Bortoli G. - Śmierć Stalina.pdf - Rosja - enka67

GEORGES BORTOLI

ŚMIERĆ STALINA

PRIX DES MAISONS

DE LA PRESSE

PRZEDMOWA

Od 5 marca 1953 roku wiele rzeczy uległo zmianie, gdy umarł starzec w podmiej-

skiej okolicy Moskwy. W tydzień po złożeniu go do grobu świat odczuł że nie jest

ten sam.

Czy był, czy nie wytworem epoki, stał się sam epoką; Stalin i po Stalinie. Pano-

wanie ogromne, szef o rozgłosie, o władzy niezmiernej. Strach i miłość, które on in-

spirował, geniusz nadludzki, który mu przypisywano. Później, z dziś na jutro –

otchłań zapomnienia, ostrożne szepty. Najgorliwsi jego uczniowie udają, że nie znają

swego mistrza. I jednocześnie denuncjują jego zbrodnie. I znowu cisza. Jego rodacy

kluczą, by nie wymówić słowa Stalin, określają go wstydliwą parafrazą: „epoka kul-

tu jednostki”.

Nikt nie umiał się tak maskować, jak on. Zrobił ze swej osoby mit, ze swojego

królestwa jaskinię Platona – cienie na murze. Wybudował zamek z mgły, który szo-

kował świat.

Usiłowałem go odnaleźć. Przede wszystkim chciałem opisać to przejście z czasu

– z jego czasu – do innego, iść krok za krokiem przez ostatnie dni Stalina i pierwsze

dni ery następnej. Przeszukiwałem uważnie w pismach, słuchałem świadków,

wszystkich świadków. Tych, którzy go spotykali. I tych, którzy ścinali drzewa na

Syberii i tych, którzy z jego woli znaleźli się bardzo nisko.

To panowanie zakończyło się przed 20 laty, ale jest jednym z najgorzej znanych

w historii. Stalin chciał być tajemnicą.

Z całego serca dziękuję tym, którzy mi pomogli w zbliżeniu się do niego, którzy

żywili tę książkę ciałem i krwią swego własnego doświadczenia.

Musiałem zachować anonimowość niektórych osób. Zawsze aktualny regulamin

zabrania Sowietom „dostarczać informacji” przybyszowi z zagranicy – zwierzenie

się jest zbrodnią.

Może te przeżycia dawnego czasu znikną z wszystkim, co jeszcze istnieje. Może

nadejdzie dzień, kiedy nowe wydanie tej książki poda nazwiska bez strachu, że za-

szkodzi tym wszystkim, którzy podzielili się ze mną swymi wspomnieniami.

Moskwa – Paryż 1968—1973

LATO

ORSZAK

Pewnego dnia szedłem przez Arbat

Bóg przejeżdżał tamtędy w 5 wozach

Borys Słucki.

Reflektory. Samochody pędzą z nadzwyczajną prędkością. Brak białych świa-

teł, jakie są zwykle na moskiewskich wozach. Są żółte. Jednocześnie zwiększa się

piekielny hałas, ochrypły, prawie zwierzęcy – syreny i klaksony, a ty stoisz odrę-

twiały z wrażenia.

Wśród niezliczonej ilości policjantów, którzy pojawili się nagle, jedzie 5 czar-

nych samochodów; widać niewyraźny cień kierowcy jakby przykutego do swego

pojazdu. Firanki nie pozwalają widzieć tylnych siedzeń.

Historia i legenda ocierają się o siebie. Za tymi firankami – ukryty wszechpo-

tężny, okrutny, ten, który w każdej chwili ma twe życie w swych rękach.

O drugiej w wieczór lipcowy Arbat jeszcze śpi, choć staje się spokojniejszy niż

za dnia. Arbat, to ulica o arabskiej nazwie. Jest jedną z najruchliwszych ulic w

Moskwie. Choć to wieczór, widać jeszcze sporo kobiet starych, ubranych w swe

szare spódnice i szare chustki, śpieszą ze swymi koszykami do domów. Widać

młode pary wychodzące z kina i bez pośpiechu kierujące się do stacji kolejki pod-

ziemnej oświetlonej czerwonym, jarzącym światłem.

Naraz sygnał z Kremla przerywa ten ruch. Wszystkie światła Arbatu, nawet te

najdalsze, stają się czerwone. Milicja blokuje rogi krzyżujących się ulic, obstawia

przyległe, całkowicie wstrzymuje ruch.

Anioły–stróże w cywilu i w uniformach obstawiają chodniki, tak że przechod-

nie przeciskają się pod murami. Zamyka się okiennice. Nie jest dobrze widzieć

zbyt dużo. Wielkie czarne auta wynurzają się z Kremla przez bramę Borowiczki

i wpadają do miasta z szybkością 100 kilometrów na godzinę.

Stalin udaje się do swego wiejskiego domu. Jest niewidoczny za firankami,

chroniony przez szyby odporne na kule i opancerzoną karoserię. Nikt nie może od-

różnić jego wozu od wozów eskorty. Wszystkie są identyczne, pozbawione znaków

rejestracyjnych. Kierowcy–wirtuozi, wciąż się zmieniają.

Jest rok 1952.

W ciągu ćwierćwiecza panowania tego absolutnego władcy nikt nigdy nie sły-

szał o jakimkolwiek zamachu na niego. Ale z roku na rok ostrożność, którą się

kieruje, wciąż się zaostrza.

3000 agentów Ministerstwa Bezpieczeństwa Państwa – MGB czuwa nad drogą

długości 15 kilometrów, która prowadzi z Kremla do daczy Stalina. Wszyscy,

którzy mieszkają wzdłuż tej drogi, podlegają szczególnej inwigilacji. A nowi przy-

bysze są starannie dobierani.

W tym czasie – powiedział jeden moskwiczanin – uzyskać od policji „propi-

skę” , żeby móc mieszkać na Arbacie, to otrzymać certyfikat najwyższego obywa-

telstwa.

Wszyscy wierzą, że Stalin mieszka na Kremlu, a to jest nieprawda. Jego miesz-

kaniem jest dacza w pobliżu Kunczewa na północny zachód od Moskwy. Ale pra-

sa, poeci, filmy, ikonografia uparcie kojarzą jego imię i jego obraz ze starą fortecą

o czerwonych murach – rama godniejsza dla bohatera niż willa w okolicy pod-

miejskiej. Tej nocy, jak każdej, w oknach będą się świeciły światła widoczne z pl.

Czerwonego aż do świtu i będą myśleli: „On żyje, myśli i pracuje dla nas” – tak

jak podaje radio.

Ci, którzy widzą pięć wozów przejeżdżających pod ich oknami, zgadują praw-

dę. Mogliby nawet, obserwując odjazdy i przyjazdy, wywnioskować, że Stalin sta-

rzejąc się spędza coraz mniej czasu w swym biurze. Ale dlaczego zajmować się

tymi strasznymi tajemnicami? Dlaczego mówić o tej największej tajemnicy pań-

stwowej, ryzykować najcięższe kary? Mówić gdzie jest Stalin to szkodzić jego

bezpieczeństwu, a to znaczy być złym obywatelem. Kraj ulegle widzi swego wodza

tam, gdzie go nie ma.

Korespondenci zachodni nie wiedzą więcej. Chmura zasłania Stalina przed

oczami jego narodu. W rzeczywistości to istota abstrakcyjna, która ucieka w nocy

poprzedzana wyciem syren i klaksonów .

Jego twarz jest wszędzie i jego twarzy nikt spośród zwykłych ludzi naprawdę

nie widział.

Siedzący w samochodzie ZIS IOI to mały 72–letni starzec. W bladym świetle,

które dociera od stołu, gdy czasem zapala małą lampkę, aby zobaczyć godzinę na

kieszonkowym zegarku, jego głowa wydaje się szara, szare są i wąsy, które retusze-

rzy „Prawdy” nazywają czarnymi. Prawie zupełnie białe i coraz rzadsze w stronę

szczytu czaszki włosy, malarze wciąż przedstawiają jako czarne usiane nieznacznie

srebrnymi nitkami.

Obrazy, filmy, pokazują go wysokim, majestatycznym. Jego głowa zawsze się

wznosi ponad głowami towarzyszy, ponad tłum zebranych, których ramiona wyci-

ągają się z miłością do niego. Gierasimow, arcykapłan oficjalnego malarstwa,

umiejscawia go na tle wież Kremla. Dominuje swą atletyczną budową, jak Kreml

dominuje nad Moskwą.

Za zaciągniętymi firankami jest tylko mały, stary, brzuchaty. Na kołnierz mary-

narki spada gruba fałda karku.

Tysiące poetów i pisarzy, a niektórzy są sławni i wielcy, czczą go w stu języ-

kach. Paul Eluard poświęcił mu na 70–lecie pieśń miłosną.

Roger Vailland w swych listach miłosnych do Elżbiety radzi jej czytać tekst –

klucz do Stalina – rozdział z „Historii WKPB(b)” aby lepiej przeżywała miłość.

W jego kraju nazywają go „nasz kochany ojciec”, „nasz drogi wódz i pan”,

„nasz drogi i kochany Stalin”, „największy wódz wszystkich czasów i wszystkich

ludów”.

W całym Związku Sowieckim nie publikuje się żadnej książki, żadnej broszury,

żadnego zeszytu, ani jednej tezy chemicznej, astronomicznej, botanicznej, filolo-

gicznej – niczego, co by nie zawierało choć kilku myśli z jego nauk. Mało jest

świąt rodzinnych: ślubów, urodzin, aby nie wzniesiono pierwszego toastu na jego

cześć.

Ten kult jest częścią życia codziennego.

Kiedy ogłoszono podniesienie normy pracy, robotnicy westchnęli, ale mówili:

„Stalin wie”. I kiedy w sklepach brakowało kiełbasy gospodynie szeptały: „Gdyby

Stalin wiedział”.

Bortoli G. - Śmierć Stalina.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: