5 Rospuda.pdf

Dolina Rospudy

• Charakterystyka i walory przyrodnicze

• Zarys historii konfliktu

• Ekologiczna ocena zagroŇeı zwiĢzanych z budowĢ

obwodnicy Augustowa

• Podstawy Raportu OOĺ

1. Przyroda Doliny Rospudy

1988-1996 - odkrywanie przyrody Rospudy

ADAMOWSKI W., KECZY İ SKI A. 1998. Miodokwiat krzy Ň owy

Herminium monorchis i jego ochrona w projektowanym rezerwacie Rospuda

/w:/ Parki narodowe i Rezerwaty przyrody, tom 17, s. 69-74.

KARCZMARZ K., SOKOŁOWSKI A. W. 1988. Projektowany rezerwat

torfowiskowy Rospuda w Puszczy Augustowskiej /w:/ Chro ı my Przyrod ħ

Ojczyst Ģ , 19, s. 58-65.

SOKOŁOWSKI A. W. 1988. Flora ro Ļ lin naczyniowych rezerwatu Rospuda w

Puszczy Augustowskiej /w:/ Parki narodowe i Rezerwaty przyrody, tom 9, s.

33-34.

SOKOŁOWSKI A. W. 1988. Miodokwiat krzy Ň owy Herminium monorchis w

Puszczy Augustowskiej /w:/ Chro ı my przyrod ħ ojczyst Ģ , 44, s. 70-74.

SOKOŁOWSKI A. W. 1996. Zbiorowiska ro Ļ linne projektowanego rezerwatu

Rospuda w Puszczy Augustowskiej /w:/ Ochrona Przyrody, s. 87-130.

SOKOŁOWSKI A. W., KOT J. 1996. Przyroda województwa suwalskiego,

Suwałki, s. 72-73.

Badania nad Rospud Ģ

• póŅne lata 80’ – A. W. Sokołowski opracowuje szatħ

roĻlinnĢ (1988a,b, 1996)

• lata 90’ – obserwacje dotyczĢce miodokwiatu

(np. Adamowski, Keczyıski 1998)

• po roku 2000:

– badania ZBĺ UW (roĻlinnoĻę, siedlisko) od 2003

– oceny OOĺ (W. Kwiatkowski 2005, 2007)

– opracowania wykonywane przez i dla organizacji

pozarzĢdowych

Dolina Rospudy a ostoja Natura 2000 „Ostoja Augustowska”

1988-1996 - odkrywanie przyrody Rospudy

Charakterystyka torfowisk przepływowych

Charakterystyka eko-hydrologiczna

Miejsce torfowisk przepływowych w typologii torfowisk

(Weber 1902-1907, Van Post & Granlund 1926, Sjörs 1948,

Succow & Joosten 1999)

I. Torfowiska ombrotroficzne (t. wysokie)

II. Torfowiska minerotroficzne (t. niskie)

• fluwiogeniczne

• topogeniczne

• soligeniczne

- Ņródliskowe

- przepływowe

Pierwsze zdefiniowanie „przepływu” jako głównego czynnika

hydrologicznego – Kulczyıski ( Torfowiska Polesia ,1939)

Zdefiniowanie jako odrħbny typ – Succow (1971),

Succow & Joosten ( Landschaftsökologische Moorkunde , 2001)

Chemizm wód powierzchniowych mechowisk

Nad RospudĢ, lata 2003-2005 (n = 35)

Dynamika poziomu wody w mechowiskach

nad RospudĢ w roku 2005

• woda przepływa przez złoŇe torfu

od krawħdzi doliny w kierunku rzeki

• powierzchnia torfowiska nachylona

• niewielka dynamika poziomu wody w torfowisku

• stały i intensywny proces torfotwórczy

• słabo rozłoŇone torfy mszysto-turzycowe

o znacznej miĢŇszoĻci

• niska trofia

• roĻlinnoĻę immersyjna

• bezleĻny charakter

- Ca 2+ od 10.9 do 89.6 (mediana 41.7) mg/l

- Mg 2+ od 2.7 do 16.2 (mediana 10.0) mg/l

- Fe 3+ od 0.7 do 9.0 (mediana 1.7) mg/l

- pH od 6.77 do 7.66 (mediana 7.29)

- EC od 287 do 645 (mediana 410) µS/cm

431

432

407

433

434

-20

VII

VIII

[miesiĢce]

Charakteryska eko-hydrologiczna

Torfowiska przepływowe w Europie i w Polsce

Succow (1984) – brak torfowisk niezaburzonych; procesy

zachowane jedynie w potorfiach

Torfowiska przepływowe w Polsce:

• dolina Biebrzy – czeĻciowo odwodnione i zaburzone

• Bagno Całowanie – silnie zdegradowane

• podobnie doliny Bzury, Noteci

• niewielkie lepiej zachowane fragmenty w dolinach cieków

w krajobrazie młodoglacjalnym (Szeszupa, Czarna Haıcza,

Marycha, Wel)

Dolny basen torfowisk Rospudy z lotu ptaka

Torfowiska przepływowe w Polsce

Torfowisko zarastajĢce brzozami i trzcinĢ (Biebrza)

Torfowisko umiarkowanie osuszone (Biebrza)

Cechy torfowisk przepływowych:

Torfowiska przepływowe w Polsce

Bł ħ dne opinie o genezie i funkcjonowaniu rospudzkiego

ekosystemu

"Na trwało Ļę stosunków hydrologicznych na obszarze torfowisk

przej Ļ ciowych i wysokich, poło Ň onych w strefach kraw ħ dziowych

doliny Rospudy, maj Ģ wody wysoczyznowe, tj. wody gruntowe i

naporowe, pochodz Ģ ce z ubogich Ļ rodowisk piaszczystych”

dr W. Kwiatkowski, Aneks do raportu OOĺ, 2005

„Obserwacje terenowe sugeruj Ĥ (…) post ĳ puj Ĥ c Ĥ eutrofizacj ĳ

torfowisk wysokich w wyniku rozszerzania zasi Ĥ gu wód

inundacyjnych w dolinie. Jest to prawdopodobnie efekt

regulowania poziomu wody przez jaz w jeziorze Necko (w

Augustowie). Przy maksymalnych nape ý nieniach jeziora w okresie

wiosennych roztopów powstaje cofka, która powoduje

podpi ĳ trzenia zwierciad ý a wód w dolinie ”. Jw.

Torfowisko silnie zmeliorowane (Bagno Całowanie)

„ To jest zrobione całkowicie przez człowieka (my mówimy:

to jest układ antropogenny) ”

Prof. dr hab. J. Szyszko w „Sygnałach Dnia”, 29.12.2006

Dynamika ro Ļ linno Ļ ci nad Rospud Ģ

Ochrona czynna?

Po co?

Otwarte torfowiska nad RospudĢ w latach

80. (Sokołowski 1996)

Otwarte torfowiska nad RospudĢ w roku 2005

U Ň ytkowanie a dynamika ro Ļ linno Ļ ci

Koszenie

powstrzymuje sukcesjĳ.

Zaprzestanie koszenia

prowadzi do

zarastania otwartych torfowisk

przez krzewy i drzewa.

1970

1997 – od ok. 20 bez koszenia

U Ň ytkowanie a dynamika ro Ļ linno Ļ ci

Ob – brak uƋytkowania

Biebrza – w przeszýoůci koszenie

Ob – brak uƋytkowania

Biebrza – w przeszýoůci koszenie

Ʊ wierzchnia w-wa torfu

o luƉej strukturze

Ʊ wierzchnia w-wa torfu

bardziej zbita

Ʊ wierzchnia w-wa torfu

bardziej zbita

Ʊ +/- caýe torfowisko zasilane

przez wodĳ gruntowĤ,

stabilne warunki

Ʊ soczewki wody deszczowej

na powierzchni

wiħksze wahania pozimu wody

1. obniƋenie poziomu wody

2. dýugotrwaýe i

nasilone koszenie

Ʊ trwanie otwartych

mechowisk

Ʊ rozwój zb. zaroĻlowych

Vegetation characteristics and eco-hydrological processes in a pristine mire

in the Ob River valley (Western Siberia)

Aafke M. Schipper - Ron Zeefat - Franziska Tanneberger - Jeroen P. van Zuidam - Wulf Hahne -

Sebastiaan A. Schep - Sander Loos Ę Wladimir Bleuten -Hans Joosten - Elena D. Lapshina - Martin J.

Wassen

Plant Ecology online: 30.01.2007

Vegetation characteristics and eco-hydrological processes in a pristine mire

in the Ob River valley (Western Siberia)

Aafke M. Schipper - Ron Zeefat - Franziska Tanneberger - Jeroen P. van Zuidam - Wulf Hahne -

Sebastiaan A. Schep - Sander Loos Ę Wladimir Bleuten -Hans Joosten - Elena D. Lapshina - Martin J.

Wassen

Plant Ecology online: 30.01.2007

U Ň ytkowanie a dynamika ro Ļ linno Ļ ci

Ob – brak uƋytkowania

Biebrza – w przeszýoůci koszenie

Brak nasilonego zarasatnia

po zaprzestaniu koszenia

Ʊ soczewki wody deszczowej

na powierzchni

1. obniƋenie poziomu wody

2. zaprzestanie koszenia

1. Stabilne, niezaburzone

warunki wodne.

2. UƋytkowanie (koszenie)

na tyle maýo intensywne,

iƋ nie doprowadziýo do

zmian struktury torfu.

Vegetation characteristics and eco-hydrological processes in a pristine mire

in the Ob River valley (Western Siberia)

Aafke M. Schipper - Ron Zeefat - Franziska Tanneberger - Jeroen P. van Zuidam - Wulf Hahne -

Sebastiaan A. Schep - Sander Loos Ę Wladimir Bleuten -Hans Joosten - Elena D. Lapshina - Martin J.

Wassen

Plant Ecology online: 30.01.2007

U Ň ytkowanie a dynamika ro Ļ linno Ļ ci

Ro Ļ linno Ļę

Siedliska Natura 2000

W dolinie Rospudy

Ukýad zbiorowisk jak na torfowisku nigdy nie uƋytkowanym!

Lipiennik Loesela Liparis Loeselii

Ro Ļ linno Ļę

Dolny basen torfowisk Rospudy z lotu ptaka

ĺwierczyna na torfie

(Dyrektywa

Siedliskowa UE,

siedlisko *91D0)

Ro Ļ linno Ļę

Mechowisko

(Dyrektywa

Siedliskowa

UE, siedlisko

7230 -

„torfowiska

alkaliczne”

Storczyki na

mechowisku

Flora

Flora - storczyki

Na torfowisku:

4 gatunki z Dyrektywy Siedliskowej UE :

• lipiennik Loesela Liparis loeselii

• skalnica torfowiskowa Saxifraga hirculus

• sierpowiec błyszczĢcy Hamatocaulis vernicosus

75 gatunków roĻlin naczyniowych i mchów

objħtych ochron Ģ gatunkow Ģ

13 gatunków roĻlin naczyniowych z

Polskiej Czerwonej Ksi ħ gi

(KaŅmierczakowa, Zarzycki 2001)

32 gatunki roĻlin naczyniowych i

mchów z „czerwonej listy”

(Zarzycki, SzelĢg 2006;

Ochyra 1992)

Miodokwiat krzyŇowy

Herminium monorchis

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: