Funkcje prognoz i jedną opisać
Funkcja strategiczna
polega na tym, ze prognozy mogą stanowić podstawę długofalowego działania lub długofalowej polityki gospodarczej. Informacje z prognoz długookresowych mogą być podstawa wyboru strategii działania dla długiego i krótkiego okresu. Dotyczyć to może takiej decyzji, jak reorganizacja gospodarstwa.
Ostrzegawcza
weryfikacyjna
aktywizująca
poznawcza
preparacyjna
decyzyjna
informacyjna
etapy procesu prognozowania.
Czynniki wpływające na trafność prognozy oraz przesłanki decydujące o wyborze metody prognozowania:
Trafność prognozy: to prawdopodobieństwo spełnienia się przewidywania.
Czynniki:
Jaka prognozę możemy uznać za dopuszczalną?
Prognoza dopuszczalna (dla określonej zmiennej i ustalonego okresu) jest to najczęściej ta prognoza , która została zbudowana zgodnie z teorią predykcji i rząd jej dokładności jest dostateczny w świetle wybranych mierników tej dokładności. Najczęściej przyjmuje się błąd średni predykcji (SBP). Za prognozę dopuszczalną uznaje się te, której lad średni predykcji jest niższy od przyjętej liczby „fi”. Wartość „fi” wynika z konkretnych warunków praktycznych wymaganej dokładności przewidywania. Może on kształtować się różnie dla zmiennych prognozowanych. Praktycznie w rolnictwie za prognozę dopuszczalną uważa się tą, której błąd średni prognozy nie jest większy niż 5% wartości oszacowanych prognoz.
W jakich sytuacjach można stosować do prognozowania modele średniej ruchomej?
W tej metodzie prognozowania próbuje się wygładzić przez uśrednianie wahania przypadkowe (I). Stosowana jest dla zjawisk i procesów gospodarczych, w których nie występuje tendencja, wahania cykliczne i sezonowe. Można jej np. użyć by zbadać kształtowanie się plonów ziemniaków w latach jakichś tam.
Podaj narzędzia weryfikacji modelu prognostycznego
WERYFIKACJA MERYTORYCZNA:
W ocenie tej należy zwrócić uwagę czy:
- otrzymane wyniki potwierdzają teoretyczne rozważania o objaśnianym zjawisku, czy są zgodne z teorią
- zwrócić uwagę na znaki ocen parametrów strukturalnych, czy negatywny lub pozytywny znak spełnia oczekiwania co do kierunku wpływu zmiennej objaśniającej na zmienną objaśnianą wynikającej z naszej wiedzy lub analizy.
WERYFIKACJA STATYSTYCZNA:
Prawie nigdy nie zachodzi w praktyce przypadek całkowitej zgodności wartości zaobserwowanej zmiennej prognozowanej z jej wartościami wynikającymi z oszacowanej funkcji.
Ma na celu sprawdzenie:
- stopnia przylegania modelu do opisywanego fragmentu rzeczywistości
- zestawu zmiennych objaśniających z punktu widzenia ich wpływu na zmienną objaśnianą
- rozkładu składnika losowego
NARZĘDZIA:
Wymień znane ci adaptacyjne metody prognozowania:
Wyróżniamy:
Metoda średniej ruchomej
Metoda średniej ruchomej ważonej
Model wyrównywania wykładniczego Browna rzędu I, II i III
Model wyrównywania liniowo – wykładniczego Holta
Model wyrównywania wykładniczego Wintersa
Model trendu pełzającego z wagami harmonicznymi
Co wiesz o prognozowaniu metodą wyrównywania wykładniczego Holta:
-podobna do Browna II rzędu
-występują dwie stałe wygładzania: a - do wygładzania poziomu trendu; g - do wygładzania jego zmian
-ważny jest wybór stałych wygładzania – dokonuje się tego z punktu widzenia -minimalizacji błędów sporządzonych prognoz
-nadaje się do prognozowania szeregu z tendencją rozwojową i wahaniami przypadkowymi
-należy do adaptacyjnych metod prognozowania
Co wiesz o prognozowaniu metodą Wintersa?
Jest to jedna z adaptacyjnych metod prognozowania. Stosuje się ją gdy w szeregu czasowym występują wahania sezonowe i tendencja.
Występują 3 stałe wygładzania:
α – do wygładzania poziomu trendu
γ – do wygładzania zmiany trendu
δ – do wygładzania wahań sezonowych
Wybieramy tą z najmniejszym średnim kwadratem błędu prognoz.
Jakie znasz heurystyczne metody prognozowania i opisz jedną
Heurystyczne (intuicyjne) metody prognozowania są szeroko rozpowszechnione w teorii i praktyce prognostycznej. Opierają się one na wyobraźni i zdrowym rozsądku. Z reguły te metody nie są oparte na ścisłych obliczeniach i nie dają się przedstawić za pomocą modelu matematycznego.
Ogólną ideą prognozowania tymi metodami jest porządkowanie wypowiedzi i ocen ekspertów z danej dziedziny wiedzy dotyczącej przyszłości, dlatego metody heurystyczne w dużym stopniu opierają się na opiniach i intuicji badawczej specjalistów. Dlatego dobór ekspertów jest bardzo ważny.
Wyróżniamy metodę indywidualnych ekspertyz (ocen rzeczoznawców) oraz metodę ekspertyz zespołowych (równoległych lub kolejnych), którą dzielimy na
- metodę delficką
- metodę SEER ( system for event evaluation and review)
- burzę mózgów
- buzz sesion
- metode kolektywnego generowania pomysłów
- synektykę
- metodę wpływów krzyżowych ( cross- impact matrics)
METODA DELFICKA to jedna z odmian ekspertyz zespołowych. Zyskała duży rozgłos i jest powszechnie stosowana. Prognozowanie tą metoda polega na opracowaniu szczegółowych ankiet skierowanych do specjalistów i ekspertów, a następnie na uogólnieniu opinii na podstawie statystycznej analizy uzyskanych odpowiedzi.
Etapy:
- opracowanie kwestionariuszy prze organ kierujący badaniami
- przekazanie kwestionariuszy ekspertom, którzy są kompetentni w swoich dziedzinach
- uzyskanie odpowiedzi
- zebranie i usystematyzowanie opinii
- Jeżeli zgoda nie została osiągnięta, to następuje ponowne sformułowanie pytań i przekazanie ich wraz z wynikami z pierwszej rundy badań do oceny specjalistów
- otrzymanie kwestionariuszy w drugiej turze ankietowania
- zebranie i statystyczna analiza uzyskanego materiału
- jeżeli zgoda została osiągnięta, to następuje ogłoszenie wyników
- jeżeli zgoda nie została osiągnięta, to ankiety rozsyłane są jeszcze raz itd...
Metoda cechuje się niezależnością opinii ekspertów, anonimowością sądów, wieloetapowością postępowania, uzgadnianiem i sumowaniem opinii osób kompetentnych. Zwykle prognozą jest opinia większości zgodnych uczestników badania.
Wymień analogowe metody prognozowania
- analogii biologicznych
- analogii przestrzennych
- analogii historycznych
- analogii przestrzenno-czasowych
- trendów prekursywnych i współwiązanych
Prognozy ostrzegawcze – pojęcie i sposoby.
Prognozy ostrzegawcze dostarczają na czas informacji o ewentualnie niekorzystnej zmianie kierunku czy natężenia badanego zjawiska, jakie może wystąpić w przyszłości. Zmienne dzielimy na trzy grupy:
Stymulanty – ich wzrost świadczy o pożądanym kierunku rozwoju
Destymulanty – ich spadek świadczy o pożądanym kierunku rozwoju
Nominanty – charakteryzują się pewnym poziomem nasycenia, od którego odchylenia uznaje się za niepożądane.
Podstawowe mierniki ex-post.
Mierniki ex-post cechują się tym, że są obliczane na podstawie materiałów z przeszłości, a więc na podstawie informacji o prognozach już wygasłych i odpowiadającej im realizacji zmiennej prognozowanej. Wśród tych mierników najczęściej oblicza się
średnią arytmetyczną błędów prognozy, zwaną błędem przeciętnym (SABP).
(SBWBP) = średnia bezwzględnej wartości błędów prognoz, zwana błędem prognozy.
SBWBP informuje, o ile przeciętnie odchylają się sformułowane prognozy od wartości rzeczywistej.
średni kwadrat błędów prognoz (SKBP)
standardowy błąd prognozy (SBP)
odchylenie standardowe błędów prognoz (OSBP).
średnia bezwzględnej wartości błędów prognoz (SBWBP),
błąd względny procentowy BWP
średnia arytmetyczna względnych błędów prognoz. SAWBP
Jakie metody użyć w zależności od szeregu
Dla stacjonarnych szeregów czasowych użyjemy metod:
Średnia arytmetyczna
Dominanta
Mediana
Minimax - rednia obliczona z wartości najniższej i najwyższej.
Metoda naiwna: ostatnia dana liczba jest zarazem prognozą.
Śr. Ruchoma
Śr. Ruchoma warzona
Browna rzędu I (4 metody doboru pierwszej liczby prognozowanej:
1.średnia z kilku pierwszych okresów
2.metoda prognozowania „wstecz”
3.estymacja metodą najmniejszych kwadratów
4.przyjęcie że pierwsza liczba prognozowana równa się pierwszej liczbie rzeczywistej)
Dla szeregów z trendem i wahaniami przypadkowymi
Ekstrapolacja funkcji trendu
m. Holta
m Browna rzII i IIIrzędu
model trendu pełzającego
Dla szeregów z wahaniami sezonowymi
m. wskaźnikowa
m. jednoimiennych okresów
m. Wintersa
analiza harmoniczna
autoregresyjne modele wahań sezonowycj
Dla szeregów z wahaniami cyklicznymi
simonprz