Sosnowski agent II RP.pdf

W służbie Rzeczypospolitej

Gdyby James Bond dowiedział się o wyczynach Jerzego Sosnowskiego, to ze wstydu palnąłby sobie w

łeb ze swojego Walthera PPK nie dopiwszy ulubionego Martini (wstrząśniętego, nie mieszanego). Zaś

Hans Kloss mógłby uważać się za szczęściarza, gdyby ten as wywiadu II Rzeczypospolitej łaskawie

pozwolił mu wyczyścić sobie buty...

Jerzy Sosnowski urodził się w 1896 roku we Lwowie w dość zamożnej rodzinie właściciela firmy

budowlanej. W wieku 18 lat wstąpił do wojska. Służył w Legionach Piłsudskiego, a następnie, po

ukończeniu szkoły oficerów kawalerii walczył na froncie rosyjskim. W czasie wojny ukończył także

kurs pilotażu. W 1918 roku wstąpił do odrodzonego Wojska Polskiego. Podczas wojny polsko-

bolszewickiej walczył w 8. Pułku Ułanów Księcia Józefa Poniatowskiego, gdzie zasłynął męstwem i

został czterokrotnie odznaczony Krzyżem Walecznych oraz awansowany do stopnia rotmistrza. Po

wojnie pozostał w wojsku. Zajmował się intensywnie hippiką - był uczestnikiem międzynarodowych

zawodów konnych.

W 1925 roku młody oficer zwrócił na siebie uwagę polskiego wywiadu. Jego zwerbowaniem zajął się

kapitan Marian Chodacki. Sosnowski zgodził się zostać agentem. Po przeszkoleniu został wysłany do

Berlina, gdzie stanął na czele tamtejszej placówki wywiadowczej.

Jego poprzednik, porucznik Józef Gryf-Czajkowski został odwołany ze względu na rażącą nieudolność.

Materiały przesyłane przez niego do Warszawy oceniono jako niemieckie podróbki.

W Berlinie, zaopatrzony w nową tożsamość jako baron Georg von Nałęcz-Sosnowski polski szpieg

zaczął brylować w arystokratycznych kręgach niemieckiej stolicy. Szczególnie zabłysnął na zawodach

hippicznych w Hoppengarten i Karlshorst jako wybitny znawca koni (w końcu był oficerem

kawalerii...). Właśnie na wyścigach konnych polski szpieg nawiązał swój pierwszy kontakt operacyjny.

Został nim oficer Abwehry Gunther Rudloff. Miłośnik wyścigów konnych i wystawnego życia wkrótce

zapożyczył się u Sosnowskiego po uszy. Kiedy poprosił go o kolejną pożyczkę polski szpieg postanowił

zagrać z nim w otwarte karty. W zamian za umorzenie długów zażądał tajnych dokumentów Abwehry

i nazwisk niemieckich agentów w Polsce. Rudloff zgodził się i wpadł w sidła.

Współpraca z obcym wywiadem to jak pułapka bez wyjścia - raz wdepniesz i jesteś ugotowany...

Do Warszawy wkrótce zaczynają wędrować kopie ściśle tajnych dokumentów z berlińskiej siedziby

Abwehry. Analitycy polskiego wywiadu nie mogą uwierzyć własnym oczom.Prawdziwą specjalnością

Sosnowskiego były jednak kobiety - niemieckie arystokratki z rozległymi kontaktami w sztabie

generalnym i kręgach politycznych.

Jego pierwszą ofiarą została Benita von Falkenhayn, którą poznał wcześniej w Polsce i której już

wtedy wpadł w oko. Była ona kuzynką szefa niemieckiego sztabu generalnego, gen. Falkenhayna, a w

jej domu spotykała się cała towarzyska śmietanka Berlina. Sosnowski nie miał większych problemów

by skłonić zakochaną w nim bez pamięci Benitę do współpracy z polskim wywiadem. Do Warszawy

płyną kolejne raporty.

Wkrótce ofiarami przystojnego szpiega padają inne kobiety: Renate von Natzmer z działu inspekcji

naczelnego dowództwa oraz Irene von Jena z Ministerstwa Reichswehry. By zwerbować tą ostatnią

Sosnowski (znany w Niemczech także jako baron Ritter von Nałęcz) musiał przybrać nową tożsamość.

Irene pałała bowiem tradycyjną pruską nienawiścią do Polaków. Sosnowski przedstawił się jej jako

brytyjski dziennikarz "Mr Graves" (władał angielskim równie dobrze jak polskim i niemieckim) - wielki

sympatyk Niemiec, które jego zdaniem zostały bardzo pokrzywdzone traktatem wersalskim. Irene

pracowała w dziale budżetowym, więc polski szpieg wkrótce miał pełny wgląd w wydatki niemieckiej

armii. Szybko się zorientował, że wbrew traktatowi wersalskiemu Niemcy rozbudowują flotę

wojenną, a pod pozorem rozwoju cywilnych linii lotniczych konstruują bombowce i myśliwce. Jego

nowa agentka tak się w nim zadurzyła, że wyjawił jej swoją prawdziwą tożsamość i oficjalnie

zaproponował jej pracę dla polskiego wywiadu. Irene przyjęła propozycję.

Rotmistrz Jerzy Sosnowski vel baron Ritter von Nałęcz

Niedługo potem Sosnowski werbuje kolejne dwie agentki z dowództwa Reichswehry - Lotte von

Lemmel oraz Izabele von Tauscher. Dokumenty dostarczone przez nie zawierają dokładne informacje

na temat tempa rozwoju niemieckich sił zbrojnych i wyraźnie wskazują, że Niemcy w dalszej

perspektywie czasu przygotowują się do inwazji na Polskę.

Ogółem w sieci Sosnowskiego znalazło się kilkadziesiąt kobiet - arystokratek z politycznych i

wojskowych kręgów Niemiec. Większość z nich została jego kochankami.

W 1930 roku polski superszpieg nadał do Warszawy sensacyjną wiadomość - jest w stanie zdobyć

rzecz niemożliwą do zdobycia - ściśle tajne dokładne plany niemieckiego dowództwa dotyczące

przyszłej inwazji na Polskę. Zaznacza jednak, że na zdobycie tego dokumentu będzie potrzebował

sumy 40 tysięcy marek. Polski wywiad wysłał jednego z oficerów do Zurychu, gdzie spotkał się on z

Sosnowskim i jego dwiema agentkami. Po długich targach Sosnowski opuścił cenę do 10 tysięcy

marek. Mimo tego polski wywiad zerwał negocjacje obawiając się że zamiast oryginalnych planów

dostanie spreparowaną przez Abwehrę fałszywkę. Sosnowski zdobył w końcu ten dokument i wysłał

do Warszawy za darmo. Analitycy polskiego wywiadu całkowicie go zignorowali i potraktowali jak

makulaturę. Większe zainteresowanie dokumentem wykazały wywiady brytyjski i francuski, które bez

ceregieli kupiły go od polskiego szpiega. We wrześniu 1939 roku okazało się, że te plany były w 100%

autentyczne...

Polski wywiad zaczyna z coraz większą ostrożnością obchodzić się z Sosnowskim i dostarczanymi

przez niego informacjami, które najpierw traktowano z entuzjazmem, potem z niedowierzaniem, a na

końcu - z podejrzliwością. Analitykom nie chce się pomieścić w głowach, że jeden agent jest w stanie

zdobyć tak tajne i tak dokładne informacje - to zbyt piękne, żeby było prawdziwe. Powiedzieć, że był

on żyłą złota to mało. Był żyłą czystej platyny! Rodzi się podejrzenie, że Sosnowski w rzeczywistości

pracuje dla Niemców podsuwając polskiemu wywiadowi starannie spreparowane dokumenty. Doszła

także kwestia pieniędzy - na działalność superszpiega wywiad wydał zawrotną sumę ponad dwóch

milionów ówczesnych złotych.

Na domiar złego Sosnowskiego zaczyna śledzić Abwehra. To jednak nie sprawia mu większego

problemu - dzięki Rudloffowi zna każdy jej krok.

W 1933 roku poznał niemiecką aktorkę Marię Kruse, która szybko dołączyła do licznego grona

kochanek polskiego agenta. Również i ona zakochała się w nim bez opamiętania, co stało się

przyczyną katastrofy. Oszalała z zazdrości aktorka widząc, że jej luby spotyka się także z innymi

kobietami doniosła na niego do Gestapo.

W lutym 1934 roku Sosnowski bawił na eleganckim bankiecie dla berlińskiego establishmentu oraz

dyplomatów, gdy nagle rozległo się walenie do drzwi i do sali balowej wpadli oficerowie Abwehry i

agenci Gestapo. Aresztowano wszystkich uczestników z wyjątkiem kilku dyplomatów chronionych

immunitetem i Marii Kruse. Niedługo potem do berlińskiego więzienia Moabit trafiły także najbliższe

współpracowniczki polskiego agenta - Benita von Falkenhayn, Renate von Natzmer i Irene von Jena.

Benita i Renate zostały skazane na karę śmierci (ścięto je toporem), zaś Irene otrzymała wyrok

dożywotniego więzienia. Taki sam wyrok otrzymał Sosnowski. Był objęty częściowym immunitetem

dyplomatycznym, dlatego nie podzielił losu Benity i Renaty. Do jego aresztowania przyczynił się także

Józef Gryf-Czajkowski - jego poprzednik na berlińskiej placówce, który później został podwójnym

agentem. Na mocy wyroku polskiego sądu wojskowego został rozstrzelany za szpiegostwo.

Gunther Rudloff, wtyka Sosnowskiego w Abwehrze uniknął aresztowania dzięki dyskrecji polskiego

szpiega. Służył dalej wiernie Hitlerowi i szybko awansował. We wrześniu 1939 roku w randze

podpułkownika wziął udział w inwazji na Polskę. Po zdobyciu Warszawy w ręce Gestapo wpadły

archiwa polskiego wywiadu ukryte w Forcie Legionów. Przeglądając je hitlerowcy szybko zorientowali

się dla kogo przez lata pracował Rudloff. Aresztowano go w grudniu 1939 roku. Popełnił samobójstwo

w celi.

Kiedy Sosnowski siedział w berlińskim więzieniu służby dyplomatyczne podjęły wysiłki, by go

sprowadzić do Polski. W kwietniu 1936 roku wymieniono go na siedmiu agentów Abwehry. Po

powrocie do Polski dostał awans na majora oraz... areszt domowy. Wkrótce stanął przed sądem

oskarżony o trwonienie pieniędzy, łatwowierność oraz zdradę stanu. Nie przyznał się do żadnego z

tych zarzutów twierdząc, że zawsze służył Polsce. Prokurator zażądał kary śmierci. W czerwcu 1939

roku skazano go na 15 lat więzienia.

W tym miejscu kończą się udokumentowane losy polskiego superszpiega. To co się stało potem jest

tematem wielu przeróżnych spekulacji.

Wiadomo, że służba więzienna otrzymała we wrześniu 1939 roku rozkaz rozstrzelania wieźniów

odsiadujących kary za zdradę stanu. Według jednej z wersji wydarzeń ewakuowanego z Warszawy

Sosnowskiego zastrzelono w okolicach Brześcia nad Bugiem. Według innej wersji konwojent w

pośpiechu postrzelił go, ale nie zdążył dobić. Ranny Sosnowski wpadł w ręce NKWD. Po przewiezieniu

do Moskwy zgodził się pracować dla Sowietów jako ekspert od spraw polskich. Miał między innymi

uczestniczyć w przesłuchaniach aresztowanych polskich oficerów. Również według tej wersji w 1943

roku został skierowany do Polski jako oficer do zadań specjalnych. Ponoć we wrześniu 1944 roku

przedostał się do powstańczej Warszawy i tam słuch po nim zaginął.

Według jeszcze innej wersji po aresztowaniu przez NKWD został przewieziony do więzienia w

Saratowie, gdzie podjął strajk głodowy, który poskutkował zapaleniem jelita i śmiercią.

Jego wojenne losy nadal pozostają nieznane. Nie wiadomo, czy przeżył wojnę i gdzie został

pochowany.

Co do jednego historycy są zgodni - jego aresztowanie w Warszawie i oskarżenie o podwójne

szpiegostwo było całkowicie bezpodstawne. Doprowadziła do niego rażąca niekompetencja i

nielojalność oficerów polskiego wywiadu. A także zapewne zwykła ludzka zawiść.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: