Dychawica oskrzelowa jest to stan patologiczny, w którym dochodzi do zwężenia światła oskrzeli i upośledzenia drożności dróg oddechowych. Choroba ma charakter napadowy. W trakcie napadu dochodzi do :
- skurczu mięśni gładkich oskrzeli,
- obrzęku błony śluzowej,
- nagromadzenia gęstego, lepkiego śluzu.
Farmakoterapia dychawicy oskrzelowej ma na celu głównie :
- przerwanie ataku duszności,
- zapobieganie powikłaniom ze strony płuc i układu krążenia,
- zapobieganie kolejnym napadom duszności.
GRUPY LEKÓW I ICH PREPARATY FARMAKOLOGICZNE
GLIKOKORTYKOSTERYDY – są najskuteczniejszymi lekami o działaniu przeciwzapalnym i przeciwalergicznym, stosowanymi w długotrwałym leczeniu astmy oskrzelowej.
1. PREPARATY WZIEWNE – bardzo dobrze wchłaniają się z dróg oddechowych, co pozwala ograniczyć ich dawkę i zmniejszyć ryzyko działań niepożądanych. Miejscowe działania niepożądane to zakażenia grzybicze jamy ustnej, gardła i krtani oraz zaburzenia głosu. BEKLOMETAZON – BECLOCORT , BECLOMET , BECODISK , BECOTIDE BUDEZONID – BUDESONID , PULMICORT , HORACORT
2. PREPARATY DOUSTNE – stosuje się tylko wtedy, gdy leki wziewne są nieskuteczne. PREDNIZON – ENCORTON, DEKSAMETAZON – DEXAMETHASON,
3. PREPARATY DOŻYLNE – stosuje się tylko w leczeniu doraźnym, gdy inne metody przerwania napadu okazały się nieskuteczne. HYDROKORTYZON – HYDROCORTISONUM HEMISUCCINATUM, METYLOPREDNIZOLON – SOLU – MEDROL
amp. 25 mg , 100 mg , 500 mg
Działanie :
- działa silnie przeciwzapalnie, przeciwalergicznie, przeciwwstrząsowo i immunosupresyjnie,
- zmniejsza przepuszczalność naczyń włosowatych i zmniejsza obrzęk,
- wyrównuje bardzo szybko zaburzenia hemodynamiczne w przebiegu wstrząsu,
- normalizuje obniżone ciśnienie tętnicze oraz akcję serca,
- zwiększa stężenie glukozy we krwi,
- przyspiesza rozpad i hamuje syntezę białek,
- powoduje zatrzymanie sodu i wody w ustroju, zwiększa wydalanie potasu z moczem,
- nasila resorpcję wapnia z kości, powodując rozwój osteoporozy,
- hamuje reakcje odpornościowe organizmu,
- blokuje wydzielanie hormonu adrenokortykotropowego przez przysadkę (sprzężenie zwrotne)
Wskazania do stosowania :
- ostre stany spastyczne oskrzeli, np. atak dychawicy oskrzelowej, stan astmatyczny,
- ostre stany alergiczne, np. obrzęk Quinckego, reakcje uczuleniowe na leki, ostry obrzęk głośni,
- stany wstrząsowe przebiegające ze spadkiem RR, np. wstrząs anafilaktyczny, pourazowy, oparzeniowy, kardiogenny, hemolityczny, septyczny,
- ostra niewydolność kory nadnerczy,
- osłona sytuacji stresowych, np. zabieg operacyjny, ciężka infekcja.
Przeciwwskazania :
W ostrych, groźnych dla życia stanach nie ma żadnych przeciwwskazań do zastosowania hydrokortyzonu w dużych dawkach, zwłaszcza jeżeli przewiduje się stosowanie leku przez krótki okres czasu ( 24 – 36 godzin ).
Działania niepożądane : hydrokortyzon stosowany krótkotrwale i w niezbyt dużych dawkach jest dobrze tolerowany i jest mało prawdopodobne wystąpienie działań niepożądanych, które mogą mieć miejsce podczas długotrwałego leczenia substytucyjnego :
- osłabienie reakcji immunologicznych,
- niedoczynność kory nadnerczy,
- maskowanie objawów zakażeń grzybiczych, wirusowych i bakteryjnych lub wystąpienie nowych infekcji,
- hamowanie reakcji zapalnych,
- zaburzenia elektrolitowe, np. hipokaliemia,
- zastoinowa niewydolność krążenia,
- rozstępy i zmiany troficzne skóry,
- zaniki mięśniowe,
- nadmierne owłosienie,
- nadciśnienie tętnicze,
- osteoporoza,
- owrzodzenia żołądka i dwunastnicy,
- nasilenie objawów cukrzycy,
- hipercholesterolemia i miażdżyca naczyń,
Dawkowanie i sposób podawania :
W stanach zagrożenia życia hydrokortyzon podaje się dożylnie w dawce 100 – 500 mg ( do 1500 mg / dobę).
Bezpośrednio przed wykonaniem iniekcji należy wymieszać zawartość obu ampułek lub rozpuścić proszek z fiolki przy pomocy rozpuszczalnika załączonego w opakowaniu. Tak przygotowany preparat można podać w niewielkim rozcieńczeniu (do 20 ml ) bezpośrednio dożylnie lub w kroplowym wlewie dożylnym.
BETA – ADRENOMIMETYKI) – leki tej grupy powodują rozkurcz mięśni gładkich oskrzeli, hamują wyzwalanie mediatorów reakcji alergicznych, przyspieszają transport rzęskowy, zmniejszają przepuszczalność drobnych naczyń płucnych, pobudzają tworzenie surfaktantu. Efekty ich działania są następujące :
- rozszerzanie oskrzeli,
- przeciwalergiczne,
- wzmaganie usuwania śluzu,
- zmniejszenie obrzęku błony śluzowej,
- niedopuszczenie do niedodmy,
1. PREPARATY WZIEWNE : ORCYPRENALINA – ASTMOPENT, FENOTEROL – BEROTEC , BERODUAL , DITEC , SALBUTAMOL – SALBUTAMOL , SALBUVENT , VENTOLIN , SALMETEROL – SEREVENT , FORADIL
2. PREPARATY DO STOSOWANIA OGÓLNEGO : EFEDRYNA – EPHEDRINUM HYDROCHLORICUM , ORCYPRENALINA - ASTMOPENT , SALBUTAMOL ,
METYLOKSANTYNY – wywołują następujące efekty farmakologiczne :
- powodują rozkurcz mięśni gładkich oskrzeli oraz naczyń krwionośnych,
- pobudzają ośrodek oddechowy,
- przyspieszają transport rzęskowy,
- przyspieszają czynność serca,
- zwiększają siłę skurczu i napięcie mięśnia sercowego,
- zwiększają zapotrzebowanie mięśnia sercowego na tlen,
- rozszerzają naczynia wieńcowe, skórne, mięśni i nerek,
- obkurczają naczynia brzuszne,
- obniżają ciśnienie tętnicze,
- zwiększają przepływ nerkowy i nasilają diurezę.
Działania niepożądane :
- nudności, wymioty, biegunka,
- niepokój
- zaburzenia rytmu serca, częstoskurcz,
- bóle wieńcowe,
- bóle głowy,
- spadek ciśnienia tętniczego,
- drgawki
Preparaty :
AMINOFILINA – AMINOPHYLLINUM amp. 250 mg / 10 ml, tabl. , czopki
TEOFILINA – THEOPHYLLINUM,
DIPROFILINA – DIPROPHYLLINUM,
PREPARATY ZŁOŻONE : ALLERGASTHMIN , PROASTHMIN
LEKI CHOLINOLITYCZNE – ich działanie polega na blokowaniu receptorów muskarynowych w oskrzelach, co powoduje rozszerzenie oskrzeli :
BERODUAL
LEKI PRZECIWALERGICZNE STOSOWANE PROFILAKTYCZNIE – leki te działają stabilizująco na błonę komórkową komórek wyzwalających mediatory reakcji alergicznych :
KROMOGLIKAN DISODOWY – INTAL , DITEC , CROMOSOL , CROMOGEN , LOMUSOL,
KETOTIFEN – KETOTIFEN , ZADITEN , POZITAN,
Koval8