Członkami założycielami wszystkich trzech Wspólnot było sześć państw zachodnioeuropejskich: Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, Niemcy i Włochy. Pozostałe państwa przystąpiły do WE, Euratomu i EWWiS na podstawie dyspozycji art. 237 traktatu rzymskiego o WE z 1957 roku.
1951 - 18 kwietnia powstała Europejska Wspólnota Węgla i Stali na mocy Traktatu Paryskiego, podpisanego na 50 lat (termin upłynął 23 lipca 2002 r.). Celem tej organizacji było istnienie wspólnego rynku surowców i produktów przemysłu węglowego i stalowego państw członkowskich: Belgii, Francji, Holandii, Luksemburga, Niemiec i Włoch.
1957 - 25 marca powstały: Europejska Wspólnota Energii Atomowej (EURATOM) oraz Europejska Wspólnota Gospodarcza, na mocy Traktatu Rzymskiego; traktat został zawarty na czas nieograniczony; głównym celem EURATOMU było pokojowe wykorzystanie energii jądrowej. EWG zmieniło nazwę na Wspólnotę Europejską.
1973 - pierwsze rozszerzenie - 1 stycznia wszedł w życie traktat o przystapieniu do WE nowych członków: Danii, Irlandii i Wielkiej Brytanii. Norwegowie wypowiadają się w referendum przeciw przyłączeniu ich kraju do WE.
1981 - drugie rozszerzenie - 1 stycznia, na mocy układu podpisanego 28 maja 1979 r. Grecja została kolejnym państwem członkowskim WE.
1986 - trzecie rozszerzenie - 1 stycznia Hiszpania i Portugalia stały się pełnoprawnymi członkami WE.
1990 - Po upadku Muru Berlińskiego, zjednoczone Niemcy dostosowują zasady swojego członkostwa do zwiększonej o wschodnie landy liczby mieszkańców.
1995 - czwarte rozszerzenie - 1 stycznia Austria, Finlandia i Szwecja stały się członkami UE. Społeczeństwo Norwegii większością 52,8 % wypowiedziało się przeciwko akcesji z UE.
wynik referendum)
2004 - piąte rozszerzenie - 1 maja Cypr, Czechy, Estonia, Litwa Łotwa, Malta, Polska, Słowacja, Słowenia, Węgry stały się pełnoprawnymi członkami UE.
Grupa Luksemburska Grupa 5+1 - pierwsza grupa państw EŚiW, która rozpoczęła negocjacje akcesyjne w wyniku decyzji Rady Europejskiej obradującej w Luksemburgu w grudniu 1997 r.
Kraje te rozpoczęły negocjacje w marcu 1998 r., a zakończyły w grudniu 2002 r.:
Polska Czechy Węgry Estonia Słowenia Cypr
Grupa Helsińska - to sześć państw negocjujących członkostwo w Unii Europejskiej w drugiej turze po uzyskaniu pozytywnej rekomendacji podczas szczytu Rady Europejskiej w Helsinkach w grudniu 1999 r.
Państwa te rozpoczęły negocjacje w czerwcu 2000 r.: BułgariaLitwa Łotwa Rumunia Słowacja Malta
Litwa, Łotwa, Słowacja i Malta zakończyły je w grudniu 2002 r.
Zgodnie z decyzjami podjętymi przez przywódców państw członkowskich, potwierdzonymi przez Radę Europejską w czerwcu 2005 r., proces rozszerzenia dotyczy obecnie Bałkanów i Turcji.
Na posiedzeniu Rady ds. Ogólnych UE 14 grudnia 2004 r. Bułgaria i Rumunia zamknęły formalnie negocjacje akcesyjne.
Unia nadzoruje przygotowania Bułgarii do akcesji, łącznie ze zobowiązaniami w dziedzinie sprawiedliwości i spraw wewnętrznych. Monitorowanie postępów odbywa się za pomocą raportów, które Komisja Europejska publikuje co roku, aż do przystąpienia Bułgarii do UE. W ciągu trzech lat od uzyskania członkostwa przez ten kraj w 2007 r. Unia będzie miała prawo do zastosowania specjalnych klauzul bezpieczeństwa w przypadku problemów ze stosowaniem przez Bułgarię prawa wspólnotowego.
Klauzule bezpieczeństwa będą mogły być zastosowane również wobec Rumunii, jeśli tylko wystąpią tam poważne problemy, przede wszystkim w dziedzinie sprawiedliwości, spraw wewnętrznych i konkurencji. Rumunia musiała również wyrazić zgodę na klauzulę bezpieczeństwa, której nie zastosowano jeszcze nigdy wobec żadnego kraju kandydującego. Klauzula ta przewiduje, że w przypadku poważnych wątpliwości dotyczących dostosowania prawa w wymienionych dziedzinach, państwa członkowskie Unii Europejskiej będą mogły zdecydować w 2006 r., kwalifikowaną większością głosów, o ewentualnym przesunięciu daty przystąpienia Rumunii na 1 stycznia 2008 r., czyli rok później, niż ustalona data.
Rumunia i Bułgaria mogą wejść do UE w styczniu 2007 r., o ile dokończą dostosowanie prawa i zdecydowanie przyspieszą walkę z korupcją i zorganizowaną przestępczością (warunki wymienione w Traktacie o przystąpieniu podpisanym 25 kwietnia 2005 r.). Komisja Europejska w październiku oceni, czy ten warunek spełniły. Gdyby się okazało, że oba kraje nie przyspieszyły reform, Komisja zaproponuje, by rozszerzenie nastąpiło w 2008 r.
Kompromis z Janiny (zwany też mechanizmem z Janiny) to porozumienie zawarte w 1994 roku w greckim mieście Janina przez państwa członkowskie Unii Europejskiej, dotyczące sposobu głosowania w Radzie Unii Europejskiej po rozszerzeniu Unii w 1995 roku.
Kompromis (ogłoszony oficjalnie jako decyzja Rady z 29 marca 1994 r stanowił, że w wypadku gdy uchwała Rady przegłosowana większością kwalifikowaną spotka się z opozycją dysponującą od 23 do 26 głosów ważonych (opozycja dysponująca liczbą co najmniej 27 głosów miała możliwość zablokowania decyzji Rady), Rada powinna uczynić wszystko, by uchwale zapewnić poparcie przynajmniej 68 głosów (zamiast wymaganych przez TWE 62 głosów).
Kompromis z Janiny został włączony do Traktatu amsterdamskiego w deklaracji nr 50. Obowiązywał do poszerzenia UE 1 maja 2004 roku.
Kwestia ta została ponownie poruszona w czasie negocjacji nad Traktatem Reformującym w dniach 21 - 27 czerwca 2007 roku. Nowa wersja kompromisu będzie obowiązywać od 2014 roku i podobnie jak pierwszy kompromis z Janiny, pozwoli mniejszości krajów UE na podwyższenie wymogów dotyczących większości potrzebnej w procesie decyzyjnym do wydania aktu prawnego przez Radę. Jeśli grupie członków Rady nie wystarczy głosów do zablokowania określonej uchwały, będą mogły mimo to odwlekać podjęcie decyzji w tej sprawie. Warunkiem będzie odpowiednia wielkość tej grupy (do 2017: kraje reprezentujące co najmniej 75% ludności lub 75% liczby państw niezbędnych do utworzenia mniejszości blokującej; od 2017: 55% ludności lub 55% liczby państw niezbędnych do utworzenia mniejszości blokującej). Projekt traktatu mówi o możliwości odwlekania podjęcia decyzji przez "rozsądny czas"[1].
W myśl tych ustaleń do 31 października 2014 roku będzie w Radzie UE obowiązywał dotychczasowy system głosowania, przyjęty w tzw. Traktacie Nicejskim. Po tej dacie wprowadzony będzie nowy system głosowania podwójną większością (55% państw reprezentujących co najmniej 65% ludności Unii). Jednak do 31 marca 2017 roku każde państwo będzie mogło zażądać powtórzenia danego głosowania zgodnie z nicejskim systemem głosów ważonych
Na czym polega polityka spójności Unii Europejskiej?
Polityka spójności ma na celu wspieranie działań prowadzących do wyrównania warunków ekonomicznych i społecznych we wszystkich regionach Unii Europejskiej. W szczególności Unia Europejska zmierza do zmniejszenia różnic w poziomie rozwoju regionów oraz likwidacji zacofania najmniej uprzywilejowanych regionów i wysp, w tym obszarów wiejskich. Podstawowymi instrumentami realizacji polityki spójności są programy operacyjne, opisane punkcie 9 niniejszego poradnika.
Polityka regionalna/spójności Unii Europejskiej to przede wszystkim pomoc w formie dotacji dla regionów w Unii Europejskiej. Polityka regionalna/spójności polega na realizacji trzech najważniejszych celów:
· konwergencji – czyli spójności – Unia Europejska wspiera rozwój infrastruktury oraz potencjału gospodarczego i ludzkiego najbiedniejszych regionów (prawie 82 proc. wszystkich wydatków w ramach funduszy strukturalnych),
· podniesienia konkurencyjności regionów i zatrudnienia – czyli Unia Europejska wpiera innowacje i badania naukowe, zrównoważony rozwój oraz szkolenia zawodowego w mniej rozwiniętych regionach (prawie 16 proc. wszystkich wydatków w ramach funduszy strukturalnych),
· europejskiej współpracy terytorialnej – czyli wspieranie, promocja i realizacja wspólnych projektów o charakterze międzynarodowym na terytorium całej Unii EuropejskiejPolityka spójności polega zatem na wspieraniu wzrostu gospodarczego, społecznego (np. walka z bezrobociem) i przestrzennego (m.in. poprawa komunikacji szynowej, drogowej i lotniczej).
Które kraje otrzymują wsparcie i dlaczego?
Unia Europejska określa, który region powinien uzyskać unijne fundusze, na podstawie jego poziomu PKB. Jeśli PKB na jednego mieszkańca w danym regionie jest mniejsze niż 75 proc. średniej w Unii Europejskiej, wówczas taki region może liczyć na wsparcie z dotacji unijnych. Jeśli więc wszystkie regiony danego kraju mają niskie PKB, wówczas cały kraj może liczyć na wsparcie finansowe (tak jest w przypadku Polski). Są jednak takie kraje, w których tylko niektóre regiony są objęte pomocą unijną (np. część wschodnia Niemiec).
Pojęcie i znaczenie NUTS
Obszar Unii Europejskiej podzielony jest na tzw. NUTS-y, czyli obszary, których wytypowanie i nazwanie ułatwia wybór regionów, które potrzebują wsparcia. NUTS, czyli Nomenclature of Units for Territorial Statistics, to po polsku Nomenklatura Jednostek Statystyki Terytorialnej. W Unii Europejskiej istnieje pięć poziomów tej klasyfikacji i obejmują one całe terytorium Unii Europejskiej. Jednostki typu NUTS były także wyznaczane w krajach starających się o wejście do Unii Europejskiej. Poniżej możesz zapoznać się ze znaczeniami poszczególnych jednostek NUTS na przykładzie Polski (w nawiasach podana jest liczba poszczególnych jednostek każdego z wyżej wymienionych rodzajów w Polsce):
NUTS 1 - regiony - grupujące województwa (6), NUTS 2 - województwa (16), (makroregiony)NUTS 3 - podregiony - zgrupowanie kilku powiatów (45), NUTS 4 - powiaty i miasta na prawach powiatu (379), NUTS 5 - gminy (2489)
Ten podział jest bardzo ważny, gdyż dzięki niemu możliwe jest porównywanie różnych danych statystycznych w różnych krajach (np. bezrobocia, poziomu życia, itp.). Poza tym, to właśnie NUTS wykorzystywane są do określenia obszarów problemowych, czyli tych, które mogą otrzymać wsparcie finansowe Unii.- mapa regionów kwalifikujących się – zmiany po przyjęciu 12 nowych krajów
Catherine Margaret Ashton, brytyjska polityk, była komisarz Unii Europejskiej ds. handlu międzynarodowego, obecnie Wysoki Przedstawiciel Unii Europejskiej ds. Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa.
Polityka regionalna Unii Europejskiej (ang. Common Regional Policy) – polityka, której głównym celem jest zwiększenie spójności ekonomicznej i społecznej w Unii Europejskiej (UE). Poprzez pomoc słabiej rozwiniętym regionom i sektorom gospodarek państw członkowskich dąży się do zmniejszenia różnic w poziomie rozwoju i w poziomie życia w regionach UE.
Pierwszy fundusz wspierający rozwój słabo rozwiniętych regionów UE powstał w 1975 r. jako Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego jeszcze w ramach EWG na mocy umowy z Wielką Brytanią w trakcie jej negocjacji o członkostwo w EWG. Z jego środków finansowane było wyrównanie ekonomiczne ubogich regionów UE (m. in. Wielkiej Brytanii i Irlandii w 1975 r. W roku 1986 postanowiono połączyć EFRR z innymi instrumentami, np. istniejącym już od lat sześćdziesiątych XX wieku Europejskim Funduszem Społecznym we wspólną politykę regionalną.
Polityka regionalna jest istotnym elementem polityki strukturalnej Unii Europejskiej. Wydatki UE przeznaczane są na dofinansowanie dziedzin, w których występuje deficyt środków. Przyjęto, że część wydatków budżetowych transferowana jest w postaci przepływów środków na rzecz wsparcia mniej rozwiniętych państw członkowskich lub tylko samych określonych obszarów położonych na ich terytorium. Pomoc w ramach polityki regionalnej zakłada między innymi wspieranie rozwoju gospodarczego regionów zacofanych ekonomicznie, restrukturyzację regionów i obszarów przygranicznych, zwalczanie długotrwałego bezrobocia oraz stymulowaniu rozwoju regionów wiejskich. Działania UE opierają się na zasadzie subsydiarności – uzupełniają działania lokalne i samorządowe.
W perspektywie finansowej 2000-2006 UE posiadała cztery fundusze strukturalne:
· Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego
· Europejski Fundusz Społeczny
· Finansowy Instrument Orientacji Rybołówstwa
· Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej – sekcja orientacji
· Funkcjonował również Fundusz Spójności, ale nie był klasyfikowany jako fundusz strukturalny.W perspektywie finansowej 2007-2013 do funduszy strukturalnych zalicza się:
Działa także Fundusz Spójności, nie będący wprawdzie funduszem strukturalnym, ale wdrażany w perspektywie finansowej 2007-2013 na zasadach prawie identycznych jak fundusze strukturalne, w ramach wspólnych z Europejskim Funduszem Rozwoju Regionalnego programów operacyjnych.
nkcjonowanie polityki rozwoju regionalnego Unii Europejskiej uregulowane jest szeregiem zasad, zapisanych zarówno w prawie pierwotnym, jak i wtórnym UE.
Podstawową zasadą wprowadzoną do prawa wspólnotowego Traktatem z Maastricht jest zasada subsydiarności, nazywana także zasadą pomocniczości. Zasada ta oznacza, iż Wspólnota Europejska działa tylko i wyłącznie w ramach uprawnień nadanych jej wyżej wspomnianym Traktatem. W sprawach, w których Wpólnota nie posiada wyłącznej kompetencji działania są podejmowane zgodnie z zasadą pomocniczości - tylko wtedy gdy proponowane cele nie mogą w sposób wystarczający zostać zrealizowane przez państwa członkowskie, a zostaną lepiej wykonane przez Wspólnotę. Stosowanie zasady pomocniczości w polityce strukturalnej nie należy do łatwych zadań. Państwa członkowskie różnią sie organizacją i ustrojem - wyróżniamy państwa federalne, unitarne czy regionalne. W związku z tym trudno w niektórych przypadkach znaleźć na szczeblu regionalnym wspólnoty niższego rzędu, których niezależności broni zasada subsydiarności.
Pozostałe zasady funkcjonowanie polityki strukturalnej to:
1. Zasada komplementarności - fundusze unijne uzupełniają środki na poziomie krajowym, regionalnym, lokalnym. Są one "dodatkiem" do środków publicznych jakie dane państwo przeznacza na politykę regionalną.
2. Zasada spójności - państwa członkowskie a także Komisja Europejska powinny zachowywać spójność pomiędzy działaniami wspieranymi przez fundusze unijne a priorytetami i politykami Wpólnoty. Ważne, by owa spójnośc istniała także pomiędzy działaniami ukierunkowanymi na zapewnienie Wspólnocie konkurencyjności i tworzenia nowych miejsc pracy.
3. Zasada koordynacji - Komisja Europejska oraz państwa członkowskie są zobowiązane koordynować pomoc uzyskiwaną z funduszy strukturalnych, Funduszu Spójności, EFFROW-u i innych instrumentów.
4. Zasada zgodności - działania prowadzone w ramach polityki regionalnej powinny być zgodne z przepisami prawa pierwotnego i wtórnego.
5. Zasada programowania - działania i cele wspierane przez fundusze realizowane są w ramach tzw. okresów programowania. W ramach owych okresów wyróżnia się m.in. etap określania priorytetów, etap finansowania, zarządzania, kontrolowania etap oceny.
6. Zasada partnerstwa - działania w ramach funduszy europejskich opierają się na współpracy pomiędzy Komisją a państwami członkowskimi oraz władzami centralnymi i lokalnymi w państwach członkowskich.
7. Zasada należytego zarządzania finansami - odnosi się do wykonywania budżetu unijnego. Częścią budżetu przyznanego na pomoc strukturalną zarządza Komisa Europejska jak i członkowie Unii. Zadaniem Komisji jest weryfikacja prawidłowości w systemie zarządzania i kontroli funduszami w państwach członkowskich. Gdy Komisja odkryje ewentualne nieścisłości dochodzi do wstrzymania płatności, zawieszenia ich w części bądź całości.
8. Zasada zrównoważonego rozwoju - jest gwarantem osiągania celów Wspólnoty w ramach zrównoważonego rozwoju oraz wspierania przez Wspólnotę ochrony środowiska naturalnego.
9. Zasada równości mężczyzn i kobiet oraz niedyskryminacji - oznacza podejmowanie odpowiednich kroków mających zapobiec dyskryminacji ze względu na płeć, rasę, religię, pochodzenie etniczne, światopogląd, wiek na różnych poziomach wdrażania funduszy, ale w szczególności w dostępnie do nich.
Paryska Karta Nowej Europy, podpisana w listopadzie 1990 na szczycie szefów państw i rządów KBWE w Paryżu. Głosiła zakończenie ery konfrontacji i podziałów na kontynencie europejskim, zakładała, że kolejne dekady będą okresem stabilnego rozwoju i pokoju w EuropieKarta zwiększała instytucjonalizację KBWE, powołuje Radę i Komitet Wysokich Przedstawicieli, Sekretariat w Pradze, Biuro ds. Wolnych Wyborów w Warszawie, Centrum Zapobiegania Konfliktom w Wiedniu. Te decyzje były wstępem do przekształcenia KBWE w Organizację Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie.
Arjun99