Współpraca samorządu z organizacjami pozarządowymi (2002).pdf

Oglnopolski program szkoleniowy dla

Kolejny moduł szkoleniowy programu PAOW zaprezentuje najważniejsze mechanizmy

wpływające na aktywny udział mieszkańcw w życiu wsplnoty lokalnej. Omwione

zostaną korzyści płynące z działalności i samoorganizacji obywateli. Szczeglny nacisk

zostanie położony na rolę informacji i komunikacji jako istotnego czynnika w budowaniu

wspłpracy między władzami gminy a jej mieszkańcami. Program obejmuje też stan prawny

i warunki funkcjonowania organizacji pozarządowych (społecznych) w Polsce. A wszyst-

ko to w oparciu o praktyczne przykłady polskich gmin.

Wspłpraca samorządu

z organizacjami pozarządowymi

nym to aktywny udział wszystkich miesz-

kańcw wsplnoty w sprawach gminy, sołec-

twa, wsi. Może on być realizowany przez każ-

dego indywidualnie albo poprzez grupy, śro-

dowiska, organizacje.

Organizacje pozarządowe pełnią istotną

rolę w społecznościach lokalnych. Dzięki nim

władza lokalna może realizować zdecydowa-

nie więcej zadań i rozwiązywać większą

liczbę problemw mieszkańcw. Organi-

zacje pozarządowe pełnią rżnorodne funk-

cje w społeczności lokalnej i działają w

bardzo rżnych obszarach.

Aby ułatwić samorządowcom poru-

szanie się w szerokiej rodzinie organi-

zacji pozarządowych, sprbujmy podzie-

lić je według rżnych kryteriw. Podobny-

mi posługują się samorządy wojewdztw przy

doborze partnerw społecznych i gospodar-

czych. Procedura ta uregulowana jest w roz-

porządzeniu ministra rozwoju regionalnego

i budownictwa z 17 sierpnia 2000 r. w spra-

wie trybu wyłaniania przedstawicielstwa

partnerw społecznych i gospodarczych.

Kwalifikacja ta może być ważna w perspek-

tywie potencjalnej wspłpracy z samorzą-

dem terytorialnym.

na zysk, działanie w granicach i w sposb

zgodny z prawem. Dzięki temu, że organiza-

cje społeczne skupiają aktywne i kreatywne

jednostki (bez nich nie mogłyby przecież po-

wstać), stają się cennym źrdłem pomysłw

dla realizacji wsplnych interesw czy roz-

wiązywania problemw lokalnych. Dzięki tym

cechom organizacje społeczne mogą być i są

pożądanym partnerem, częstokroć konkuren-

cyjnym wobec sektora biznesu (przedsiębior-

cw prywatnych).

Nie ma zamkniętego katalogu organi-

zacji społecznych. W szerokim znacze-

niu organizacjami pozarządowymi są:

związki zawodowe, organizacje spo-

łeczno-zawodowe rolnikw, stowarzy-

szenia, grupy interesu, ruchy obywa-

telskie, fundacje i inne dobrowolne

zrzeszenia (np. koła gospodyń

wiejskich, szkolne kluby euro-

pejskie, kluby sportowe

itd.)

Organizacje poza-

rządowe dzielą się na posiada-

jące osobowość prawną i nie posiada-

jące jej. Osoby zakładające organizację

muszą podjąć decyzję w tej sprawie. Uzy-

skanie osobowości prawnej wymaga speł-

nienia warunkw określonych w przepisach

oraz dochowania procedury założenia i reje-

stracji. Organizacjami posiadającymi osobo-

wość prawną są na przykład: fundacja, sto-

warzyszenie, związek wyznaniowy.

Pożądane cechy działania organizacji po-

zarządowych (społecznych) to: efektywność,

elastyczność, gospodarność, nienastawienie

Dzięki uczestnictwu w szkoleniu PAOW

dowiedzą się państwo, jak:

w zachęcić obywateli do większej aktyw-

ności w życiu publicznym gminy,

w znaleźć mechanizmy komunikacji i

wspłpracy między władzami gminy a

jej mieszkańcami oraz organizacjami

reprezentującymi wsplnotę,

w wykorzystać ámądrość obywatelskąÑ w

rozwiązywaniu problemw gminy.

Najbardziej popularną formą organizacji

jest stowarzyszanie, a drugą z kolei fundacja.

Według danych Stowarzyszenia KLON/JA-

WOR, w 2000 roku w Polsce było zarejestro-

wanych ponad 47 tys. organizacji, w tym oko-

ło 71 proc. stowarzyszeń, 23 proc. fundacji, a

WSPìLNOTA nr 19-20, 11-18 maja 2002

www.wspolnota.org.pl

P artycypacja społeczna na poziomie lokal-

samorządw wspłfinansowany z pożyczki Banku Światowego

pozostałe 6 proc. stanowiły związki, kluby, ru-

chy, komitety itp. Przyjmuje się, że około 8

tysięcy organizacji pozarządowych prowadzi

aktywną działalność.

W każdej społeczności, w każdej gminie

ścierają się rżne interesy. Uwidaczniają się

one we wsplnym działaniu rżnych partne-

rw. Wynikają ze zrżnicowania celw. W

każdej społeczności mamy do czynienia z trze-

ma grupami partnerw, inaczej nazywamy je

sektorami.

Sektor organizacji pozarządowych odrż-

nia się od sektorw publicznego czy przed-

siębiorcw prywatnych.

Sektory te można wyodrębnić, przyjmując

dwa kryteria.

Pierwszym jest rodzaj dobra dostarczanego

społeczeństwu - wyrżniamy tu dobra o cha-

rakterze publicznym i prywatnym.

Drugim kryterium wyodrębnienia sektorw

jest charakter dostawcy dbr - wyrżniamy tu

dostawcę publicznego i prywatnego.

w Dostawca publiczny działa na podstawie

prawa publicznego i reprezentuje interesy

ogłu. Najczęściej należy tu zaliczyć urząd

gminy, szkoły publiczne, gminne ośrodki

zdrowia, kultury itp.

w Dostawca prywatny powinien działać w

granicach prawa publicznego i prywatne-

go. Reprezentuje interesy indywidualne

lub wąskiej grupy społecznej. Działa np.

jako przedsiębiorstwo prywatne, fundacja,

stowarzyszenie.

Na podstawie przyjętych kryteriw może-

my zdefiniować trzy sektory (patrz tabelka).

Podstawowym warunkiem skutecznej komu-

nikacji na każdym poziomie jest zapewnie-

nie właściwej reprezentacji partnerw oraz

określenie zasad komunikowania i w dalszej

kolejności wspłpracy. Komunikacja, w od-

rżnieniu od wspłpracy, jest zorientowana

nie na wynik, lecz na samo porozumienie się,

czyli takie przekazanie informacji, aby dotar-

ła ona do adresata niezmieniona. Podstawo-

wą rolę w procesie partycypacji społecznej

pełni informacja oraz komunikacja, czyli pro-

ces przekazywania informacji, ktra jest pod-

stawowym narzędziem niezbędnym do aktyw-

nego uczestnictwa w życiu gminy.

Wspłpraca między rżnymi podmiotami

może narodzić się dzięki dobrej komunikacji

i chęci zamiany okazjonalnych kontaktw w

bardziej trwałe formy, czasami nawet instytu-

cjonalne.

Dla zawiązania wspłpracy między rżny-

mi podmiotami - w tym między organami sa-

morządu terytorialnego a organizacjami spo-

łecznymi - niezbędne jest zidentyfikowanie i

określenie: przedmiotu, czasu, trybu, zasad i

podstaw finansowych wspłpracy.

Warunki wspłpracy z reguły określane są

w umowie. Nie zawsze musi ona być spisana.

Wystarczy, że strony porozumieją się ustnie

lub po prostu zaczną działać. Przy zawieraniu

umowy o wspłpracę nie wszystkie wyznacz-

niki muszą być od razu dookreślone (np. stro-

ny pozostawiają sobie do uzgodnienia czas

wspłpracy, uzależniając go od przebiegu i

efektw pierwszych działań). Wszystkie te

oglne zasady wspłpracy odnoszą się rw-

nież do organw samorządu terytorialnego.

Samorząd terytorialny może podejmować

jedynie te formy wspłpracy, ktre nie naru-

szałyby własności publicznej i przepisw pra-

wa właściwych dla sektora publicznego. Dla

potencjalnych partnerw samorządu teryto-

rialnego (jednostek, organizacji pozarządo-

wych, przedsiębiorcw) ważne jest oparcie

wspłpracy na trwałych i przejrzystych me-

chanizmach. Taka praktyka zapobiega korup-

cji czy naruszaniu prawa. Na szkoleniach

PAOW będzie temu poświęcony odrębny te-

mat: Przejrzysta, przyjazna gmina.

Do najpopularniejszych form wspłpracy na

poziomie gminy należą:

w trjkąt wspłpracy,

w dotacje (podmiotowe i przedmiotowe Î

granty),

w kontraktacja usług,

w wsparcie (organizacyjne, merytoryczne i

techniczne),

w kompleksowe programy wspłpracy.

Lokalny

program

rozwoju

Istnieje wiele dziedzin, w ktrych władze

samorządowe i organizacje społeczne mogą

ze sobą wspłpracować dla dobra społecz-

ności lokalnej. Oto jeden z przykładw:

W gminie Przykładwek został zlikwido-

wany duży państwowy zakład. W wyniku

tego kilka tysięcy mieszkańcw straciło pra-

cę, co spowodowało wzrost stopy bezrobo-

cia do poziomu 40 proc. Władzom lokal-

nym trudno było znaleźć zewnętrznego,

dużego inwestora. Istotne stało się podję-

cie działań chroniących małe lokalne

przedsiębiorstwa rodzinne, aby mogły roz-

wijać się i tworzyć nowe miejsca pracy.

W związku z taka sytuacją samorząd gmi-

ny podjął decyzję o rozpoczęciu prac nad

Lokalnym Programem Rozwoju. Do uczest-

nictwa zaproszono wielu przedstawicieli

społeczności lokalnej, w tym: przedsiębior-

cw, organizacje społeczne, parafie, szko-

ły, bezrobotnych, przedstawicieli instytucji

kultury, zdrowia, opieki społecznej itp.

W trakcie warsztatw określono wspl-

ne potrzeby dla wszystkich mieszkańcw

gminy. Udało się dojść do porozumienia,

że najważniejszym celem programu ma

być rozwj przedsiębiorczości, odbywają-

cy się w taki sposb, aby przedsiębior-

stwa mogły tworzyć nowe miejsca pracy.

Jednocześnie postanowiono, że należy

tworzyć sprzyjające warunki dla przedsię-

biorstw z innych gmin, aby chciały prze-

nosić swoje siedziby lub oddziały do Przy-

kładwka i okolicznych wsi, tworząc tym

samym nowe miejsca pracy.

W efekcie utworzono spjny system wspie-

rania przedsiębiorczości, ktry dawał szansę

mieszkańcom na zakładanie własnych firm i

przyciągnął dużą liczbę przedsiębiorstw z

innych gmin, w tym tak dużych jak X i Y.

SEKTOR

Sektor I

PODMIOTY STANOWIĄCE SEKTOR

Władza publiczna, czyli władza centralna z

jej organami oraz władza samorządowa na

wszystkich szczeblach podziału administra-

cyjnego.

Prywatni przedsiębiorcy (biznes)

prowadzący działalność w rżnych formach,

np. indywidualnej działalności, spłek, spł-

dzielni.

Organizacje społeczne

zalicza się tu organizacje pozarządowe nie

działające dla zysku, np. fundacje, stowarzy-

szenia i nieformalne grupy społeczne oraz

partie polityczne, związki zawodowe, związ-

ki wyznaniowe itp.

CHARAKTER PODMIOTU

I DOSTARCZANEGO DOBRA

Dostawca publiczny dostarcza

dobro publiczne.

Sektor II

Dostawca o charakterze pry-

watnym dostarcza dobra pry-

watne i dobra publiczne (na

specjalnych warunkach).

Dostawca prywatny dostarcza

dobro publiczne.

Sektor III

WNIOSEK: określenie wsplnego inte-

resu mieszkańcw, przedsiębiorcw i wła-

dzy lokalnej doprowadziło do stworzenia

takich warunkw dla rozwoju przedsię-

biorczości, z ktrych korzystają wszyscy za-

interesowani.

www.wspolnota.org.pl

WSPìLNOTA nr 19-20, 11-18 maja 2002 55

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: