Bank centralny
Narodowy Banki Polski
1. Safety net – sieć bezpieczeństwa finansowego – próba instytucjonalnego powiązania organizacji, które mają wpływ na bezpieczeństwo systemu bankowego.
Instytucjami wchodzącymi w skład safety net są:
- bank centralny,
- nadzór bankowy,
- gwarancja depozytów.
Znaczenie safety net wynika z:
- trudności dla systemu bankowego w wypadku bankructwa banku,
- ponoszonych wysokich kosztów społecznych.
Doktryna TBTF – too big to fail
2. Bankiem centralnym jest Narodowy Banki Polski, określony według Konstytucji RP w § 227 - NBP jest „centralnym bankiem państwa, przysługuje mu wyłączne prawo emisji pieniądza oraz ustalania i realizowania polityki pieniężnej. Narodowy Bank Polski odpowiada za wartość polskiego pieniądza”.
Ewolucja polskiej bankowości centralnej:
- Etap I – lata 1828-1886; działalność Banku Polskiego – banku emisyjnego, banku państwa, banku prowadzącego operacje depozytowo – kredytowe,
- Etap II – lata 1918-1924; działalność Polskiej Krajowej Kasy Pożyczkowej, odgrywała rolę jak Bank Polski, funkcja kredytowa doprowadziła do hiperinflacji i kryzysu finansów państwa,
- Etap III – przypada na lata 1924-1946; działalność Banku Polskiego SA,
- W 1945 roku rozpoczął się etap IV utworzeniem NBP; w 1988 z jego struktur wyodrębniono PKO,
- Od 1989 roku trwa etap V; wyodrębniono ze struktur regionalnych 9 banków.
3. Narodowy Bank Polski wypełnia zadania określone w Konstytucji RP, ustawie o Narodowym Banku Polskim i ustawie Prawo bankowe. Wymienione akty prawne gwarantują niezależność NBP od innych organów państwa.
NBP pełni trzy podstawowe funkcje:
- banku emisyjnego,
- banku banków,
- centralnego banku państwa.
Organami Narodowego Banku Polskiego są: prezes NBP, Rada Polityki Pieniężnej oraz zarząd NBP.
4. Podstawowym zadaniem NBP jest utrzymanie stabilnego poziomu cen. Zgodnie z opracowaną przez Radę Polityki Pieniężnej Strategią Polityki Pieniężnej po 2003 roku, celem NBP jest ustabilizowanie inflacji na poziomie 2,5 proc. z dopuszczalnym przedziałem wahań +/- 1 punkt procentowy.
Do głównych obszarów działalności NBP należą:
- prowadzenie polityki pieniężnej,
- działalność emisyjna,
- rozwój systemu płatniczego,
- zarządzanie rezerwami dewizowymi Polski,
- obsługa Skarbu Państwa,
- działalność edukacyjna i informacyjna.
5. NBP odpowiada za stabilność narodowego pieniądza, obowiązek konstytucyjny, opracowuje i realizuje strategię polityki pieniężnej oraz – uchwalane corocznie – założenia polityki pieniężnej.
Poprzez zarządzanie rezerwami dewizowymi zapewnia odpowiedni poziom bezpieczeństwa finansowego państwa. Dzięki emisji znaków pieniężnych zabezpiecza płynność obrotu gotówkowego.
Ważnym celem NBP jest dbałość o stabilność systemu finansowego. W ramach pełnionych funkcji nadzorczych i regulacyjnych NBP dba o płynność, sprawność i bezpieczeństwo systemu płatniczego. Przyczynia się również do rozwoju bezpiecznej infrastruktury rynku finansowego.
6. NBP podejmuje działania służące upowszechnianiu wiedzy ekonomicznej, m.in. dzięki udostępnianiu informacji na stronie internetowej www.nbp.pl oraz poprzez działalność Portalu Edukacji Ekonomicznej.
Duży wpływ na działalność NBP miały w ostatnich latach i mają nadal procesy integracji europejskiej oraz członkostwo w Unii Europejskiej, a w szczególności przygotowanie Polski do uczestnictwa w strefie euro.
W celu właściwego przygotowania się do przyjęcia euro NBP będzie dążył do spełnienia wymagań nałożonych na banki centralne państw, które już wprowadziły wspólną walutę. NBP będzie się starał uzyskać pozycję znaczącego ośrodka naukowego w zakresie badań ekonomicznych w kraju oraz w ramach Europejskiego Systemu Banków Centralnych.
7. Bank centralny NBP a system finansowy
NBP jest współodpowiedzialny za stabilność i rozwój systemu finansowego. Prezes NBP jest jednym z trzech – obok ministra finansów i przewodniczącego Komisji Nadzoru Finansowego – członków Komitetu Stabilności Finansowej.
NBP aktywnie uczestniczy w budowie sieci bezpieczeństwa finansowego w Polsce oraz w wypracowywaniu przez Komitet Stabilności Finansowej zasad współdziałania poszczególnych organów państwa w przypadku zaistnienia sytuacji kryzysowych.
Z punktu widzenia NBP szczególnie ważne jest bezpieczeństwo finansowe banków, gdyż NBP pełni wobec nich funkcję pożyczkodawcy ostatniej szansy. Stabilność systemu bankowego jest również warunkiem sprawnego funkcjonowania systemów rozliczeń pieniężnych.
Dlatego NBP monitoruje i analizuje sytuację systemu finansowego w Polsce. Wyniki analiz przedstawiane są w cyklicznie publikowanych raportach.
8. Bank centralny NBP a system płatniczy
NBP zapewnia sprawne działanie systemu płatniczego, umożliwiającego szybki bezpieczny przepływ pieniędzy zarówno pomiędzy ludźmi jak i podmiotami gospodarczymi.
Zadania NBP w zakresie systemu płatniczego polegają m.in. na:
- organizowaniu i prowadzeniu podstawowych rozliczeń pieniężnych,
- nadzorze nad innymi systemami rozliczeń,
- działaniach regulacyjnych.
NBP prowadzi systemy płatności o nazwie SORBNET i SORBNET-EURO, obsługujące rachunki bieżące banków odpowiednio w złotych i euro. Opracowuje przepisy dotyczące rozliczeń pieniężnych, wydaje zezwolenia na uruchamianie nowych systemów płatności, ocenia ich pracę, a w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości wydaje zalecenia ich usunięcia. Organizuje i nadzoruje także systemy rozrachunku papierów wartościowych. Przedstawia cykliczne raporty o funkcjonowaniu polskiego systemu płatniczego i rozwoju obrotu bezgotówkowego. NBP przystąpił do nowoczesnego, paneuropejskiego systemu rozliczeń TARGET2.
9. Niezależność banku centralnego
Instytucjonalna – określona przez usytuowanie banku centralnego w systemie organów państwa, relacje z innymi organami państwa. Dąży do zapewnienia realizacji założeń polityki pieniężnej.
Funkcjonalna – określa uprawnienia banku centralnego do samodzielnego kształtowania polityki pieniężnej i jej realizacji oraz pozostałych funkcji statutowych, wymaga dysponowania skutecznymi narzędziami administracyjnymi i ekonomicznymi. Powiązana z podstawowym celem – utrzymanie stabilności cen (oznacza niezależność w tym zakresie od sejmu, rządu, prezydenta).
Personalna – określa ją tryb powoływania i odwoływania władz banku centralnego (kadencyjność, nieusuwalność w czasie kadencji) i długość kadencji.
Finansowa – określają ją zasady tworzenia i podziału funduszy banku centralnego wykluczające wywieranie nacisku finansowego przez rząd lub parlament na decyzje banku.
10. Do głównych obszarów działalności NBP należą:
11. NBP realizuje założenia polityki pieniężnej stanowione przez Radę Polityki Pieniężnej. Podstawowym zadaniem polityki pieniężnej jest utrzymywanie stabilnego poziomu cen.
NBP wpływa na poziom inflacji przede wszystkim poprzez ...
IskierkaHM