METODY WYCHOWANIA PRZEDSZKOLNEGO.doc

METODY WYCHOWANIA PRZEDSZKOLNEGO

opracowała: mgr Beata Wiewiórka

     Aby proces edukacji w wychowaniu przedszkolnym przebiegał sprawnie i pozwolił odnosić sukcesy w realizacji wytyczonych celów konieczne jest stosowanie i odpowiedni dobór metod wychowania przedszkolnego, które muszą być dostosowane do właściwości rozwojowych dziecka. Różnią się one od metod stosowanych w szkole.

POJĘCIE METODY I RODZAJE METOD WYCHOWANIA PRZEDSZKOLNEGO

     Termin„ metoda” pochodzi od greckiego słowa„ methodos” i znaczy badanie, sposób, droga dochodzenia do prawdy.[1] Tadeusz Kotarbiński stwierdza w swoim dziele–„ Wybór pism”, t.1, Warszawa 1957, PWN,s., 430– że przez metodę„ rozumie się zwykle sposób z góry obmyślony dla zastosowania go w licznych a podobnych przypadkach. Pojęcie metody wiąże się wtedy nierozerwalnie z pojęciem planu, to zaś– z pojęciem celu działania.[2]

     Metody w pedagogice to czynność i nauczyciela i dziecka. Obejmują w wychowaniu świadomie zaplanowany tok i rodzaj czynności nauczyciela i czynności dziecka ściśle powiązanych ze sobą, które powtarzane w analogicznych sytuacjach mogą przynieść oczekiwane wyniki i osiągnięcie celu.

     Metody mają służyć włączaniu wżycie dzieci, kształtujących ich rozwój, bodźców, bodźców treści. Klasyfikacja metod w pedagogice przedszkolnej obejmuje zintegrowany system wychowania i kształcenia oparty na teorii odzwierciedlenie przez człowieka materialnej rzeczywistości.[3]

     W dydaktyce ogólnej wyodrębniono trzy grupy metod:

·         oglądowe

·         słowne

·         praktyczne.

      W pracy przedszkola metody te wzajemnie się przenikają i niezbyt często występują w czystej postaci.[4]

     Maria Kwiatowska  dokonała podziału metod wychowania w przedszkolu, które dotyczą wszystkich dziedzin pracy pedagogicznej przedszkola. Są to:

·         metody czynne

·         metody percepcyjne

·         metody słowne

     Wśród metod stosowanych w przedszkolu przeważają metody czynne, oparte na działalności dziecka, którym towarzyszą metody percepcyjne i słowne.[5]

     Do głównych metod czynnych w pracy z  dziećmi sześcioletnimi zalicza się:

·         metodę samodzielnych doświadczeń dziecka

·         metodę kierowania własną aktywnością dziecka

·         metodę zadań stawianych do wykonania

·         metodę ćwiczeń utrwalających wcześniej nabyte umiejętności.

     Metodę samodzielnych doświadczeń należy rozumieć jako stwarzanie dzieciom optymalnych warunków do samorzutnej zabawy i innych działań, swobodnego wypowiadania się, podejmowania prób, poszukiwania i bezpośredniego przeżywania poprzez zapewnienie dzieciom bezpośredniego kontaktu z przyrodą, sztuką, otoczeniem społecznym i technicznym. Stosując tę metodę nauczyciel sam wyznacza sobie rolę czynnego obserwatora, pośrednika, doradcy oraz bardzo często powiernika.

      Niekiedy jednak staje się inspiratorem zabawy, zainteresowania, działania. Dzieje się tak wtedy, gdy dzieciom zabraknie ich własnej aktywności. Wtedy przybiera ona kształt metody kierowania własną działalnością dziecka.

     Gromadzenie samodzielnych doświadczeń przejawia się u dzieci 6– letnich w zabawach tematycznych, ruchowych, konstrukcyjnych, dydaktycznych i badawczych. Mają one często charakter eksperymentowania wynikający z przypadkowego spostrzeżenia lub doznania. Samodzielna działalność dziecka jest bardzo ważna i nieodzowna w rozwoju osobowości.[6]

     Metoda zadań stawianych do wykonania ma na celu pobudzanie aktywności dzieci w kierunku z góry przewidzianym przez nauczyciela. Zadanie mobilizuje dzieci do skupienia uwagi i wysiłku na wyraźnie sprecyzowanym temacie i skłania do podejmowania określonych zadań. Metoda ta ma zastosowanie wtedy, gdy celem jest przyswajanie przez dzieci umiejętności, wiadomości, wdrażanie do koncentrowania uwagi na wybranych spostrzeżeniach, skierowanie myślenia i działanie na określone treści w toku działania. Również wtedy, gdy jest sformułowany cel, jasno określony sposób wykonania kolejnych czynności, wykorzystanie narzędzi i materiału, gdy trzeba dzieci wdrożyć do prawidłowego, zgodnego z ustalonymi normami zadania. Szczególnym rodzajem tej metody jest odtwarzanie wzoru podanego przez nauczyciela.[7]

      Metoda zadań stawianych do wykonania stwarza każdemu 6– latkowi możliwość działania.

     Metoda ćwiczeń utrwalających to metoda stanowiąca niejako uzupełnienie samodzielnych doświadczeń dzieci i zadań przez nie wykonywanych. Jej podstawową rolą jest usprawnianie i utrwalanie zdobytych wcześniej doświadczeń czy sprawności. Najwartościowsze są te ćwiczenia, które dzieci podejmują spontanicznie i z własnej woli. Należy, więc utrwalać pozytywną motywację dzieci do samorzutnego utrwalania wcześniej poznanych czynności.[8]

     Metody percepcyjne obejmują obserwację i pokaz przedmiotów, zjawisk i czynności, na których nauczycielka chce skupić uwagę dzieci, osobisty przykład nauczycielki i innych dorosłych, a także i dzieci jako wzór postępowania. Wzór dostarczają również widowiska teatralne, ilustrowane utwory literackie. Metody te dotyczą również percepcji dzieł sztuki plastycznej, teatralnej i muzycznej.

      Metody słowne rozwijają procesy poznawcze i poszerzają zasób wiadomości dziecka. Objaśnienie i instrukcje towarzyszą nabywaniu przez dzieci różnych umiejętności i sprawności ruchowej, stosowane są przy stawianiu im różnych zadań, wpływają na postępowanie dzieci, przekazują ustalone zasady współżycia w grupie, pobudzają uczucia i procesy poznawcze, działają na wyobraźnię i motywację dziecka, służą przekazywaniu wartości literatury pięknej.

     Nauczycielka, która jest zaangażowana w swoją pracę, poszukuje optymalnych rozwiązań i na tej podstawie odpowiednio dobiera metody wychowawcze, aby uzyskać w swej pracy z dziećmi najlepsze wyniki.

Bogumiła Marciniak

[1] W. Okoń, Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej,Wydawnictwo„Żak”, Warszawa 1998, s.246.

[2] M. Kwiatowska, (red) Podstawy pedagogiki przedszkolnej, Warszawa1985, s.61.

[3] Tamże, s.61.

[4] E. Bełczewska, M. Herde,E. Kwiatkowska, J. Wasilewska, A. Łada– Grodziska, ABC…Programwychowania przedszkolnego XXI wieku,WSiP, Warszawa 2000, s.11.

[5]M.Kwiatowska, (red) Podstawy pedagogik i przedszkolnej, WSiP, Warszawa 1985, s. 62-64.

[6] M. Dmochowska, Metody i formy pracy z sześciolatkami, (w:) M. Dunin- Wąsowicz, Vademecum nauczyciela sześciolatków, WSiP, Warszawa 1977, s.81.

[7] Tamże, s. 90-92

[8] Tamże, s. 97-98

2