Reżyser kultowy
à niezwykła relacja z publicznością: zawsze mówił we własnym imieniu (obecność w dziele)
- uczciwość wobec widza (partner)
- osobiste wyznanie, ekshibicjonizm, narcyzm
- spektakularne rozwiązanie
- najprostsze emocje odbiorcy
- bezkompromisowość w definiowaniu świata, ale w subtelny sposób sugerował drugie dno natury ludzkiej i sytuacji
- w pierwszej warstwie – proste rozwiązania, czytelne symbole
- w drugiej warstwie – subtelny niepokój, podważał autentyczność przedstawianego świata à to gwarantowało zwycięstwo prawdy, sprawiedliwości i dobra
- niezmienność poruszanych tematów à spójność twórcza
- MOTYWY FUNDAMENTALNE: zło, prawda, wierność, poczucie straty
- ambiwalentny stosunek do sztuki (kreacji)
- nierówność filmów à ciągłe poszukiwanie
- ur. 1915 à osierocony przez matkę (pianistkę) / podróżował z ojcem / wcześn9ie w teatrze/ malarstwo i rysunek (dzieki temu rewolucyjne zmiany w postrzeganiu planu filmowego)
- zaczynał jako aktor na Broadwayu
- 1937 założył awangardowy Mercury Theatre (potem także teatr radiowy MT on the air) à adaptacje „Wojny Światów” Herberta Georga Wellsa (Amerykanie myśli, że Marsjanie zaatakowali New Jersey
- 1939 – kontrakt z wytwórnią RKO i rozpoczął pracę nad „Obywatelem Kanem”
- potem do końca życia reżyserował, pisał scanariusze i grał w filmach – zmarł w Hollywood w 1985 roku
- w świat filmu wszedł z doświadczeniem plastycznym i teatralnym
- „Obywatel Kane” à poszukiwanie prawdy i niemożliwość jej odnalezienia
à reżyser sam gra tytułową postać (w różnym wieku)
à bohaterowie są ułomni – tak jak widzowie
à tragizm ma źródło w człowieku
à Kane – postać tragiczna i groteskowa zarazem/ dziedzic ogromnej fortuny, która spodziewała się nagle
à obsesja dzieciństwa, czas skradziony à wybudował sobie własny świat marzeń i iluzji (Xanadu) a la Babilon
à bohater czuje się dobrze przy Susan –drugiej żonie (ona miała być śpiewaczką bez głosu, a on bohaterem bez powodu) są do siebie podobni
à niemoc miłości Kane’a/ jest pionkiem
à „Różyczka” – nazwa firmy produkującej saneczki – wypowiedziana w chwili śmierci Kane’a
à bohater szukał autentyczności, dlatego w chwili śmierci wspomina nieznaczny epizod z dzieciństwa – o saneczkach
à puzzle – układane przez Susan w ogromnej sali kominkowej –
scena jest symboliczna, puzzli jest bardzo dużo, układanie ich to syzyfowa praca (niemożność odkrycia prawdy)
- przekleństwo Wellesowskiego bohatera – pamięć (bo jest niedoskonała)
- bohaterowie są nieszczęśliwi
- „Wspaniałość Ambersonów” 1942
- „Intruz” 1942
- tragizm wypływa z fatalizmu
- bohater walczy o własne przetrwanie ze świadomością, że zdany jest na siebie
- grzechy – pycha i naiwność
- „Dama z Szanghaju” 1947 (noir) à sentymentalne zakończenie à deklaracja wizji świata Wellesa
- antropomorfizował zło (nie było abstrakcyjne)
- zło pochłania swoje narzędzia
- „czyści” bohaterowie à są narzędziami – młody marynarz z „Damy z Szanghaju” à rejs statkiem – podróż inicjacyjna, w świecie rekinów, które zjadają same siebie à wierzy, że zło go nie dosięgnie, ociera się o koszmar, ponieważ zło jest absolutne i jeżeli jest, to nie da się uniknąć jego konsekwencji
- apodyktyczny, sadystyczny kaleka, pogardzany przez otoczenie i panujący nad nim
- przestrzenny model pułapki – miejsce zamknięcia, nie sposób uciec à np. klaustrofobiczna wieża w kościele w „Intruzie”, gabinet luster w „Damie z Sz...” oraz Xanadu w „O.K.”
- poczucie straty ! –0 w „O.K.” – utrata dzieciństwa i swobodnego rozwoju
- bohater mówiąc „Różyczka” pragnie odzyskać utraconą niewonność-
Kalietis