Horror
(na podstawie: Słownik literatury i kultury popularnej, Wyd. Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2006)
à termin horror, poza literaturą odnosi się do: filmów, komiksów, gier fabularnych.
à wydawnictwa promujące horror w Polsce: Amber, Rebis, Phantom Press International.
à Horror w ujęciu literackim: teksty kultury mające na celu wywołanie grozy.
àŹródła horroru:
· powieść gotycka(czarna –we Francji)– podejmuje tematykę historyczną i fantastyczną.
o 3 odmiany powieści gotyckiej, gdzie w różnym stopniu funkcjonują elementy grozy:
§ Historyczna
§ Sentymentalna
§ Grozy - literatura budząca strach, napięcie, zawierająca motywy zbrodni, zagrożeń, motywy nadprzyrodzone; odnosi się do odmian horroru
o Akcja i czas: miejsca ponure, zamczyska, lochy, korytarze, miejsca tortur i śmierci, zmierzch, noc, czas burzy.
o Bohater: łotr gotycki – podły, okrutny, pozbawiony moralności, chciwy.
o Podział bohaterów: prześladowcy i ofiary.
o Motywy: anagnoryzmu (rozpoznanie w ofierze utraconej niegdyś osoby) i podpisania cyrografu, kuszenia szatana.
o E. T. A. Hoffmann Diable eliksiry, Robert L. Stevenson Dziwna historia doktora Jekylla i pana Hyde’a:: zło ma źródło w dwoistości natury ludzkiej, prowadzi do rozdwojenia osobowości,
· powieść frenetyczna (pol. literatura szalona) – ukazuje możliwości człowieka znajdujące się poza kontrolą umysłu. Ma swój początek w romantyzmie; jest też spokrewniona z powieścią-parabolą (ang. powieścią grozy) i klasyczną powieścią fantastyczną. Fantastyka w powieści frenetycznej podlega wyjaśnianiu, wg frenetyzmu jej źródłem jest iluzoryczność. Bohaterowie tych powieści, to zwykle istoty okrutne, budzące grozę, żyjące poza społeczeństwem (wilkołaki, wampiry, ludożercy).
· wiktoriańska ghost story – opowieści o duchach.
à Podstawowe struktury narracyjne horroru wg N. Carrolla:
· złożona struktura odkrywania (obecności potwora, jego istnienia i konfrontacja z nim);
· burzyciela (szalony naukowiec).
à W stosunku do filmu wyróżniamy horror (A. Has-Tokarz):
· wampiryczny,
· satanistyczny,
· architektoniczny,
· medyczny,
· Armageddonu
à Wprowadzanie erotyzmu do horroru (Marek Sabat).
à Wątki naukowe, medyczne, ekologiczne (Pragnienie i Odraza Guy Smith).
à Nagromadzenie okropności (np. katowanie ludzkiego ciała).
à Łączenieświata horroru z elementami fantasy i sf.
à Przerażające wydarzenia w horrorze wywołują:
· Postacie:
o potwór, szaleniec – postać horroru kojarząca sie najczęściej z niebezpieczeństwem zarówno fizycznym jak i psychicznym, czy też społecznym. Jest to postać nieczysta, kojarząca się niekiedy z chorobą, gniciem, umieraniem, robactwem, która wywołuje u odbiorcy obrzydzenie.
o N. Carroll – 4 typy obrazowania potwora:[1]
§ Dotyczące wyglądu:
· zespolenie: mumie, wampiry, zombie, duchy;
· rozszczepienie: sobowtóry, drugie ja, wilkołaki;
§ Dotyczące możliwości:
§ powiększenie;
§ zmasowanie;
POSTAĆ
UTWORY
Wilkołak – ten, który przeobraża się w skórę wilka ( wilk + dłaka – skóra) lub staje się wilkiem (werwolf/virwolf). Wilkołaki działały nocą atakując ludzi i zwierzęta w stanie szału [2].
· Wilkołak z Londynu Brian Stableford,
· Wilkołaki Whitley Strieber,
· Rok Wilkołaka Stephen King,
Wampiry – fantastyczna istota o ludzkiej postaci, uważana za prawie nieśmiertelną, żywiąca się ludzką krwią o różnorakich zdolnościach paranormalnych [3].
· John Stocker Dracula.
· Roland Topor Wampir,
· John Polidori Wampir,
· Joseph Sheridan Le Fanu Carmilla (postać wampirzycy).
Demony
· Egzorcysta William Peter Blatty,
· Utwory Grahama Mastertona.
Monstra nieustalone
· Mroczna poświata Joseph Citro,
· Jonasz James Herbert.
· To! Stephen King
Dziecko
· Lśnienie Stephen King,
· Zagubione dusze Mort Castle
Zwierzęta-zabójcy – postaci z różnych mitów i odmian literackich, np. Grizzly, rekin, węże, ptaki.
· Ptaki Alfred Hitchcock,
· Szczury James Herbert,
· Pies Stephen King.
Cyganie/Indianie i ich magia
· Trzęsawisko Guy Newman Smith,
· Twierdza Paul Wilson
· Przedmioty
PRZEDMIOT
krzesło zdobione dziwnymi rzeźbami/ornamentami
· Dziedzictwo Graham Masterton
ksiażeczka/pamietnik
· Trzęsawisko Guy Newman Smith
Rzecz należąca do zmarłego, np. obraz, lustro, książka.
· Wizerunek zła Graham Masterton,
· Wyklęty Graham Masterton.
· Miejsca
MIEJSCE
UTWÓR
Dom – 2 schematy fabularne:
· Osiedlenie się tajemniczego mieszkańca – zag...
Kalietis