Religie indian ameryki - konspekt.pdf - Religioznastwo - MarekMaly

Andrzej Szyjewski

RELIGIE INDIAN AMERYKI

semestr: zimowy,

forma: 2W+2Ć,

prerekwizyty: etnologia religii, wstęp do religioznawstwa

zaliczenie: egzamin.

treść: Kurs poświęcony jest tradycyjnym systemom religijnym Indian obu Ameryk (z

wyłączeniem cywilizacji prekolumbijskich). Obejmuje przejawy życia religijnego

społeczności zbieraczo-łowieckich (Ziemia Ognista, Indianie Kaliforni); wyspecjalizowanych

łowców Północno-Zachodniego Wybrzeża Pacyfiku (areał łososia) i Prerii (kultura bizona).

Przejściowe religie Huiczoli i Mazateków. Religie kopieniaczy Amazonii (religie Tupi i Ge,

cykl Watunna) i ludów Antyli; religie rolników obszarów leśnych i Wielkich Jezior; cykl

rytualny i mity Indian Pueblo (Papago i Pima, Hopi, Zuni, Nawaho); przejściowa religia

Araukanów (Mapuche). Kształtowanie się nowych ruchów religijnych w Ameryce Północnej i

Południowej.

KONSPEKT

1. Obszary kulturowe Ameryki.

Problemy zasiedlenia Nowego Świata, Archeologia Ameryki, pierwsi przybysze

(Paleoindianie). Podział pierwotnych łowców-zbieraczy: archaiczna tradycja pustynna,

starokordylierska i leśna. Procesy neolityzacji w Ameryce Środkowej i Południowej. Leśne

kultury budowniczych kopców i ich historyczne kontynuacje. Kontynuacje tradycji pustynnej:

Anasazi i Pueblo. Współczesne kompleksy kulturowe. Podział kultur amerykańskich.

Arktyczni i subarktyczni myśliwi: Eskimosi, Aleuci, Atapaskowie Kanady i Alaski,

Algonkini. Morscy i rzeczni rybacy Północno-Zachodniego Wybrzeża Pacyfiku - areał

Łososia. Kalifornijscy zbieracze. Areał bizona - Wielkie Równiny i Preria. Leśni kopieniacze

Wielkich Jezior, Florydy, Indianie Pueblo i z Sierra Madre. Wysokie kultury

staromeksykańskie i Majowie z Jukatanu, federacja Azteków. Areał karaibski: Antyle i

Gujana. Łowcy-zbieracze i kopieniacze Amazonii. Tawantinsuyu: Peru, Boliwia, Chile.

Patagonia (Araukanie, Mapuche, Techuelche, Puelche), Ziemia Ognista (Ona, Yamana,

Alakaluf). Wspólne cechy religii indiańskich.

Literatura: Народы Америки , А. В. Ефимова, С. А. Токарев [ред.], Москва 1959; E. Lips,

Księga Indian , Warszawa 1960; American Indian prose and Poetry; an anthology , M. Astrov

[ed.], New York 1962; R. Silverberg, The Old Ones, Indians od the American Southwest , New

York 1965; P. Farb, Man Rise to Civilization by the Indians of North America; from primeval

times to the coming of the industrial state , New York 1968; A. M. Josephy, The Indian

Heritage of America , New York 1968; St. Śliwa, Religie rodzime Ameryki , [w:] Zarys

Dziejow religii , red. J. Keller, Warszawa 1968; M. i A. Posern-Zielińscy, Indiańskie wierzenia

i rytuały , Wrocław 1977; C. W. Ceram, Pierwszy Amerykanin; zagadka studiów

prekolumbijskich , Warszawa 1977; J. Campbell, Atlas of World Mythology , t. 1-3, New York

1985; B. Lingwood, The Encyclopedia of North American Indian Tribes , London 1986; M.

Stingl, Indianie bez tomahawków , Katowice 1987; J. Trzeciakowski, Po sąsiedzku z Aztekami,

od sinantropa do Taina , Warszawa 1987; V. H. Gaddis, American Indian Myths & Mysteries ,

New York 1992; Mound Builders and Cliff Dwellers , pr. zb., Alexandria 1992; Indianie

Ameryki Północnej: plemiona, wodzowie, wierzenia, rzemiosło, dzieła sztuki , pr. zb.,

Warszawa 1994; J. Gąssowski, Indianie Ameryki Północnej; od początków po wiek XIX ,

Warszawa 1996; I. S. Cyrus, Indianie Ameryki Północnej , Kraków 1997; A. J. Kilanowski,

Współcześni Indianie Stanów Zjednoczonych , Toruń b.r.; J. J. Kozłowski, Mezo i

neoindiańskie kultury Nowego Świata , [w:] Encyklopedia historyczna świata , t. I: prehistoria ,

J. Kozłowski [red.], Kraków 1999; P. Bogucki, The Origins of Human Society , Oxford 1999;

L. Michalik, Wojownicy gwiaździstych tarcz; duchowość i kultura Indian Ameryki Północnej ,

Kraków 1999; A. Szyjewski, Etnologia religii , Kraków 2001; P. Nabokov, A Forest of Time;

American Indian Ways of History , Cambridge 2002; - J. Bierhorst, The Mythology of North

America , Oxford 2002; - J. Bierhorst, The Mythology of Mexico and Central America , Oxford

2002; - J. Bierhorst, The Mythology of South America , Oxford 2002; L. J. Zimmerman, B. L.

Molyneaux, Indianie Ameryki Północnej; dzieje i plemiona, wierzenia i rytuały , Warszawa

2003; Wielka historia świata , t. 1: J. Kozłowski, Świat przed „rewolucją” neolityczną ,

Kraków 2004; t. 2: Stary i Nowy Świat; od „rewolucji” neolitycznej” do podbojów

Aleksandra Wielkiego , J. Śliwa [red.], Kraków 2005;

2. Religie Ziemi Ognistej (Ona, Alakaluf, Yaghan)

Problem Istoty Najwyższej (Temaukl, Watauinewa, Cholassa), pozytywna i

negatywna (Ali-kircis, Curspic, Caspi) hipostaza; syn. Herosi kulturowi: bracia Yoalox i

Kwanyip. Relacja męskie - żeńskie oraz ludzkie - zwierzęce w systemie kosmologicznym i

mitach. Duchy i rytuały łowieckie, szamanizm i inicjacje szamańskie: szkoły szamanów

( loima ). Rytuały inicjacji młodzieży męskiej: dwustopniowość (rytuały Wielkiego Domu i

Domu Mężczyzn); inicjacje dziewczęce. Obrzędy i mity Kina/Klotoken. Rytuały pogrzebowe

i antropologia.

Literatura: Handbook of the South American Indians , t. 1, Washington 1946; K. Moszyński,

Ludy zbieracko-łowieckie , Kraków 1951, s. 220-245; R. Pettazzoni, Wszechwiedza bogów ,

Warszawa 1967, s. 393-397; A. A. Tokariew, Pierwotne formy religii i ich rozwój , Warszawa

1969; M. Gusinde, Folk Literature of the Selknam Indians , Los Angeles 1975; M. Gusinde,

Folk Literature of the Yamana Indians , Los Angeles 1977; M. i A. J. Campbell, The Masks of

God: Primitive Mythology , Harmonsworth 1969; M. i A. Posern-Zielińscy, Indiańskie

wierzenia i rytuały , Wrocław 1977; M. Elliade, Inicjacja, obrzędy, stowarzyszenia tajemne ,

Kraków 1997, s. 49-52; J. Campbell, Atlas of World Mythology , t.1, z. 2, New York 1985; J.

Bierhorst, The Mythology of South America , Oxford 2002;

3. Zbieracze Kaliforni oraz Atapaskowie Alaski

Specyfika kultur kalifornijskich (skrzyżowanie wpływów pustynnych (Pueblo) i

Wybrzeża Pacyfiku, archaiczność). Kosmogonia: pierwotna pustka, mit wyłowienia ( Earth

Diver ) i stworzenie jako konstrukcja. dualizm Stwórcy świata (Kojot-Nagaiczo i Srebrny Lis-

Olelbis-Wonomi-Taikomol-Marumda-Tcenes), struktury kosmosu (niebo/ziemia) i dualizm

struktury społecznej (Żbik/Kojot). Herosi kulturowi: Chingishngish i Wiyot jako umierający i

zmartwychwstający bóg. Kojot jako trickster. Moc ajelkwi i rytuał toloacze ( Momoy - duch

bielunia ); rola rysunków piaskowych. Kosmologia Kaliforni: świat jako Wielki Dom,

czwórdzielność i dualizm. Szamanizm, kult węży, poszukiwanie wizji i wyśpiewywanie

snów. Leczenie poprzez wysysanie choroby. Obrzędy jako źródło mocy kosmicznej,

opowiadanie mitów ( utentbe ). Święto Pierwszego Łososia. Rytuały inicjacji. Tajne

stowarzyszenia ( hesi-aki ). Kult Kuksu.

Kultury Atapasków (od Tanana do Czipewejów) jako przejściowe od Eskimosów do

Wybrzeża Pacyfiku. Południowi Atapaskowie. Cykl Kruka. Kosmogonia jako mit wyłowienia

i jako efekt potopu lub Wielkiej Zimy. Stwórca jako Transformer - pogromca potworów

(Starzec, Mędrzec, Bóbr). Mit polowania na Wielkiego Łosia. Zdobycie mocy jako porwanie

przez ducha. Słońce (Saya) jako pierwszy szaman. Miedziana Kobieta jako dawczyni

bogactwa. Eskimoski motyw psiej małżonki.

Literatura: G. Boscana, Chinigchinisch , Santa Ana 1933; V. Dusenberry, The Montana Cree;

A Study in religious persistence , „Acta Universitatis Stockholmiensis” 1962, t. 3; Athabaskan

Studies; Special Issue „The Western Canadian Journal of Anthropology” Edmonton 1970, nr

2/1; A. L. Kroeber, Istota kultury , Warszawa 1973; Г. Й. Дзенискевич, Сказание о вороне у

атапасков Аласки , „Советская Этнография„ 1976 nr 1, s. 73-83; I. Kroeber, Ishi, człowiek

dwóch światów , Kraków 1978; The Way We Lived; California Indian Reminiscences, stories

and songs , M. Margolin [ed.], Berkeley 1981; E. E. Clark, Legendy Indian kanadyjskich ,

Warszawa 1982; T. Dajczer, Inicjacje i ich wymiar kosmiczny u ludów Kaliforni , Warszawa

1984; H. S. Sharp, The Transformation of Bigfoot, maleness, power and belief among the

Chippewyan , Washington 1988; R. Holmes Whitehead, Six Micmac Stories , Halifax 1989; A.

Szyjewski, Symbolika kruka; między mitem a rzeczywistością , Kraków 1991; Ch. Vecsey,

Imagine Ourselves Richly; mythic narratives of North American Indians , San Francisco 1991;

American Indian Trickster Tales , R. Erdoes, A. Ortiz [eds.], Harmonsworth 1999; E. C.

Krupp, Obserwatorzy nieba, szamani i królowie; astronomia i archeologia mocy , Warszawa

2001; Surviving Through the Days; translations of Native California Stories , H. W. Luthin

[ed.], Berkeley 2002; J. Rusinowa, Z dziejów Indian kanadyjskich , Warszawa-Pułtusk 2003;

4. Indianie Północno-Zachodniego Wybrzeża Pacyfiku

„Dionizyjskość” kultur Wybrzeża. Ekonomika, podziały plemienne: Haida, Kwakiutl,

Tsimshian, Tlingit, Bella Coola, Nutka, Salisze (Lilloet, Shuswap, Thompson, Okanaga,

Coeur d'Alene). Podział roku - sakralny i świecki. Tajne stowarzyszenia: obrzędy Hamatsa i

Duch-Kanibal. Rola masek obrzędowych i tańców, duch bogactwa. Ceremonia Pierwszego

Łososia jako przejaw kompleksu Umierającego i Zmartwychwstającego Zwierzęcia.

Niedźwiedź i moce szamańskie. Potlacz jako zjawisko religijne. Mit kosmogoniczny, relacja

Najwyższej Istoty i Kruka. Rozwinięty kompleks Cyklu Kruka. Norka jako przeciwnik

Kruka. Soteriologia jako zwalczanie głodu (Asdiwal) i potworów. Transformer (Kweheti,

Hals, Kanekelak, Kojot, Musp i Komól). Kojot jako trickster sprowadzający śmierć. Bogini

Qamaits. Wizja kosmologiczna, sfery kosmosu, poziomy zaświatów, doktryna czterech

światów. Narodziny Księżyca.

Literatura: A. C. Ballard, Mythology of Southern Puget Sound , Washington 1929; F. Boas,

Kwakiutl Tales , New York 1935; E. E. Clark, Indian Legends of the Pacific Northwest ,

Berkeley 1953; F. Boas, Race, Language and Culture , New York 1961; R. Benedict, Wzory

kultury , Warszawa 1966; Indians of the North Pacific Coast , T. McFeat [ed.],Seattle 1966; I.

Przewłocka, Czciciele Kojota i Kruka , Gdynia 1968; M. i A. Posern-Zielińscy, Indiańskie

wierzenia i rytuały , Wrocław 1977; C. Lévi-Strauss, The Naked Man; Introduction to a

science of mythology vol. 4, New York 1981; C. Lévi-Strauss, Drogi Masek , Łódź 1985; A.

Szyjewski, Symbolika kruka; między mitem a rzeczywistością , Kraków 1991; C. Lévi-Strauss,

Opowieść o rysiu , Łódź 1994; T. Lowenstien, P. Vitebsky, Ameryka Północna; Matka Ziemia,

Ojciec Niebo , Warszawa 1999 („Mity i ludzkość”); C. Lévi-Strauss, Czyny Asdiwala [w:]

tenże, Antropologia strukturalna II , Warszawa 2001, s. 161-216;

5. Indianie Wielkiej Kotliny, Równin i Prerii

Kultury Wielkiej Równiny i Prerii. Wpływy rolników wschodnich, Algonkinów.

Szoszoni i Komancze jako przykłady pierwotnego kompleksu Prerii. Późne ukształtowanie

wzorca kulturowego (koń): Wielkie Łowy i rytualny kompleks bizona, wymiana dusz ze

zwierzętami. Mity i obrzędy zmartwychwstającego zwierzęcia. Taniec Bizona i Taniec Słońca

jako środki zyskania mocy (Sju) i jako powtórzenie kosmogonii ( okipa u Mandan).

Najwyższa Istota jako ojciec (Wakan Tanka, Napi, Atira Tirawa, Nishanu). Moc boska

( manitou , wakan , orenda ) w świecie, Słońce, Gwiazda Zaranna, Ptak i ludzie Gromu, trickster

(Kojot, Pająk). Ucieleśnianie mocy w przedmiotach (leki), ofiara i wymiana darów. Mitologia

nieszczęśliwego herosa i gwiezdnego chłopca. Szamanizm, przypadek Czarnego Łosia,

obrzędy lecznicze ( yuwipi ). Inicjacje, polowanie na wizje, tortury ofiarne, rola Domu Potów,

etyka wojownika i świat duchowy. Trickster a stowarzyszenia błaznów rytualnych ( heyoka ) .

Obrządki pogrzebowe, antropologia. Rola fajki pokoju i struktury kosmiczne ( medicine

wheels ). Rolnicze obrzędy Paunisów (ofiara z dziewicy) i mity pochodzenia kukurydzy.

Literatura:

R. Benedict, The Concept of the Guardian Spirit in North America , 1923 G. Goodwin, The

Social Organization of the Western Apache , Chicago 1948; J. Szczepański, Czarne wampumy

głoszą wojnę, powstanie Pontiaka 1763-1764 , Warszawa 1958 (1981 2 ); H. Lowie, The Vision

Quest among the North American Indians , Shamans and Priests among the Plains Indians

[w:] Reader in Comparative Religion; an Anthropological Approach , W. E. Lessa, E. Z. Vogt

[eds.], s. 181-184, 411-413; E. Adamson Hoebel, The Cheyennes; Indians of the Great Plains ,

New York 1960; M. i A. Posern-Zielińscy, Indiańskie wierzenia i rytuały , Wrocław 1977; D.

Brown, Pochowaj moje serce w Wounded Knee; indiańska historia amerykańskiego Zachodu ,

Warszawa 1981; J. Bierhorst, Czerwony Łabędź, mity i opowiadania Indian amerykańskich ,

Warszawa 1984; J. Highwater, Ritual of the Wind; North American Indian ceremonies, music

and dance , Toronto 1984; A. Hultkrantz, Native Religions of North America; the power of

vision and fertility , San Francisco 1987; Экология американских индейцев и эскимосов;

проблемы индеанистики , В. А. Тишков [ред.], Москва 1988; W. H. Rollings, The

Comanche , New York 1989; B. Lopez, Giving Birth to Thunder, Sleeping with his Daughter;

Coyote builds North America , New York 1990; I. Rusinowa, Indianie, traperzy i osadnicy w

dziejach amerykańskiego Zachodu , Warszawa 1990; Indianie Stanów Zjednoczonych;

antologia tekstów Źródłowych , E. Nowicka, I. Rusinowa [red.], Warszawa 1991; K. V. H.

Gaddis, American Indian Myths & Misteries , NY 1992; H. Basso, "Słowa mądrości w

dialekcie zachodnich Apaczów, metafora a teoria semantyczna, [w:] Amerykańska

antropologia kognitywna, poznanie, język, klasyfikacja i kultura , M. Buchowski [red.],

Warszawa 1993; Czarny Łoś, opowieść indiańskiego szamana, J. G. Neihardt [red.], Poznań

1994; J. Kowalska, Koło bogów; ruch i taniec w mitach i obrzędach , Warszawa 1998; F. D.

Peat, Blackfoot Physics; A Journey into the Native American Universe , London 1996; D. C.

Comer, Ritual Ground; Bent’s Old Fort, world formation and the annexation of the

Southwest , Berkeley 1996; G. A. Dorsey, A. L. Kroeber, Traditions of the Arapaho, Lincoln-

London 1997; G. Dorsey, The Pawnee Mythology , Lincoln-London 1997; G. A. Dorsey,

Traditions of the Caddo, Lincoln-London 1997; W. Roscoe, Changing Ones; third and fourth

genders in Native North America , New York 1998; R. M. Utley, Siedzący Byk; włócznia i

tarcza , Warszawa 1998; L. Michalik, Wojownicy gwiaździstych tarcz; duchowość i kultura

Indian Ameryki Północnej , Kraków 1999; T. Lowenstien, P. Vitebsky, Ameryka Północna;

Matka Ziemia, Ojciec Niebo , Warszawa 1999 („Mity i ludzkość”); American Indian Trickster

Tales , R. Erdoes, A. Ortiz [eds.], Harmonsworth 1999; E. Zolla, Plemiona indiańskie Kanady

i Stanów Zjednoczonych , [w:] Encyklopedia religii świata , F. Lenoir, Y. Tardan-Masquelier

[red.], Warszawa 2002, s. 1207-1224;

6. Rolnicy z Południowego Wschodu i znad Wielkich Jezior, Algonkini, Irokezi, Muskogi

Rolnictwo w Ameryce. Kompleks mityczno-rytualny kukurydzy. Święto Młodej

Kukurydzy (Busk), Święto Plonów. Solarna sakralność władzy królewskiej u Naczezów.

Szukanie wizji i Ceremonia Czarnego Napoju. Moce sakralne u Irokezów i Algonkinów (Oke,

orenda, manitou). Kobiece bóstwo w procesie kreacji świata. Działalność herosa kulturowego

i dualizm stworzenia (Tioskeha i Tawiskaron, Wisakedżak, Manabozho i Muh’wase).

Ewolucja postaci Trickstera u Algonkinów (cykl Mastshinge-Zająca, Manabozho,

Wisakedżak, Gluskap), cykl Trickstera (Wakdjunkaga) u Winnebago. Liga Irokezów jako

związek duchowy (prorok Hajawata). Święto Białego Psa. Stowarzyszenia szamańsko-

lecznicze (Fałszywe Twarze, Midewiwin).

Literatura: H. W. Longfellow, Pieśń o Hajawacie , Wrocław 1960; E. Tooker, An Ethnology of

the Huron Indians 1615-1949 , Washington 1964; F. von Gagern, Prawdziwe życie Skórzanej

Pończochy;Historia Pogranicza w latach 1607-1813 , Warszawa 1966; P. Radin, The

Trickster; a study in American Indian mythology , New York 1972; J. Axtell, The Indian

Peoples od Eastern America , New York 1981; E. E. Clark, Legendy Indian kanadyjskich ,

Warszawa 1982; Л. Г. Морган, Лига Ходеносауни или ирокезов , Москва 1983; Four

masterpieces of American Literature , J. Bierhorst [ed.], Tucson 1984; P. Radin, The Road of

Life and Death; a ritual drama of the American Indians , Princeton 1991; D. C. Johnston,

Mound Builders & Cliff Dwellers , Alexandria 1992; Z. Teplicki, Wielcy Indianie Ameryki

Północnej , Warszawa 1994; B. Johnson, The Manitous; the supernatural worlds of the

Ojibway , New York 1996; C. Lévi-Strauss, Cztery mity Winnebago , [w:] tenże, Antropologia

strukturalna II , Warszawa 2001, s. 217-230;

7. Południowi Atapaskowie i rolniczy Indianie Pueblo

Rolnictwo w tradycji pustynnej, relacje z Atapaskami. Mit kosmogoniczny,

wyłonienie z łona Ziemi i jego przeobrażenia (Hopi, Nawaho, Apacze), wędrówki klanów.

Struktura społeczna a ceremonie religijne (klany i stowarzyszenia), instytucja kivy jako

konstrukcji sakralnej, odzwierciedlenie kosmologii. Kult Pueblo: relacje przodkowie

(kacziny) - ludzie, sprowadzanie deszczu i właściwej pogody, cykl świąteczny: Szalako,

Wowochim, Soyal, Powamu, Niman i pożegnanie kaczinów. Solna pielgrzymka. Główne

bóstwa: Awonawilona, Bliźniacy - Bogowie Wojny (Ahajuta, Pokang), stary bóg ognia

(Masau’u), Kobieta-Pająk Pueblo a Kobieta Przemian (Estlantlehi) Atapasków, macierze

kukurydzy, trickster Atapasków (Pająk, Kojot). Etyka - Słonczny Szlak i Istoty o Podwójnym

Sercu. Ceremonie lecznicze ( yebichay ) Nawahów. Kosmologie czwórdzielnego świata i

opiekunowie stron świata.

Literatura: C. Kluckhohn, D. Leighton, The Navaho , Cambridge 1946; H. S. Colton, Hopi

Kachina Dolls , Albuquerque 1949; E. Wilson, The Zuni Shalako Ceremony ; M. Titiev, The

Religion of the Hopi Indians ; R. Bunzel, The Nature of Katcinas [w:] Reader in Comparative

Religion; an Anthropological Approach , W. E. Lessa, E. Z. Vogt [eds.], s. 159-168401-403,

532-540; Wódz Słońca, autobiografia D. C. Talayeswy, Indianina z plemienia Hopi , L. W.

Simmons [red.], Warszawa 1964; B. Kohutnicki, Proces akulturacji u Indian Pueblo ,

„Etnografia Polska” 1966, t. 10; F. Waters, Book of the Hopi; the first revelation of the Hopi

historical and religious world-view of life , New York 1973; Geronima żywot własny , S. M.

Barrett [ed.], Warszawa 1975; M. i A. Posern-Zielińscy, Indiańskie wierzenia i rytuały ,

Wrocław 1977; B. L. Whorf, Język, myśl i rzeczywistość , Warszawa 1981; Four masterpieces

of American Literatire , J. Bierhorst [ed.], Tucson 1984; F. H. Cushing, Zuni Folk Tales ,

Tucson 1988; Ch. Vecsey, Imagine Ourselves Richly; mythic narratives of North American

Indians , San Francisco 1991; D. Slifer, J. Duffield, Kokopelli; Flute player images in rock

art , Santa Fe 1996; J. Kowalska, Koło bogów; ruch i taniec w mitach i obrzędach , Warszawa

1998; C. Patterson-Rudolph, On the Trail of Spider Woman; petroglypghs, pictographs and

pyths of the Southwest , Santa Fe 1997; L. E. Sullivan, Indianie Nawaho , Kraków-Poznań

2001;

8. Przejściowe kultury Ameryki Środkowej

Przejściowy charakter kultur Meksyku, Chichimekowie. Sakralne siły u Huiczoli i

Mazateków, Słońce i ogień. Mit kosmogoniczny i potop. Szamanizm Huiczoli, Mazateków i

Kora. Ceremonie uzdrawiania. Rola halucynogenów w religii. Związek obrzędów rolniczych i

łowieckich (kompleks jeleń-kukurydza-pejotl Huiczoli, Taniec Jelenia Tarahumara).

Pielgrzymka do Wirikuta. Relacja człowiek - zwierzę.

Literatura: A. Artaud, The Peyote Dance , New York 1976; E. Z. Vogt, Tortillas for the Gods;

A Symbolic Analysis of Zinacanteco Rituals , Cambridge 1976; A. Myrcha, Z wizytą u

panamskich Indian , Warszawa 1979; W. Jacórzyński, D. Wołowski, Porywacze dusz ,

Religie indian ameryki - konspekt.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: