dużym zatrudnieniu – ponad 30 osób) pracy znane całej załodze.
II. Podstawowe zabiegi ratownicze:
a) RANY:
Udzielanie pierwszej pomocy ogranicza się w większości przypadków do założenia opatrunku z jałowej gazy i zabandażowania. Jeżeli rana jest zanieczyszczona, spłukuje się ją obficie 3–procentowym roztworem wody utlenionej. Skórę wokół rany odkaża się środkiem odkażającym (jodyna) uważając, by nie przedostała się do rany. Dokładne postępowanie zależy od rodzaju rany;
b) RANY POWIERZCHNIOWE:
Zakłada się jałowy opatrunek (sterylna gaza, na nią wata, bandaż) lekko uciskając dla zabezpieczenia przed ewentualnym krwawieniem. Przed nałożeniem opatrunku skórę w okolicy rany należy zmyć jodyną. Nie wolno
usuwać ciał obcych tkwiących w ranie, skrzepów krwi, zasypywać rany proszkiem ani je dotykać. Nie wolno również bezpośrednio na ranę kłaść ligniny lub waty;
c) RANY GŁOWY:
Rany głowy z uszkodzeniem kości czaszki. Opatrunek zakłada się luźno, bez ucisku. Poszkodowanemu należy zapewnić spokój, ciepło i dostęp powietrza, ułożyć na wznak z głową lekko uniesioną, natychmiast wezwać lekarza;
d) OTWARTE RANY BRZUCHA:
Nakłada się jałowy opatrunek, następnie należy ranę obłożyć grubą warstwą gazy i lekko zabandażować. Nie wolno wprowadzać trzewi do jamy brzusznej. Chorego trzeba ułożyć na plecach lub na boku z nogami lekko zagiętymi w stawach biodrowych i kolanach i wezwać natychmiast lekarza. Nie wolno podawać płynów do picia.
e) KRWOTOKI:
Krwotok grozi bardzo poważnym niebezpieczeństwem dla życia chorego. Do jego zatamowania należy przystąpić szybko i spokojnie. Wszelki niepokój i panika udzielają się zarówno rannemu, jak i otoczeniu, utrudniając wykonywanie zabiegów ratowniczych.
Upływ krwi zatrzymuje się doraźnie przez:
- ucisk palcami krwawiącego naczynia;
- założenie opatrunku uciskowego;
- w wyjątkowych przypadkach założenie opaski uciskowej.
f) KRWOTOK ZEWNĘTRZNY:
Krwotok zewnętrzny (tętniczy – krew żywo tryska łukiem, rytmicznie w takt tętna; żylny – krew ciemna wypływa nieprzerwanym strumieniem).
Udzielając pierwszej pomocy powinien zatrzymać krwotok:
- uciskając krwawiące naczynie (przyciskając je palcem do kości) w samej ranie lub w niewielkiej odległości od jej brzegów. Ucisk może trwać do 60 minut, w tym czasie należy wezwać lekarza lub przewieść chorego do Szpitala, uciskając cały czas krwawiące naczynie;
- zakładając opatrunek uciskowy na ranę nakłada się dużo jałowej gazy i mocno bandażuje. Przesiąkniętej gazy nie należy usuwać, nakłada się na nią następne warstwy;
- zakładając elastyczną opaskę, gumowy dren, szelkami od spodni, szalikiem, krawatem, cienkim ręcznikiem, rękawem od koszuli, pasek od spodni itp.).
Opaskę zakłada się tylko przy dużych krwotokach z kończyn, zawsze na
udzie lub ramieniu (powyżej miejsca krwawiącego) nie na dłużej niż 1,5
godziny (90 minut) w lecie, w zimie krócej. Jeśli transport do Szpitala
trwa dłużej, co 1,5 godziny opaskę należy zwalniać, uciskając w tym czasie
krwawiące naczynie palcem.
g) KRWOTOK Z NOSA:
Chorego należy ułożyć z głową uniesioną wysoko, na nos i kark położyć zimne kompresy, często je zmieniając, a do nosa włożyć tampon z waty zwilżonej wodą utlenioną.
III. Złamania i zwichnięcia kończyn.
Udzielający pierwszej pomocy powinien:
- unieruchomić za pomocą dwóch deseczek, kijów itp. miejsce złamania i dwa stawy znajdujące się najbliżej miejsca złamania;
- przy złamaniach otwartych przed unieruchomieniem na ranę położyć jałowy opatrunek, jeśli jest krwotok – zatamowć go.
IV. Oparzenia.
Udzielający pierwszej pomocy powinien przy:
- oparzeniu cieplnym I stopnia miejsce oparzone polać (nie smarować) żadnym płynem;
- oparzeniu cieplnym II stopnia na polaniu wodą na pęcherze nałożyć jałową gazę. Nie wolno smarować tłuszczem, ani przekłuwać pęcherzy;
- oparzeniu cieplnym III stopnia (a także rozległym II i I stopnia), jak najszybciej wezwać lekarza;
- oparzeniu środkami żrącymi szybko zdjąć zmoczoną odzież, skórę obmyć obficie wodą, założyć jałowy opatrunek;
V. Zatrucia.
W warunkach pracy zawodowej najczęściej zdarza się zatrucie przez drogi oddechowe i przez skórę. Zatrucia drogą pokarmową są raczej przypadkowe, mogą się zdarzyć również na skutek nieprzestrzegania zasad higieny osobistej.
Szczególnie niebezpieczne są zatrucia przez drogi oddechowe, ponieważ powierzchnia oddechowa płuc jest bardzo duża, co ułatwia wchłanianie i przenikanie do krwi dużych ilości trucizn. Przy tego rodzaju zatruciach, wskutek wchłonięcia dymów, gazów i par, należy przede wszystkim:
- usunąć chorego z miejsca, w którym nastąpiło zatrucie i wynieść na świeże powietrze lub do dobrze przewietrzonego pomieszczenia;
- rozluźnić wszystkie uciskające części ubioru, np. zdjąć krawat, rozpiąć koszulę itp.;
- zdjąć odzież w przypadku zanieczyszczenia jej środkami trującymi;
- zapewnić zatrutemu bezwzględny spokój, chronić przed jakimkolwiek wysiłkiem fizycznym, gdyż nawet poruszenie się o własnych siłach może przy niektórych zatruciach, jak np. tlenki azotu, spowodować powstanie groźnych powikłań, obrzęk płuc lub zapaść;
- okryć zatrutego nawet w porze letniej, kocami lub płaszczami, co zapobiega nadmiernej utracie ciepła;
- przy utracie przytomności skontrolować drożność nosa i jamy ustnej zatrutego, usunąć protezy zębowe, zapobiegać zapadaniu się języka przez podtrzymywanie opadającej żuchwy;
- zastosować sztuczne oddychanie, jeżeli nastąpiło osłabienie lub zatrzymanie czynności oddechowej, a nie ma tego przeciwwskazań. Przy stosowaniu sztucznego oddychania należy pamiętać, że niektóre trucizny wydalają się przez drogi oddechowe (np. benzen), w stężeniu zagrażającym ratownika;
- w wypadku wystąpienia drgawek należy chronić zatrutego przed dodatkowymi urazami, hałasem, nadmiernym oświetleniem; pod głowę podłożyć zwinięty koc lub ubranie, między zęby włożyć owinięty gazą lub chustką trzonek łyżki lub inny przedmiot, co zapobiega przygryzaniu języka.
N I E W O L N O !!!!!!!
- stosować sztucznego oddychania przy zatruciu fosgenem, tlenkami azotu, chlorem, chlorowodorem, gdyż grozi to wystąpieniem obrzęku płuc, niewydolnością krążenia i zgonem;
- stosować sztucznego oddychania u chorych z drgawkami;
- choremu nieprzytomnemu lub półprzytomnemu podawać doustnie leki i płyny, gdyż stwarza to niebezpieczeństwo zachłyśnięcia się;
- podawać zatrutym jakichkolwiek płynów zawierających alkohol;
- w warunkach terenowych i w porze letniej układać chorego w silnie nasłonecznionym miejscu.
PRZY ZATRUCIACH SKAŻENIE POWSTAJĄCYCH PRZEZ
SKÓRY RATOWNIK POWINIEN:
- rozebrać zatrutego;
- zmyć strumieniem wody o temperaturze pokojowej lub wody chłodnej skórę zatrutemu, zwracając przy tym uwagę, aby strumień wody ze spłukaną trucizną nie skaził zdrowych części ciała;
- jeżeli substancja chemiczna oprócz działania ogólno trującego miała własności żrące, miejsce oparzone należy zakryć jałową gazą i nie bandażować.
UDZIELAJĄC POMOCY ZATRUTEMU TĄ DROGĄ NIE
WOLNO STOSOWAĆ:
- kąpieli w wannie;
- zmywanie skóry ciepłą lub gorącą wodą i zmywania gąbką lub szmatką, gdyż zarówno ciepła woda, jak i rozcieranie powoduje rozszerzenie naczyń krwionośnych i ułatwia wchłanianie trucizny;
- smarowania skóry jakąkolwiek maścią lub środkami chemicznymi do zobojętnienia trucizn.
VI. Omdlenia i wstrząsy:
Przy omdleniu udzielający pierwszej pomocy powinien chorego ułożyć wygodnie, rozpiąć ubranie, zapewnić dostęp powietrza, skropić twarz zimną wodą, położyć zimny kompres na czole. Nieprzytomnemu nie podawać żadnych środków doustnie. Jeśli przez kilka minut nie odzyskuje przytomności, podać do wąchania watkę zmoczoną amoniakiem lub octem, usta zasłonić, by oddychał nosem. Wezwać lekarza.
Wstrząs występuje po urazach, oparzeniach, krwotokach itp., najczęściej natychmiast, czasem po kilku godzinach. Jest to bardzo groźnym powikłaniem, prowadzącym nawet do śmierci chorego. Objawy: chory jest zwykle przytomny, bardzo blady, apatyczny, skóra chłodna, spocona, tętno słabo wyczuwalne. Udzielający pomocy powinien chorego ciepło okryć i przewieść do Szpitala.
VII. Urazy oka:
W pracy osób pracujących przy drewnie może zdarzyć się, że do oka dostaną się ciała obce. Są to najczęściej pyły, trociny, wióry. Mogą się one znajdować pod powiekami na spojówkach, często jednak znajdują się w powierzchnie gałki ocznej. W tym ostatnim przypadku nie wolno stosować żadnych zabiegów – na oko należy nałożyć jałowy opatrunek i chorego natychmiast do lekarza. Natomiast przypadku ciała obcego znajdującego się
na spojówce zabiegi ratownicze zmierzają do usunięcia go. Wymaga to wywinięcia powieki dolnej i często górnej. Po wywinięciu powieki ciało obce usuwa się delikatnie czystą zwilżoną gazą lub watą. Zaproszenie kurzem lub drobnym pyłem wymaga spłukania spojówek.
Po wywinięciu powiek trzeba przemyć oko delikatnym strumieniem wody o
Temperaturze pokojowej. Spłukiwać trzeba w kierunku od nosa do zewnętrz-
nego kącika oka. Wodę do spłukiwania nabierać do czystego naczynia, które
w danej chwili znajduje się pod ręką, np. do szklanki. Wywinięcie dolnej po-
wieki nie stwarza trudności, natomiast z powieką górną ratownik może mieć
kłopoty. Najłatwiej wywijać powiekę na zapałce. Zapałkę ujmuje się w jedną
dłoń, a drugą za rzęsy. Zapałkę należy położyć na powiece i naciskać nią do
dołu. Jednocześnie drugą ręką pociągnąć powiekę ku górze i do przodu.
Wówczas powieka łatwo się wywija.
VIII. Porażenie prądem elektrycznym:
Podstawowym zadaniem ratownika jest odłączenie rażonego od źródła prądu. We wszelkiego rodzaju pomieszczeniach jest to możliwe przez wyłączenie dopływu prądu wyłącznikami lub wykręcenie bezpieczników. Trudności są w przypadku konieczności wyłączenia dopływu prądu w liniach napowietrznych lub gdy wyłączniki znajdują się w specjalnych pomieszczeniach i obsługą ich jest możliwa przez wykwalifikowanych specjalistów. Czasem dostęp do tych miejsc jest utrudniony a sprowadzanie odpowiedniego człowieka wymaga zbyt dużo czasu. Jeśli wyłączenie przepływu prądu jest niemożliwe, należy rażonego odciągnąć spod napięcia. Obowiązuje przy tym nadzwyczajna ostrożność i używanie specjalnych przyrządów, gdyż czynności te są z reguły niebezpieczne dla ratownika. Szczególnie wtedy, gdy używa się sprzętu zastępczego, może łatwo dojść do porażenia osoby ratującej. Sprzęt specjalny jak: chodniki, rękawice gumowe, nożyce z izolacją, szczypce z izolacją itp., itd. musi być wykonany z materiałów izolacyjnych zapewniających bezpieczną pracę pod napięciem.
Po uwolnieniu rażonego spod napięcia udzielający pierwszej pomocy powinien:
- szybko ocenić stan porażonego i przystąpić natychmiast do wykonywania czynności ratowniczych;
- przy zatrzymaniu oddechu rozpocząć sztuczne oddychanie;
- przy zatrzymaniu czynności serca rozpocząć masaż serca (obu tych zabiegów nie wolno przerywać, aż do przybycia lekarza);
- jeżeli porażony jest tylko nieprzytomny, ułożyć go wygodnie na plecach lub na boku i okryć ciepło;
- w każdym przypadku należy natychmiast wezwać lekarza lub przewieść chorego do Szpitala (w pozycji leżącej, najlepiej na twardym podłożu);
- w czasie transportu chorego nie przerywać zabiegów ożywiających.
IX. Zabiegi ożywiające (reanimacyjne). Sztuczne oddychanie.
Zadaniem tego zabiegu jest zapewnienie dopływu do płuc powietrza z odpowiednią zawartością tlenu. Najskuteczniejsza metoda to: „USTA – USTA”, która polega na tym, że powietrze wydychane przez ratownika bezpośrednio do ust chorego zostaje wtłaczane do płuc.
Przy tej metodzie postępowanie jest następujące:
- chorego układa się na plecach, na twardym podłożu: należy sprawdzić drożność dróg oddechowych i w razie potrzeby udrożnić je;
- klęka się za głową chorego, nieco z boku;
- głowę chorego odchyla się mocno do tyłu i podtrzymuje żuchwę;
- wciąga się powietrze (wdech winien być nieco głębszy niż normalny) i obejmuje szczelnie własnymi ustami usta chorego;
- wdmuchuje się silnie powietrze do ust chorego (dowód prawidłowego wykonywania stanowi uniesienie się klatki piersiowej i mały opór przy wdmuchiwaniu);
- w trakcie wdmuchiwania powietrza, palcami wolnej ręki należy zacisnąć nos; zapobiega to przedostawaniu się powietrza, przez jamę nosową (nos);
- po wdmuchnięciu powietrza należy odjąć usta od ust chorego; podczas własnego wdechu u chorego następuje wydech, co objawia się opadnięciem klatki piersiowej i cichym szmerem.
Wdmuchiwanie powietrza należy powtarzać rytmicznie w tempie około 12 do 16 razy na minutę, czyli w tempie własnego oddechu. Sztuczne oddychanie wolno przerwać dopiero wtedy, gdy chory zacznie samoistnie, regularnie oddychać lub po przybyciu lekarza, który albo zastąpi ratownika lub orzeknie o nie celowości dalszej akcji ratunkowej.
W niektórych przypadkach nie jest możliwe przeprowadzenie sztucznego oddychania tą metodą. Ma to miejsce przy rozległych urazach twarzy i niektórych zatruciach. Należy wówczas zastosować jedną z bardziej tradycyjnych metod, np.: SYLWESTRA. Sposób postępowania jest wtedy inny. Chorego układa się na plecach. Później pod łopatki podkłada się wałek z koca, płaszcza lub nawet marynarki. Ratownik klęka za głową poszkodowanego, chwyta za obie ręce chorego powyżej nadgarstków i unosi je na boki i jednocześnie ku sobie. U chorego następuje wdech. Następnie ratownik zgina
ręce chorego w łokciach, a dłonie przyciska do dolnej części klatki piersiowej. Odpowiada do wdechowi. Tempo wykonywania ruchów 12 – 16 razy na minutę.
X. Masaż serca.
Masaż serca ma za zadanie pobudzenie czynności układu krążenia. Jest zabiegiem towarzyszącym sztucznemu oddychaniu metodą: „USTA – USTA”. Wykonywanie masażu serca jest następujące:
- chorego ułożyć na wznak na twardym podłożu (na ziemi, na podłodze);
- uklęknąć przy chorym na wysokości klatki piersiowej;
- ułożyć ręce w 1/3 dolnej części mostka – nadgarstkami jedną na drugiej;
- przy wyprostowanych w łokciach rękach ucisnąć krotko i mocno klatkę piersiową; obniżenie poziomu mostka pod uciskiem musi wynosić 3 – 4 cm - przy mniejszych odchyleniach masaż jest nieskuteczny;
- wykonywać ucisk klatki piersiowej rytmicznie z szybkością 60 – 70 razy na minutę.
Siłę ucisku na klatkę piersiową należy regulować w zależności od wieku i budowy poszkodowanego. Zbyt mocny ucisk może doprowadzić do złamania mostka i żeber. O skuteczności masażu serca świadczy pojawiające się przy każdym ucisku tętno na tętnicy szyjnej. Masaż serca należy wykonywać aż do przybycia lekarza.
NIE WOLNO wykonywać masażu na łóżku, tapczanie lub innym sprężynującym podłożu. Przy wykonywaniu zabiegów ożywiających przez dwie osoby – jedna udrażnia drogi oddechowe i wykonuje sztuczne oddychanie, druga prowadzi masaż serca.
...
annkrzpk3636