Fałszywa legenda.pdf

Brawurowa ucieczka najsłynniejszego zbiega

26 sty, 10:22Leszek Szymowski / Onet.pl

Jzef ĺwiatþo, fot. Marek Skorupski/FORUM

Najsþynniejszy uciekinier polityczny z czasw PRL realizowaþ element wielkiej gry

komunistycznych sþuŇb specjalnych.

- Tu mwi Jzef ĺwiatþo Î tymi sþowami zaczynaþa siħ najbardziej popularna w latach 50. audycja

zakazanego "imperialistycznego Radia", w ktrej byþy wysoki funkcjonariusz PRL-owskiej bezpieki

opowiadaþ o kulisach wielkiej polityki, o najwaŇniejszych urzħdnikach komunistycznego kraju i

popeþnianych przez nich zbrodniach. Audycje rozpoczħþy siħ we wrzeĻniu 1954 roku i emitowane

byþy regularnie, raz w tygodniu, przez ponad dwa lata, przyciĢgajĢc przed anteny wielotysiħczne

rzesze Polakw. KaŇdy z nich chciaþ usþyszeę co ma do powiedzenia byþy funkcjonariusz MBP, ktry

w amerykaıskim studio RWE spokojnym, opanowanym, mocnym gþosem dzieliþ siħ ze sþuchaczami

swojĢ wiedzĢ o aparacie represji w ludowej Polsce. W opowiadaniach puþkownika wciĢŇ powtarzaþy

siħ konkretne informacje: nazwiska, daty, wyroki, kryptonimy poszczeglnych akcji. DuŇo byþo

szczegþowych informacji na temat metod pracy operacyjnej bezpieki, zbrodniczych Ļledztw i

tortur, nazwisk ofiar.

SþuchajĢc radiowych audycji, Polacy mogli poznaę okrutnĢ prawdħ o Urzħdzie Bezpieczeıstwa i

nazwiska kierujĢcych nim funkcjonariuszy, odpowiedzialnych za brutalne zbrodnie. W tym

brutalnym Ļwiecie, udzielajĢcy wywiadw oficer jawiþ siħ jako romantyczny bohater, ktry

wprawdzie pracowaþ w zbrodniczym resorcie, jednak zrobiþ to z pobudek patriotycznych, chcĢc

sþuŇyę ojczyŅnie. Gdy jednak zdaþ sobie sprawħ z prawdziwego oblicza bezpieki, uciekþ, aby Î z tych

samych patriotycznych pobudek Î o wszystkim poinformowaę Zachd i zwrcię jego uwagħ na

tragediħ Polakw.

Dziħki odtajnionym archiwom komunistycznych sþuŇb specjalnych, zachodni i polscy historycy mogli

lepiej przyjrzeę siħ roli sþynnego oficera. Ich publikacje odkrywaþy nowe, nieznane wczeĻniej wĢtki i

przynosiþy odpowiedzi i rozwiĢzania wielu zagadek. Z archiww wynika, Ňe "ucieczki" szpiegw byþy

w wielu przypadkach grĢ kontrolowanĢ przez sþuŇby specjalne paıstw komunistycznych. Dziħki nim

moŇna byþo bowiem znakomicie dezinformowaę przeciwnika. Uwagħ na to zwracaþ w rozmowie z

brytyjskimi agentami m.in. Wasilij Mitrochin, ktry wywizþ z ZSRR swoje sþynne "archiwum", a

takŇe uciekinierzy, ktrym za dezercjħ z ojczyzny groziþa Ļmierę. Tak samo byþo w przypadku

Jzefa ĺwiatþy. JuŇ w krtki czas po jego ucieczce, analitycy CIA zwrcili uwagħ, Ňe mwi on w

sposb wybirczy, celowo przemilczajĢc istotne wydarzenia, o ktrych musiaþ mieę wiedzħ.

Uciekinier przeklħty

Wiele lat pŅniej, sam dŅwiħk nazwiska Jzefa ĺwiatþy, u byþych szefw PRL-owskiej bezpieki

wywoþywaþ przekleıstwo. Franciszek Szlachcic publicznie twierdziþ, Ňe "osobiĻcie zastrzeliþby

drania", a Anatol Fejgin bezskutecznie prbowaþ odŇegnywaę siħ od jakichkolwiek zwiĢzkw z nim.

RwnieŇ Jzef RŇaıski Î przez dþugi czas najbliŇszy wspþpracownik i bezpoĻredni przeþoŇony

ĺwiatþy Î konsekwentnie nazywaþ go zdrajcĢ. Sam Gomuþka domagaþ siħ stanowczo jego Ļmierci.

KomuniĻci stali siħ jego Ļmiertelnymi wrogami nie tylko dlatego, Ňe zdradziþ ich, ustrj i partiħ, lecz

przede wszystkim dlatego, Ňe wystħpujĢc na antenie RWE w audycjach "Za kulisami partii i

bezpieki", pokazywaþ intrygi z udziaþem najwaŇniejszych osb w paıstwie.

Znamienna jest wypowiedŅ, ktrĢ podczas jednej z audycji, ĺwiatþo scharakteryzowaþ puþkownik

Juliħ BrystygierowĢ Î szefowĢ V Departamentu MBP, wyjĢtkowo brutalnĢ ĻledczĢ, sþynĢcĢ z

bestialskich, zboczonych tortur na wiħŅniach: "Po wkroczeniu wojsk sowieckich do Lwowa

Brystygierowa prowadziþa swĢ dziaþalnoĻę donosicielskĢ w ten sposb, Ňe zorganizowaþa tak zwany

Komitet WiħŅniw Politycznych. Przy pomocy tego Komitetu NKWD wyþapywaþo wszystkich

odchyleıcw partyjnych i w ten sposb Brystygierowa daþa siħ we znaki swoim towarzyszom. Ale

dziĻ ma w centrali bezpieki mocnĢ pozycjħ. Nazywa siħ ja piĢtym wiceministrem bezpieczeıstwa.

Przyczyna jest bardzo prosta: w swej bogatej karierze Brystygierowa byþa w Rosji przez dþuŇszy

czas rwnoczeĻnie kochankĢ Bermana, Minca i Szyra. Dwaj pierwsi zwþaszcza majĢ w zwiĢzku z

tym wobec niej powaŇne zobowiĢzania. I dziħki temu, jak Brystygierowa, chce coĻ przeprowadzię,

nawet przeciw Radkiewiczowi czy Romkowskiemu w bezpiece, to wszystko moŇe zrobię. IleŇ to razy

Radkiewicz nie zdĢŇyþ jeszcze zreferowaę jakiejĻ sprawy Bierutowi, a juŇ Bierut czy Berman

dzwonili do niego z zapytaniem: ÇSþuchaj no, jest u ciebie taka a taka sprawa, dlaczego nam o tym

nic nie mwisz?Æ. Radkiewicz nie zdoþaþ im jeszcze zreferowaę, a oni juŇ wiedzieli, bo oczywiĻcie

Brystygierowa referuje im wszystko nocami".

Alergiczne reakcje prominentw bezpieki na samo nazwisko zbiega, wplataþy siħ w obowiĢzujĢcĢ

wwczas modħ caþkowitej krytyki wszystkiego, co tylko zwiĢzane byþo z osobĢ Jzefa ĺwiatþy. Moda

ta wynikaþa z trendu tzw. "ĻwiatþoczuþoĻci", czyli powszechnego strachu przed dokumentami

schowanymi w szafie zbiegþego dygnitarza. Ich ujawnienie mogþo zawaŇyę nie tylko na karierze

aparatczykw bezpieki lecz rwnieŇ zadecydowaę o ich dalszym Ňyciu. Dlatego powszechne staþo

siħ wwczas w resorcie potħpianie samego ĺwiatþy, jego wczeĻniejszych dziaþaı i przede wszystkim

jego ucieczki. Kto oĻmieliþby siħ nie przyþĢczyę do chru potħpiajĢcych gþosw, mgþ zostaę

podejrzanym o sprzyjanie mu i ciche wspieranie go, co mogþo grozię natychmiastowym

aresztowaniem.

Z pomocĢ przyjaciþ

W pierwszych dniach grudnia 1953 roku Jzef ĺwiatþo Î wraz z kilkoma innymi dygnitarzami MBP Î

udaþ siħ na delegacjħ sþuŇbowĢ do Berlina Wschodniego. Polscy przedstawiciele spotkali siħ tam z

delegacjĢ STASI. Celem spotkania byþo omwienie wspþpracy operacynej oraz Î przede wszystkim

Î wspþdziaþanie w celu zamordowania dziaþaczki niepodlegþoĻciowej Wandy Broıskiej.

Dzieı swojej wielkiej ucieczki Î 5 grudnia 1953 roku Î podpuþkownik Jzef ĺwiatþo tak wspominaþ

pþtora roku pŅniej, w wywiadzie dla RWE: "Wraz z puþkownikiem Fejginem udaliĻmy siħ na nowo

do Berlina Zachodniego; Ja z zamiarem ucieczki, on z zamiarem zakupienia rzeczy, ktre mu siħ

podobaþy. Gdy przejechaliĻmy do Berlina Zachodniego, wstĢpiþem do jednej takiej budki z

zamiarem wymieniania pieniħdzy na zachodnie. Puþkownik Fejgin byþ na ulicy przed tym sklepem,

czekaþ na mnie. UmwiliĻmy siħ w ten sposb, Ňe nastħpnie on wejdzie i wymieni walutħ. Liczyþem,

Ňe po jego wejĻciu do sklepu bħdħ mgþ odejĻę od niego i zwyczajnie uciec, bħdħ miaþ trochħ czasu

na odþĢczenie siħ. W Berlinie Zachodnim zgþosiþem siħ do wþadz amerykaıskich. Byþo to dla nich

zupeþne zaskoczenie, kiedy siħ wylegitymowaþem i kiedy dowiedzieli siħ, kim jestem".

Kiedy ucieczka oficera wyszþa na jaw, sþuŇby specjalne trzech paıstw (PRL, ZSRR i NRD) wszczħþy

Ļledztwo, ktre miaþo wyjaĻnię okolicznoĻci tego zdarzenia i jego skutki. Odtajnione po 1990 roku

akta STASI (przekazane po upadku muru berliıskiego do Instytutu Gaucka) wskazujĢ, Ňe wersja

podawana przez zbiega nie byþa prawdziwa. Publikacja zbiorowa "STASI Î pierwsze lata tajnej

sþuŇby" ("STASI Î erste Jahre der geheimen Dienst") Î opracowana przez niemieckich historykw i

wydana w Berlinie w 1991 roku Î pokazuje dokumenty zwiĢzane m.in. z ucieczkĢ tego agenta.

ĺledczy odkryli, Ňe kiedy ĺwiatþo dostaþ siħ w rħce Amerykanw, miaþ z sobĢ walizkħ z

dokumentami obciĢŇajĢcymi kierownictwo resortu MBP. Tej walizki nie miaþ, kiedy wchodziþ wraz z

towarzyszami na naradħ do szefw STASI i nie miaþ jej rwnieŇ wtedy, kiedy z niej wychodziþ. Za to

miaþ jĢ w rħku, kiedy przechadzaþ siħ wraz z Anatolem Fejginem po Berlinie Zachodnim. On sam

tþumaczyþ pŅniej, Ňe walizkħ tĢ wziĢþ z hotelu po naradzie. Skrupulatni wschodnioniemieccy

Ļledczy odkryli jednak, Ňe w tym czasie (okoþo 3 kwadransw) nie moŇna byþo dojechaę metrem z

powrotem do hotelu i potem przejechaę do Berlina Zachodniego. PþynĢþ z tego wniosek, Ňe w

ucieczce pomagaþa jeszcze inna osoba, ktra przekazaþa ĺwiatle walizkħ w momencie, gdy ten na

krtkĢ chwilħ rozstaþ siħ z Fejginem!

Ucieczka oficera zawieraþa jeszcze o wiele wiħcej takich dziwnych okolicznoĻci. ĺwiatþo nie znaþ

Berlina Zachodniego, ale natychmiast znalazþ drogħ do budynku zachodnioniemieckich sþuŇb

specjalnych. Nikt nie Ļledziþ jego i Fejgina, gdy podczas sþuŇbowej delegacji bez pozwolenia

przekroczyli granicħ kraju kapitalistycznego. - OkolicznoĻci te wskazujĢ, Ňe ĺwiatþo nie dziaþaþ sam,

lecz ktoĻ mu od poczĢtku do koıca pomagaþ Î mwi Rafaþ Brzeski, dziennikarz zajmujĢcy siħ

sþuŇbami specjalnymi i tþumacz "Archiwum Mitrochina". RwnieŇ Henryk Piecuch Î pisarz i historyk

sþuŇb specjalnych nie wierzy, by ucieczka ĺwiatþy mogþa byę przypadkowa. - W tajnych sþuŇbach

nigdy i nigdzie nie byþo przypadkw Î mwi Piecuch. Î Ucieczki wielkich szpiegw zazwyczaj byþy

wyreŇyserowane i stanowiþy element jakiejĻ gry. Tak samo byþo w tym przypadku.

OdsunĢę oprawcw

Ucieczka puþkownika ĺwiatþy postawiþa na nogi caþy resort bezpieczeıstwa publicznego w Polsce.

Kierownictwo bezpieki natychmiast wszczħþo postħpowania wyjaĻniajĢce i sprawdzajĢce.

Nadzorowali je sowieccy doradcy wojskowi i polityczni, oraz rezydenci sowieckich specsþuŇb.

Kierowaþ nimi Iwan Sierow, po wojnie odpowiedzialny za utworzenie i pracħ resortw

bezpieczeıstwa w krajach obozu komunistycznego. Jako pierwszy, konsekwencje ucieczki

puþkownika ponisþ jego bezpoĻredni przeþoŇony - Anatol Fejgin, aresztowany w 1954 roku. Jego

losy podzielili kolejni prominenci: Stanisþaw Radkiewicz, Roman Romkowski, Jakub Berman i

dziesiĢtki innych. Tylko puþkownik Brystygierowej udaþo siħ wywinĢę sprawiedliwoĻci. W grudniu

1956 roku, w Warszawie rozpoczħþy siħ procesy stalinowskich oprawcw, ktre miħdzy kwietniem a

grudniem 1957 roku zakoıczyþy siħ wieloletnimi wyrokami wiħzienia. Ich miejsca zajħli nowi ludzie

zwiĢzani z obozem Gomuþki, ktry od paŅdziernika 1956 roku byþ I sekretarzem KC PZPR.

W nastħpstwie tych procesw, w ostatnich tygodniach 1956 roku zaczħþa dziaþaę rwnieŇ tzw.

"komisja Nowaka", ktra wskazaþa sħdziw i prokuratorw odpowiedzialnych za "naduŇycia"

(wyraŇenie "zbrodnia sĢdowa" w oficjalnej terminologii nie funkcjonowaþo). Efektem jej prac byþo

oczyszczenie wymiaru sprawiedliwoĻci z najbardziej aktywnych stalinowcw (zwolniono m.in. osoby

odpowiedzialne za skazanie na Ļmierę gen. Fieldorfa). Ich miejsce rwnieŇ zajħþy osoby lojalne

wobec nowego obozu rzĢdzĢcego.

Dokumenty KGB odtajnione podczas tzw. "Puczu Janajewa" oraz akta bezpieki znajdujĢce siħ dziĻ

w archiwach IPN-u wskazujĢ, Ňe procesy stalinowskich oprawcw i dojĻcie do wþadzy ekipy Gomuþki

byþy nastħpstwem ucieczki puþkownika ĺwiatþy i jej prawdziwym, rzeczywistym celem. ZaĻ sama

wielka "ucieczka" byþa tak naprawdħ wymyĻlona i w najdrobniejszych szczegþach wyreŇyserowana

w Moskwie, a potem caþkowicie przez niĢ kontrolowana i z sukcesem przeprowadzona aŇ do koıca.

Zmiana warty na Kremlu

Aby wyjaĻnię ten fenomen, trzeba przeĻledzię wydarzenia, ktre rozegraþy siħ w Moskwie tuŇ po

wyjeŅdzie ĺwiatþy i bezpoĻrednio wczeĻniej. Wieczorem, 5 marca 1953 roku, po kilkunastu

godzinach agonii, w swej daczy w Kujbyszewie umarþ Stalin. Kremlowski tron czekaþ na sukcesora.

Do walki na Ļmierę i Ňycie przystĢpili najwaŇniejsi ludzie w ZSRR: ýawrientij Beria (szef

ministerstwa spraw wewnħtrznych, kontrolujĢcy sþuŇby specjalne), Gieorgij Malenkow (byþy

minister spraw wewnħtrznych, czþonek prezydium KC KPZR), Wiaczesþaw Moþotow (byþy minister

spraw zagranicznych, w ostatnich latach odsuniħty przez Stalina od wielkiej polityki), Nikita

Chruszczow (I sekretarz KZPR, kontrolujĢcy wojsko) i marszaþek Gieorgij ņukow Î bohater ZwiĢzku

Radzieckiego i osþawiony dowdca frontu, ktry w 1945 roku zdobyþ Berlin i przyjĢþ bezwarunkowĢ

kapitulacjħ Niemiec.

Liczyli siħ rwnieŇ inni zaufani wspþpracownicy Stalina, m.in. ýazar Kaganowicz, Andriej ņdanow.

Rozgrywka miħdzy nimi mogþa zakoıczyę siħ rozlewem krwi. Najwiħkszym i najsilniejszym

potentatem byþ sþawny sadysta Beria Î znienawidzony przez pozostaþych pretendentw do wþadzy.

Dlatego wszyscy oni poþĢczyli swoje siþy i we wrzeĻniu 1953 roku, podczas narady na szczycie,

aresztowali Beriħ (osobiĻcie dokonaþ tego ņukow) i doprowadzili do jego egzekucji w wiħziennej

celi.

Po wielu miesiĢcach zakulisowych walk, w grudniu 1953 roku wþadzħ w ZSRR przejĢþ Chruszczow,

ktry pŅniej odsunĢþ i Malenkowa i Moþotowa i wszystkich pozostaþych, a najwaŇniejsze stanowiska

w paıstwie obsadziþ swoimi ludŅmi. Zwieıczeniem jego sukcesu byþ sþynny referat wygþoszony na

zjeŅdzie partii, w ktrym Chruszczow potħpiþ zbrodnie stalinizmu i jako nastħpca Stalina

zapoczĢtkowaþ okres liberalizacji i zmian.

Celem Chruszczowa byþo to, aby jego polityka przeniosþa siħ rwnieŇ do krajw demokracji

ludowej, pozostajĢcych pod kontrolĢ ZSRR. To mogþo byę jednak trudne, gdyŇ wþadzħ w nich

sprawowali ludzie, ktrych wybraþ Stalin. To mogþo w krajach socjalistycznych doprowadzię do

podziaþu na dwa obozy walczĢce o wþadzħ: spadkobiercw Stalina i zwolennikw Chruszczowa. W

Polsce, na ktrĢ Chruszczow od poczĢtku zwracaþ najwiħkszĢ uwagħ Î rzĢdziþa ekipa skupiona

wokþ Bieruta i Bermana.

Do jej skompromitowania wykorzystano rewelacje Jzefa ĺwiatþo. Radzieccy doradcy dopilnowali

aby z aparatu wþadzy usuniħto wszystkich funkcjonariuszy skompromitowanych przez uciekiniera. I

tak skompromitowanych stalinowcw, nowa ekipa kierowana przez Wþadysþawa Gomuþkħ , z pomocĢ

sowieckich specsþuŇb, odsunħþa od wþadzy i wsadziþa do wiħzieı. Finaþem tej przemiany byþo

wezwanie Bieruta w trybie pilnym do Moskwy, skĢd gensek wrciþ w trumnie. RzĢdy w Polsce objĢþ

lojalny wobec Chruszczowa Gomuþka, ktry z kolei poobsadzaþ swoimi ludŅmi stanowiska

pozostawione przez zagorzaþych stalinowcw. W paŅdzierniku 1956 roku rozpoczħþa siħ odwilŇ. Rok

pŅniej, najwaŇniejsi stalinowscy oprawcy siedzieli juŇ w wiħzieniach, skazani na wieloletnie wyroki.

Chruszczow i jego zwolennicy tryumfowali.

Zaufany Berii

W chytrym planie Nikity Siergiejewicza, Jzef ĺwiatþo miaþ odegraę gþwnĢ rolħ. Jak twierdzi

Henryk Piecuch w swojej ksiĢŇce "SþuŇby specjalne atakujĢ", do tej roli osobiĻcie wybraþ go Sierow,

a zgodħ na to wyraziþ sam Chruszczow. Obu dygnitarzom potrzebny byþ czþowiek, ktry swoimi

informacjami skompromitowaþby niewygodnĢ ekipħ rzĢdzĢcĢ. Chruszczow musiaþ doskonale zdawaę

sobie sprawħ, Ňe dziħki tej sztuczce zyska w oczach opinii publicznej, gdyŇ przedstawi siebie jako

czþowieka, ktry odsunie od wþadzy oprawcw odpowiedzialnych za setki brutalnych zbrodni. A taki

wizerunek Chruszczowowi byþ bardzo potrzebny w zwiĢzku z jego koncepcjami polityki zagranicznej

i decyzjĢ bardziej aktywnego w niej udziaþu.

Wszystko wskazuje na to, Ňe nieprzypadkowy byþ dla tej gry wybr Jzefa ĺwiatþo . Najbardziej

zaufany polski wspþpracownik Berii i Sierowa dawaþ duŇe prawdopodobieıstwo powodzenia

operacji. PozostajĢc w Polsce, ĺwiatþo ze swoimi dokumentami i wiedzĢ mgþ byę niebezpiecznym

przeciwnikiem dla nowej ekipy. Mgþ rwnieŇ utrudniaę przejħcie wþadzy przez Gomuþkħ, ktry

nienawidziþ go jako sprawcħ swego aresztowania.

Kim wiħc byþ Jzef ĺwiatþo? OdpowiedŅ na to pytanie znalazþ historyk IPN Î dr Karol Jaros, ktry

zebraþ i opublikowaþ archiwalne akta na jego temat. Z dokumentw tych wynika, Ňe oficer bezpieki

(urodzony w 1915 roku w Ňydowskiej rodzinie na Kresach, jako Izaak Fleischfarb, nazwisko ĺwiatþo

przyjĢþ po pierwszej Ňonie, po Ļlubie w 1943 roku) do organw bezpieczeıstwa wstĢpiþ w 1945

roku. SwojĢ wielkĢ karierħ rozpoczĢþ od stanowiska zastħpcy komendanta Wojewdzkiego Urzħdu

Bezpieczeıstwa Publicznego w Warszawie, potem w Olsztynie i Krakowie, by po 3 latach, w koıcu

1948 roku, osobistym rozkazem Romana Romkowskiego, zostaę przeniesionym do

nowotworzonego X Departamentu MBP.

Jeszcze w tym samym roku objĢþ funkcjħ zastħpcy jego szefa, jednak bardzo szybko zdobyþ

najwiħksze wpþywy w resorcie. Odbieraþ polecenia od Bieruta, pomijajĢc swojego przeþoŇonego. Byþ

jedynym czþowiekiem w aparacie bezpieczeıstwa komunistycznej Polski, ktry miaþ przywilej

dzwonienia specjalnym telefonem do ýawrentija Berii. W szafie pancernej stojĢcej w jego

gabinecie, do ktrej nikt poza nim nie miaþ dostħpu, przechowywaþ dokumenty kompromitujĢce

najwaŇniejsze osoby w paıstwie. Kilka lat pŅniej na antenie radia, tak mwiþ o niej pytajĢcemu go

dziennikarzowi. "Byþy tam dowody i zeznania kaŇdego czoþowego dziaþacza partii przeciw kaŇdemu

innemu, zarwno w partii jak i poza niĢ, gotowe do wykorzystania w chwili politycznie wþaĻciwej".

Dr Jaros i inni historycy IPN, ktrzy analizowali dokumenty bezpieki z przeþomu lat 40. i 50.

zwracajĢ uwagħ, Ňe Jzef ĺwiatþo byþ jednym z najbardziej okrutnych stalinowskich oprawcw.

OsobiĻcie uczestniczyþ w brutalnych przesþuchaniach, podczas ktrych aresztowanym wyrywano

zħby, paznokcie, a takŇe bito ich paþkami i polewano lodowatĢ wodĢ. TakŇe sam prowadziþ

aresztowania przeciwnikw wþadzy ludowej, w tym (na osobisty rozkaz Bieruta) marszaþka Rolħ Î

ņymierskiego i Wþadysþawa Gomuþkħ z ŇonĢ ZofiĢ. Nie ukrywaþ rwnieŇ, Ňe wykorzystywaþ

seksualnie podlegþe sobie funkcjonariuszki.

Ostatni epizod gry

W ostatnich tygodniach wrzeĻnia 1954 roku, Jzef ĺwiatþo rozpoczĢþ cykliczne wystħpy na antenie

Radia Wolna Europa. Trwaþy one przez 3 lata i przyciĢgaþy przed odbiorniki tysiĢce Polakw. Oficer

podawaþ setki konkretnych informacji, z ktrych kaŇda kompromitowaþa polskich stalinowcw. Po

zmianie obozu wþadzy, audycjħ zdjħto z anteny. Jej kontynuacjĢ byþa ksiĢŇka "Za kulisami partii i

bezpieki" wydana przez Zbigniewa BþaŇyıskiego Î dziennikarza, ktry rozmawiaþ ze ĺwiatþĢ. Wielka

gra dobiegþa koıca, a wraz z niĢ zakoıczyþa siħ kluczowa rola gþwnego bohatera.

Amerykaıscy historycy stawiajĢ tezħ, Ňe puþkownik ĺwiatþo miaþ w tym czasie jeszcze jednĢ rolħ do

odegrania: informowanie agentw sowieckich o kulisach funkcjonowania RWE i o oficerach CIA,

ktrzy przesþuchiwali go. Tezħ tħ uprawdopodabniajĢ dwa fakty: po pierwsze przez dþugi czas

uciekinier bardzo obawiaþ siħ o swoje Ňycie. Po drugie: nigdy nie wyjawiþ Ňadnych szczegþw

obciĢŇajĢcych Chruszczowa i jego wspþpracownikw. A przecieŇ szczegþy te musiaþ znaę choęby

ze swoich wielokrotnych wizyt w Moskwie. Byę moŇe wiħc wyjawiþ je amerykaıskim sþuŇbom, a te

nie nie ujawniþy tegoÈ Czy najsþynniejszy w latach 50. szpieg Î uciekinier odegraþ tylko swojĢ rolħ

czy teŇ zmieniþ front i przeszedþ na stronħ Stanw Zjednoczonych Î tego dziĻ nie wiadomo.

Faþszywa legenda

Z przywoþanych wyŇej publikacji wynika, Ňe wizerunek Jzefa ĺwiatþo jako uciekiniera, ktry z

pobudek patriotycznych ujawniþ zbrodnie i kulisy stalinizmu w ludowej Polsce, nie jest prawdziwy.

W rzeczywistoĻci podpuþkownik MBP zostaþ Ļwiadomie wykorzystany przez jednych komunistw

przeciwko innym komunistom. Na jego zasþugach kþadzie siħ cieniem rwnieŇ jego zbrodnicza

dziaþalnoĻę przed grudniem 1953 roku. Jak zauwaŇyþ Jan Nowak Î Jezioraıski (ktry osobiĻcie

podjĢþ decyzjħ o emitowaniu audycji z udziaþem oficera): Zasþugi Jzefa ĺwiatþo dla ujawnienia

bolesnej prawdy o zbrodniach komunistycznego reŇimu, nie mogĢ przysþaniaę faktu, Ňe byþ on

czħĻciĢ tego reŇimu i byþ osobiĻcie odpowiedzialny za wiele jego zbrodni.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: